NEDERLANDS DERDE INDUSTRIE VERSCHAFT 67.000 MENSEN WERK U)iJ ff Bakkers en tuinders het meest geschikt WEEK FOTO 1 GRAFIE CADEAU Molotof was in Den Haag niet gewenst Kraag als blikvanger bij wintermantels H iSSSsa ethergolven De radio staat heus niet in het vergeetboekje 11 VRIJDAG 15 MEI 1959 speciale verslaggever) CM °1 DE chemische loot aan de Nederlandse industriële stam bereikte het vorige jaar een mijlpaal in haar jeugdige bestaan. Zij drong toen de textiel van haar plaats en werd, naar omzetcijfers gemeten, de derde industrie van ons land, na resp. de metaalnijverheid en de levens- en genotmiddelen. Het resultaat wordt des te merk waardiger als men bedenkt, dat Nederland vóór 1918 praktisch nog geen chemische industrie kende. De revolutionaire ontplooiing is bovendien pas na de Tweede Wereldoorlog gekomen, waardoor met recht gezegd kan worden dat de belangrijkheid van de chemie in het economische bestel van ons land met ongeëvenaard grote sprongen is toegenomen. Automatisering Door de bril van het toekomstige Europa gezien, moeten deze cijfers ech ter enigszins anders bekeken worden Bestudeert men bijvoorbeeld Duitsland als chemische partner bij uitstek, dan komt men tot de conclusie dat alleen in Leverkusen voor de oorlog de hoofdzetel van de thans opgedeelde mo loch IG Farben veertigduizend men sen werken tegen zevenenzestigduizend in alle vierhonderd chemische bedrij ven van Nederland. De president-direc teur van de Koninklijke Zwavelfahrie- ken v.h. Ketjen N.V. in nationale ogen dus bepaald geen kleintje! heeft eens gezegd dat hij als hij in Le verkusen is geweest, hij Ketjen maar een portiershuisje met een aangebouwd toilet vindt. Neemt men de produi loep, dan blijkt er ook op dit sche produkten. in Nederland heeft men hier nog altijd honderdtwee man voor nodig. Voor de O.E E C.-landen te zamen ligt dit getal op tweeënnegentig Zo kan mer verschijnsel O E.E.C.-landèn in 1957 met bijna anc half miljoen werknemers een chemisi produktie van 15,2 miljard dollar w •bereikt. De Verenigde Staten daai mderlijk aandoendt Ondanks dit t nog g liljard dollar 1 i 850.000 r lag zekei gezegd ische indui Europa weldra door die in Amerika overvleugeld zal zijn. Relatief gezien, groeien de chemische «bedrijven aan deze zijde sterker dan aan gene zijde van de oceaan, terwijl de automatise ring ook hand over hand toeneemt. Te stellen dat de concurrentieposi toekomst aanzienlijk beter zal worden, dan ;eds als niet overdreven den uitgelegd. In de Westeuropese rangschikking komt de Nederlandse chemische indus trie op de vijfde plaats, na Engeland, West-Duitsland, Frankrijk en Italië. Met betrekking tot de hele wereld neemt zij de twaalfde plaats in, vanwaar z' één procent van de wcreldprodukti dekt en vier procent van de wereld-e: In kringen van de Nederlandse che mische industrie is men er zich van be wust dat de veel grotere produktie-een- heden, die in de andere landen van de Euromarkt, met name in West-Duits land, bestaan, een concurrentiestrijd zul len opleveren, waarin verschillende on dernemingen het bepaald moeilijk zul len krijgen. Niettemin is men optimis tisch gestemd, in 't bijzonder omdat men zich gesterkt voelt door het besef, dat de eigen bedrijfstak over de nodige be weeglijkheid beschikt, dat de geografi sche ligging (Europoort) goed is en dat de Nederlanders, voor wat het technisch en wetenschappelijk peil betreft niet voor de andere Europeanen behoeven onder te doen. Meer kapitaal Het moeilijke punt is meer kapitaal te vinden om door middel van investe ringen een organisch geheel te gaan vormen. De Nederlandse chemische in dustrie is niet alleen jong, maar zij kan, behalve in de petrochemische sector, ook niet op grote, revolutionaire vin dingen bogen. De verkoopmogelijkheden hebben haar ontstaan bepaald, terwijl voor de verwerking, slechts grondstof fen uit eigen bodem werden aangegre pen, of uitgangsstoffen, welke een wei nig diepgaande chemische opbouw ver langden. Als gevolg hiervan staat de middel grote chemische industrie als schakel tussen de zware en fijne chemische in-" dustrie op een vrij wankele basis. Zij is te klem, waardoor ons land op het gebied van de voorziening met uitgangs stoffen te zeer van de grote chemische landen afhankelijk is geworden Men acht het daarom van groot belang over een zo breed mogelijk gamma van nutio nale tussenprodukten te kunnen be schikken. Behalve van de exploitatie van de oergrondstoffen (steenkool, aard olie, zout etc.) zal Nederland het in de toekomst vooral van fijne, chemische eindprodukten moeten hebben, met daarnaast ook eigen vindingen door in tensieve research. Er is' nog een probleem, waarmee de Nederlandse chemische industrie wor stelt, of eigenljjk alle chemische indus trieën in Europa. Er is een groot tekort aan geschoolde arbeidskrachten, zowel op lager als op middelbaar niveau. Be langrijk hierbij is dat de moeilijkheden ten aanzien van de personeelsvoorzie ningen voor een groot deel in de ge- voelsscctor liggen en niet in de eerste plaats op het vlak van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Wat zijn hier de oorzaken van? Waar om valt het de chemische industrie moeilijker personeel te werven dan bij voorbeeld de metaalnijverheid? Beginnen we met de en een ohemicien het nieuwe woord vooi een bedieninigeman in een chemische fa briek moet voldoen. Verantwoorde lijkheidszin behoort hier o m bij, maai ook gevoel voor discipline en nauwkeu righeid. Bovendien jnoet hij er teger kunnen een groot deel van zijn dagtaak met nauwlettend toezien te vullen. Van de stand van dat ene hefboompje, ene peilglas of die ene 6luitdop hangt ten 6lotte de kwaliteit van het eindpro- dukt af en daarmee het hele we der onderneming. Moleculen Volgens de directeur van Philips- Roxane, dr. J. Hoekstra, zijn bakkers en tuinders 't meest geschikt om beroep van ehemdcien uit te oefenen, bakker, zo verklaarde hij, laat de o het werk fioen; de tuinder doet het de natuur. De ohemicien nu laat de i leculen voor zich werken en dient in te grijpen, als er iets scheef gaat of gecorrigeerd moet worden. Bakkere en tuinders zijn echter niet ongelimiteerd beschikbaar, nog afges van het feit dat de vestiging-'van chemisch bedrijf slenk plaatselijk ge bonden is. In Pernis (petrochemie) speel, den de aanvoermogelijkheden een grote rol. In Boekelo (zout). Delfzijl (soda) er Limburg (carboohemie) was de aanwe zigheid van bodemschatten bepalend, ii Emmen (kunstvezels) die van een ar beidersreservoir en in We esp (medischi preparaten) kwam het weer op de nabij heid van universiteitssteden aan. Kan om deze'reden al gezegd worden dat niet overal de meest geschikte a beidskrachten in de chemische bedrijvi werken, tegelijkertijd kan als een we •nig schokkende waarheid naar vori worden gebracht dat de chemie op zich zelf impopulair is. Te veel werkm zijn nog de mening toegedaan dat ken in een chemische fabriek ongezond is, terwijl het ook vaak ais gevaarlijk wordt bestempeld. Deze uit onbekendheid met de chemi voortgesproten ang6t wordt echter door de statistieken gelogenstraft. Een che- micien loopt m-indei chauffeur en zijn levenskansen zijn niets minder dan die van andere geschooldi arbeiders. Het aantal bedrijfsongevallen in chemische fabrieken is verdei zienlijk lager dan in de scheepsbouw, aan de havenkant. in de mijnbouw Komen we nu aan het kernprobleem der impopulariteit toe: het ontbreken van de dynamiek in een chemisch be drijf en het „geheimzinnige" proces da er plaats vindt. Weinig „beweging" „Als men in een fabriek ls. waar niets gebeurt", heeft iemand wel eens schert senderwijs gezegd, „dan heeft men on getwijfeld met een chemische fabriek te Deze uitspraak is natuurlijk wel wat overdreven, want in een chemisch bedrijf gebeurt van alles, zij 't niet altijd zicht baar voor hef oog. Het „kraken" der uitgangsstoffen en de opbouw, die daar na plaats vindt, van andere, hoog- of laagwaardige moleculaire bindingen kunnen eigenlijk met 't werk van de keu ken vergeleken worden. De gereedschap pen van de huisvrouw hebben, wat het doel betreft, veel overeenkomst met die van de chemicien, terwijl er ook enkele overeenkomstige termen zijn. Neem bij voorbeeld de woorden mengen, roeren, koken, filtreren, drogen en roosten. Men hoort ze zowel in huis als op de fabriek, veelal in precies dezelfde bete- Met deze vereenvoudigde voorstelling als de bedrijfsleiding van de A.K.U. in Emmen heeft ervaren. In deze zich nog steeds uitbreidende fabriek komt de chemische uitgangsstof Caprolactam in de vorm van witte vlokken binnen, ter wijl iedereen weet dat zij van zwarte steenkool wordt gemaakt. Via een inge wikkeld buizen- en pannensy6teem, waarin de volledig gesloten polymerisa- tiekolom de hoofdrol speelt, wordt er dan'n zich steeds donkerder kleurende pap van gemaakt, die eerst wordt om gezet in. korrels, vervolgens in vloeistof en ten slotte in een eindeloze en weer spierwjtt^ kunstvezeldraad. De comflioten ontstonden, toen de vroegere grondwerkers en „turftrap pers", die als-bedieningsmensen in de fabriek zijn tewerk gesteld, thuis niet precies konden vertellen, waarmee ze de hele dag bezig waren. Dit leidde tot „prestigeverlieszoals de mannen ver klaarden en de werkverhoudingen wer den er em6tig door verstoord. De A.K.U. is toen met spoed met het organiseren van cursussen begonnen, welke ten doel hadden de chemiciens duidelijk te maken hoe het vormings proces van volsynthetische garens tot stand komt. Daarop werden de vrouwen uitgenodigd voor een fabrieksbezoek, tijdens hetwelk de mannen zelf tekst en uitleg van de ingewikkelde apparatuur gaven. Met nog tal van andere voorbeelden kan worden gestaafd dat de chemische industrie met meer kan volstaan haar arbeiders op dat c ritjac geroepen moet worden, als er bijA beeld een rood lampje gaat brar Van het verstand van de chemicien dient ten volle gebruik te worden ge maakt zonder dat men hem overigens behoeft, te leren dat hoofdpijntablet.ie6 uit het fenyldimebhylaninopyrazolon- zout van diethylmaloycarbamaat worden gemaakt De opleiding van de bediening neemt in het moderne chemische bedrijf dan ook een voorname plaats in Zowel binnen als buiten het bedrijf worden cursussen georganiseerd, die de bedi ningsmensen inzicht in de grondbegin selen der chemie geven en hen niet meer met de mond vol tanden doen staan, als het er op aankomt in hun naaste omge ving uitleg te geven van datgene, waar mee ze dagelijks bezig zijn. Ter popularisering van de chemie spreekt men in industriële kringen ook van de noodzaak om de schei- kunde-lessen op de middelbare school een andere richting te geven- Te veel leerkrachten laten jongelui vrijwel in de nomenclatuur ver drinken, waardoor tegenzin en on geïnteresseerdheid voor de chemie als zodanig gaan bestaan- Het wordt daarom van belang geoordeeld dat Op het Stikstofbindingsbedrijf te Geleen staat de anol-anon- fabriek, waarin het Caprolac tam: de uitgangsstof voor de vervaardiging van kunstvezels,, geproduceerd wordt. de schoollessen meer op de praktijk worden gericht. De huidige ontwik kelingen in de chemie geven stof genoeg voor het geven van interes sante beschouwingen, voor het op wekken van de belangstelling voor een wereld, in welker ban de aarde Omdat het van de is ...een 45-toeren GRAMMOFOON PLAAT met foto-tips n Vraag er om bij uw fotohandelaarl Molotof, de vroegere Sowjetminister van buitenlandse zaken, heeft toege geven dat zijn regering hem vorig jaar als ambassadeur naar Den Haag had willen zenden, maar dat hij daar niet gewenst was. Molotof 7.ei dit in een gesprek met de ambassadeur van Ceylon in Mos kou, Malalaskera. Molotof zei dat hij „zeer gelukkig" s als ambassadeur in Mongolië. .Oelan Bator is een zeer interessante standplaats." Dit is geen centrale gaar keuken, maar de „kook- afdeling" van de A.K.U. te Emmen, die volsynthetische garens levert. (Van onze moderedactrice) ET langere manteltje schijnt het de nieuwe modelijn bij de tailleurs wel gewonnen te hebben. In de collectie (voor de winter) van de mantelspecialist Plaza zagen namelijk alleen pakjes, waarvan het jasje tot de heup en er iets i reikte. De manteltjes hebben alleen een sluiting aan de hals. Een brede ceintuur zorgt ervoor, dat de voor panden toch keurig over elkaar slaan. Over sluitingen gesproken. Het nieuw ste zal zijn om een brede ovenslag in de mantel te hebben, maar toch een éénrij- knoopsluiting. Deze rij, die zich tot onder de knie voortzet, staat dus ver naar rechts. Een coupe-naad precies midden- zorgt voor de vloeiende aangesloten We zullen ook veel witte winterman zien, liefst nog met een witte bont kraag. Erg mooi, maar ookerg on- rktisoh en alleen geschikt voor luxe leventjes Naast effen mantels in blauw ratiné of bouclé, in dofgroen mohair of in paarse i. zullen de ruiten, groot en klein. Een garnering van wollen tre6 of korte wollen franje aan kraag en manchetten geeft een apart cachet, wanneer men ten- nin6te geen bontkraag verkiest. Hoewel de modellen veelal recht zijn is och rekening gehouden met de wijde otoken. die er onder gedragen worden. De mantels hebben dan ook veelal een espectabele omvang. Een prachtexem plaar was een cape-mantel, waarbij zowel !- als voorpand brede plooien waren gelegd, die over de mouwen vielen, waar door die als in een punt naar de schou- dertop toegespitst schenen. De kraag wordt een echte blikvanger. Soms rond en plat van glanzend bever of zeehond, soms breder van een imitatie chincilla, waarvoor konijnenvellen van bijzondere kwaliteit zijn gebruikt, soms plat over de schouders vallend als de ma trozenkraag en soms als een ovale col opstaand. De laatste twee modellen zijn dan van dc mantelstof. Winter-regenmantel6 van poplin met or- lonvoeritig (ook in de mouwen) lijken bij zonder prettig in een koiide natte winter. Ze werden getoond met een grote kraag van wasbeer, wat niet zó prettig moet zijn als we er echt mee door de regen willen Maar het oog wil ook wat en op een show wordt nog wel eens wat anders ge toond dan de inkopers voor het publiek kiezen. Zo waren bijvoorbeeld alle ge toonde modellen oorzien van driekwart e zullen geconfectio neerd worden met lange mouwenl Vele mantels hadden gezellige grote zakken We zullen maar hopen, dat die er op en aan mogen blijven. Ze Zijn zo ge makkelijk! Deze mantel van Plaza een mo- del-copie van Jacques Griffe) werd vervaardigd van Engels materiaal. Kraag, sluiting en manchetten zijn afgebiesd met zwarte wollen tres. SM p|K"I """"""""""l SSSaSSSM BIJ de eclatante opmars van de televisie wil het deze en gene wel eens voorkomen, dat de radio zo langzamerhand op het tweede plan ge raakt en zo'n beetje in het vergeetboekje komt te staan. Toch is dat be slist niet waar: de radio behoudt zijn eigen waarden, die de televisie fyaar niet kan afnemen. Denkt u bijv. maar eens aari grote concerten: hieraan televisie-uitzendingen te maken zou veel te kostbaar zijn. Trouwen1 de onontbeerlijke muziekprogramma's op allerlei terrein zouden nooit op radio-wijze door de televisie kunnen worden overgenomen, evenmirt als Peel van het gesproken woord, dat de radio gewend is te presenteren. •id Dat er al evenmin wordt ge; scherm, maar integendeel de radio één blijvende plaats heeft veroverd, blijkt wel uit het nieuws op radiogebied dat ons regelmatig ter ore komt. Daar is nu bijv. de kwestie van de draadomroep in West-Duitsland. Ty pisch... bij ons leidt de draadomroep op het ogenblik een kwijnend bestaan, maar in bergachtige landen, waar de storingloze ontvangst juist door deze gcluidsdistributie mogelijk wordt, groeit het enthousiasme ervoor. U zult zich nog herinneren, dat Ita lië verleden jaar is: begonnen met de instelling van draadomroep en dat nu ijverig wordt doorgebouwd aan hef ne' ;n de stations daarvoor. In West-Duitsland bestaan nu tflan nen om in Men van de 22 omroebdis [rieten de draadomroepnetten sterk ui ;e breiden. Op het ogenblik telt 'mer n dat land 125.667 aangeslotenen, maai als de ongelijkheid ordt. islu(ting Commentaar Toneelkunst Een juweeltje van toneelkunst blee het spel „De zotskap' van Pirandelh dat gisteravond voor de VARA-televisi zijn Nederlandse première beleefde, t z\jn. Daarbij mogen we alle respect he'o ben voor de kleine groep tonelisten, di met meesterschap dit stukje felgekleurd. Jaloers kijkt men daar naar hef zo veel kleinere Zwitserland, dat ipeer dan 260.000 aangeslotenen telt In Zwitserland prefereert men de draad omroep boven het eigen toestel juist om de storingloze ontvangst. Een heel ander radionieuwtje komt uit Groot Britannic, waar een student terecht moest staan wegens het exploi teren van een clandestiene zender. Hij kreeg 200 gulden boete, maar in de aanklacht stond, dat de programma s die hij uitzond qua inhoud en techni sche verzorging zó goed waren, dat de luisteraars dikwijls dachten, met een van de BBC-programma's te doen* te hebben Een benijdenswaardig compliriicut voor de ether-piraat! We gaan nog even naar de kleinste Europese staat: Andorra. Voor «het handjevol i ic hten. ■haaltje op zich zelf (overigens niet zo appetijtelijkwas, naar de be doeling van de schrijver, volkomen on dergeschikt en slechts een vorm om is in, de samenleving, waar de wildste offeris wordeii gebracht om de schijn te •edden, zo, dat zelfs de zotskap over het hoofd wordt getrokken om het gezicht te bewaren. In deze zuidelijke sfeer, waar alles op de toppen van de zenuwen wordt be vochten. was Sigrid Koetse een prach tige jalourse furie. Jan Retèl een zeer gave oude filosoof, verstoken in het uiterlijk van een slaafse ambtenaar, Hans Tiemeyer groots als de schitterende potitie-commissais en Elly va burg heel knap in de rol vat terende, opgewonden moede: ïl luisteren over de grenzen rondoi ploiteert een radio-zendpr sinds tot jaar pen reclame-programma D zender heet eenvoudigweg Radii An- Maar nu gaan de zaken zo best, dat er een tweede zender is gebouwd, die mei een capaciteit van 100 kwt op de middengolf uitzendt. Deze heet voor de-variatie Andorradio, En natuuslijk wordt oolc clit~ tweede programma ge heel voor reclame gebruikt en ^oor reclame betaald. En dit alles ondanks de televisie.... Euro-nieuws wordt druk uitgewisseld Televisie voor (le volgende week onder voorbehi komende Zoals gëwi van wijziging geven levisieprogramma's ZONDAG: 8 uur NCRV met de Disney- film „De beste hond tgr wereld" en andere films, om 8.55 uur een gewijd concert uit de Geertekerk in Utrecht en om 9.35 uiir dagsluiting door ds. A. C. Diederiks. MAANDAG: Om 5 uur kinderuitzen ding van de NCRV, om 8 uur NTS met een Duitse telerecording van de operette „Ein Walzertraumdaarna „Sport in beeld". DINSDAG: NTS-journaal om 8 uur, daarna filmprogramma, verzorgd door de VARA. WOENSDAG: Om 5 uur jeugduitzen ding van de KRO, om 8 uur NTS- journaal, om 8.20 uur VARA met Spiegel der Kunsten, een filmdocu- mentaire en het cabaret „Splinters en balken." DONDERDAG: Na het NTS-joürnaal de KRO met een kort amusements programma en om 8.50 uur het tele visiespel „Arbeider-priester"' van Hel mut Schwarz. VRIJDAG: NTS-programma met week- •journaal en (nog niet bekende) tele recording. ZATERDAG: NTS-journaal om 8 uur. daarna NCRV-programma met de quiz „Plus of min", om 9 uur de ru briek „Van de grote naar de kleine K". om 9.15 uur „Scherzo" en om 10.25 uur dagsluiting. Het zal u, wanneer u aandachtig Iuis- Stekelen- tert naar de NTS-commentator tijdens ie lamen- de journaal-uitzendingen, wel opgeval len zijn dat er deze week herhaalde- erd gezegd: „Wij ontvingen deze ïen van middag -via het Eurovisie- Dat betékent, dat de nfëiïwe""proeven met nieiiwsuitwisselitng m de rfi id dag uren in volle gang zijn. Wat de snel heid betreft, kunnen we content zijn, want er liggen nauwelijks enkele uren tussen de gebeurtenissen in Engeland of Duitsland en de uitzending van de joumaaldiienst, die met deze opnamen rrijkt. Maar de kwaliteit is nog lang'niet, wat het moet wezen. Dat filmen van de beeldbuis vooral schaadt de duidelijk heid zozeer, dat het kijken vermoeiend sief telci zodra het héél makkelgk gaat. betrappen we onszelf op verlies van aandacht. En dat alle moeite en kosten van d experiment ten spijt..het :s toch maa eng gesteld met ons, televisiekijkers! Imilonlanil Daniel Sterneteld is weer present om h'èt NIR Symfonie-orkest te diri geren, dat tussen 8 en 9 30 uür in hèl programma van Brussel Vlaams óp 324 m werken van Handel. De Guide en Veirbesselt speelt. Kanaal Antwerpen- Hollands Diep de enige oplossing werpen'en het Hollands Diép waarin ook de duwvaart mogelijk is. zou de enige oplossing zijn- voor de nadelen die het Deltaplan in de tussenwateren voor Bel gië niet zieh mee brengt. Deze conclusie van het Belgische hoge vervoerscomité werd met algemene stem men onderschreven. Wat de Scheldemon- dingen betreft vreest men vooral een be moeilijking van de scheepvaart in het Oostgat. in het bijzonder in het Steen- diep. Het comité wenst dan ook dat aan Nederland waarborgen worden, gevraagd dat dit vaarwater ten volle kan worden benut. anavond In de reeks korte uitzendingen in het VPRO-avondprogramma kunt u o.m. luisteren naar causerieën over Lim burg (730 uur), een beschouwing over de dichter Gerrit Achterberg dóór prof. dr. N. A Donkersloot (8.10 uur) en aansluitend declamatie van verzen van deze dichter door Ton Lensink. Het slot van de belevenissen in Vil la Sidonia is om 9 uur te horen in het VAR A-programma Daarna zingt Son- ja Oosterman en om 9 35 uur begint de Politieke Parade. Over Hilversum I zendt de KRO óm 8.30 uur het blijspelletje ..Een man naar haar wens" van Mary van Vfcl- zen uit. om 9 uur een Brabants half uur en om 9.30 de tweede en dc.ra'e acte van de opera „Rigoletto" van Verdi. Proj zestig? 1100 V d zTèkën 12 00 Middagklok-noodklok 2 50 Act 13 00 Nws 13 15 Zob- n Llehle muz 13 45 V d kind 8 30 V d jeugd IS 4 19 40 Radiophllharr 23 22—24 00 Nnp- n. 1007 kc/s. VARA: 7 20 Gram 8 00 Nils zrouw 9 05 Gvm v d PRO 10 00 Tijdelijk Artistieke staalkaart A zegt. moet B zc Bijbetland caus 19: VARA 20 00 Nws 2i menade-ork en sol 2: mentaar 21 30 Het 1 en het tikt 22.00 Inst liedjes 23 1524 00 Gra i 21.45—22 35 Quiz-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1959 | | pagina 11