CHRISTELIJK
Een woord voor vandaag
Provinciale toogdag van
C.J.V.F. in Delft
Federatie Chr. partijen
is zeer gewenst
Prof. De Caay Fortman gaat
Idenburg-archief ordenen
Ontsnapt
langs Krakatau
Kanttekening
Hebt u zich ook wel eens afgevraagd wat Christus over ons
vertelt aan de Vader? Johannes schrijft in zijn brief dat „wij
een Voorspraak bij den Vader" hebben, n.l. Jezus Christus.
En hij voegt er aan toe: „De Rechtvaardige."
Wij zijn vaak heel erg tevreden over onszelf, maar diep in
ons hart twijfelen we er toch wel aan of God ook zo over ons
denkt. Als we een ogenblik eerlijk worden, kunnen we alleen
van gisteren reeds een heleboel gedachten, woorden en mis
schien wel daden opnoemen, die toch niet helemaal overeen
komstig de geest van het evangelie zijn. En toch is Christus
onze Voorspraak. Kan hij dan nog iets goeds over ons zeggen?
Neen, daar gaat het niet om. Christus verkondigt daar niet
hoe goed wij zijn, maar hoe slecht. Daarbij blijft het echter
niet, want onmiddellijk voegt hij er aan toe: Maar daarom
ben Ik naar de aarde gegaan, daarom ben Ik aan het kruis
genageld. Ik heb voor deze man en voor deze vrouw geleden,
ben voor hen gestorven en heb zo hun schuld tot de uiteinde
lijke consequentie gedragen. Ik nam hun plaats in.
Fantaseer ik hier meer dan ik mediteer? Misschien, maar ik
weet ook dat Johannes vervolgt met de woorden: „en Hij is
een verzoening voor onze zonden, en niet alleen voor de onze,
maar ook voor die der gehele wereld." Hij wil dat ook voor
TJ zijn.
r
Zorgen en zonden
achter het
ijzeren gordijn
a
MORGEN IS HET FEEST
Ds. J. H. Velema in De Wekker
Boven kleinzielig
gehakketak uit
De Wekker komt ds. J. H. Ve
lema, predikant te Apeldoorn,
terug op de verdeeldheid van de
christelijke partijen. Onlangs
schreef hij over het teleurstel
lende resultaat van de jongste
verkiezingen. Daarop kreeg hij
veel reacties, waarop hij nu weer
ingaat. Een federatie van chris
telijke partijen vindt hij wel
zéér gewenst.
slist geen concentratie te verkrij
gen van de verschillende chr. pol.
partijen?
Over het samengaan van de
C.H.U. en A.R. is reeds veel ge
schreven. Ik schrijf hierover niet,
wetend dat er bij de C.H.U. ver
schillende figuren zijn die we niet
kunnen rekenen als behorende tot
de Gereformeerde Gezindte. Maar
het staat m i. anders met de A.R.,
de S.G.P. en het G P.V. Zij. die
op deze lijsten stemmen, behoren
uitgesproken tot de Gereformeer
de Gezindte.
De verdeeldheid van deze par
tijen, het gescheiden optrekken,
kost stemmen en zetels aan de
Geref. Gezindte. De tragische
gang van zaken met het G.P.V.
heeft dat duidelijk gedemon-
Nu kunnen we natuurlijk heel
gemakkelijk scherp reageren: weet
u niet van het ethisch conflict
tussen A.R. en G.P.V.? Is het u
niet bekend welke verschillende
inzichten er zijn tussen A.R. en
S.G.P over art. 36 van de Ned.
Geloofsbelijdenis? Verschillende
correspondenten hamerden op dit
aambeeld.
Ze kunnen gerust zijn: ik weet
welke verschillende inzichten er
zijn. Maar ik weet ook dat er in
één partij verschillende inzichten
mogelijk zijn. De vraag, die me
niet loslaat is deze: zijn de ver
schillen tussen de drie genoemde
partijen, wier aanhangers allen tot
de gereformeerde gezindte beho
ren. zo groot, dat gescheiden op
trekken. met een risico van stem
men- en zetelverlies geoorloofd is?
Kloof?
Een van m'n correspondenten
schrijft n.b.: ,,De kloof is dui
zendmaal breder en dieper tussen
S.G P. en A.R. dan tussen b.v.
A.R. en P.v.d.A." Een dergelijke
mentaliteit kan ik niet begrijpen.
In welke wereld leeft iemand, die
dit durft te zeggen en te schrij
ven? Welk een geestelijke hoog
moed spreekt uit een dergelijk
zinnetje. Wie dat meent is geen
verdere gesprekspartner meer als
het gaat over de positie van de
chr. pol. partijen.
Gelukkig denkt niet ieder er zo
over. Hoe kan een dergelijke fana
tieke S.G.P.-er het dan goedkeu
ren dat m bepaalde plaatsen A.R.
en S.G.P. wel met één lijst uitko
men. als het gaat over gemeen-
teraads-verkiezingen?
De vraag laat zich nu niet lan
ger onderdrukken: waarom kan dit
nu ook niet als we geroepen wor
den om naar de stembus voor de
Tweede Kamer te gaan?
Ik zie heel goed dat er in de
laatste jaren door de A.R. een
koers is gevaren, waar bedenkin
gen tegen zijn in te brengen. Het
is tegelijk te begrijpen dat som
migen niet begrijpen de gewijzig
de houding van de A.R. in 1959
vergeleken bij de vorige jaren.
Principieel
Maar aan de andere kant is
ook niet te ontkennen, dat de
S.G.P. wel een sterk principieel
geluid laat horen, maar dat ze
zakelijk praktisch weinig zoden
aan de dijk zet. en bij allerlei
stemmingen in 's lands vergader
zaal het met de A.R. eens is.
Juist daarom is het nu van de
grootste betekenis dat er tussen
de drie genoemde partijen in
ieder geval besprekingen worden
gehouden. Men behoeft nog niet
eens één grote partij te vormen
om toch bepaalde afspraken te
maken t.a.v. volgende verkiezin
gen. Waarom kunnen op één lijst
niet allerlei namen voorkomen.
Is het instituut van voorkeurstem
men zo verwerpelijk? Ik wil u
wel eerlijk verklappen dat ik nog
zelden op nr. 1 van de lijst ge
stemd heb. waar ik me het meest
toe voel aangetrokken. We worden
al genoeg gedirieeerd. Er moet
een persoonlijk element ziin bij de
verkiezingen. Laat men er voor
waken dat de benaming „stem
vee" niet blijkt maar al te waar
te zijn.
Orgaan nodig
Een soort federatie van partijen
Is m.i. zeer gewenst. Het is jam
mer dat er in ons land nog geen
officieel orgaan der geref. ge
zindte Is waar deze dingen eens
rustig, bezonnen, mannelijk en
christelijk, in het diepe besef van
onze verantwoordelijkheid voor ons
chr. volksdeel, besproken kunnen
worden. Het wordt wel tijd.
Misschien zouden dan alle par
tijen ook meer tegemoet kunnen
komen aan wensen t.a.v. kandi
daten, mede in verband met hun
kerkelijke status.
Het zou jammer zijn als we na
de stembusuitslag van 1959 weer
in het oude spoor verder gingen.
Het kan nu nog. Laat men er
eens ernstig over nadenken en de
zaak, waar mogelijk, aan de or
de stellen. Misschien waren dit een
paar al te vrijmoedige opmerkin
gen, die bij alle partijen niet
goed ontvangen worden. Het zij
zo. Schrijver dezes is geen partij
politicus, maar heeft wel oog voor
het belang van het gereformeerd
getuigenis in de geestelijke situa
tie van ons volksleven nü. We
moeten boven al het kleinzielige
gehakketak uit. Het gaat om te
grote belangen. En geen partij
kan voor Gods aangezicht verkla
ren: Wij zijn rechtvaardig: aan
ons mankeert niets.
We schrijven dit als Evangelie
dienaar, die daarom er van door
drongen is dat het evangelie ook
met de politiek te maken heeft.
TN AANWEZIGHEID van vele
A honderden vrouwen is gisteren
in de Stadsdoelen te Delft de pro-
j vinciale toogdag Zuid-Holland van
de hervormde vrouwengroep,
C.J.V.F., gehouden.
Na het openingslied, dat gezon
gen werd onder leiding van me
vrouw A. Vanaton-Hogerzeil hield
ds. H. Visser uit Amsterdam een
toespraak over het onderwerp
Zorgen en zonden achter het ijze
ren gordijn".
Dc predikant besprak de levens
omstandigheden van de christenen
in de communistische landen. Hij
merkte op, dat de toestand daar
onmiskenbaar veel beter is gewor
den in de laatste tien jaar. Er is
een zekere mate van welvaart en
men kan er op rekenen dat het eco
nomische peil in de toekomst zeker
zo hoog wordt als in het Westen.
De stijgende welvaart brengt echter
gevaren met zich mee.
Ds. Visser wees in dit verband op
en drietal verschillende levensinstel
lingen die de christenen achter het
ijzeren gordijn kunnen hebben:
getuigen van zijn Zoon. Dit zijn de
positieve christenen die beseffen dat
zij eenmaal God verantwoording
moeten afleggen van hun leven. Zij
kunnen een juiste houding vinden.
De christen in de Sowjetunie mag
dan door allerlei atheïsten bestormd
worden met vragen, waarop hij het
antwoord moet schuldig blijven, de
gelovigen hier te lande worstelen vaak
met hetzelfde probleem. Op kantoor,
in de fabriek, op school, ja waar niet,
worden de Nederlanders geconfron
teerd met de minachting van niet-
christenen.
Alleen zij, die niet alleen uit tradi
tie, maar ook uit overtuiging en over
gave hun Christus belijden, kunnen
zich te weer stellen. Het zijn alleen
zulke moeders, zo zei ds. Visser, die
ook hun kinderen in geloof kunnen op
voerden, zonder dat de traditie elk
geloof onvruchtbaar maakt.
Na het referaat beantwoordde de
inleider nog verschillende vragen
uit de vergadering.
's Middags werd na een korte in
leiding de film ,,Ich suche Dich"
vertoond.
•- - <5 - w- - t
Berorpi nawerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Sebaldeburen-Lutjegast:
C. van Wijngaarden, vicaris te Wasse
naar; te Bergum. Fr.: J. A. Fricke te
Bonaire, met verlof in Leeuwarden.
Aangenomen naar Zierikzee: J. B.
Assendorp, kand. te IJmuiden-Oost;
naar Schagen: J. S. Krol te Sappermeer.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Nijmegen, ivac. wijlen
G. van Doornik): J. M. Bloemkolk te
Ede; te Wormer: W. ten Kate, kand. te
Utrecht; te Wormerveer: P. Noomen te
Westeremden.
Beroepbaarstelling: De heer L. T.
Rietveld. Hoogwerflaan 19 te 's-Graven-
hage, kand. aan de V.U. zal een even
tueel beroep gaarne in overweging
GEREF. KERKEN (VrUgemaakt)
Beroepen te Houwerzijl: J. Keizer te
Brouwershaven.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen te Veenendaal: Ohr. van
Dam te Rotterdam-Zuid.
Rectificatie: Doordat op de zetterij
het zetsel van onzfe kolom „beroepings-
werk" gisteren door elkaar werd gegooid,
zijn er enkele hinderlijke fouten ontstaan.
In plaats van Gereformeerde Gemeente
had er boven het beroep van Steenwijk
op A. H. Schippers te Hillegom moeten
staan: Christ. Geref. Kerken. Terwijl
boven het beroep van ds. C. Hegeman
van Genemuiden naar Rhenen in plaats
van Gereformeerde Kerken had moeten
staan Gereformeerde gemeenten.
Zij die eenvoudigweg het
me gehoorzamen en hun geweten
dichtschroeien, kunnen het stoffelijk
bijzonder goed krijgen.
Een tweede groep zegt
deloos, dat communistische regiem.
Maar ja, we kunnen er toch niet
tegen op en dus... vooruit maar."
Ds. Visser noemde dit een onbij
belse houding.
De derde levensbeschouwing wordt
door die mensen aangehangen, die
menen dat het Marxistische stelsel
als een beproeving Gods over het
volk is gekomen.
Z.W.O.-subsidie voor Kuy per stichting
geprikkeld
Geen wonder als U steeds maar
pijn hebt. Elke minuut pijn is
een-minuut-te-lang pijn. Direct
een 'Akkertje" nemen en niet
wachten. Schitterend werkt zo'n
"Akkertje". Snelle, zekere, veilige
hulp op lastige pijndagei
Inauguratie van
prof. dr. Meulenvan
Prof. dr. G. E. Meuleman. benoemd
tot hoogleraar in de theologie aan de
Vrije Universiteit, is voornemens op
19 juni om half vier zijn inaugurele
oratie te houden. Prof. Meuleman is
thans werkzaam als hoogleraar aan de
faculteit te Aix en Provence in Frank
rijk en was voordien predikant bij de
gereformeerde kerk van Vijfhuizen N H
't Nut bestaat
175 jaar
De maatschappij tot Nut van 't Al
gemeen, in 1784 gesticht door Jan Nieu-
wenhuyzen, doopsgezind „vermaner" te
Monnikendam, hoopt in november haar
175-jarig bestaan te vieren. Met haar
46.600 leden m 349 plaatselijke nutsde-
partementen verzorgt zij 115 nutskleu-
terscholen. 200 nutsbibliotheken, 30 la
gere nutsscholen en vele andere instel
lingen als woningbouw-verenigingen,
volkstuinen, nutsziekenfondsen en een
nutsziekenkostenverzekering.
Afzonderlijk beheert de maatschappij
131 nutsspaarbanken, het nutsseminarium
voor pedagogiek aan de universiteit van
Amsterdam, de nutsacademie voor pe
dagogische en maatschappelijke vor
ming te Rotterdam en de nutskweek-
school te Eindhoven.
Ter gelegenheid van het jubileum der
maatschappij zal het hoofdbestuur een
„Handboek voor het sociaal-culturele
vormingswerk met volwassenen uitge-
De officiële viering van het jubileum
is vastgesteld op 14 november in het
Instituut voor de Tropen te Amster
dam.
In de maanden november en decem
ber van dit jaar en januari 1960 zal de
dansparodiste Cilly Wang in 30 provin
ciale centra jubileumvoorstellingen ge
ven voor de leden der maatschappij.
De Nederlandse Organisatie voor
Zuiver-wetenschappeliik Onderzoek
(Z.W.O.) heeft de „Doctor Abraham
Kuyperstichting" te 's-Gravenhage
tt j leen subsidie verleend voor de orde-
"VrïJ™'\nine en beschrijving van het zieh on-
o rooion-i ^cr haar berusting bevindende Iden
burg-archief. Deze ordening en be
schrijving is in handen gegeven van
mr. B. de Gaay Fortman, oud-vice-
president van de rechtbank te Am
sterdam, die ten behoeve van de
„Stichting het Reveil Archief" reeds
tal van familie-archieven heeft geor
dend en beschreven.
Zoals bekend, werd A W F. Iden-
burg in 1861 geboren. Als jonge man
ging hij naar Nederlands Oost-Indie,
waar hij als genie-officier bij de KNIL
diende. Nadat hij in 1900 in Nederland
teruggekeerd, begaf hij zich in de
politiek en hij werd het jaar daarop
tot lid van de Tweede Kamer der Sta-
ten-Generaal gekozen, Van 19021905
was hij in het ministerie Kuyper minis
ter van koloniën en vervolgens tot 1909
gouverneur van Suriname.
Daarna beheerde hij voor de tweede
keer de portefeuille van koloniën, maar
vertrok weldra als gouverneur-generaal,
indie. Hier bleef hij tot 1916 in
functie, waarna hij in 1918 voor de
derde maal als minister van koloniën op
trad en wel in het ministerie Ruys de
Beerenbrouck. Om gezondheidsredenen
legde hij een jaar later zijn ambt neer.
Na verloop van enige tijd werd hij lid
van de Eerste Kamer der Staten-Gene-
raal en in 1924 volgde zijn benoeming
tot lid van de Raad van State, waarin
hij tot zijn dood in 1935 zitting heeft
gehad.
Volgens mr. De Gaay Fortman, is het
door hem te ordenen en te bescbrljv
archief reeds enigermate voo
gereed. Een eerste poging
archief „hanteerbaai
schiedde door Idenburg
tweede vlak vo(
Kuyperstichting
gebruik
om het
laken, ge-
f
de ■overdracht
door zijn beide
schoonzoons. Het archief, dat een enorm
aantal brieven bevat, Is In 57 follo-
portefeullles ondergebracht.
Particuliere brieven
Het leeuwendeel van het archief heeft
betrekking op Nederlands Oost-Indie.
Zo vindt men er uit de tijd van Iden-
burgs ministerschappen de correspon-
Stil de pijn van aambeien
van binnen nit.
N9em Hemotabs.
12
„Jij geeft het ook niet gauw op. wel. korporaal?"
Farnholme stond hem verbaasd aan te kijken. „Je
hebt ui een Jappenkamp honderd maal meer kans
het er levend af te brengen. Er is in heel Singa
pore geen boot meer te vinden."
„Misschien hebt u gelijk, en misschien ook niet.
constateerde de korporaal rustig. „Maar er ligt een
schip op de rede. Hij keek naar Parker. „Ik was
juist aan het piekeren hoe ik dat zou kunnen be
reiken. toen uw manschappen kwamen aanzetten,
luitenant
„Wat zeg je?" Farnholme deed een stap naar vo
ren en pakte de korporaal bij zijn gezonde schou
der beet „Een schip buiten de kust? Weet je dat
zeker, man?"
..Inderdaad, dat weet ik zeker." Met langzame
waardigheid onttrok Fraser zijn schouder aan Farn-
holmes greep. „Nog geen tien minuten geleden heb
ik het anker horen laten vallen."
„Hoe weet je dat?" vroeg Farnholme. „Misschien
werd het anker wel opgehaald en..."
„Hoor eens baas." viel Fraser hem in de rede.
„ik mag er dan misschien idioot uitzien, en het mis
schien zelfs zijn ook. maar ik weet goed wat het
verschil is tussen...."
„Best. korporaal, dat geloof ik graag!' viel Par
ker hem snel in de rede. „Vertel nu maar gauw
waar dat schip ligt
„Daarginds, voorbij de havens, ongeveer een mijl
uit de kust. schat ik. Al is het moeilijk dat met
zekerheid te zeggen er hangt daar nog wat
rook."
„De havens? In de Keppel Harbour?
„Nee, luitenant. Daar zijn we vannacht vlak bij
geweest Maar een mijl of zo hier vandaan, even
voorbij Malay Point."
S door ALISTAIR MAC LEAN
(vertaling Rob Limburg)
hen ondersteunden de ergstgewonden. En allen zon
der uitzondering, mannen en vrouwen, gewonden en
ongedeerden, waren aangegrepen door dezelfde in
tense spanning. Onder normale omstandigheden zou
niemand van hen veel waarde hebben gehecht aan
een zo wankel bewijs als het geluid van wat al of
niet het neerlaten van een anker kon zijn geweest.
Maar zij waren zozeer onder de indruk van de voort
durende verliezen en het onophoudelijke terugtrekken
van de laatste weken, en zo volkomen overtuigd dat
de capitulatie nog maar een kwestie van uren was
dat niemand wist hoeveel jaren van gevangen
schap daarop zouden volgen dat zelfs dit mi
nieme straaltje hoop tot een lichtend baken werd in
hun donkere wanhoop. Zelfs de gewonden wilden nu
heel wat meer dan hun krachten hun veroorloofden,
zodat de meesten van hen aan het eind daarvan wa
ren en naar adem snakkend op hun kameraden
steunden, toen korporaal Fraser eindelijk bleef
staan.
„Hier was het ongeveer, dat ik het geluid heb
gehoord."
„In welke richting?" vroeg Farnholme. Hij volgde
de richting die door de loop van korporaal Frasers
brengun werd aangegeven, maar kon niets ontdek
ken. Fraser had gelijk gehad toen hij zei dat de
rook hier nog op het water hing. Hij realiseerde
zich. dat Parker vlak achter hem stond: diens
mond raakte bijna zijn oor. „Een zaklantaarn. Sei
nen geven?" Hij verstond het zachte gefluister van
de luitenant bijna niet. Een ogenblik aarzelde Farn
holme. doch slechts heel even: zij hadden niets te
verliezen Parker voelde zijn knikje bijna meer dan
hij het zag en wendde zich tot zijn sergeant.
„Neem je zaklantaarn, sergeant, en ga daarginds
staan Biiit' signalen geven, tot je antwoord krijgt,
of tot we iets naderbij kunnen zien of horen komen.
En laat twee of drie mannen hier in de omgeving
rondkijken, of zij niet ergens een boot kunnen ont
dekken."
Vijf minuten verliepen, en zelfs tien. De zaklan
taarn van de sergeant knipte eentonig aan en uit,
maar er bewoog zich niets op de donkere zee Weer
vijf minuten later kwamen de mannen terug, die
op zoek waren gegaan naar een roeiboot Zij hadden
natuurlijk niets gevonden. Opnieuw volgden vijf mi
nuten waarin het ophield zachtjes te regenen. De
reusachtige druppels maakten nu een geweldig ka
baal. wanneer ze op de weg neerkletterden Toen
kuchte korporaal Fraser opeens. „Ik hoor wat aan
komen." deelde hij laconiek mee.
„Wat" Waar?" blafte Farnholme hem toe.
„De een of andere roeiboot. Ik hoor het geluid
van de riemen in de dollen. Ik geloof dat het ding
recht op ons afkomt."
„Weet je het zeker?" Farnholme spitste zijn oren,
maar hoorde slechts het gekletter van regen en het
gesis van druppels die het witte schuim deden op
spatten wanneer zij het watervlak raakten. „Weel
ie het werkelijk zeker, man?" herhaalde hij. „Want
„Hij heeft gelijk!" Het was de opgewonden stem
van de grote sergeant. „Hij heeft gelijk, luitenant, ik
hoor het nu ook'"
(Wordt vervolgd)
dentie in met de g
Rooseboom, Van Heutsz, Van Limburg
Stirum en De Graeff en met de gou
verneurs van Suriname en de Neder
landse Antillen. Er bestond namelijk
het gebruik van een particuliere brief
wisseling naast de officiële, de departe
mentale, tussen minister en gouver-
Bclangrijke archiefstukken uit de ja-
;n, waarin Idenburg de portefeuille van
koloniën beheerde, zijn onder meer die.
welke betrekking hebben op de kwestie
der koeliediensten op Sumatra, de Poe
nale Sanctie, het opiumvraagstuk, de
weduwenverbranding op Bali, de petro
leumindustrie. de pasar- en zondagscir
culaires. de hormat en de concubinaats-
circulaire. het opkomende nationalisme,
het onderwijs, de kerk en de zending.
Wat de Nederlandse binnenlandse po
litiek betreft, bevat het archief onder
andere documenten over het aftreden
het ministerie Kuyper in 1905, de
kabinetscrisis in 1908. het optreden van
het ministerie Heemskerk, het conflict
tussen Kuyper en Heemskerk en uit la
tere jaren de gelijkstelling van open
baar en bijzonder onderwijs en hel
vrouwenkiesrecht.
Tot het archief behoort ook een aan
tal bescheiden, dat betrekking heeft op
het koninklijk huis. Zij berusten nog bij
de familie Idenbrug. Onder de aan de
Kuyperstichting geschonken stukken be
vindt zich ook een bundel speciaal ge
schreven voor prinses Juliana die on
der andere bouwstoffen voor voordrach
ten over koloniale politiek bevat.
Raad EKD over
hereniging van
Duitsland
Het hoogste gezagsorgaan van d<
Evangelische Kerk in Duitsland
(EKD) heeft zich vorige week onder
voorzitterschap van bisschop Dibelius
ernstig bezonnen op de situatie
in de kerk zich bevindt. Na de bespre
kingen heeft de Raad een communi
qué uitgegeven waarin vooral aan
dacht wordt geschonken aan de her
eniging van het gescheurde Duitsland.
Volgens dit bulletin is de kerk de ver
dediger van de mensen die door de
scheuring in grote moeilijkheden geko
men zijn De Raad wil niet nalaten Ie
dere maal wanneer dat nodig is te
pen: „Vergeet de mensen niet".
De Raad waarschuwde tegen
lichtvaardig heenlopen over liet pro
bleem van de hereniging. Hij roept de
verantwoordelijke politici en de gemeen
ten op zien niet te laten verblinden
door de schijnbaar onoverkomelijke
moeilijkheden en steeds te blijven stre
ven naar een herstel van de eenheid.
De raad hoopt dat de komende inter
nationale conferentie over Berijn en de
toekomst van Duitsland als vrucht de
ongehinderde communicatie tussen de
Duitsers van oost en west zal brengen.
Met het oog op al deze problemen
roept de raad de gemeenten op om
zondag 3 mei tot een ware .gebedszon
dag te maken zowel in de kerk als in
het gezin. Onze gebeden moeten de ko
mende weken de staatslieden omhullen,
zodat zij werkelijk instrumenten van de
vrede zullen zijn.
Ds. C. C. TT de Loos
overleden
Geheel onverwacht is gistermiddag de
predikant-psycholoog van het Delta-zie
kenhuis te Rotterdam ds. C. C. H. de
Loos op vijftigjarige leeftijd overleden.
Ds. De Loos die hervormd predikant
was. werd ir. 1908 geboren. Hij w
in 1934 in Zeeland kandidaat gesteld
op 3 maart 1935 m zijn eerste gemeente
Kortenhoef bevestigd. Achtereenvolgens
diende hij daarna de gemeenten van
Parrega en Garijp. Hij verkreeg op 1
okt. 1950 zijn emeritaat in verband met
zijn benoeming tot geestelijk verzorger
voor het Delta-ziekenhuis.
Calvijn-herdenking
aan de V.U.
In het kader van de Calvijn-herden
king zal op 22 mei in de Woestduinkerk
te Amsterdam een openbare zitting var
de senaat van de Vrije Universiteit wor
den gehouden waarin zal worden her
dacht zowel het geboortejaar van de her
vormer. als de oprichting van zijn aca
demie te Genève.
Sprekers zullen zijn de heren prof. dr
D. Nauta hoogleraar in de theologie en
prof. dr. H. Smitskamp. hoogleraar in
de faculteit der letteren en wijsbegeer
te. beiden 3an de V.U.
ÏV/IORGEN mag het een feestdag
zijn voor ons koninklijk gezin
en voor heel ons land en volk: on
ze geliefde en geëerbiedigde Konin
gin viert haar verjaardag. En deze
verjaardag mag ditmaal een kroon
jaar zijn.
Alle reden om deze dag in grote
dankbaarheid en opgewektheid te
vieren. De vlaggen gaan uit. Het
oranje wordt voor de dag gehaald.
En helderder nog dan anders wor
den we ons bewust de waarde van
het koningschap, worden we ons be
wust wat in het bijzonder dit ko
ninklijk huis en gezin voor ons als
land en volk betekent.
Wat is er, alle eeuwen door, over
al ter wereld niet door alle volken
gezocht naar de beste, de meest
draaglijke staatsvorm. Wat is er
niet, alle tijden door, gestreefd
naar het verkieslijkste politiek be
stel. Men heeft het gezocht in ,een
bewind van de sterke man, in de
macht van het volk, in een moei
zaam gehanteerd evenwicht van de
machten in de staat.
En zeker, wij mogen ook wel eens
mopperen over dc gang van zaken
ten onzent. Zo wanneer we wat ge
stuntel menen te moeten opmerken
in de behartiging van 's lands za
ken. Zo wanneer de vorming van
een nieuwe regering zich niet dan
onder menselijke gebreken en te
kortkomingen voltrekt. Maar wan
neer er geen ernstiger zaken zijn
waaraan men zich ergeren moet,
valt het waarlijk nog wel mee.
Want ons staatsbestel is een bij
uitstek gelukkig, en het is waard
om gewaardeerd en behouden te
worden. Het is te goed om vanuit
laatdunkendheid te worden gekriti
seerd, en wie in zijn kritiek te ver
gaat, moge bedenken dat hij daar
mee ten leste wel eens een kritie
ke situatie kan oproepen.
Ons staatsbeste] is er een, waarin
vrijheid en gezag elkander in een
gezonde en goede harmonie hebben
gevonden. En dat staatsbestel laat
zich zonder het koningschap nauwe
lijks denken. Het maakt er een we
zenlijk bestanddeel van uit.
In ons geestelijk zo rijk gescha
keerde volk is het koningschap
eens te meer een factor van stand
vastigheid en eenheid. In het ko
ningschap is het, dat ons volk zich
als een eenheid terugvindt. Welke
onderlinge verscheidenheid ons volk
zich ook moge veroorloven, die ver-
scheldenheid vindt een beslissende
grens waar dat volk zich schaart
om dc troon der Oranjes.
Zo voor het oog reeds vertoont ons
staatsbestel het beeld van een logi
sche systematiek. Daar is het eigei
recht der volksvertegenwoordiginj
Daar is de eigen verantwoordelijk
lieid der ministers. Daar is de on
afhankelijkheid van de rechter. Al
le zijn het grote goederen. Maa
alles wordt op treffende wijze b« j
kroond door iets wat, strikt geno
men. valt buiten de begrenzing vai
het logisch denken: door het kt
ningschap waarvan we zeggen
zulks met een prachtige en treffen
de formulering, dat het wordt uit
geoefend „bij de gratie Gods".
Hier ligt dan tegelijk het einde vai
elke systematiek en van elk men
sclijk-Iogisch denken. Het koning
schap is in feite daarbovenuit ge
heven. In de kernachtige bewoor
dingen van het tekstwoord 1 Petru:
2:17, het „vreest God, eert de ko
ning", is van het koningschap, nie:
minder dan de begrenzing, ook di
fundering aangegeven.
Daarom mogen wij voor het ko
ningschap in ons staatsbestel zt
dankbaar zijn. En wij mogen wé
heel in het bijzonder dankbaar zijn,
dat onze lieve Koningin, geheel ir
het voetspoor van haar koninklijke
Moeder, haar hoge koninklijke
waardigheid op zo innemende wij
ze weet te vullen met haar even
vriendelijke als besliste persoon
Iijkheid.
Mee door haar persoonlijkheid
woont zij, met haar gezin en in de
betrachting; van haar hoge plichten,
wel volop in het midden van haar
volk. Samen met haar gezin is zij
voor ons volk een kostbaar bezit,
dat door ons allen geheel te
recht ook als zodanig wordt er
varen.
Het zijn de middelen van de mo
derne publiciteit, die mee dat leven
van ons koninklijk gezin temidden
van ons volk wel zeer hebben be
vorderd. Verscheidene koningshul
zen hebben de onbarmhartige wer
king van de openbaarheid niet kun
nen doorstaan; het heeft hun val
en einde bespoedigd. Ten onzent ech
ter is de band tussen koningshuis
en volk nauwer en hechter gewor
den en is ook bij schijnbare In
perking van de koninklijke bevoegd
heden de koninklijke waardigheid
ten volle bestendigd.
Bestendigd is zij als symbool der
eenheid, als voorbeeld voor de na
tie, als standvastige factor binnen
de wisseling van ons volksleven, als
blijk ook van de genade Gods.
Daarvan spreken morgen de vlag
gen. Daarvan spreken we morgen
tot elkaar en tot onze kinderen.
Het geeft aan ons nationale feest
de diepe zin der dankbaarheid.
LOONBELEID OVERHEERSTE
nomische Raad advies gevraagd over
de afschaffing van enkele subsidies,
die langzamerhand bijzonder zwaar
op de rijksbegroting zijn gaan druk
ken, en voorts over nog enkele meer
ondergeschikte zaken.
Het ging om de consumentensubsidie
op melk, waarachter op de rijksbe
groting een bedrag van 110 mil
joen vermeld staat, en om de sub
sidiëring van de woningwetbouw en
de premieverlening bij de particu
liere bouw, tot een totaal bedrag
van 395 miljoen.
Opheffing van de subsidie op melk
betekent voor de consument een ho
gere prijs voor de melk, en ophef
fing of gedeeltelijke afschaffing van
de subsidies en premies voor de wo
ningbouw betekent huurverhoging.
Het ging dus in wezen om het afwen
telen van een financiële overheids-
last van de staat op de burger. Om
kort te gaan: de gewone man zou
over de brug moeten komen. En hier
begon de grote moeilijkheid. Extra
lasten voor de consument-werkne
mer wenste de S.E.R. niet te accep
teren zonder de compensatie van
deze extra lasten in de lonen aan de
orde te stellen, en daarmee lag er
een loonvraagstuk op tafel, dat leid
de tot een principiële discussie over
het Ioonbeleid in Nederland.
De S.E.R. is thans met zijn advies
bij de regering gekomen. Inderdaad
is er een voorstel tot afschaffing
van de consumentensubsidie op melk,
evenals voor een flinke huurverho
ging en een gedeeltelijke afschaf
fing van de subsidies en premies bij
de woningbouw.
De S.E.R. heeft hier duidelijk aan
het verzoek van dc regering voldaan.
Het advies heeft op deze punten een
constructieve inhoud en het moet
erkend worden, dat er ten aanzien
van de subsidies en de huren ook een
duidelijke meerderheid in de raad
was. Genoemde voorstellen houden
een vermindering van de lasten voor
het overheidsbudget in van een klei
ne 200 miljoen.
Dit alles neemt echter niet weg,
dat het hele advies door een andere
kwestie overschaduwd wordt, en dat
is het Ioonbeleid. Over de compen
satie van de huurverhoging en dc
compensatie van de afschaffing van
de consumentensuhsidie op melk is
het bedrijfsleven het wel eens ge
worden. maar niet over het Ioon
beleid, waarheen het gesprek over
de afschaffing van de subsidies en de
huurverhoging onvermijdelijk voer
de.
Dat men het er over eens werd, dat
de overheid 50 miljoen gulden ex
tra zou moeten bestemmen voor de
bevordering van de werkgelegen
heid in de ontwikkelingsgebieden en
dat de invaliditeits- en ongevallen-
renten verhoogd zouden moeten wor
den in afwachting van de nieuwe in
validiteitswet, nam niet weg het ge
voel, dat, als het er op aankwam,
men het helemaal niet eens gewor
den was.
Gaat men de punten optellen waar
op men elkaar vond, dan valt het
nog lang niet tegen, maar die ene
zaak waarop het overleg beslist geen
stap verder kwam, heeft toch een
hoogst onbevredigend gevoel achter
gelaten. De opvattingen over de
fundamentele vraag, welk Ioonbeleid
voor de toekomst in Nederland ge
voerd zal moeten worden; het vrije
re, per bedrijfstak en onderneming
gedifferentieerde beleid, of het star
re systeem van de geleide loonpoli
tiek met zijn spiraal van Ionen en
prijzen, liepen principieel uiteen.
Op het punt van de geleide of de
vrijere loonpolitiek wisten de par
tijen van geen wijken. Dit heeft ons
verbaasd. Reeds eerder schreven wij
uitvoerig over de duidelijke voor
delen, die de vrijere loonpolitiek
biedt boven de geleide. En wij wil
len hier nog eens de vraag herhalen,
wat de voorstanders van de gelelde
loonpolitiek voor de Nederlandse
werknemer reëel denken te verdie
nen met een algemene loonronde
van 4 pet.? Het is vrijwel zeker, dat
een dergelijke loonronde reëel min
der zal betekenen dan een geringer
percentage loonsverbetering, dat in
een bedrijfstak vrijwillig en zonder
doorberekening in de prijzen tot
stand komt.
Wij hebben tegen de achtergond
van dit principiële meningsverschil
waardering voor de voorstellen, die
de confessionele groepering in de
S.E.R. in het advies heeft vastge
legd. Wij noemen hier man en paard,
omdat het immers een publiek ge
heim is, dat de eerste reeks van
maatregelen, die in het advies ver
dedigd wordt, afkomstig is van de
protestants-christelijke en rooms-ka-
tholieke werkgevers-, werknemers-
en Kroonleden in de S.E.R.
Wij spreken hierover onze waarde
ring uit, omdat men het eens heeft
kunnen worden over een vrij uit
gebreid samenstel van maatregelen,
dat met name de sociaal zwakkeren
ten goede zal komen, indien de re
gering deze voorstellen overneemt.
Hoewel wij de verdeeldheid van de
meningen in de S.E.R. op het punt
van het Ioonbeleid betreuren, menen
wij dat de confessionele groepering
geen andere weg open stond dan
vast te houden aan het beginsel van
dc vrijere loonvorming, mede ter
stimulering van de eigen verant
woordelijkheid van het bedrijfsle
ven, en dat zij terecht naast de com
pensatie van dc reeds genoemde sub
sidie-afschaffing en huurverhoging
sociale verbeteringen heeft voorge
steld voor de maatschappelijk zwak
ste groepen.
