PLAN VOOR GEHELE ZUID-WESTEN
VAN LEIDEN GEREED
5
Nog bouwen: 1200 woningwet-
en 1800 premiewoningen, 39
scholen, 3 bejaardenhuizen,
3 kerken, sporthal, zwembad,
rioolinstallatie en wijkzaal
IBsier
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DONDERDAG 9 APRIL 1959
Voor de tweede luchtfoto
van Aero-photo „Nederland"
van het zuid-westen van
Leiden verwijzen wij naar
pagina 4
plaats zijn verbonden, wilden de an
dere Kerken niet voldoen. Men ver-
gete hierbij niet, dat de r.k. Kerk nu
haar eerste kerk na de bevrijding in
Leiden gaat bouwen, terwijl de Her
vormde Gemeente al een kerk aan
de Lage Morsweg heeft gezet en
plannen koestert voor kerkbouw in
zuid-west, zuid en noord en de Geref.
Kerk plannen klaar heeft voor een
kerk in zuid-west en een in noord
de Haagweg. de provinciale weg naar
Voorschoten, de Korte Vliet (echter de
Leidseweg van Voorschoten) en he) Rijn
en Schiekanaal komen in totaal 25.000
mensen te wonen. Dat is een zo groot deel
van de Lcidse bevolking, dat hier als het
ware een „satellietstad" moet gaan groei
en met een eigen verzorgingsfunctie, een
min of meer zelfstandig bestaan, dat in
vele opzichten niet meer afhankelijk is
van de „oude stad".
Tientallen scholen
Berekeningen hebben aangetoond, dat
in deze sector van Leiden 39 scholen
nodig zullen zijn, de bestaande meege
rekend. Met alle levensbeschouwelijke
richtingen is uiteraard rekening gehou
den. Dit respeobabele scholenaamtal is
naar de soort van onderwijs als volgt ver
deeld: 12 kleuterscholen, 14 voor lager
onderwijs, 5 voor uitgebreid lager onder
wijs, 3 voor buitengewoon lager onderwijs,
2 vakscholen, 1 nijverheidsschool, 1
schooi voor voorbereidend hoger en mid
delbaar onderwijs en 1 voor voortgezet
gewoon lager onderwijs.
Dq meeste scholen hebben wel een
plaats gekregen, maar aangezien enige
Wijziging niet is uitgesloten, kiwam het de
wethouder beter voor, dit niet nader aan
te duiden.
Voor enkele kan dit wel. Zo komt bij
de christelijke huishoudschool top de ma
quette nummer 23, rechts), die men in
september van dit jaar nog wil openen,
een r.-k. vakschool (24, aan de Haagweg
dus). Op nr. 26 (bovenaan) is de christe
lijke technische school geprojecteerd, in
de hoek, die de Vijf-meilaan maakt met
de Korte Vliet (bij de bebouwing aan de
Leidseweg Voorschoten). Nr. 27 stelt een
Geref. u.l.o.-school voor; in het verlengde
van de Telderskadc (Cornelis Schnytlaan),
bij het glasdistrict aan de Haagweg.
Er is een sporthal gedacht op de hoek
van de Tel derskade en de Boshiuizenlaain
(nr. 30). Twee u.l.o.-soholen hebben een
plaats gekregen achter de vijver aan het
Bcvrijdingspledn, aan de Voorschotense
kant van de Ohurdhill-daan (nr. 34). Ze
staan bij heit grote kruispunt Ohiu retail -
laanVijf-meilaan. Ten slotte is op nr.
42 plaats voor een uitbreiding van het
christelijk lyceum, aan de weg naar Voor
schoten dus.
Het plan vermeldt drie kerken,
niet veel voor zo'n bevolkingscumu
latie. De grootste kerk wordt de r.k.
Antoniuskerk bij het voornaamste
kruispunt in deze wijk: Churchill-
laanVijf-meilaan (nr. 29). Nr. 37
stelt de Geref. kerk voor; zij komt
aan de Fortuinsloot (nr 21) en de
doortrekking van de Montgomery-
straat, ongeveer op de plaats waar
nu nog een molen staat. Aan deze
Fortuinsloot is, in de richting van
Voorschoten (op de maquette naar
boven), ook de Hervormde kerk ge
projecteerd (nr. 36). Zij staat aan de
andere kant (Vijf-meilaan-kant) van
de sloot.
In overleg met de verschillende
Kerken zijn deze plaatsen vastge
steld. De r.k. Kerk wilde de centrale
plaats in deze wijk wel voor haar
rekening nemen. Daar verrijst dan
ook een kerk van meer dan een mil
joen (900 zitplaatsen). Aan de stede-
bouwkundige eisen, die aan deze
Woningbouw
Met betrekking tot de woningbouw bon
de heer Jongeleen meedelen, dat in Zuid-
West nu nog plaats is voor 1200 woning
wetwoningen en ruim 1800 woningen in
de premiesector, zowel eengezinswonin
gen en flatbouw (4 woonlagen) als hoog
bouw (van 4 tot 10 woonlagen).
Het is de bedoeling, heit Bevrijdings-
plein af te sluiten met een torenflat (nr.
19), ook met het oogmerk het winkel
centrum Vijf-meipleinBevrijdingsplein
een zekere intimiteit te verlenen., Deze
intimiteit wordt verder bevorderd door
in totaal zes dagwinkels op deze pleinen,
aan de Vijf-meilaan. waarvan de bouw,
om ongewenste concurrentie tegen te
gaan, naar een vrij var verschiet is ver
sohoven. Dan komt er ook hoogbouw aan
de Voorschoterweg (nr. 45).
Op verscheidene plaatsen In het nog te
bebouwen deel van Zuid-West zijn buurt-
winkels gedacht, zoals op nr. 40. Het is
duidelijk, dat deze wijk wel wat winkels
mag hebben. Het gemeentebestuur wil
echter voorzichtig hiermee handelen; het
winkelcentrum V ijfnmeiple inB evrij-
dingsplein heeft een zodanige capaciteit,
dat er nog heel wat woningen gebouwd
moeten worden, wil er van „overbelas
ting" sprake zijn. De winkeliers hier zien
vanzelfsprekend uit naar een snelle ont
wikkeling van de wijk. De voortekenen
schijnen niet te bedriegen.
Verwacht kan worden, dat volgende
maand wordt begonnen met de uitvoering
van het plan der 220 woningen tussen
de Wiardi Beckmanstraat (bij de Fortuin
sloot, nr. 21) en de Voorschoterweg. In
dit gebied is ook de Geref. kerk opgeno
men (nr. 37). Het gemeentebestuur heeft
aan twee architectenbureaus, te weten
Jonkman en Van Dorp te Leiden en
Groosman te Rotterdam, opdracht gege
ven een plan te maken voor 550 woningen.
Dat is het complex tusSen de Hervormde
kerk (nr. 36) en de Churchill-laan (nr.
17) en de sportvelden aan de Montgomery-
straat (nr. 15); het strekt zich uit langs
de Fortuinsloot (nr. 21).
Aan heit aspect „culbuur" is men niet
voorbijgegaan, ofschoon er alleen van
(Voor vervolg zie pagina 4)
Zie voor stadsnieuws
ook pagina 4 en 7
Bejaarden
(Van onze sbadsredacteur.)
DE LEIDSE PLANNENONTWERPERS zijn op een interessant punt aan
gekomen, namelijk het volmaken en „volmaken" van het zuidweste
lijke stadsdeel. Het eerste betekent, dat er, nu nog op papier, globaal 25.000
mensen kunnen wonen; het tweede, dat een organisch geheel is ontstaan.
De wethouder van openbare werken, de heer A. J. Jongeleen, vonden onze
stadscollega van de Leidse Courant en wij bereid, het doek even weg te
trekken en ons de gelegenheid te geven iets van dit boeiende resultaat van
planologisch denken en werken de ongetwijfeld vele geïnteresseerde
lezers voor te zetten. Wij fotografeerden zelf de maquette van de gemeente
Leiden en Aero-photo Nederland ging exclusief voor dit verhaal de lucht
in om Leiden-zuid-west op twee foto's in beeld te brengen, de grote foto
van het gehele zuid-westen (tussen Haagweg en Vliet), de kleinere van het
gebied in zuid-west, dat nog moet worden bebouwd, tussen Vijf-meilaan en
Voorschoterweg.
Voorbereidende studie
De moderne woningbouw demonstreert
heit streven naar opvoering van de woon-
culituur. Met oude dogma's wordit afge
rekend en de woning wordt, met (door
financiële factoren) veelal beperkte mid
delen, aangepast aan de eisen van het
mo.dierne, dynamische leven. Dat geldt
niet alleen voor de flatwoning, die, afge
zien van minder prettige eigenschap
pen, zoals hoogte en gehorigheid, over
het algemeen toch wel als een voorbeeld
van gemak wordt gezien, maar ook voor
de grote-gezinswoning en de bejaarden
huizen, Als er naar een volgens de nieu
we eisen aanvaardbaar patroon Is en
wordit gebouwd, biedit een nieuwe wijk
verrassende aspecten.
Dait ligt echter niet alleen aan de af
zonderlijke huizen en blokken, maar
evenzeer aan de harmonie van het geheel.
Oude buurten ontlenen hun slechte naam
behalve aan de krotten aan hun onover
zichtelijkheid en disharmonie.
Een gemeentebestuur doet er dan
ook goed aan, een nieuw stadsdeel
éérst op verschillende normen te la
ten situeren, alvorens het gebied op
tekeningen en maquettes vol te n
ken met lijnen, blokjes, strookjes
vlakjes. Wat verwacht men van zo'n
nieuwe wijk, welke factoren hebben
tot zijn vorming geleid en is er
duidelijke bestemming? Hoe moet de
samenhang met het bestaande wor
den gerealiseerd? Hoe komen alle
behoeften van de gehele bevolking
tot hun recht? Welke resultaten
heeft een studie van de te verwach
ten sociologische structuur en hoe
komen die tot gelding in de verschil
lende woningtypen? Kerk, onder
wijs, cultuur, recreatie, handel ei
industrie hebben alle verwachtingen
en belangen; hoe is hun verhouding
en op welke reserveringen mogen
zij aanspraak maken?
Vooral de antwoorden op deze exacte
vragen maken een nieuw en groot stads
deel ais het zuid-westen van Leiden tot
een wijk, die in de concrete behoeften
voorziet.
is een duidelijke esthetische factor
bij het ontwerpen van een nieuwe wijk
(een wijk met veel bewoners vraag!
royale ruimtelijke voorzieningen en
k) wikkende vormen), maar de factor
.doelmatigheid" eist niet minder zijn
deed op. En in Leiden, dat nu eenmaal
binnen zijn tegenwoordige grenzen min
•er aan het kromgroeien is, moet de
doelmatigheid wel eens domineren.
Vandaar het besluit om het volkstuin-
gebied in Zuid-West maar te laten kel
deren. Waar broodnodig honderden wo
ningen moeten staan, kunnen zonder in
ernstig conflict te komen met eisen van
de eerste orde (huisvesting voor alle wo-
ingbehoevenden!) geen dahlia's bloeien.
Totaal: 25.000 mensen
SPAANSE WIJN
ƒ2.00 per fles
Wij geven hier een verklaring van de
cijfers op deze maquette van de ge
meente Leiden van het gehele zuid
westen van de stad.
1. Rijn- en Schiekanaal.
2. Vliet.
3- Korte Vliet (bij Leidseweg Voor
schoten.
4. Rijn (bij Haagweg).
5. Tuinbouw aan Haagweg.
6. Sportvelden Boshuizerkade.
7. Idem.
8. Terrein voor Royal McBee.
9. Industrieterrein.
10 Industrieterrein N.E.M. en R.M.M.
11. Rioolwaterzuiveringsinstallatie.
12. Sportvelden.
13. Zweminrichting.
14. Tuinbouw (bestaat al).
15. Sportveld Montgomerystraat.
16. Vijf-meilaan.
17. Kruispunt Vüf-mcilaanChurchill-
laan.
18. Rooseveltstraat.
19. Bevrijdingsplein met torenflat.
20 Voorschoterweg.
21. Fortuinsloot.
22. Kruispunt Haagweg-Churohill-laan.
23. Chr. huishoudschool.
24. R.k. vakschool
25. Studcnten-sterflat.
26. Chr. technische school.
27. Geref. u.l.o.-school.
28. Algemeen bejaardencentrum.
29. R.k kerk.
30. Sporthal.
31. Lagere school.
32. Herv. b.l.o.-school.
33. Wijkcentrum.
34. U.l.o -scholcn.
35. Scholen.
36. Hervormde kerk.
37. Geref. kerk.
38. Scholen.
39. Hervormd bejaardencentrum.
40. Buurtwinkels.
41. R.k, bejaardencentrum.
42. Chr. lyceum.
43. Park
44. Volkstuinencomplex.
45. Hoogbouw Voorschoterweg.
AERO-PHOTO „NEDERLAND" maakte EXCLUSIEF voor de
NIEUWE LEIDSCHE COURANT en de LEIDSE COURANT
deze bijzondere opname van geheel LEIDEN-ZUID-WEST.
Beneden loopt de Rijn, van de Rijnzichtbrug tot aan de Vink, en
de dunne streep geheel bovenaan is de nieuwe rijksweg 4a op het
grondgebied van Zoeterwoude. Links beneden het midden het goe
derenemplacement van de Nederlandse Spoorwegen aan de Haag
weg en omhoog de afbuiging van de spoorlijn naar de brug over het
Rijn- en Schiekanaal. Rechts onderaan is nog een stukje te zien van
de spoorbaan Den HaagAmsterdam, met het viaduct Lage Mors
weg.
Waar rechts op de foto de Rijn ophoudt, begint het smalle water
van de Korte Vliet, die ter hoogte van Allemansgeest in de Vliet
uitmondt. De vaarroute door Leiden wil men, als alle bezwaren zijn
opgeruimd, naar een verbrede Korte Vliet verleggen. Duidelijk zijn
de oude bebouwing van het Haagwegkwartier en daarachter de
nieuwbouw tot achter de Vijf-meilaan te onderscheiden. In het mid
den van de foto liggen de sportvelden aan de Boshuizerkade. De
hoek tussen de Rijn en de Korte Vliet wordt bezet door het tuin-
bouw-glasdistrict, dat behouden blijft. Links daarvan, aan de Haag
weg, ziet men de studenten-sterflat in aanbouw.
Het gedeelte boven het midden, waar een wolkenpartij schaduwen
op laat vallen, is nog geheel onbebouwd. Er is in het zuid-westen
van Leiden nog plaats voor 1200 woningwetwoningen en 1800 pre
miewoningen. Boven de donkere schaduwvlek loopt een dunne lijn.
Dat is de Voorschoterweg. Daarachter, met de bomen, ligt het
Vlietje, tussen Allemansgeest en de trambrug. De langgerekte strook
tussen Voorschoterweg en Vlietje zal worden bezet door een riool
water-zuiveringsinrichting, sportvelden en een zwembad.
