Eén dode door explosie in
fabriek aan Vijf-nieilaan
Chief ML
Whip f
m
7.10
V uur
m ruimte, waarin gas
was uitgestroomd
HE
Dr. O. Norel, 76 jaar,
te Leiden overleden
Aantal leden neemt toe;
contributie verhoogd
Zuiderkwartier nam nieuw
clubhuis in gebruik
Stichting F.O.M. motor der
Nederlandse natuurkunde
Kernfysisch onderzoek
in Leiden belangrijk
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
WOENSDAG 23 MAART 1939
Agenda voor Leiden
uur
grote schrik!
Woensdag
Rijn landshuis, B reestraat, 10 uur
scheid van mr. S. J Fockema Andrea
secretaris van het hoogheemraadschap
van Rijnland.
Kerkzaal Academisch ziekenhuis, 12.31
tot 1.20 uur: middagpauzebijeenkomst.
Technische school Don Bosco, Boerhaa-
velaan, 8 uur: uitreiking diploma's.
Foyer gehoorzaal: K en O., lezing ovei
„Met camera onder water".
Turk, 8 uur: jaarvergadering vereniging
Koninginnedag.
Het gulden Vides, 8 uur: Prot.-christe-
lijke onderwijzersvereniging afdeling Lei
den, discussie al of niet aansluiten bij het
C.N.V.
Het gulden Vlies, 8 uur: Friese verent
ging te Leiden, dr. Tj. W. R. de Haan
over „It sammeljen fen folkslieten ünder
it folk seis, binammen yn FryslSn.
De Lakenhal, 8 uur: opening tentoon
stelling hedendaags^ Nederlandse
Stadsgehoorzaal, 8 uur Vola Leiden,
filmavond over Oostenrijk.
De kleine Burcht, 8 uur: postzegelbeurs.
Bethel, Stille Rijn 13, 8 uur: Herv.-
Geref. zendingsband, epr. kandidaat J. J.
Tigchelaar te St. Anthoniepolder.
Oegstgeest: gemeentehuis, 7.30 uur:
raadsvergadering.
Oegstgeest: Endegeest, 8 uur: Am-
stelveens klednkunsbensemble
Donderdag
Café Aniba, 8 uur: Leidse tuiniers- en
bloemisten vereniging D.E.V.
Marekerk, 8 uur: kruisappel van con
tactcommissie voor het evangelisatiewerk.
Oegstgeest: Het witte Huis, 8 uur:
jaarvergadering Oranjevereniging.
Zaterdag
Oegstgeest, Willem de Zwijgerkerk,
8 uur: paas-samenkomst Gereformeerde
evangelisatieclubs.
Films
Casino (2.30, 7 en 9.15 uur): De blauwe
maagden van St. "trinians (alle leef
tijden).
Lido (2.30, 7 en 9.15 uur): vrijdag
zaterdag: Ik beken (18 jaar); maandag
dinsdag: De maniak (18 jaar); woensdag
en donderdag: U spreekt met uw n
denaar (18 jaar).
Luxor (2.30, 7 en 9.15 uur): Jane Eyre
(14 jaar).
Rex (2.30, 7.15" en 9115 uur): Dracula
(18 jaar).
Trianon (2.30, 7 en 9.15 uur): Als de
kraanvogels overvliegen (14 jaar). In het
voorprogramma Bert Haanstra's film
Rembrandt.
Apotheken
De avond- en nachtdienst wordt waar
genomen door de apotheek Tot hulp der
Mensheid, Hooigracht 48, belef. 21060, en
de apotheek Wilhelminapark 8 te Oegst
geest, telef. 26274.
Burgerlijke stand van
Leiden
GEBOREN: Patricia Eldsabet, d v
J G Wolfslag en C van Heuzen; He
lena Petronella, d V J Pet en J Gres-
sie; Carolina Cabharina Apolonia, d v
P Koper en A C Lagerberg; Michael
Boudewijn, z v M Regenboog en M E
Dorrepaai; Cornelia Maria, d v G
W J de Groot en G M M Overdevest;
Yaemina Angeline, d v H A van Dig
gelen en J Bernard; Wilhelmina Jo-
sephina Maria, d v P Warmerdam en
A J Verbij; Gertruda Maria Adriana,
d v J J Verdegaal en J E Van Eeden;
Tim Ronald, z v A van Houten en
la, d v J G J M Fleischeuer en L van
Tuijn; Carmencita Ernestine Maria,
M C de Vos; Elisabeth Maria Gabriël-
d v T J van der Zwet en M P Verbij.
OVERLEDEN: M Blank, 79 j, echt
genote van J. Grimsbergen; J A ten
Hove, 61 jaar, man.
ET ZUIDEN en zuid-westen van Leiden werden vanmorgen om tien
opgeschrikt door een hevige explosie. Deze bleek zich
te hebben voorgedaan in een loods van de Rijnlandse Metaalbescher-
mingsmaatschappij op het terrein tussen de Vijfmeilaan en de Zoeter-
woudseweg. De gevolgen waren zeer ernstig. De 31-jarige staalstraler
C. Brussee uit de Langestraat. gehuwd en vader van drie kinderen,
werd op slag gedood. Twee anderen werden gewond en een vierde liep
een shock op. De beide gewonden werden naar het academisch zieken
huis gebracht.
De explosie is vermoedelijk ont
staan, nadat een ponton, die moest
worden drooggemaakt, gedurende
de nacht door middel van een fles
propaangas en een brander was ver
warmd.
Een ponton zoals bij deze maatschappij
wordt gebruikt, is een drijvende aanleg
plaats, bestaande uit een of meer onder
ling gekoppelde, dichte plaatijzeren bak
ken, waarover een houten dek. Vermoede
lijk heeft zich vannacht een storing i
verwarmingsinstallatie voorgedaan, x
bij de vlam werd gedoofd en het propaan
gas, dat zwaarder is dan lucht, in
ponton en de loods is uitgestroomd.
Vu
Toen vanmorgen na zeven uur enige
arbeiders in de loods kwamen om er hun
werk te beginnen, is op de een of andere
wijze vuur bij het explosieve mengsel ge
komen. Een bijzonder hevige gasontplof
fing was er het gevolg van. Een van hen,
de heer Brussee, werd onmiddellijk ge
dood. De heer H. J. Heshusius uit de
Tasmanstraat en de heer J. J. Flippo
de Tweede Gortestraat moesten met
GEMFFNTF I FIDEN
Officiële piiblikatie
SLUITING GEMEENTELIJKE
BUREAUS
Burgemeester en Wethouders van Lei
den brengen ter openbare kennis, dat de
gemeentesecretarie en de bureaus der ge
meentelijke diensten en bedrijven, be
houdens het hierna vermelde, op vrijdag
27 maart en op zaterdag 28 maart a.:
gehele dag voor het publiek gesloten
zullen zijn.
vrijdag 27 maart a.s. zal het Ste
delijk Museum „De Lakenhal" geopend
jn van 13.00—16.00 uur.
Op zaterdag 28 maart a.s. zal het bureau
an de burgerlijke stand voor het doen
an aangiften van geboorten en over
lijden geopend zijn van 9.0010.00 uur.
gemeentelijk badhuis en het Stede
lijk Museum „De Lakenhal" zullen op die
dag geopend zijn als op, andere zater-
In de ouderdom van 76 jaar is giste
ren te Leiden overleden dr. O. Norel,
emeritus-predikant van de Ned. Her
vormde Kerk. Op 1 mei 1948 werd hem
als predikant van de Hervormde Ge
meente te Hemmen emeritaat verleend.
Na zijn emeritering vestigde hij zich in
Leiden (Oude Vest 41). waar zijn schoon
zoon, ds. J. Groot, predikant is. Hij heeft
de Leidse Gemeente zowel in prediking
als huisbezoek en catechese gediend.
Verscheidene malen verving hij in de
wijkgemeente Pnicl zijn schoonzoon.
Hare Majesteit de Koningin benoemde
dr. Norel tot ridder in de Orde van
Oranje-Nassau.
Dr. Norel was kandidaat in Overijssel
ir. 1906 en werd in 1907 te Hindeloopen
(Fr.) tot predikant van de Ned Her
vormde Kerk bevestigd. In 1912 ging hij
naar Den Burg op Texe' en vier jaar
later verliet hij dit eiland om de Her
vormde Gemeente van Vlissingen te gaan
dienen. Hij is daar werkzaam geweest
van 1916 tot 1921.
Per 1 januari 1921 verkreeg hij eervo!
ontslag wegens zijn benoeming tot di
recteur van de inwendige zending te
Amsterdam, welke functie hij vijf jaar
heeft bekleed. Op 24 oktober 1926 werd
hij als predikant verbonden aan de Her
vormde Gemeente te Leeuwarden, waar
na hij met ingang van 1 januari 1932
opnieuw eervol ontslag kreeg met de
bevoegdheid van emeritus, nu wegens
zijn benoeming tot predikant-directeur
van de Hervormde diakonesseninrichting
te Amsterdam. Op 10 september 1939
werd hij predikant te Hemmen (Betuwe».
Dr. Norel werd in Leiden geen „rus
tend" predikant. Zo lang hij kon heeft
hij actief aan het werk van de Her
vormde Gemeente deelgenomen. Na hel
vertrek van ds. M. W. J. Geursen naar
Australië en vóór de komst van dr. P
L Schoonheim heeft hij enige tijd lei
ding gegeven aan het bijzohdere Kerke-
werk. Vele malen is hij hier in een kerk
dienst voorgegaan.
De begrafenis is bepaald op zaterdag
2b maart na een rouwdienst in de Groene
of Willibrordkerk te Oegstgeest, die
om half 12 begint.
In de omgeving van de R.M.B. wer
den honderden ruiten vernield, voor
al van huizen aan de Schelpenkade.
wondingen, die zich aanvankelijk nogal
ernstig lieten aanzien, naar het acade
misch ziekenhuis worden gebracht. Ook
bevond zich op het ogenblik van de ont
ploffing de heer W. Giesberts in de buurt.
Hij scheen een shock te hebben opge
lopen en werd door de E.H.D. naar huis
gebracht.
Vanzelfsprekend veroorzaakte de be-
drijfsramp grote ontsteldheid onder de ar
beiders. Enkelen liepen te huilen en kre
gen verlof naar huis te gaan om van de
schrik te bekomen.
De ravage is zeer groot. Overal op het
terrein lagen de brokstukken. Het dek
van de ponton was tientallen meters weg
geslingerd, kwam op de metaliseerinrich-
ting terecht en sloeg door het dak. Wat
overbleef was een totaal verwrongen
loods, waar het door de ravage zeer moei-
was, een onderzoek in te stellen.
Brandweer, politie en E.H.D. waren spoe
dig op het terrein, maar de brandweer
behoefde geen dienst te doen.
Van de directie van de R.M.B. verna
men wij, dat er twee cabines van de
korund-straalinrichting zijn verwoest. In
een cabine stond een jacht, waarvan de
huid moest worden veredeld. Het jacht
was een jaar oud en moet als verloren
worden beschouwd.
Brokstukken waren ook op de spoor
lijn Leiden-Utrecht terechtgekomen. De
bovenleiding werd beschadigd, zodat het
treinverkeer geen doorgang kon vinden
De Spoorwegen legden bussen in. Bij een
grondig onderzoek bleek, dat alleen een
aantal ophangdraden van de stroomdraad
was gebroken. De eerste trein uit Leiden
kon pas vertrekken om 9.35 uur, de eer
ste trein uit Alphen aan den Rijn kwam
om 10.05 uur binnen. De trein van
uur uit Leiden was die. welke om 7.18
had moeten vertrekken.
In de directe omgeving van de
loods werden honderden ruiten ver
nield. Vooral de huizen aan de Schel
penkade en de Jan van Goyenkade
moesten het ontgelden. Ook in ver
scheidene zijstraten waren bewoners
vanmorgen glas aan 't opruimen.
Vooral de bewoners van deze huizen
waren door de ontploffing zeer ge
schrokken. Velen werden in hun bed
wakker getrild. Voorzover ons be
kend werd in de huizen niemand
door de rondvliegende glasscherven
gewond. Wel hebben verscheidene
kamers schade opgelopen.
Naar wij nader vernemen, bleken ii
academisch ziekenhuis de verwondingen
van de heren Heshusius en Flippo niet
van zo ernstige aard te zijn, dat zij it
ziekenhuis moesten blijven. Zij konden
inmiddels naar huis worden gebracht.
MELKKASTJES IN
SCHIEDAM
Het vorig jaar is er in Schiedam ten
gevolge van de melksanering een melk-
oorlogje ontstaan, omdat de bezorgers
weigerden, in overstemming met een
door de melkhandel genomen besluit, in
flat- en galerijbouw trappen te klimmen.
Er ontstond van de zijde van de bewo
ners verzet, hetgeen tot gevolg had, dat
de melkhandel besloot, waar dit nodig
was, kastjes te plaatsen. Hiermee
vandaag een aanvang gemaakt.
Er zullen in totaal in Schiedam ettelijke
honderden melkkastjes worden geplaatst.
V.V.V. Leiden vergaderde
IN DE RIJ der steden neemt Leiden ten opzichte van het aantal aange
komen buitenlandse gasten de twaalfde plaats in en ten opzichte van
het aantal overnachtingen door buitenlanders zelfs de achtste plaats. Door
vergelijking kon bovendien worden vastgesteld, dat de gemiddelde ver
blijfsduur van de buitenlandse gast in de Sleutelstad, namelijk bijna 2,4
dag, na Den Haag het langste is in het land. Dit werd gisteravond door
directeur G. van Weelden meegedeeld op de jaarlijkse algemene ledenver
gadering van de Vereniging ter bevordering van het vreemdelingenver
keer te Leiden en omstreken, die onder leiding van voorzitter G. Groen in
Het gulden Vlies werd gehouden.
Men had maar een uur nodig, om de
zestien punten tellende agenda af
werken. Voorzitter Groen sprak zijn
vredenheid uit over de samenwerking
met het gemeentebestuur, dat zich dit
jaar van zijn beste zijde heeft laten zien
Ook werd veel medewerking ondervon
den van de hoofden van dienst. Teleur
stellend echter was de ongerechtvaardig
de aanval in de begrotingsvergadering
van de gemeenteraad op VVV en midden
stand. Afgezien van de onjuiste
lichting (de VVV krijgt niet f 25.000 sub
sidie, maar f 11.000) moet het vandaag
de dag toch een ieder wel duidelijk zijn,
dat het VVV-werk niets met liefdadig
heid heeft te maken, maar dat hier be
langen op het spel staan. Leidse belangen.
Propagandist
recteur Van Weelden merkte in zijn
zerslag verder op, dat sedert 1 dec.
1958 het ledental met 88 is toegenomen,
hetgeen een jaarlijkse inkomstenvermeer-
ig van f 1478 betekent. De toeneming
het ledental is voor een groot
deelte te danken aan het feit, dat v
de ledenwerving een propagandist
ienst is genomen.
Vooral tijdens de Pinksterdagen
het erg druk in Leiden. In twee dagen
tijds werden aan bijna vijfhonderd vreem
delingen inlichtingen verstrekt. Opmer
kelijk is, dat ook de Nederlanders steeds
meer gebruik gaan maken van de gele
genheid om via het VVV-kantoor inlich
tingen over allerlei vakantiemogelijkhe-
den te verkrijgen. In totaal werden 32.216
inlichtingen gegeven, het dubbele van
het topjaar 1957. Bijna tienduizend bui
tenlanders bezochten het gebouwtje aan
de Steenstraat.
Voor het eerst werd deelgenomen
aan de logiesinformatiedienst. Via
deze dienst bestaat de mogelijkheid
bijvoorbeeld reeds van Leiden uit
voor dezelfde avond een hotel te re
serveren in Breda of omgekeerd. De
aanvrager kan dan in Leiden voor dat
logies betalen. Dit heeft onder meer
het voordeel, dat de hotelhouder, bij
wie door de VVV is gereserveerd,
altijd betaling ontvangt, ook al zou
de gast niet verschijnen.
Voornamelijk door gebrek aan geld is
het ook in het afgelopen jaar niet mo
gelijk gebleken te komen tot de uitgifte
een Rijnland-folder. Niettemin heb-
verscheidene besprekingen met af
gevaardigden van alle VVV's in Rijnland
geleid tot een nauwere samenwerking.
De wenselijkheid te komen tot de uitgifte
an een gezamenlijke folder wordt aller-
/ege ingezien.
Penningmeester G. A. F.
meldde een batig saldo van f 1.365,43,
waarna de begroting voor het komende
jaar werd goedgekeurd. Voorstellen tot
wijziging van de statuten en vaststelling
van een huishoudelijk reglement gingen
onder de hamer door, evenals de verho
ging van minimum-contributie (f5 per
jaar) en minimum-donateursbijdrage
(f2.50 per jaar).
De aftredende bestuursleden, de heren
M. van Aken, H. E. van der Heide, J
H. van der Kloot, C. J. van Spall en J. N.
van Wessem, werden bij acclamatie her-
Oudste speeltuin in Leiden
cniging „Zuidei
vond büecn oi
penen. De vooi
De Leidse speeltuin'
kwartier" kwam gist'
hét nieuwe clubhuis t
zitter, de hëcr F. Knaap, sprak er
blijdschap over uit, dat zovelcn aan
uitnodiging gehoor hadden gegeven
dit feest mee te vieren.
In het bijzonder heette hij de beschc
heer Ir. E. F. E Bongaards met d
vrouw welkom. Verder waren onder
deren aanwezig wethouder J. C
Schalk, en de heer L. D. Planj.
clid
De voorzitter zette op een prettige ma
nier het ontstaan van het clubhuis uiteen-
Al in 1937 ontstond het idee voor de op
richting van een vereniging. Door ver
schillende acties zoals loterijen en bazaars
groeide dè vereniging. In 1956 werden cr
plannen gemaakt voor de bouw van een
clubhuis.
Nö veel tegenslag en gebrek aan mede
werking is nu na 3 jaar de bouw voltooid.
Het clubhuis staat uitsluitend ten dienste
van de jeugd. De voorzitter hoopte, dat
de activiteit die de vereniging „Zuider
kwartier" bezit, niet zal afnemen.
Na de pauze kwamen verschillende spre
kers aan het woord, o a. ir. Bongaards die
zijn lof uitsprak voor het bestuur en de
medewerkers. Wethouder Van Schaik me
moreerde, dat „Zuiderkwartier" de oud
ste speeltuinvereniging van Leiden is cn
dat de vereniging zich kenmerkt door een
4oede sfeer. „Zuiderkwartier" is een be
sloten vereniging en heeft na haar be
schermende taak ook gelegenheid tot club
werk. Dit laatste is vooral 's winters van
belang. Ten slotte bracht spreker zijn
dank over van het gemeentebestuur voor
het verrichte werk.
Dr. P. L. Schoonheim legde vooral de
nadruk op de, actie die altijd een reactie
'.en gevolge heeft. Dit is heel gezond voor
het kind.
Namens de „Vuso" sprak de heer D.
Vijlbricf. dié de aandacht van het bestuur
vroeg voor dé nieuwe vormen in het jeugd
werk. Hij overhandigde een portret van
Vader Klaren.
Spreekbeurt
In gebouw Prediker. Jamvossensteeg 17,
spreekt vrijdagavond 8 uur de heer K.
Obr. Hoekstein te Den Haaig.
Den Burcht naar Soestdijk
Het eerste Leidse jeugdorkest Den
Kamerlingh Onnes-laboratorium centrum
prof. dr. K. W. Taconis over de kernfysische onderzoekingen, die in
het vermaarde Kamerlingh Onnes-laboratorium te Leiden worden verricht.
Prof. Gorter, die directeur van dit laboratorium is, doceert aan de rijksuni
versiteit te Leiden de experimentele natuurkunde en prof. Taconis de
koude-techniek. Bovendien wijdt prof. Gorter veel van zijn tijd aan het
werk van de stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie, welke
de kernfysische onderzoekingen in zijn laboratorium subsidieert. Van ge
noemde stichting is prof. Gorter als opvolger van wijlen de hoogleraren
Kramers en Clay thans de derde voorzitter. Als mede-oprichters van de
F.O.M., stimuleerden prof. Kramers en hij indertijd de Nederlands-Noorse
samenwerking op het gebied der kernfysica en haar toepassingen, zoals de
bouw van kernreactoren. Zoals bekend, berust de laatste aangelegenheid
thans bij het Reactor Centrum Nederland, een instelling, die in 1955 uit de
F.O.M. is voortgekomen.
Sprekende over de kernfysische
onderzoekingen in het Kamerlingh
Onnes-laboratorium, zeide prof. Gor
ter, dat deze twee gebieden betreffen,
primo het richten van atoomkernen
in sterke magneetvelden bij uiterst
lage temperaturen en secundo het
construeren van een zogenaamde
„belletjes-camera", waarmee in sa
menwerking met Delft en Amster
dam zal worden geëxperimenteerd.
De gedachte om atoomkernen te rich-
n, kwam in het begin van de dertiger
iren niet alleen bij prof. Gorter op, maar
ivens en onafhankelijk van hem
bij de nu wijlen Oxfordse fysicus sir,
Francis Simon. Een der doeleinden, wel
ke deze twee natuurkundigen hierbij
voor ogen stonden, was, om op die ma
nier de eigenschappen van atoomkernen
in verschillende richtingen te kunnen
onderzoeken.
Resultaten
Onder het geringe aantal belangstellen
den bevond zich de oud-directeur van de
Leidse VVV, de heer J. Visser, die
het begin van de avond speciaal
K. en O .-Filmstudiekring
Tsjechische films vervingen
(helaas) cle Amerikaanse
Het was de bedoeling, dat gisteravond voor de filmstudiekring van K.
en O. Amerikaanse documentaire en experimentele films zouden worden
gedraaid. Jammer genoeg ging dat niet door. Het valt niet mee om dan op
betrekkelijk korte termijn niet alleen iets anders, maar ook iets gelijk
waardigste vinden. Men is er in geslaagd om van Amerika over te schake
len op Tsjechoslowakije. Gelukkig gaat dat in de kunst gemakkelijker dan
in de politiek. Na de oorlog is een aantal Tsjechische poppenfilms ge
maakt, die de aandacht trokken en die hun vertoning alleszins rechtvaar
digen. De rolprent, die we gisteravond zagen „Een glaasje te veel" behoort
niet tot de beste in dit genre. De propagandistische strekking: „Geen
alcohol bij snelverkeer", domineerde te veel.
Het verhaaltje i6 maar zeer bijkomstig
en is ook zo behandeld, zonder veel ex
pressie en overtuiging. De snelheid werd
goed gesuggereerd en daarbij zijn wel aar
dige hulpmiddelen gebruikt Doch hoe
paradoxaal het ook klinkt, in dat gedeelte
was de film traag. In de beweging van de
beelden zat vaart, maar de film schoot niet
op. Men zat te wachten op het ongeluk,
want het was duidelijk, dat er zo lets van
De hoofdfilm, een tekenfilm „De
schepping van de wereld", was in
alle opzichten ver de meerdere van
de eerste. Het is een film van Eduard
Hofman, naar tekeningen en met
medewerking van de Franse teke
naar Jean Effel.
Jean Effel, pseudoniem voor Francois
Lejeune, met laten we maar zeggen pri
mitieve tekeningen, dde het Bijbelverhaal
weergeven. Een Bijbelse geschied ends in
beelden.
Toen we dat boek eens bekeken, hadden
we Hetzelfde gevoel als gisteravond. Br
zijn tekeningen en beelden, die we
kunnen waarderen, maar men ontkomt
ndet aan het suggestieve, dat er van
gaat Jean Effel is een kunstenaar, dde
niet maar een paar, soms rare, pop pent jea
tekent, hij laadt zijn werk met een kracht,
dde de toeschouwer pakt en overrompelt,
omdat ze, dat kan ndet anders, opkomt udt
het gegrepen zijn van de tekenaar. Gegre
pen, door het goede en het mooie, dat de
Schepper liefdevol tn Zijn werk heeft ge
legd en het vreselijke, dat te voorschijn
komt door het werk van satan.
Daardoor is deze film In sommige ge
deelten navrant, maar door alles heen
speelt toch de'ironie en de film wordt ge
dragen door de liefde van de Schepper,
Het richten van atoomkernen geschiedt
in grote magneetvelden bij een tempera
tuur, die ongeveer één honderdste graad
boven het absolute nulpunt ligt. De
atoomkernen gedragen zich daarbij als
kleine tolletjes, waarvan de assen dan
één en dezelfde richting aannemen. Merk
waardig genoeg bereikten prof. Gorter
en zijn collega Simon ongeveer tegelijk,
dat wil zeggen zeventien jaar na het
poneren van de gedachte om atoomker
nen te richten, hun eerste resultaten op
dit gebied.
Onder supervisie van prof. Gorter
heeft de praktische leiding van dit on
derzoek lange tijd bij dr. M. J. Steen-
land berust, die kort geleden benoemd
is tot hoogleraar aan de nieuwe techni
sche hogeschool te Eindhoven. Als
opvolger is nu aangewezen dr. W,
Huiskamp, een natuurkundige, die
Utrecht studeerde, in Leiden promoveer
de en onlangs van een studiereis uit
Amerika is teruggekeerd.
Van het begin af hebben kernfysici uit
het laboratorium van de rijksuniversiteit
te Groningen onder leiding van prof. dr
H. de Vries en later onder die van prof.
dr. H. Brinkman, te Leiden aan de on
derzoekingen meegewerkt. Dit gemeen
schappelijk werk geschiedt in F.O.M.-
verband.
Goede methode
Tot ditzelfde gebied behoort een onder
zoek naar de zogenaamde „pariteit", d;
is naar het verschil in karakter tusso
de linkse en rechtse „schroeven" t
„tollen" van atoomkernen, die niet g
heel en al gelijkwaardig blijken te ziji
Eén der methoden, die hierbij wordt ge
volgd. is afkomstig van prof. Gorter,
hoewel hij deze niet zelf heeft bedacht.
Toen de hoogleraar namelijk eni
ge jaren geleden een voordracht aan
de universiteit van Berkeley hield
over gerichte atoomkernen, vroeg
een zijner toehoorders, wiens naam
niet bekend is, waarom hij bij dit
onderzoek niet op die en die wijze te
voor het geschapene. Om het met een
beeld uit de film te zeggen: de duivel kan
de roos zijn doorns geven, de schoonheid
en de geur van de bloem ie het werk van
de Schepper. De kinderlijk naïeve blijheid
de lachte toets wiet de film vrijwel tot
het einde te handhaven, hoewel het twee
de gedeelte wat gerekt was. Mede door
goede montering zit er behoorlijke
gang in de film. De kleuren zijn uitste
kend; het geheel boeide tot het eind, wat
Lang niet elke tekenfilm doet.
Een belangwekkende avond, maar het
ontbreken van de Amerikaanse films vin-
vo toch jammer.
A. C. Bouwman
werk ging. Daar onze landgenoot de
toen gesuggereerde methode alleszins
acceptabel vond, voerde hij haar la
ter voor dit onderzoek in zijn labo
ratorium in.
Aan dit onderzoek werken op het ogen
blik onder meer mee dr. Huiskamp en
de Groningse fysicus de heer H. Postma.
Ook prof. Steenland heeft zich voor zijn
vertrek naar Eindhoven intensief met
dit onderzoek beziggehouden.
Bellet jescamera
Wat nu de constructie van de
„belletjes-camera" betreft, deze staat
onder leiding van prof. Taconis en
wordt uitgevoerd door de heer
Reuss. De belletjes-camera, zo ver-
telde prof. Taconis, berust op een
soortgelijk principe als de „Wilson-
camera", die al veertig jaar oud is.
De Wilson-camera bestaat uit een
vat gevuld met luchit en verzadigde
waterdamp. Door dit vat wordt een
klein deeltje geschoten, bijvoorbeeld
een atoomkern die daar ten gevol
ge van de botsing met de lucht- en
de waterdampmoleculen een
spoor van ionen achterlaat. Op het
ogenblik dat het bewuste deeltje
door het vat gaat, expandeert men
de atmosfeer daarin, zodat de ver
zadigde waterdamp begint te con
denseren. Merkwaardigerwijze vor
men zich dan de neerslaande water
druppeltjes op de door het atoom
achtergelaten ionen. Door nu met
een camera dit „nevelspoor" te fo
tograferen, krijgt men een inzicht in
de weg, die het deeltje door het vat
genomen heeft.
Toen de deeltjes hoe langer hoe snel
ler werden, stond men voor het probleem
steeds grotere camera's te bouwen en de
lucht met de verzadigde waterdamp te
vervangen door een medium, dat veel
dichter was. Maar toen dit ten slotte
ook niet meer ging, kwam de Amerikaan
Glaser op dc gedachte om vloeistof te
gaan gebruiken: water, vloeibaar pro
paangas en vloeibare waterstof.
Naar Delft
Zendt men nu door zulk een vloeistof
een kerndeeltje met een hoge energie,
bijvoorbeeld een meson of een hyporon,
dan vormen zich bij de botsingen van dit
deeltje met het homogene medium in
casu vloeibare waterstof een reeks
belletjes. Door dit bellctjesspoor weer te
fotograferen, ziet men hoe het kerndeel-
tje door de vloeistof is gegaan.
Wanneer het vat gereed zal zijn, wordt
dit naar Delft overgebracht, waar prof.
dr. ir. F. A. Heyn bezig is een proton-
synchrotron met een energie van een
miljard electron volt te construeren, dat
dc kerndeeltjes voor de belletjes-camera
zal leveren of wellicht ook naar de
C.E.R.N. te Genèvc, waar misschien ana
loge mogelijkheden zijn. Ook zal worden
samengewerkt met de Amsterdamse
hoogleraar prof. dr. G. W. Rathenau, die
een expert is in het uitmeten van allerlei
door kerndeeltjes gevolgde banen.
Behalve het genoemde kernfysi
sche werk, subsidieert de F.O.M. in
het Kamerlingh Onnes-laboratorium
nog het onderzoek van metalen, van
de molecuulfysica, van de vaste stof
en de constructie van zeer gevoelige
radio-versterkers, die wellicht ge
bruikt zullen kunnen worden in de
radio-telescoop te Dwingéloo.
ACADEMISCHE EXAMENS
LEIDEN. W maart - Rijksuniversiteit.
c geschiedenis:
ag en de heer
het kand ex A wis. en
heer W M H Putten te
kand ex L wis- en na-
H A v d Veen te Lelden:
A' wl«- en natuurkunde:
de heer A J Schoor
heer H M Heimig tc Den Haag
latuurkunde: de
