Opnieuw P.v.d.A.-kritiek op
Nieuw-Guineabeleid
Sunil wast stralend wit..."
Wat voor taal
eigenlijk in
spreekt men
Australië
Stap 0111 Indonesië te bewegen
tot schadevergoeding
S.E.R. over cle
melkbezorging
Spoorwegen
Landingsrechten in Singapore
Brits besluit moet Boae
tegen KLM beschermen
Strijd op leven en dood tussen
„grof" en „beschaafd"
Scherpe uitlating van Luns
over Engels besluit
DONDERDAG 19 MAART 1959
Rechtse lof voor minister Luns, maar...
(Van onze parlementsredactie)
OPNIEUW, maar minder zelfverzekerd dan bij vorige gelegenheden,
heeft de socialistische Eerste-Kamerfractie gisteren kritiek uitge
oefend op het Nieuw-Guineabeleid van de Nederlandse regering. De
woordvoerder van deze fractie, de Wageningse burgemeester De Niet,
betoogde bij de behandeling van de begroting van buitenlandse zaken,
dat de P.v.d.A.-senatoren, in tegenstelling tot minister Luns, onvoldaan
zijn over het Nieuw-Guineabeleid en de resultaten daarvan.
an ons land tot Nieuw-Guinea
Liohtenauer vooral
lioht van de associatie der
biedsdelen met de E.E-G.-landen.
De V.V.D.-er Van Riel, sprekend over
Indonesië's schulden ten opzichte van
Nederland, meende dat het een praktische
oplossing zou betekenen, wanneer bij
elke Amerikaanse of andere internatio
nale geldleningen aan Indonesië de prea
labele eis wordt gesteld, dat de schulden
aan Nederland worden afbetaald.
In het algemeen verweet de heer De [houding
Niet de regering, dat het haar schort aan wilde m:
een creatief-inventief beleid ten opzichte
van Indonesië. Men kan zeggen, dat hei
beleid is afgestemd op de opvatting van di
meerderheid van het Nederlandse parle
ment, maar van eigen initiatieven van re
i geringszijde blijkt niets. Het beleid be
weegt zich bovendien te zeer in de enge
belangensfeer.
De anti-revolutionaire woordvoerder, de
heer H. Algra, die vóór de heer De Niet
j sprak, bestreed enkele, van de P.v.d.A.-
fractie afkomstige uitlatingen in het voor-
lopig venslag van de Senaat over de be-
j groting van buitenlandse zaken.
Lof van A.R.
De lof van d
minister Luns t
beleid van deze
Algra, „is i
a.r. woordvoerder
•as niet gering. „Door het
minister", aldus de h"
positie ten opzichte
Engeland en Amerika belangrijk hersteld
en verbeterd. Het is juist de verdienste
van de achtereenvolgende kabine
Drees en van minister Luns geweest, dat
zij bereikt hebben dat Engeland ei
V.S. begrepen hebben voorzichtig te i
ten zijn. Ons prestige is gestegen",
i De socialistische kritiek, dat het beleid
(met name op het punt N.-Guinea) geen
j creatieve bijdrage zou hebben geleverd,
verwierp de heer Algra met nadruk. De
I Eerste-Kamerfractie van de P.v.d.A- is
er nog nooit in geslaagd aan te geven
j die door haar gewenste creatieve politiek
- eruit zou moeten zien. Haar kritiek is
constructief, maar negatief en beperkt
I zich tot algemeenheden, illusies en onmo-
I gelijke suggesties (b.v. die van het trust
schap m.b.t. Nieuw-Guinea).
Ook C.H.
11 Ook de christelijk-historische heer
Lichtenauer en de K.V.P.-er Van Cam-
pen wezen de socialistische kritiek oj
J minister Luns van de hand. De eerste
j meende, dat zo er een dimensie aar
I beleid van de bewindsman van buiten-
I landse zaken heeft ontbroken, dit de di-
J mensie van de tijd is geweest. De
In zijn vergadering van 17 april zal de
Sociaal-Economische Raad zich bezighou
den met de aanvulling van het instel
lingsbesluit van het bedrijfschap Detadl-
I handel in melk en melk- en zuivelpro-
dukten. De voorstellen zullen, als zi;
worden aanvaard, ter overweging wor
den aangeboden aan de ministers var
binnenlandse zaken, van economische
zaken, van sociale zaken en van land
bouw., Men wil het bedrijfschap de be
voegdheid toekennen regels te stellen
voor vakantieregelingen, mede om
waarborgen dat de melkvoorziening vi
de consument niet wordt gestoord. Te
vens wil men dat het bedrijfschap de re
gelingen dwingend kan opleggen als men
plaatselijk niet tot overeenstemming kan
komen.
Ten slotte wil men een verbetering var
de regels waaraan saneringsovereen-
komsten moeten voldoen.
Geen chr. kabinet
Vóór de verkiezingen waren de moge
lijkheden voor een kabinetsformatie be
slist groter dan thans. Een herstel van
de christelijke coalitie scheen toen nog
mogelijk, maar is nu uitgesloten. Door
dat gebleken is, dat de toekenning van een
zetel aan het G.P.V. op een fout berust
en het zetelaantal van de P.v.d.A. tot 4*
fs gestegen, Is deze onmogelijkheid nog
eens extra onderstreept. De Kameront
binding heeft het prestige van prof. Beel
in de socialistische fractie uiteraard ook
niet onaangetast gelaten, al zullen de
bezwaren uiteraard niet zover gaan, dat
men zijn voorstellen niet zakelijk zou
willen afwegen. Men mag vermoedelijk
echter wel stellen, dat leidende figuren
tn socialistische en antirevolutionaire
kring een aanwijzing van prof. Oud als
kabinetsformateur juister had gevonden-
Hierbij herinnert men zich hoe in 1933
ook een vertegenwoordiger van een der
middengroepen, die had gewonnen, wijlen
dr. H. Colijn, een opdracht tot kabinets
formatie adnvaardde. In zijn handboek
van de parlementaire geschiedenis heeft
prof. Oud destijds dr. Colijn, op grond
van de stembusuitslag, de aangewezen
formateur genoemd. Toch Is wel duidelijk,
dat de liberalen thans niet erg gebrand
z\jn geweest op een formatieopdrach:
voor hun lijstaanvoerder. Zij wisten im
mers, dat de K.V.P.-fractie nauwelijks
kans ziet om zonder meer een officieel
samengaan van de K.V.P. met de V.V.D
aan de K.A.B.-arbeiders te verkopen.
(Het Parool).
Minister Luns
Minister Luns, die tydens de avondver
gadering aan het woord kwam, hield di
heer De Niet (soc.) voor, dat de Neder
landse positie ten opzichte van Neder
land Nieuw-Guinea wel degelijk is
beterd. Dit blijkt o.m. uit de Nederlands-
Australische samenwerking ten aanz
van N. Guinea en uit de Amerikaanse
Engelse waarschuwingen aan Indonesisch
adres. Uit de verklaringen van minister
Casey In het Australisch parlement blijkt
de onverminderde belangstelling
Australië voor de Nederlandse
niteit over westelijk Nieuw-Guinea.
Het verheugde de minister, dat de
gering van de V.S- zich openlijk heeft
gedistancieerd van de verklaringen
de Amerikaanse functionaris Baird te
Djakarta. Voor wat betreft de Neder
landse regering is het incident-I
gesloten.
Wat de Indonesische schulden
zichte van Nederland betreft deelde de
minister mee, dat de regering denkt in
dezelfde richting als de heer Van Riel,
nl. om elke geldlening van de V.S. e.d.
aan Indonesië te binden aan de prealabele
S-%,
Ondanks 't gure weer is „Sabor"
gistermiddag een warm onthaal
ten deel gevallen, toen hij op de
luchthaven Rotterdam arriveer
de. Deze Zwitserse robot zal me
dewerken aan de aótie „Dan"
ten bate van het Prinses Beatrix
Poliofonds. Op 't vliegveld werd
„Sabor" hartelijk begroet door
de echtgenote van de burgemees
ter, mevrouw mr. J. M. van Wal-
sum-Quispel.
Stichtingbesturen
pas op
Stichtingen, die op 1 januari 1957 reeds
bestonden, moeten vóór 1 januari 1960
zijn aangepast aan de wet op de stich-
tingen-1956. Dit betekent, dat de statuten
bij notariële akte moet zijn vastgesteld,
het woord stichting in de naam zelf
moet voorkomen en dat de statuten de
wijze van benoeming van bestuurders, de
tot kapitaal bestemde zaken en het doel
moeten aangeven. Indien een en ander
niet tijdig geschiedt, verliest de stichting
rechtspersoonlijkheid. Voorts zullen stich
tingen, die leden kennen of wierbestuur
ders of oprichters recht op uitkering aan
de stichting ontlenen, vernietigbaar zijn
De stichting moet worden ingeschreven
in het stichtingenregister te s-Graven-
hage. Wordt dit nagelaten, dan zijn de
bestuurders naast de stichting hoofdelijk
aansprakelijk.
voorwaarde, dat de schulden aan Neder
land worden afbetaald. Garanties hier
omtrent wilde de minister echter nog niet
geven. Hij wilde er nog wel eens op wij
zen, dat Nederland het niet by protesten
legen de Indonesische onteigeningsmaat
regelen heeft gelaten. Ze heeft ook stap
pen ondernomen in het buitenland en
deze hebben zonder twyfel effect gesor
teerd. Verwacht wordt, 0pt bevriende
mogendheden de Indonesische maatrege
len niet zullen erkennen en zullen waar
schuwen tegen de handel ln de geroofde
goederen. Verscheidene landen hebben
Indonesië reeds op het onrechtmatige van
de onteigeningsdaden gewezen.
In antwoord op een nadere vraag van
de heer Algra deelde de minister nog mee,
dat er geen enkele bespreking heeft plaats
gevonden om ook Nederlands Nieuw-
Gpinea onder Australisch beheer te bren
gen.
En DIT HOORDEN v/e dan van
de zijde van* de Engelse
spoorwegen. De heer Chris
topher Elliott uit Londen
maakte in december met de
nachttrein een reis van Londen naar
Glasgow, waarover hij na afloop
tal van gerechtvaardigde klachten
had. Om te beginnen brandden er
geen lampen in de trein, verder
functioneerde de verwarming niet,
de deur van zijn coupé klemde en
hij moest vier deuren proberen voor
dat hij de trein kon verlaten en ten
slotte stond de trein nog een uur
lang op een zijspoor voor een kleine
reparatie. Dit alles had tot gevolg,
dat de heer Elliott twee uur later
dan in het spoorboekje stond aan
gegeven op de plaats van bestem
ming arriveerde.
BELICHT
BERICHT
Hij was zo woe
dend dat hij boze
brieven ging
schrijven aan de
Britse spoorwe
gen en ingezon
den stukken in de
kranten. Twee
maanden lang hield hij dat zo vol.
Zo om de twee dagen een brief aan
de president-directeur en tegelijk
stukken in de krant, waarin hij
scherp de service van de spoorwe
gen hekelde.
De spoorwegen hebben er nu ge
noeg van gekregen de klacht van
de heer Christopher Elliott aan te
horen. Om van hem af te zijn heb
ben zij hem een cheque van twintig
gulden gezonden (de prijs Londen
Glasgow) bij wijze van „enige scha
deloosstelling voor een onbevredi
gende treinreis".
WITTER DAN DE
WITSTE POES
Hier is met Sunilgewassen,dat hemels-
blauwe Sunil, waarin al het wasgoed
stralend wit wordt, werkelijk stralend
wit!
Bleken en blauwen kunt u zelfs ver
geten, met Sunil hebt u minder was-
werk, minder te wringen, dus... minder
slijtage.
Waar Sunil de was doet, blijft alles
veel langer nieuw, ook wasmachine
en wringer varen er wel bij!
Neem meteen
het voordelige
reuzenpak
en spaart uw linnenkast
Veel interesse voor
DAF in Amerika
Een vertegenwoordiger van Van Door-
ne's automobielfabrieken N.V. te Eind
hoven heeft in New York verklaard, dat
plannen worden gemaakt de Nederland
se DAF-personenwagen in de Verenigd"
Staten te fabriceren met als doel eei
jaarlijkse serieproduktie van 20.000 to
30.000 wagens.
De heer J. Soeten, algemeen verkoop
leider van de DAF voor Noord-Amerika,
verklaarde tegenover verslaggevers, dat
hij thans bezig is met het onderhandelen
over de contracten. Hij verklaarde, dat
in juli wellicht een beginleverantie zal
plaats hebben van 4000 tot 5000 wagens,
terwijl de grotere zendingen in 1960 zul
len volgen.
Ik zou op dit ogenblik al 30.000 wagens
kunnen verkopen, aldus verklaarde de
heer Soeten. Hij meende dat de DAF ii
de V.S. voor minder dan 1500 dollar zoi
kunnen worden verkocht, hetgeen eer
lagere prijs betekent dan de gemiddeldi
koopsom voor een kleine Europese auti
zoals die thans op 0e Amerikaans*
markt wordt gebracht.
Communiqué van
het
ministerie
van verkeer
„De conclusie ligt voor de hand,
dat het betreurenswaardige Britse
besluit voornamelijk is geïnspireerd
door het streven de BOAC, die wel
zeer onfortuinlijk schijnt te hebben
geëxploiteerd, tegen de concurrentie
kracht van de KLM te beschermen"
Dit i
slot
communiqué
dat het ministerie van verkeer en water-
ren uitgaf naar aanleiding van
besluit de landingsrechten van
de KLM in Singapore te beperken tot
één keer per week.
In het communiqué staat te lezen, dat
er in de luchtvaartkringen niet aan wordt
getwijfeld, dat de dienst van een fre
quentie per week op een route, die door
i druk bevlogen wordt, nau
welijks gezichtspunten opent. Het Britse
besluit doet dan ook geen recht weder-
merciële positie die de
KLM in de loop van twintig jaar in Sin
gapore heeft opgebouwd.
Het terugvallen van drie transit-fre-
quenties AmsterdamSingaporeDja
karta en terug) op één eindpuntfrequen
tie (Amsterdam—Singapore en vicc-versa)
betekent voor de KLM een verzwakking.
Het toestaan van een eindpunt moge dan
forméel een concessie zijn, materieel is
het dat niet, omdat de KLM er op ach
teruit gaat.
Het is volledig misplaatst om van een
buitensporige concurrentie te spreken bij
een exploitatie van twee frequenties per
week als men let op de vele diensten,
die de BOAC en de Quantas op Singapore
vliegen, aldus het ministerie van verkeer
en waterstaat.
Waar 't Engels u in de steek laat
(Van onze correspondent In Australië, Leo 't Hart)
TAE EMIGRANT, gewapend met zijn school-, cursus- of ander soort
Engels, weet bij aankomst in Australië gewoonlijk niet wat hij daar
mee moet beginnen; wé.t voor taal spreekt men'eigenüjk in dit land? Wan
neer hij de immigratie-ambtenaren ontmoet of nóg erger, met de haven
arbeiders te doen krijgt, vraagt hij zich af of hij wel het goéde Engels heeft
geleerd. Hij kan er dikwijls geen touw aan vastknopen en de meer „taal
geharde" landgenoten moeten er aan te pas komen, teneinde de weg in
het Australische jargon te helpen vinden. Wordt er in Australië wel Engels
gesproken?
Australië bezit e
Andere zou de Nieuwzeelandse-Ausbra-
lische journalist Sidney J. Baker,
die reeds verschillende literaire werken
op zijn naam heeft staan, binnenkort
geen werkje kunnen uitgeven, waarin
niet minder dan 70(10 typisch Australi
sche woorden en uitdrukkingen zijn op
genomen.
Nu moge „woorden en uitdrukkingen"
nog geen „taal" vormen, feit is, dat hier
door wel een eigen Engels in Australië
ordt gesproken, waarmee de emigrant
iet zijn school- of cursus-Engels geen
lad weet. Er gaan vele jaren mee heen,
alvorens hij zo'n beetje met de diverse
uitdrukkingen bekend raakt en zijn trot-
brieven aan familie en vrienden, dat
(Van
parlementsredactie
„Het Britse besluit om het aantal KLM-
vluchten op Singapore tot één per week
te beperken accentueert pyniyk, ln welk
opzicht een groot land klein kan tyn".
Dit zei de minister van buitenlandse
ken. mr. Luns, gisteravond in de Eerste
Kamer ter gelegenheid van dc behande
ling van de begroting van buitenlandse
zaken. De minister deelde dc teleurstel
ling van de Eerste Kamer over de Engelse
maatregel ten volle.
Over het vastlopen van de Neder
lands—Duitse onderhandelingen op hel
punt van de schadevergoeding aan Ne
derlandse nazislachtoffers zei de minis
ter: „Ik heb de laatste dagen aanwijzin
gen gekregen, die een wijziging ten goe
de schijnen te beloven". Concreter kon
mr. Luns zich niet over deze kwestie
uitlaten. Wel onderstreepte hij nog eens.
dat regeling van de met de W.-Duitse
Bondsrepubliek bestaande geschillen
ondenkbaar is zonder schadevergoeding
aan de Nederlandse nazislachtoffers
Ook dc Nederlandse regering, aldus mr.
Luns ln zyn rede, volgt met ongerustheid
het besluit van de Franse regering om
eventueel de Franse Middellandse-zee-
vloot aan het gezag van de NAVO te ont
trekken. Deze kwestie vormt thans een
punt van bondgcnootschappeiyk overleg.
Over de kwestie zei de minister, dat
de NAVO in geen geval zal kunnen
berusten in een eenzijdige opzegging
van de met betrekking tot Berlijn ge
sloten overeenkomsten. Wel is de NAVO
bereid om via onderhandelingen tot op
lossing van het vraagstuk-Berlijn te ko
men. Met erkentelijkheid en waardering
bad mr. Luns kennis genomen van de
deze week door president Eisenhower
over Berlijn gehouden redevoering.
Over het algemeen meende de minis
ter, dat de kwestie-Berlijn weer aan
getoond heeft, dat het gevaarlijk is ge
wend te raken aan de koude oorlog, om
dat men dan het communisme gaat on-
ferschatten. En onderschatting van het
communisme is een groot gevaar.
Mr. Luns deelde verder nog mee, dat
de Nederlandse regering blijft vasthou
den aan haar voorkeur voor Brussel als
zetel van de Europese Gemeenschap
Op het ogenblik wordt overigens de
"gelijkheid van een Europees district
onderzocht.
hij „niks niemendal geen last met de
taal heeft", spruiten meer voort uit de
wens daartoe of vanwege de goede
druk bij de familie!
Australisch-Engels is allesbehalve ge
makkelijk te spreken en te verstaan.
Vandaar ook dat de meeste emigranten
wat de taal betreft op den duur in twee
richtingen uiteen vallen; degenen die
mede op grond van opleiding en studie
het Engels beschaafd blijven spreken
en de andere groep, welke tracht de taal
zo grof mogelijk over te nemen, waar
door in beide gevallen de „nieuweling"
zich duidelijk verraadt.
„Grof9 en beschaafd99
Er bestaat in Australië een taalstrijd
welke zich beweegt tussen het „grof
en „beschaafd".
Laat ik hier meteen aan toevoeger
dat „grof" hetwelk men hier me
„broad" aanduidt het „beschaafd
met stukken heeft geslagen. Volgens eei
rapport spreekt 70 procent van d"
Australiërs „broad'-Engels en de rest
bezit een min of meer beschaafde uit
spraak.
Bedenkelijk en weinig hoopgevend
voor verbetering is, dat in onderwijs
kringen men stemmen kan beluisteren
om juist dat „broad-Engels" te bevor
deren, omdat hierdoor Australië een
„eigen taal" zou bezitten. Hetgeen overi
gens niet helemóól het geval is; er is
een belangrijk deel Amerikaanse „im
port" bij.
Dit betreft niet slechts de uitspraak,
doch ook de soms afschuwelijke schrijf
wijze. „To-ndte" inplaats van „to-might"
is een typisch Amerikaanse verbaste
ring. welke nog als „attractief" moet
gelden óók.
Bonn krijgt raketten
voor luchtafweer
De Duitse bondsrepubliek zal tegen
het einde van dit jaar een bataljon
voor de luchtverdediging oprichten,
uitgerust met Amerikaanse lucht
doel raketten. Dit maakte gisteren
functionaris van het ministerie
defensie bekend.
Het bataljon zal voor tweederde ge
bruik maken van Ajax-raketten. terwijl
projectielen van het type Hercules de
munitie-voorraad zullen aanvullen.
De Hercules-raketten hebben een zeer
grote reikwijdte en kunnen worden voor
zien van een kernlading. De Duitsers
zullen de raketten beheren, maar de
kernladingen blijven onder toezicht van
het Amerikaanse leger, zo deelde de
woordvoerder mee.
Uit Washington kwam later nog de
mededeling, dat er in april een ge
vechtseenheid Redstone-raketten in West-
Duitsland wordt gelegerd. Het is de
tweede eenheid van dit type, dat naar
Duitsland wordt overgebracht.
<an
ding worden voorzien.
Bij het leren van de taal, zult ge de
uitspraak „Wa di sai" voor „what dild
he say" vermoedelijk niet tegen geko
men zijn; evenmin „awright" voor „all
right". En een meisje hoorde ik vragen
„Ow 'r 'ya", hetgeen volgens de taal
„Oh, are you there" zou moeten be
tekenen.
Zo wordt het Engels door zeventig
procent van de Australiërs gesproken,
ongerekend dan de 7000 „eigen woorden
en uitdrukkingen", welke er tussen ver
mengd zijn. Het duurt héél lang alvo
rens men in dat alles „thuis" is en,
degenen die er aanleg of interesse voor
betonen, in dit soort Engels zijn aanbe
land. Natuurlijk heeft dit alles een taal
strijd opgeroepen; de ene groep welke
met trots die „eigen taal" aanvaardt, de
ander welke haar verfoeit. Zo hoort men
in Australië ogenblikkelijk het onder
scheid tussen een geboren Engelsman en
Aust
T aal-classificatie
Het merkwaardige is, dat in Australië
de taal in veel minder mate een „klasse"-
zo men wil „stands'-verschil aangeeft,
dan bijvoorbeeld in ons land het geval
is. Er zijn Australiërs in „high society"
die je een schok kunnen bezorgen zo
dra zij beginnen te spreken, doch het
kan zijn dat een gewoon winkelmeisje
met taalgevoel, zich nimmer aan het
„Australisch" te buiten gaat.
In zittingen van het parlement heb
ik „honorable members" stukjes Engels
horen weggeven, waarvan uitspraak
noch uitdrukking buiten Australië te
vinden is en een „buitenstaander" het
moeilijk kan maken het betoog te volgen.
En u zoudt sommige radio-omroepers
Vanwaar nu die „taal-degeneratie", zo
men wil „taai-eigendom" in Australië?
Allereerst heeft de Australiër de ge
woonte om het verschil tussen klinker
en medeklinker nauwelijks te laten
horen, hetgeen niet alleen het verstaan
lastiger maakt, doch ook de uitspraak
lelijker en eentoniger. Men wyt een be
langrijk deel van de slechte uitspraak
aan luiheid, welke mede een gevolg zou
zijn van het warme klimaat. Hiervóór
gaf ik enkele voorbeelden van die „luie
uitspraak".
Van veel invloed is uiteraard de ge
weldige mengeling van nationaliteiten
welke in de loop der jaren Australië is
binnen gestroomd.
Zij allen hebben medegewerkt om taai
uitspraak en uitdrukkingen te ver
anderen.
Standaard Engels
In de Engelse taal heeft men boven
dien te maken met het oude probleem:
,Wat is standaard-Engels?"
Voor de Franse taal bijvoorbeeld heeft
indertijd de akademie bepaalde stan
daards neergelegd inzake uitspraak,
ichrijfwijze etc., doch voor de Engelse taal
bestaat een dergelijke regeling niet.
De uitspraak gebezigd door de B.B.C.
soft een sterke invloed op de algemene
taalvoering in Engeland, doch die kan
als „norm" gelden. Om die reden
kan de Australiër zeggen dat „zijn" uit
spraak van het Engels even zo goed is
als die in Londen, welke evenmin „pure"
Engels is, als die in Birmingham of
Wessex.
Kort geleden heeft het departement
an onderwijs in Australië een soort
„handboek voor spraakopvoeding" uit
gegeven, zowel de „broad"- als „edu-
cated"-uitspraak aanvaardend.
Bij gebrek aan een „standaard-Engels"
kan zulks niet anders, vooral ook omdat
zo graag een éigen „Australisch-
Engels" wil bezitten, gelijk het geval
iet het „Amerikaans-Engels" zoals
dat door Eisenhower of Adlai Stevenson
wordt gesproken. Bedoeld handboek is
het resultaat van tien jaar departemen
taal werk en is gebaseerd op de karak
teristiek van het Australische volk.
iat we het zeer waarschijnlijk met
di sai", zullen blijven doen....
