tsrlje GTimrant Frankrijk onttrekt vloot de NAVO aan gezag van De Gaulle toont zijn ontevredenheid Eenheden in Middellandse Zee blijven onder eigen bevel Geheim plan van De Gaulle Fractieleiders vandaag op Huis Ten Bosch Niet aarzelen te vechten om Berlijn DR. LACOUR, HOOFDFIGUUR IN ZAAK-LACAZE, GEARRESTEERD Adenauer in principe niet tegen uitgedunde zone DE Eisenhower: royale hulp aan bondgenoten Jonge Aga Khan luistert niet naar „koningin-moeder" WÜI ZATERDAG 14 MAART 1959 ABONNEMENTEN f7 50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week ADVERTENTIES: f 0.20 per millimeter Fanvlieberichten f0.18 per millimeter. (Bij contract belangrijke korting). Postrekening 58936. Negenendertigste jaargang no. 11514 Or. B. OlEMEB Directie: F DIEMER CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD Voor Leiden en Omstreken „5tanli)Q6tlch Is gljtblroea myn hert ia Icgljenspoct" VEERTIEN JAAR na WAPENSTILSTAND Zie pagina 9 jpRANKRIJK heeft besloten dat zijn Middellandse Zee- vloot de sterkste marine-eenheid waarover het be schikt in geval van oorlog onder eigen bevel kan worden gehouden en niet noodzakelijkerwijs behoeft te worden overgedragen aan het opperbevel van de Noordatlantische verdragsorganisatie. Generaal De Gaulle zou dit besluit hebben genomen „in verhand met Frankrijks bijzondere verantwoordelijkheden in het westelijke Middellandse Zee gebied". Hoewel hierover niets naders wordt gezegd, mag worden aangenomen, dat deze verantwoordelijkheden voornamelijk verband houden met de nationalistische opstand in Algerije. De Franse marinestrijdkrachten kan men onderscheiden in drie groe pen: J onder bevel van de N.A.V.O. staande oorlogsbodems; 2 oorlogsschepen die onder Frans bevel staan in vredes-, doch onder Mogelijk -zal president De Gaulle op zijn pereconferentie over buitenlandse zaken in de laatste week van maant voor de dag komen met een nieuw voorstel voor de regeling van de kwestie-Berlijn en voor een blijvende basis van vreed zaam naast elkaar bestaan van Rusland en het Westen. Hij maakte donderdag op de kabinets vergadering duidelijk dat hij van mening is dat het vraagstuk-Berlijn en de betrek kingen tussen Oost en West alle andere kwesties, waaronder Algerije, op het ogenblik overheersen. Zijn plan voor een algehele regeling die de positie in Europa voor beide zijden consolideert en mis schien zelfs een eind maakt aan de koude oorlog in andere delen van de wereld, is volkomen geheim en zelfs zijn meest- vertrouwde diplomatieke adviseurs uit zijn directe omgeving kennen het slechts OPSTAND"OP DE MALADIVEN De bevolking van drie atollen in het zuiden van de Maladiven in de Indische Oceaan (die behoren tdt het Britse Gemenebest) is in opstand gekomen en heeft een voorlopige regering onder lei ding van een president en een gekozen comité gevormd. De directeur van de voorlichtingsdienst der nieuwe regering heeft in een brief aain de Times of Ceylon verklaard, dat de atols Addoe. Hoevadoe en Foa Moe- lakoe tegen de republikeinse regering der Maladiven in opstand waren gekomen, nadat als gevolg van wanbeheer en hoge belastingen 33 mensen van de honger wa ren omgekomen. De nieuwe staat noemt zichzelf de „Verenigde Suadive eilanden". De opstandelingen hebben de bureaus van de regeringsvertegenwoordigers op de drie eilandengroepen in brand gestoken. Rijksdaalders nog niet allemaal ingeleverd Op 15 oktober 1958 het tijdstip waar op de oude zilveren rijksdaalders buiten omloop werden gesteld was naar schat ting voor een bedrag van 24,5 min aan deze munten in omloop. Gedurende de in wisselingsperiode werd voor een waarde van 19,5 miljoen ingeleverd. Per saldo bevinden zich op het ogenblik dus nog voor 5 miljoen zilveren rijksdaalders onder het publiek. Van 16 maart tot en met 18 april wordt opnieuw de gelegen- tot het inwisselen van oude zilveren rijks daalders opengesteld. Deviezentoewijzing voor Franse toeris ten wordt op 1 juni hervat tot een bedrag van 100 dollar per persoon; bovendien mag iedere Franse toerist 20.000 francs medenemen, naar Spanje 60.000. N.A.V.O.-commando in oorlogs tijd; 3 marine-eenheden die ook in oor logstijd onder Frans bevel blijven. NAVO-raad Het is nu dus de bedoeling dat Frank rijk zijn 6terke Middellandse Zeevloot bij die groep gaat indelen. De NAVO-auto- riteiten zijn reeds van het besluit op de hoogte gebracht. Het besluit dat pas gisteravond bekend werd is woensdag al voorgelegd aan de permanente NAVO- raad in Parijs, waar het volgens een woordvoerder door de overige veertien leden met bijzonder weindg enthousiasme werd ontvangen. Nu vormen de Franse marinestrijdl krachten niet de belangrijkste strijdmacht in de Middellandse Zee, aangezien zich hier sinds lange tijd de machtige Ameri kaanse Zesde vloot ophoudt, die van veel groter betekenis is. Di't neemt niet weg dat aldus een N.A.V.O.-woordvoerder in Parijs de Franse verklaring als zou het besluit in geen enkel opzicht het doelmatig functioneren van de N.A.V.O. belemmeren, geen steek houdt. Natuurlijk wordt het N.A.V.O.bevel wel beperkt in zijn optreden, indien het de vlooteen- heden niet onmiddellijk kan diri geren naar plaatsen waar zij dienen te worden ingezet. Volgens politieke waarnemere rijst ach ter het Franse besluit een vorm van fun damentele ontevredenheid op, die in Frankrijk en met name bij generaal De Gaulle jegens de NAVO zou bestaan. Pre sident De Gaull eheeft a] enige tijd krach tig geprobeerd Frankrijks rol in de NAVO te vergroten, echter zonder succs. Het Franse besluit om zelf zeggenschap te houden over de Middellandse Zeevloot kan worden beschouwd als een demon stratie van de „dan-maar-allecn" menta liteit van een land dat van buitenaf niet de steun heeft ontvangen waarop het recht meent te hebben. Formateur of informateur? Generaal Taylor De Amerikaan Taylor, heeft vo< missie uit de S« Verenigde Statei dit i chef-staf, generaal de paraathelds-i at verklaard dat de het besluit moetei }g te trekken, indiei Berlijn nodig zou zijn. Zulk een houding, aldus de generaal, zou de Russen ervan weerhouden de zaken op de spits te drijven. Op de vraag of hij van mening was dat zelfs een log op grote schaal moet worden geris keerd indien de Russen in de kwestie- Berlijn geweld zouden gebruiken, zi ohef-staf: „We moeten bereid zijn de ge hele weg te bewandelen. We kunnen niet onderweg plotseling omkeren". Hoewel er veel in was geschrapt, bleek uit het verdere verloop van de verklarii gen dat de Amerikaanse staf algemeen deze opvatting huldigt. De getuigenver klaring van de chef-staf werd slechts ten dele vrjjgegeven. Taylor verklaarde onder andere dat tal van Amerikaanse militaire leidere luchtbrug van 1948'49, waarbij Berlijn van levensmiddelen werd voorzien, thans als een foutieve beslissing zien. Volgens de generaal had geweld moeten worden gebruikt toen de Russen destijds wegen en andere grondverbindingen blokkeel den. Naar zijn schatting zouden de Russen zowel Berlijn als West-Duitsland kunnen eeft^èrra6singsaanval Gistermiddag is H.M. de Koningin, begonnen met het consulteren van Haar raadgevers voor de kabinetsformatie. Ten paleize Soestdijk ont ving zij achtereenvolgens mr. J. A. Jonkman (links), voorzitter van de Eerste Kamer, en mr. L. G. Kortenhorst, president van de Tweede Kamer. II.M. de Koningin, die gisteren met de voorzitters van Eerste en Tweede Ka- en met de vice-president van de Raad van State heeft gesproken, ontving andaag op Huis ten Bosch alle fractie leiders, tot en met de enige afgevaar digde van het Gereformeerd Politiek bond, de heer Laning, die om vier zijn opwachting zou maken. Op grond van de haar verstrekte adviezen zal de Koningin spoedig een beslissing De Kamerfracties, die gisteren hebben •rgaderd, schijnen hun voorzitters nogal uiteenlopende adviezen te hebben mee gegeven. Er zijn Kamerleden, die gaarne prof. Oud, voorzitter van de zo succes volle V.V.D., met een opdracht belast zouden willen zien Anderen voelen meer voor een formatie-opdracht aan de voor zitter van de K.V.P.-fractie, prof. Rotn- me, terwijl er ook een groep is, die de ingewikkelde politieke situatie wil laten onderzoeken door een formateur. Zo'n formateur zal dan b.v. moe- ;n uitzoeken of en in hoeverre de Dr. Maurice Lacour, een van de hoofdfiguren in de zaak-Lacaze, is gisteren gearresteerd en op beschuldiging van poging tot moord gevangen gezet. Dr. Lacour is de vriend van mevrouw Domenica Walter, een van de rijkste vrouwen van Frankrijk. Onlangs heeft men hem in het openbaar £k« er van beschuldigd, personen te hebben omgekocht, die de aangenomen fje zoon van mevrouw Walter uit de weg moesten ruimen. partijen, die tijdens de verkiezings strijd zo onverzoenlijk tegenover el kaar stonden, toch bereid zijn in één kabinet samen te werken. De demis sionaire minister-president prof. Beel zoQ onder de huidige omstandigheden de aangewezen figuur zijn voor een informatie-opdracht. Hij staat tot op zekere hoogte boven de (verscherpte) partijtegenstellingen en heeft de laat ste maanden veel gedaan om de po litieke rust te herstellen Op Huis ten Bosch ontving de Konin gin achtereenvolgens de fractievoorzit ters van de K.V.P.. van de P.v.d.A.. van de V.V.D.. van de A.R.P.. de heren prof mr. C. P M. Romme. mr. J. A. W. Bur- ger. prof. mr P. J. Oud en dr. J. A. H. J S. Bruins Slot. Voor hedenmiddag had H.M. achtereen volgens uitgenodigd eveneens op Huis ten Bosch de fractievoorzitters van de C.H.U., van de C.P.N, en van de S.G.P.. de heren dr. H, W. Tilanus. S. de Groot en ds. P. Zandt, en voorts de heer H. J Lankhorst van de P S P en de heer L. F. Laning van het G.PV. Zoals bekend waren de P.S.P. en de G P V. tot heden nog niet in de Tweede Kamer vertegenwoordigd. De heren Lankhorst en Laning, die maandag door het Centraal stembureau eerst benoemd kunnen worden verklaard, zijn dus nog geen fractievoorzitters. doch vertegen woordigers van hun partij. Donderdag a.s. zal de minister van binnenlandse zaken, mr. A. A. M. Struy- kwart voor drie in een ver enigde vergadering van Eerste en Twee de huidige zitting van de aal sluiten. ia« et ten ate-ze zouden overgaan. Verder zei Taylor dat het leger gereed i6 om, zo nodig, kernwapens te gebrui ken als het vaip president Eisenhower daartoe opdracht zou krijgen. De generaal, die in de jaren 1949 en 1950 commandant van de Amerikaanse troepen in Berlijn was, deelde mede dat hij reeds jarenlang verwachtte dat de Russen het toezicht op Berlijn aan de Oostduit6ere zouden dragen. Hij wees or op dat Berlijn, door zijn geïsoleerde ligging als militaire positie onhoudbaar Ook meent hjj, dat de geallieerden zich niet door de Russen moeten laten „weg bluffen" door zich wederom bij een blok kade neer te leggen of op andere wflzi passief te reageren. Strijd tegen parkeer- privileges Twee Maastrichtse advokaten, mr. H. Sanders en mr. J. Wijnen, zijn gisteren door de kantonrechter bij schriftelijk vonnis veroordeeld tot elk elf gulden boete wegens overtreding van het wacht- verbod. De belde juristen hadden hun auto's gestald op een pleintje voor het paleis van justitie in Maastricht. Een aantal functionarissen van de rechterlijke macht had ontheffing van het wachtverbod ge kregen, de advocaten echter niet. In het kader van de strijd tegen parkeerprivile- ges, die de KNAC momenteel voert, had den de advocaten de zaak voor de kan tonrechter laten komen. Doordat niet alle schuld afwezig is. kon ontslag van rechtsvervolging niet worden verleend. De kantonrechter zou echter geen straf hebben opgelegd van wege de geringheid der overtreding als de verdachten niet te kennen hadden gegeven in hoger beroep te willen gaan. Nog een week en het is lente. In Oudewater kan men het al goed merken: een ooievaar is daar uit het warme zuiden trouw teruggekeerd op het nest boven op het oude stadhuisje. De foto graaf verschalkte het dier tijdens een geslaagde landing. De vogel is nl. maar heel weinig op zijn nest n vult zijn dagen met vis sen in de wateren in de buurt. Resultaat van Macmïllans reis BONN, zaterdagochtend (Van onze correspondent) DERDE „kleine topconferen tie", die de Britse premier Mac millan (eerst met Chroesjtsjef, daar na met De Gaulle) donderdag en vrij dag met bondskanselier dT. Adenauer hield, is achter de rug. Bonn was voor Macmillan, net als Moskou er Parijs, een etappe op een verken ningsreis. Hij gaat nu volgende week nog praten met de Canadezen en de Amerikanen en als hij die gesprek ken heeft gevoerd, zal zijn missie zijn beëindigd. Het is geen geheim, dat men in Bonn Macmillan ditmaal met gemengde gevoe lens zag komen. Vooral de 83-jarige bondskanselier die nu achteraf doet of hij Macmïllans bezoek aan Moskou hel beste idee van de twintigste eeuw vond was nogal gebelgd over de slotparagrafen van het gemeenschappelijke Macmillan— Chroestjtsjef-communiqué, waarin spra ke was van naar de zin althans van een „disengagement" in Midden-Europa, dat vroeger in vier achtereenvolgende Eden-plannen was neergelegd en dat neerkomt op een physieke scheiding van de militaire machten. Dr. Adenauer was bang voor twee din gen: dat deze scheiding in Midden-Euro pa een soort vacuum zou scheppen, dat zou leiden tot een neutralisering van Duitsland en daarna van geheel West- Europa en ten slotte tot een hersbei van het Amerikaanse isolationisme. Voorts, dat bij deze militaire „uitdunning" in Verdere besnoeiing gevaarlijk PRESIDENT EISENHOWER heeft het Congres gisteren voor een bedrag van 3930 miljoen dollar aan buitenlandse hulp gevraagd. Hij acht dit bedrag beslist noodzakelijk verband met het toenemende c munistische potentieel voor het ont ketenen van een atoomoorlog". Eisenhower waarschuwde in speciale boodschap aan het Congres tegen roekeloze verminderingen, om dat men er rekening mee dient te houden dat de communisten in de gehele wereld 6% miljoen mensen onder de wapenen hebben, die zijn verdeeld over ongeveer vierhonderd divisier. 3 voorbeeld noemde de president Europa, waar de Russen eisen hebben gesteld inzake de kwestie-Berlijn, die ge- •lijke consequenties zouden kunner hebben. „De vastbeslotenheid waarmei en onze bondgenoten deze kwestie zullen aanpakken, is in hoge mate te danken aan onze programma's in het ver. leden van economische steun en mili- ire bijstand voor de NAVO-bondge- Dc twee fundamentele doelstellingen van de gezamenlijke verdedigingsin spanning noemde president Eisen hower: het voorkomen van een alge mene oorlog en het afschrikken van plaatselijke communistische agressie. Het bedrag dat Eisenhower nu voor de buitenlandse hulp heeft gevraagd, is on er twaalf miljoen' dollar lager dao iran vorig jaar. Eisenhowers verzoe- om buitenlandse hulp zijn de afge- jaren door het Congres steeds besnoeid De democraten willen dat bepaalde binnenlandse programma's geld wordt uitgegeven dan nu het geval is, terwijl ook het eigen defensie apparaat van de V.S. geld van de bui tenlandse hulp zou kunnen gebruiken. na 62 procent van de 3.929.995.000 dollar, waarom de president nu heeft ge- gd, zouden voor militaire doeleinden bestemd zijn. 1600 miljoen dollar voor wapens, militaire uitrusting en munitie, waaronder raketten en 835 miljoen voor „defensie-ondersteuning", zoals hulp aan landen die zelf omvangrijke militaire eenheden hebben. De resterende 38 pro cent zou worden besteed aan hulpverle ning voor ontwikkeling, technische bij stand en leningen tegen lage rente, v al aan Azië en het Midden-Oosten. Extra hulp Het is, aldus Eisenhower, bovendien van groot belang dat speciale financiële hulp wordt geboden aan West-Berlijn. Hij noemde- het onder andere belangrijk dat de V.S. en hun NAVO-bondgenoten 'hun steun aan het Berlijnse volk tonen door de economische hulpverlening aan de belegerde stad voort te zetten. De president verklaarde dat het resul taat van het hulpverleningsprogramma is geweest, dat ongeveer 250 militaire ba ses voor luchtmacht, landmacht en ma rine beschikbaar zijn gemaakt in het bui tenland, evenals de vijf miljoen man, die de landen hebben gemobiliseerd teneinde de Russische agressie tegen te gaan. De geallieerde landen beschikken thans over 30.000 vliegtuigen, waarvan 14.000 straaljagers. Eisenhower verklaarde dat deze luchtvloot 23 maal zo groot is als in 1950 bij het begin van de buitenlandse militaire hulpverlening. Midden-Europa helemaal zou worden vergeten om de politieke problemen, die de spanningen veroorzaken (met name het Duitse vraagstuk met haar wettige kind, de Berlijnse crisis) op te lossen. Vastbesloten De zin en het nut van Macmïllans „disengagement" was dan ook het voor naamste onderwerp van gesprek in Bonn. Over Berlijn behoefde men niet lang te praten: ook Engeland is vastbesloten daar zijn rechten te handhaven en zo nodig te verdedigen, inclusief de toe gangswegen tot West-Berlijn. Het Duitse vraagstuk kwam vanzelf aan de orde toen men begon over de Europese veiligheid, over ontspanning, over ontwapening en dus over „disenga gement". Het resultaat is een gelijkspel gewor den. Getrouw aan de door hemzelf gepro pageerde slogan: „onverbiddellijk in principes, soepel in de uitvoering ervan", heeft Macmillan zich door dr. Adenauer ervan laten overtuigen, dat een militaire verdunning in Midden-Europa in een strook grond tussen ParUs en Leningrad, circa 800 km breed moet worden gc- a. een bruikbare rontrole en b. tenminste een begin van oplossing der militaire problemen. Daarbij moet, volgens Macmillan, wor den gestreefd naar een evenwicht in de grondstrijdkrachten in Oost en West (Oost thans 29, Wes>t 13 divisier), dus geen terugtocht van Amerikaanse troepen achter de Seine, waarmede zij in een strategisch „dode hoek" zouden worden gemanoeuvreerd. Herleving Rustig weekeinde (Van onze werkundige medewerker) PEN HOGEDRUKGEBIED dat zich Spanje tot Denemarken uitstrekt, be reikte gisteren onze omgeving en plaatste zich heel langzaam naar zuid-oosten. In het noorden en oostei ons land, waar het de afgelopen nacht helder bleef, kwam het in Twente nog tot vier graden vorst. Een regenfronI boven Engeland zal er ook morgen niel In slagen ons land te bereiken, zodat het een rustig en droog weekeinde wordt De middagtemperatuur zal sterk van de bewolking afhangen al leek het vanmor gen wel waarschijnlijk dat er ook in het westen opklaringen zullen voorkomen. In strijd met ven, dat zich een verwijdering zou hebben ontwikkeld tussen de nieuwe Aga Khan (de 22-jarige geestelijke leider van 20 miljoen Is- maëlische mohammedanen) en de Franse weduwe van zijn grootvader. De jeugdige Aga Khan zou zich niet houden aan een bepaling in het testa ment van zijn grootvader gedurende zeven jaar de raad en leiding te ont vangen van de koningin-moeder, de Begum Aga Khan. De nieuwe Aga Khan is een student van de Amerikaanse Harvard-universiteit. Zijn naam is Karim en hij is de zoon van prins Aly Khan. Karim en de koningin-moeder zijn drie maanden in Egypte geweest, tezamen met andere hoogwaardigheidsbekle ders van de mohammedaanse sekte, testament i de c i de de Nijl gelegen mausoleum dat vele mil joenen dollars heeft gekost. Na de plechtigheid, aldus heeft de Be gum telefonisch uit Frankrijk meege deeld aan de New York Post, m weggegaan zonder mij goedendag te zeggen. Ik weet niet wat er is. geen geschil geweest, geen verschil van mening Ik heb alle reden aan te nemen Kari plai i de mijn overleden echtgenoot, zoals hij Deze wensen hielden in, dat ik Karim raadsvrouwe zou zijn gedurende zeve jaar en hem leiding zou geven in d algemene politiek voor het imammaat van de Ismaëlische mohammedanen. De New York Daily News bericht uit Parijs dat het een twist betreft de erfenis van het fortuin en de macht van de overleden Aga Khan. De Begum, de vierde vrouw van de Aga Khan, was een modiste, die me Aga in het huwelijk was getreden, dat zij m 1930 was uitgeroepen tot Miss Frankrijk. Zij zou hebben ver klaard dat zij zich onder de omstan digheden liever terugtrok. Maar, aldus de Daily News, diegenen die de familieleden van nabij kennen, menen dat de Begum ten slotte toch haar zin zal krijgen. Dat is in feite een herleving van de Londense V.N.-ontwapeningsconferentie. die een soortgelijk verdunde zone-plan al eens heeft uitgewerkt (Westen voor, 6ow- jetunie tegen). Nadat Macmillan op deze wijze de bondskanselier voor zijn ietwat gewij zigde „disengagement"-plan had ge wonnen, kon men in conferentiekringen spreken over „volledige overeenstem ming": De heren hebben elkaar deze twee dagen niets toegegeven, maar ook het Bonnse gesprek heeft de eenheid van het Westen, die straks in Washington zal moeten worden neergelegd in westelijke voorstell enaan de Sowjetunie, weer een stapje nader gebracht Want daarover is men het ook eens (en Macmillan hectf dat weergegeven als voornaamste Indruk van z(jn Moskousc reis): de Russen riskeren een grote oorlog niet. Zij willen onderhandelen en van westelijke kant moet niets ongedaan worden gelaten oqi het zo ver te brengen. In de tafelrede, die Macmillan donder dagavond tijdens een staatsdiner uit sprak, zei hij, dat tweemaal in de laat ste 15 jaar Groot-Brittannië zijn hardheid heeft bewezen. De Britse natie is noch zwakker, noch toegeeflijker geworden, aldus de premier. Dat geldt eigenlijk ook voor het gehele Westen. Het is de zaak der verbonden mogendheden, dat de Sowjets zonneklaar te maken. En in dat opzicht is Macmil- lans Bonnse missie geslaagd. Premier Chroesjtsjef naar Scandinavië" Premier Chroesjtsjef van de Sowjet unie heeft de uitnodigingen van Denemar ken, Zweden en Noorwegen tot een be zoek aan deze landen aanvaard. Hij gaat in augustus naar Denemarken en Noor wegen De datum van het bezoek aan Zweden is nog niet vastgesteld. De Bilt verwacht tot morgenavond: roog weer met plaatselijk larlngen, maar ook hier en r wolkenvelden. Zwakke matige wind in hoofdzaak en oost en zuid. Ongeveer lezelfde temperaturen met Vk vannacht weer plaatselijk nachtvorst (Opgemaakt om 11.15 uur). Zon en maan Zondag 15 maart zon op 6.57, onder 18.43; maan op 9.36, onder 00.08. Maandag 16 maart zon op 6.55, onder 18.44; maan op 10.13, onder 1.05. HET WEER IN EUROPA Rapporten hedenmorgen 7 uur Kopenh Abc rd eer Londen Parijs Bordeau» Grenoble Wener tnnahnj Algiers Madrid Mallorca

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1959 | | pagina 1