v YtmY Bij de altijd parate pontonniers van de Biesbosch In I960 heeft DAF werk voor 5000 man „Veel erger dan ik dacht" Zes jaar geleden, in de nacht van 1 februari 1953, die, evenals nu, op een zondag viel, besprong de waterwolf de Lage Landen en sloeg op onvoorstel bare wijze toe. Dijken bezweken, polders kolkten onder, woeste golven werden de graven van meer dan achttienhonderd Nederlanders en duizenden paarden, koeien en varkens. De man, die als eerste met een helikopter boven het rampgebied verscheen en vele verkleumde wanhopigen met nieuwe moed inspireerde, was de toen 32- jarige Belgische piloot Gérard Tréméry, die dagelijks een postvlucht boven zijn vaderland uitvoerde. „Ik ging naar Middelharnis," vertelde hij ons, „omdat ik hoorde, dat daar twaalf mensen geïsoleerd op een afgebroken dijk zaten Maar toén ik van Antwerpen naar Steenbergen vloog in een storm, die ik onder andere omstandigheden altijd zou hebben vermeden, zag alles er veel erger uit dan ik dacht Middelharnis heb ik dan ook niet bereikt Ik landde in Oude Tonge, midden in het dorp, en vloog de volgende dag op m'n laatste druppel benzine naar Woensdrecht om een zieke en een dramatisch verzoek om hulp van de burgemeester af te leveren Het is deze man, deze meer Waals dan Vlaams aandoende Tréméry, over wie we in nevenstaand artikel vertellen. Zijn verdiensten tijdens de rampdagen werden 'door H.M. de Koningin zo hoog geacht, dat zij hem tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau benoemde en hem de versierselen, welke hierbij behoren, per soonlijk overhandigde. De wentelwiek van Tréméry, die tijdens de eerste rampweek van 1953, ontelbare vluchten boven het verdronken land uitvoerde. PILOOT VAN DE „LOSSE WIEKEN' Gérard Tréméry: helikopterpiloot en mensenredder. WIJKEND WATER - WIJKEND LAND T 7 RAAG naar Tréméry daar op die supermoderne, helaas door V brand geschonden luchthaven van Brussel en niemand zal u mis verstaan. ledereen kent deze nu achtendertigjarige helikopter piloot, de chef van de zogenaamde losse wieken. Hij was de eerste vlieger, die negen jaar geleden werd aangezocht om de eerste wentelwiek van de Belgische nationale luchtvaartmaatschappij, de Sabena, boven zijn lanfl te laten dartelen. Thans is hij hoofd van een dienst, die het eerste, internationale helikopternet voor passa giers exploiteert, die tweeëntwintig piloten telt en acht moderne Sikorsky S-58's. De verantwoordelijkheid, die Tréméry draagt, is uitermate groot, maar zijn blijmoedigheid is, zoals we zelf hebben kunnen constateren, nog aanzienlijk Sroter. Niets schijnt deze kleine, ge- rongen Belg te drukken en zijn lach klatert als een waterval in de sobere werkkamer op, die hem op Melsbroeck is toegewezen. J,Gérard is het prototype van een levenslustig mens," zei een van z'n vele vrienden. „Hij is moedig, warm hartig en gevoelig en hij vliegt omdat hij een hobby heeft Tréméry zelf kan dit laatste vol mondig beamen. (Van onze speciale verslaggever) J^AGELIJKS wijkt het water ln de Biesbosch dagelijks wijkt het land. Voor de buitenstaander moge dit misschien paradoxaal klinken, voor dc pontonniers, die tot taak hebben dit unieke watergebied van Nederland tegen calamiteiten te beschermen, is dit harde werkelijkheid. Bij laag water Is de vaargeul van het Zuidergat van de Vissen gemak kelijk te vinden. Maar als het tij het riet en griendland overspoelt, dan lijkt het zoeken naar diep water bijna een onbegonnen taak, zelfs voor de meest ervaren Blesbosch-schipper. slaagde hij er ln dc opening tussen het riet te vinden, die Spijkerboor heet. Veel zagen we niet, maar hem ontging niets, zelfs niet de nauwelijks zichtbare schimmen van een paar eenden op de men zijn dan tijdelijk door dc golven opgeslokt. Het land is geweken tot de kleine groepen bomen en daken, wat betekent, dat alleen de pellatok de boot tegen vastlopen kan behoeden. wat voor het Zuidergat van de Vis- Koolgat, dc Keesjes-Jan, dc Spijker boor etc. De kreken van de Bicsbosch hebben eigenaardige namen en het kost maanden, zo niet jaren, om er een weg door te vinden. „Nee, nachtogen heb ik niet", ver klaarde hij, terwijl hij de Schottel met een ruk naar stuurboord uit deed schie ten. Ik oriënteer me op bomen, da ken en schuren en bij de plecht staat een soldaat, die met een peilstok de waterstand meet....Slagaard steken noe- dat en de maten worden in de- Boezem De Biesbosch geldt ren en daar willen verschillende, in dit waterland wo nende boeren nog steeds niet aan. Ze wensen een bedij king, die hen tegen de normale over stromingen bij hoog water be schermt cn tegen de grillen van dc waterwolf, als deze eens onverhoopt mocht toespringen De Rijkswater staat denkt hier voorlopig niet aan, althans niet vol gens de plannen, welke op H ogen blik bestaan. ,,De Biesbosch" is een sport overlaat", vertelde men ons ln Den Haag. ..en als deze niet meer zou functioneren, zou het water el ders over de dijken tsroomen Temidden van deze botsing van meningen ook de grlendcr* en de voorvechtors van natuurbehoud hebben zich in de strijd Scmcngd blijft hot feit bestaan, at bij een ramp als zes Jaar geleden de ruim vierhonderd bewoners ge- evacuoerd moeten worden. In de nacht van 1 februari 193 verloor weliswaar slechts één Biesbossenaar het leven, maar de verwarring Is groot geweest Voor deze taak nu, de evacuatie dus bij een ramp, Is het 462ste Pontonnier Bataljon aangewezen, dat in de kazer ne van Kelzersveer boven Geertrulden- berg ligt ..We hebben steeds twee compagnie?* bij de hand", tel de commandant, de overste M. van Dorp. toen we In zijn Schottel een avondocfening meemaak ten. ..Behalve deze boot. die we met moederschip betitelen, hebben wc nog twee patroullleschcpcn in de vaart, zo mede drie bcrgingsvaartulgcn. drie stalen sleepboten cn achttien zeewaar dige vletten. Op de Amer onder Drlmmelen warer. we die vletten al tegengekomen. Ze gingen, nog net bij licht, dc duisternis van de Biesbosch tegomoet, In een lan ge rij aan de sleep en bemand met twee militairen. Dc laataten hadden een waterdicht rubber pak tan. waaronder een zwemvest bolde, en een khaki-kleu- rlge wollen muts op hst hoofd. De avond beloofde koud te worden, maar als ze straks de buitenboordmotoren zouden aantrekken en ronkend in or kreken zouden verdwijnen, waren zt ln leder geval goed beschermd Ook de schipper, sergeant J. A. Uit- tenbogaard, zocht weldra de kant op •n met behulp van lijn schijnwerper Overste M. van Dorp, commandant van Het 462ste Pontonnier Batal jon, dat voor hulpverlening bij wateranood in de Biesbosch ge consigneerd is. cimeters of palmen doorgegeven....Ver geet ook niet, dat ik de Biesbosch op m'n duimpje kon Ik heb dit gebied nu al honderden keren doorkruist, bij dag zowel als bij nacht, tijdens hoog water, laag water, regen en storm Sergeant-maJooc-schippor W. M. Lecher voegde er nog aan toe, dat mist wel 't ersle Is. dat de pc nlors kan overkomen. Er is geen doorkot normaal hoge waterstanden, gepaard met storm. Hoe een alarmtoestand in de prak tijk gerealiseerd wordt, vertelde de overste Van Dorp: ,,Als we een telegram krijgen, waar- In dc beperkte of uitgebreide bewaking der dijken wordt gemeld, nemen we met onze boten enkele strategische po sities in en blijven daar net zo lang tot de alarmtoestand wordt ingetrok ken Over 't algemeen kunnen we er in slagen de Biesbosch bij daglicht te bereiken, omdat een waarschuwing meestal vele uren voor een kritieke si tuatie wordt afgegeven Op onze lig plaatsen fungeren de grotere schepen als moederschepen, de vletten als run ners... De laatste moeten in geval van nood het eigenlijk werk doen: het eva cueren dus van de betrokken gezinnen naar de in dieper water liggende vaar tuigen We hebben met de huisbewo ners hier de afspraak gemaakt, dat ze op de eerste etage een lantaarn met een helder wit licht zullen uitsteken, als ze weggehaald willen worden,. Al les ziet er dus vrij simpel uit, maar de jongens, die in de vletjes zitten, zul len het beslist niet gemakkelijk heb ben... Tijdens een werkelijk moment van gevaar zijn alle oevers door het hoge water verdwenen en het vereist een grote mate van vakmanschap de obstakeli, welke zich dan direct onder de ongetwijfeld woeste golven bevln- omzeilen of te overmeesteren... nep dit te leren Ze dienen onder al le omstandigheden met hun vletjes te kunnen manoeuvreren en om fleze re den proberen wc de werkelijkheid van een noodtoestand dikwijls zo goed mo gelijk te benaderen De militaire hulpverlening ln de Blesbosch, die. organisatorisch gezien, in ,,2uid" en „Noord" uiteenvalt i„Noord", die op het hoger gelegen ge bied van dit waterland betrekking heeft, ressorteert onder de in Dor drecht galegcrde 301ste Transport Com pagnie), is onderdeel van de zogenaam de Twaalfhonderd-Man-Regeling, die door het ministerie van Verkeer cn Wa terstaat en dat van Oorlog tot stand is gebracht. De betekenis hiervan is, dat bepaalde, over het hele land versprei de garnizoenscommandanten opdracht hebben gekregen onderdelen en mate riaal tc consigneren voor een eventue le watersnood. Daadwerkelijke inzet vindt pas plaats op verzoek van de be treffende hoofdingenieur van de Rijks waterstaat. m.a.w.: als de stormvloed- loopt van vijftien oktober tot vijftien april. Verslechtert een situatie dan worden de twaalfhonderd man uit de verschillende depots door hiervoor aan- Sewezen troepen van het Eerste Ne- erlandse Legerkorps aangevuld. Toen we de duisternis vnn de Bies bosch uitvoeren en op het Hollandsch Diep in de verte de lichtjes van Lust en leven „Ik behoor gelukkig tot de die niet werken omdat ze moeten." verklaart hij in het gezellige taaltje vaji een bij de Franse taal opgevoede Belg, die met moeite naar de juiste. Nederlandse uitdrukkingen zoekt. Piloot zijn is m'n lust en m'n leven en van jongsaf uqu heb ik het in-de lucht trachten te zoeken..,." Van jongsaf aan ja, inderdaad! Want het is beslist niet de wens van Gérard geweest pas in 1950 in dienst van de Sabena te treden, toen hij ,,al" negenentwin tig jaar was dus. Voordien heeft hij van alles gepro- beerd om bij de Belgische luchtmacht te komen, maar eerst de oorlog en later zijn leeftijd hebben hem parten gespeeld. Als sportvlieger zocht hij toen zijn troost in het Nationaal Comité van Luchtvaart een zusterorganisatie van de K.N.V.v.L. waarbij hij ln ver schillende functies werkzaam was en dat hem voortdurend weer de kans bood om in een Fairchild of een Ti ger Moth de lucht ln te schieten. Tréméry had toen al veelbewogen ja ren achter de rug. Als student was hij ln 1940 met het Belgische leger naar Engeland uitgeweken en was daar, on danks het feit, dat hij voorkeur voor de luchtmacht had uitgesproken, tot feheim agent opgeleid. Als piepjong uitenantje in burger was hij toen in het bezette gebied van Frankrijk op de kust gezet om inlichtingen om trent de Luftwaffe en het Duitse mi litaire verkeer tc verzamelen. Zowel in Frankrijk als België voerde hij op dracht na opdracht uit en de laatste keer dat hij diep in de vijandelijk li nies doordrong, was Kerstmis 1944 tij dens het beangstigende Ardennen-offen sief van von Rundstedt. breken van ook maar een enkel lintje op z'n uniformjas hier niets van mer ken. Voor zijn daden als geheim agent gedurende de oorlog werd hij o.m. be giftigd met het Ridderkruis in de Or de van Leopold met de palmen, het Franse Croix de Guerre en het Engel se K.M.C., dat voor King's Medal for Courage staat. Hóe hij de laatste, slechts zelden aan buitenlanders toege kende onderscheiding verdiend heeft, wilde hij liever niet vertellen. ,,Het is al zo lang geleden," zei hij, ,,cn er zijn ontelbare gede coreerde mannen, die veel meer hebben gedaan..." Naar ons voor komt, moet er echter toch wel iets bijzonders aan de hand zijn ge weest, want het was Montgomery, die er op stond het bijbehorende getuigschrift persoonlijk aan hem te overhandigen, onmiddellijk na het terugdringen der Duitse pantserle- gers In de Ardennen. Tréméry en de reeds overal in de wereld bekende helikopters van de Sabena zijn onlosmakelijk met elkaar vergroeid. In 1950 opende hij de eer ste posthelikopterdienst van het Europe se vasteland: de dagelijks, 438 kilome ter lange „Ronde van België", zoals hij zelf zegt. In 1953 vloog hij de eer ste wentelwiek, die boven bet ramp gebied verscheen en in het zelfde jaar werd hij hoofdpiloot van het toen in gestelde en later uitgebreide inter nationale helikopternet van de Sabena. Keulen, Bonn, Duisburg, Dordtmund en Parijs zijn thans alle met de voor naamste Belgische steden verbonden. Naar Londen hoopt, men eerstdaags ook te kunnen-vliegen, doch het wach ten is op -een nieuwe, met twee grote opgezocht en als beroeps-officier in de Belgische luchtmacht dient. En dan brengen we zelf het gesprek op de rampdagen van 1953, op de rol, die deze helikopter-enthousiast daarin heeft gespeeld. Hij aarzelt even, alsof hij er eigenlijk niet graag over praat, althans niet over die strikt persoonlij ke beslissingen welke hij boven het wa ter moest nemen en die tientallen Ne derlanders het leven redde. Maar als hij eindelijk begint, dan wordt deze met Holland verknochte Belgische Waal mis schien 't beste door zijn eigen woorden getypeerd: „Wat een moed hebben die men sen in dat verdronken land opge bracht!... Hoe ze dit alles hebben kun nen doorstaan, 4s me nog steeds een raadsel... Ik was me van dit alles diep bewust, toen ik, veilig in een helikopter, boven hun daken cirkelde en als er Iets Is, dat me is bijgeble ven, dan Is het wel de koppige vol harding en het grimmige optimisme van die duizenden polder- en dljkbe- Tréméry kan met geen mogelijkheid zeggen hoe veel mensen hij aan een kabel naar boven heeft gehesen, hoe heeft vervoerd. In onze herinnering veel vluchten Hij heeft gemaakt en hoe veel levens- en geneesmiddelen hij staat deze kleine Belg, die Woensdrecht tot zijn basis gekozen had. echter als „de man zonder nachtrust" aangeschre ven, die een week lang elke opdracht uitvoerde, hoe de slaap hem soms ook mocht overvallen. Hij praat thans over zijn moedige Hij redt omdat hij een mens is, Hij vliegt omdat hij een hobby heeft een dijk in de buurt van Zierikzee een praam bij een groepje geïsoleer de huizen trachtten te krijgen om vijf entwintig mannen, 200.000 passagiers Kabel te kort Tréméry zag hun vergeefse pogingen een tijdlang aan en toen de stroom de praam voor de derde keer terugwierp, landde hij op de dijk en sprak met i af, dat hij een kabelverbin ding tot stand zou brengen. De lijn, die hij van een vah de daken naar de boot wilde overbrengen, bleek echter net iets te kort te zijn, doch de onge- lukkigen, die hem vast hadden, wilder hem niet meer loslaten. Vele minutes lang bleef de helikopter van de Bel? toen als een vlieger in de lucht staar en het kostte hem al zijn overredingi- kracht om weer vrij te komen. Mei een langere kabel kwam hij een paar uur later terug, daarmee zijn belofti inlossend, dat hij de drenkelingen be slist niet zou vergeten. Een paar maanden geleden heeft Gé rard nog eens een reddingskabel ten gebruiken. Het pas gebouwde luchtl station Brussel Nationaal werd toe: voor een groot deel door brand ver woest en Tréméry, die thuis zat, werd ln Ijltempo naar Melsbroeck gebracht om twee ingesloten technici van de ver keerstoren te halen. „Het was niks bijzonders," zegt hij. „Eigenlijk niet meer dan opstijgen et landen.. Toen ik op het vliegveld aan kwam, stond m'n wentelwiek al klaar en binnen vijf minuten stonden de bei de ingeslotenen weer veilig op de Wat is eigenlijk wel bijzonder voor deze, zo diep in de lucht vaart verweven Belg, die alleen bewezen heeft moedig en doortastend te 1 zijn, maar die tevens gesierd wordtdóór een weldadig aandoende bescheiden heid, die hem door het leven zelf geleerd is? Als we 't goed begrepen hebben slechts een misschien weinig spec taculair, maar toch zo belangrijk punt. Te mogen werken namelijk binnen de sfeer van een beroep, dat hem ligt en waarvan hij houdt, zonder ooit de arbeidsuren te tellen. Willemsdorp zagen glinsteren, be dachten we ons, dat er een storm vloed als die van 1 februari 1953 voor nodig is geweest om de hulpverlening in geval van een watersnood hecht te organiseren. Het is te hopen dat die soldaten, die met hun vletjes door de Biesbosch ronken, nooit iets anders zullen doen dan spelevaren. Mocht Nederland ech ter opnieuw door een waterramp wor den getroffen, dan kan men er van verzekerd zijn, dat ze allen paraat zijn en volledig bekend met de taak die ze hebben te verrichten. Boer Klunder, dis midden in de Biesbosch woont, wordt door de pontonniers geëvacueerd. is ^ets verloren, als men rustig In dc ka- irrne blijft sltten. „Gelukkl-", »o vertelde hij. „gaan storm en mlat nooit samen....liet Is dan ook zo eoed als uitgesloten, dat we ln een dichte mist /ouden moeten uitruk ken om mensen te evacueren...." Van de pontonniers, die zich paraa moeten houden voor hulp in de Bies bosch, ls slechU een enkeling beroeps militair. De mannen In de vletjes bij voorbeeld zijn bijna allen dienstplich tigen. doch dc meesten zijn van jongs af aan met het water vertrouwd ge raakt. Er bevinden zich zonen en knechten van schippers onder, bagger werkers, rietsnijders, kortom: ze kun nen geclassificeerd worden als „kinde ren van de waterkant." In de afgelopen drie maanden zijn di pontonniers van de Blesbosch twee keer gealarmeerd De eerste keer was in november, de tweede keer in januari, en beide waarschuwingen betroffen ab- dan tweehonderdduizend passa giers zijn vervoerd eerst met Sikorsky S-55's die zeven passagiers konden vervoeren en later tnet Sikorsky S-58's met plaatsruimte voor dertien personen. Nooit is er iemand een ongeval over komen en Gérard zelf houdt met 5.500 vluchturen het nationale helikopter-re- Als we Tréméry vragen, of hij niet liever „vaste" in plaats van „losse wie ken" vliegt, antwoordt hij, dat er wei nig verschil in bediening tussen een klein vliegtuig en een helikopter be staat. De wentelwiek is echter wel aan zienlijk veiliger, want, ook als de mo tor uit mocht vallen, is de auto-rota tie gewoonlijk nog zo groot, dat de pi loot altijd nog drie keer zo ver kan ko men als hij hoog zit en daardoor alle gelegenheid krijgt een geschikt lan dingsterrein te vinden. De grootste charme van het vliegen met een helikopter is het feit, dat men. met de eenmotorige althans, onder de volken blijft, m.a.w.: altijd goed zicht heeft. ,Je bent niet van de ruimte, maar van het land," zegt Tréméry. „Het is, behalve tijdsbesparend, ook heerlijk om midden in een stad te kunnen landen, want je blijft het gevoel houden mid den in het leven te staan..." De wentelwiek is natuurlijk meer van de weersgesteldheid afhankelijk dan het vliegtuig, maar de Sabena mag op dit punt beslist niet klagen. Nog geen vijftien procent van de diensten kon niet worden uitgevoerd, omdat er geen navigatle-mogelljkheden bestonden. Dit betekent, dat het zicht minder dan achthonderd meter was, of het wolken dek lager dan honderdtwintig meter hing. „Luchtvaarthuwelijk" Tréméry vertelt door en hij vertelt graag. We vernemen woldra. dat hij een „luchtvaarthuwelijK" geslopen heeft of wel een sportvliegster is getrouwd, die hij in het Nationaal Comité van Luchtvaart heeft leren kennen. En spoe dig horen we ook, dat zijn jongere broer Slmon eveneens de wolken heeft Blanke voortaan als kleurling beschouwd Een rechtbank in Kaapstad heeft gisteren bepaald, dat een blanke man die verklaard had niet te willen bre ken met een kleurlinge met wie hij reeds jaren samenwoont, voortaan zelf als kleurling zal worden beschouwd, Dit betekent, dat hij onderworpen zal zijn aan de apartheidswetten. De man was in staat van beschul diging gesteld wegens overtreding van I de wet, die het onderhouden van be trekkingen met personen van een ander ras strafbaar stelt. De openbare I aanklager sprak de beklaagde vrij, omdat naar zijn -oordeel het gezi'ns- leven van de man ernstig van een veroordeling zou te lijden hebben. ÏN DE FABRIEKEN van de Daf in Eindhoven wordt de produktie van de Daf-personen- auto voorbereid. Als alles volgens plan verloopt zal eind februari in langzame aanloop de produktie worden begonnen. In maart zullen enige honderden wagens worden gemaakt, die alle bestemd zijn voor de 130 dealers in Nederland. In het tweede kwartaal van dit jaar wordt de produktie vermeerderd, zij het dat de stijging slechts ongeveer 2500 auto's zal bedragen. Van juli af zal de dagelijkse aflevering om hoog gaan van 25 tot 50 en dan van 75 tot 100 wagens. Begin 1960 zal de topcapaciteit van 200 auto's per achturige werkdag bereikt zijn. Op een persconferentie, die de directie van de Daf vandaag in Eindhoven heeft gehouden is mee gedeeld, dat de toenemende produk tie een personeelsstijging van 1500 a 2000 man met zich mee zal bren gen. De fabrieken hebben thans 2800 man in dienst. In de loop van 1960 zal volgens verwachtingen werkgelegenheid geboden worden aan ongeveer 5000 man. Met de pro- duktie van de personenwagens is een investering van vijftig miljoen gulden gemoeid. Naast de 120 pk.-dieselmotor, die nu al ruim een jaar in produktie is, zal de Daf op de bedrijfswagen-R.A.I, die de volgende week in Amsterdam wordt geopend, een viertal nieuwe motoren van eigen ontwerp en fabri kaat tonen. De nieuwe dieselmotor van 100 pk (DA 475) vertoont veel gelijkenis me' die van 120 pk. Er bestaat echter tussen beide motoren een principe- verschil: de slag van de 475 is korter en het slagvolume overeenkomstig kleiner. De boring van beide motoren is echter gelijk. De fabrieken zullen verder een benzinemotor in twee versies (155 en 135 pk) tonen, die in beginsel een veranderde dieselmotor Deze motoren, de bb 475 en dt 475, zijn door de verandering zwaarder dan strikt nodig is, maar lil hebben een belangrijk hogere levens duur en een voor bedrijfswagen» noodzakelijke grotere robuustheid. Het vierde motortype is een dieselmotor met drukvulling en een vermogen van 165 pk. In het gebruik van motoren met drukvulling is de automobiel industrie achter gebleven bij de scheepvaart en de industrie. De nieuwe Def-dieselmotor met drukvulling (ds 575) levert 165 pk tegenover 120 pk van dezelfde motor zonder drukvul* "ng. Andere Daf-noviteiten op de R.A& zijn drie nieuwe typen achterassen met vermogens van 6600, 8000 en 10.000 kg, series bedrijfswagens met hogere nut tige last, een nieuwe type autobus en een tankwagen voor de distributie 90* huisbrandolie.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1959 | | pagina 4