Experimentele
poëzie
BENJAMIN VALLOTTON
«s KAMERMUZIEK UIT HEDEN
EN VERLEDEN
Walschap's getemde draak
Duitse geestelijke poëzie
De w/onderbare visvangst
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 31 JANUARI 1959
J)E majestueuze bijbelwoor
den uit Daniël 5 laten geen
profanatie toe. Toch is het
„mene tekel" een zegswijze
geworden, evenals de uit
drukking gewogen en te licht
bevonden". Het gebruik van
de tekenen aan de wand van
Belsazars koninklijk paleis
als titel voor een artikeltje
over de nieuwste Nederlandse
dichtkunst wil niet zeggen
dat de schrijver van dit
stukje van mening is dat
die poëzie aan de vooravond
staat van haar ondergang.
Maar de vier woordenge
wogen, gewogen, geteld, ver
deeld kenmerken op zich
zelf beschouwd zo goed
het dubbele nummer van
.Maatstaf (Maandblad
voor Letteren, uitg. Daamen
N.V., Den Haag), dat geheel
gewijd is aan de poging een
situatietekening te verkrijgen
van de stand der zogenaamde
erperimmteU poëzie aan het Verdeeld lijn en blijven
begin van het jaar 1959. de meningen. In zaken van re-
y ligie en kerk is de Nederlan
der het méést individualist,
maar de kunst en met name de poëzie is hier een goede tweede.
Hierbij komt het verschil in leeftijd. Na een wereldoorlog proberen
de ouderen de gevallen steken op te rapen, de scherven te lijmen,
scheuren te dichten en puin op te ruimen. De zwaarste bominslag
kan hun het verleden niet ontnemen.
Maar de jeugd, die Juist begonnen is zich een wereldbeeld te
bouwen, kan de stukken niet meer aanéénkrijgen. Ze is anders. En
zij gelooft niet meer in de hechtheid van wat min of meer toevalli
gerwijze nog overeind is blijven staan. Zo kan het niet verwonderen
dat A. Roland Holst, de zeventigjarige, spreekt van een „totale
eclips".
De eveneens bejaarde H. W. J.
M. Keuls is niet. zoals Roland
Holst, profetisch afwijzend, een
letterkundige Jeremia, maar bur
gerlijk beleefd, minzaam sarcas
tisch, wanneer .hij opmerkt:
,JJet is aan te nemen, dat
de Nederlandse dichtkunst
zich voorlopig verder in expe
rimentele richting zal blijven
ontwikkelen. Vroeger werd
ons land wel een land van
schilders genoemd; thans is
het hard op weg een land van
dichters te worden, want elke
week komen er enkele nieuwe
experimentele dichters bij."
Victor van Vriesland schrijft
een stukje onder de titel „De
Erfzonde van het Individualisme"
en zegt daarin o.a.:
Gewogen, gewogen
geteld, verdeeld
A. ROLAND HOLST
(Rodenko is overigens van inter
nationale afkomst) serieus zich
ïekenixltp te geven van de waar-
genomén fischijnselen.
Zich speels ervan distantiëren,
zoals Leo Vroman doet, kunnen
zij niet zo gemakkelijk. Vroman
zegt:
„Wat ik nu, na mijn bezoek
aan Holland van de Hollandse
Jongeren en dan ook Expe
rimentelen vind, is dat zij wer
kelijk schijnen te bestaan. Ik
heb Uzelf (Rodenko) bijvoor
beeld vrij duidelijk kunnen
zien en kon het bestaan der
anderen in de nabijheid bijna
vermoeden."
Evenals Den Besten wortelt ook
J. W. Schulte Nordholt in een
godsdienstige traditie, die hen
voor nihilisme heeft bewaard. Hun
jarenlange aibeid aan psaimb-vij-
ming en kerklied zal ook voor hun
eigen poëtische praktijk niet zon
der invloed gebleven zijn. Schulte
Nordholt belijdt in zijn artikel
.Waarom ik geen experimentele
poëzie schrijf", dat hij aangaan
de het begrip experimentele po-
ezie niet tot helderheid is geko-
„Hoe diep de oorlog mij ook
raakte, ik was vóór die tijd in
wezen gevormd, en misschien
was het ook daarom, dat de
oorlog voor mij niet de ineen
storting van het wereldbeeld
betekende, en niet het verraad
der oudere generaties, en wat
men aan deceptie nog meer
leest."
der een citaat, dat tevens ken
merkend is voor zijn zinsbouw,
woordgebruik en cerebrale stijl.
Poëzie is de plaats waar
iets wezenlijks geschiedt en
moet daarom van het profane
leven worden afgebakend.
Vroeger gebeurde dit door
maat en rijm; maar sinds deze
hun afstand-scheppende kracht
hun bankracht hebben ver
laren, zoekt de poëzie andere
middelen om zich van het pro
fane leven te distantiëren, zo
als; bewuste duisterheid, een
Protestants-christelijke figuren
in de hedendaagse letteren (II)
glEHlER een man, die, aan de avond van zijn dag gekomen, op
een welgevuld leven mag terugzien. Geboren in 1877 in Frans-
Zwitserland als predikantszoon, heeft hij theologie en letteren ge
studeerd en aan het gymnasium te Lausanne gedoceerd tot hij in
1921 naar Straatsburg verhuisde, waar hij een geweldige activiteit
ontwikkelde, niet alleen als auteur, maar ook, in opdracht van de
Alliance Frangaise, in vele lezingen, die hem riepen in vier wereld
delen. In al deze arbeid is hij naar voreu getreden als verdediger
van ontrechten en verdrukten, als prediker van liefdadigheid en
atheïstische115va^ deze"jongeren sociale gerechtigheid. Sinds 1936 woont hij in Z.--Frankrijk, waar
betreuren, het klaart de lucht op de Duitse bezetting hem in persoon en bezit zwaar heeft getroffen,
ieentauftwerktUidel^k "et zon^er echter zijn levensmoed en geloofskracht te breken. Nog
steeds publiceert hij, al is het in vertraagd tempo.
i intelligent uitwerkt.
Godslasterlijk
Zijn schrijversarbeid valt uit
en in drie sectoren. De oudste is
e weerspiegeling van zijn Zwit-
erse tijd. Daarin staat, breed-uit,
stevig op de benen, de goedmoe
dige figuur van Potterat, door Val-
lotton getekend in vijf boeken. In
■J" zijn spottende gemoedelijkheid,
nuchtere kijk op mensen en din-
pn' gen, in zijn democratische zin
- herkende iedere Vaudois in hem
benaming toont historische zin te zichzelf of zijn buurman. In 1956
bezitten en aan een zekere conti- verscheen nog een herdruk van
nuïteit te geloven, waarbij kunst ..potterat se marie" (uitg. Spes,
en cultuur met levensstijl en le- Lausanne), een vermakelijk boek,
vensstijl met zekere maatschap- rnaar wat oppervlakkig en, on-
pelijke grondprincipes te maken danks de omwerking, een stem uit
heeft, het uiterst grove en hier en het verleden,
daa godslasterlijke stuk
cebert heeft afgedrukt.
W zjjn. Literatuur en kunst wordt
meer en meer een anti-religie. De
kunst wordt een verzoeking. De
weinige christenen onder de kun
stenaars krijgen het steeeds moei
lijker. Een symptoom hiervar
het ontstellende feit, dat
maandblad, dat voor „letteren"LJUJ „_.ÜSL
is gesticht en in die ouderwetse herkende iedere Vaudois
Benjamin Vallotton
„De hedendaagse poëzie
neigt ernaar, van de
grond af iets nieuws te zijn.
Experimenteren veronderstelt ^^aai^ien van ue aioomtmer-
eenmaal geneven grondstoffen Dm ver,dI)kS,"do«r Van
->— 5„ B.rgh niet gemaakt.
i de wereldsitua-
v werktuigen. Beide wijst de
hedendaagse poëzie af, althans
voor zover dat in haar ver
mogen is."
Secretarisvogel
steld kunnen worden: hat gevaar
voor de toekomst zit niet in het
gesplitste atoom, maar in de ge-
elliptische zeggingswijze die
hoge eisen stelt aan het be
vattingsvermogen van de lezer,
en ook: extravaganties, het
„épater le bourgeois", de sa-
tanistische theater-attributen
waarmee de poètes maudits
een ringmuur van schandaal
en terreur rond de poëzie
trachtten te leggen om deze
aldus te kunnen isoleren in
een sacrale sfeer
Dieper graaft de trilogie „La
Moisson est grande", „11 y a peu
Wanneer deze manier van d'ouvriers". en „Leurs oeuvres
schrijven en kunstbeoefenen les sulvent". Daarin is de hoofd-
„maatstaf' wordt, dan is het niet persoon de idealistische predikant
alleen met de Nederlandse taal Ernest Chardonnay. Na jaren
gedaan (Lucebert schrijft een nog blijft de lezer de herinnering
stuntelig proza, al verraadt bet bij aan de eenzame ™a"- die °p
zijn dichterlijke begaafdheid), zijn arbeidsveld, eerst een boe
maar ook met elke mogelijkheid rendorp, later een industrie-stadje
voor de christen hier omheen pu- dicht bij Lausanne, weinig meer iaatste velt
bliek te vormen. Een straatwoord ziet_op™as^n zo bitter hem in 't midden van zijn jaren. tot de.nken,e° °.°k ^el tot tegen-
als rotzooi zou dan een juistere telen en in zijn gezin spraak, in het bizonder van de le-
benaming zijn dan maatstaf. Er weinig steun vmüt, een vro zer[ dig dogmatische belijndheid
kan een punt komen waarop men die hunkert naar luxe en g TOt ItlKGGr mint. Het moet erkend worden,
de hele „literatuur" de rug toe- een schoonmoeder, die z:ïjn g g die ontbreekt bij deze schrijver
keert. Uit liefde tot de ware lite- ondergraaft door haar cyniscn Het derdg boek geeft de ge_ in al zijn werk Naar hij me zelf
ratuur. „„„n sarcasme, een zoo epdrae schiedenis van de zoon, die door mededeelde, ducht hij van theolo-
C. RIJNSDORP. schande maakt door zijn ge g. fjnancjgie vraagstukken en een gen vivisectie op het levende
valse' handtekening in de gevan- Evangelie, dat verwordt tot een
—i. genis belandt, maar in de louteren- afgesloten, dood systeem; een
de stilte van de cel, waar het beeld vrees, die men vaak ontmoet bij
van zijn vader voor hem oprijst, Franse protestanten,
tot inkeer komt. Dit gedeelte der Wjp bpt Mnsp vpld van Val.
warm. kart en
vaardige pen
ren, dat het beter is geen enkele
te noemen. Eén. uitzondering wil
ik maken, nl. voor „Sur le Roe",
dat een bijzondere bekoring heeft.
Het verplaatst ons naar de hoge
Alpendalen, reeds in de Middeleeu
wen een toevlucht voor verdrukte
vlaktebewoners. Een oude vrouw
vertelt uit haar kinder- en jeugd
jaren in 't midden der 19e eeuw.
In die barre natuur woonden en
wonen nog nakomelingen der Hu
genoten, in dubbele zin op de rots;
ze leven uit de traditie der vade
ren en bovenal uit het Woord, dat
hun ganse leven omspant en be
heerst. De reine berglucht stroomt
door dit boek. Ook hier geldt: wie
de kans krijgt leze het.
Reeks portretten
1957 verschenen „Les jardiniers
du Paradis" (uitg. Spes, Lausan
ne), een reeks portretten van man
nen, die hun paradijs hebben ge
vonden in eenzame oorden, waar
direct contact tussen mens en na
tuur nog mogelijk is, maar veel
meer in de innerlijke zielsrust en
het geloofsvertrouwen, dat zelfs
leidt tot een wondergenezing.
Vallotton geeft hun authentieke
brieven en omlijst ze met zijn be
schouwingen. Vooraf gaat een in
leiding, waarin hij het moderne le
ven beziet met kritisch oog. We
hartaanval hebben hier een boek, dat prikkelt
zijn jaren. *"1 J
loWs"UarhbSd8*ovï^d K
ironH „n karakteriseren als een vaardige,
soepele pen, bestuurd door een
hart en in dienst 1
getekend,
schijnbaar sterke,
zwakke Bernard
bevredigd, omdat het berouw
diep is en zonder echt schuldbe
sef. Wie de kans ertoe krijgt, le
ze deze boeken; ze zijn na veer
tig jaar nog niet verouderd.
En
spleten menselijke geest. Satan kend brein bovendien. Dit
niet volledig zijn
,2,0 bewerkt de moderne ieen
poezie dat geen bestaand-crite
rium op haar van toepassing
is. Het gevaar daarbij is, dat
alleen de intuïtie/ zuiver ont
vankelijke lezer of de zeer
geschoolde criticus kan uitma
ken. wat in deze van vorm
vernieuwde schrijfwijze echt
is en wat kitsch
Hendrik de Vries belijdt zijn
voorkeur voor het muzikale as
pect van dc dichtkunst. Hij zegt
voorts: experimenteren is iets op
zettelijks. en een experimenteel
gedicht is een contradictie. Zijn
bijdrage draagt dan ook het op
schrift: Experiment contra intuï
tie. Herman van den Bergh vat
zijn diepzinnig betoog van wijde
strekking samen ln de slotzin:
„Dc mogelijkheden voor de
dichter zijndusdanig veel
groter geworden, dathet
gevaar is gegroeid, dat hij er
zich in verliest."
Gespletenheid
schakeerde, maar toch tamelijk
duidelijke afwijzing, waarbij Van
den Bergh, als ik hem tenminste
begrepen heb, in de experimente
le poëzie evenveel kans op ver
nieuwing als op vernietiging ziet
Hiermee zijn we bij de jongeren
beland. Er is alweer een groep
zogenaamde poste-experimentelen,
jongelui die nu omstreeks twintig
zijn en die weliswaar voortbou- leiden
wen op hun onmiddellijke voor
gangers, maar toch duidelijk be-
Cel schenkt.
nige goede zaak van religieus, na
tionaal of algemeen-menselijk be
lang. Veel waardering is zijn deel
„r m» verouaera geweest. Verscheidene
Elzassische periode heeft goeken zijn bekr0(,nd ei
Ook
nummer plaats gegeven.
Hans Sleutelaar noemt poëzie
aktief of passief. „Aktief is poë
zie die een middel is tot begrip,
het soort dat wetenschap
noch intelligentie i
brengen", zegt hij.
De intelligentste
kunnen bij-
bijdrage van deze jongsten is die
van René Gysen,
knaap, die reeds
grenzen van het uitsluitend poë- het huwelijk belet,
tisohe weet heen te zien er ""1-
tuurhistorische verbanden
waart. Hij constateert
de eerste en de grootste L
toomsplitser en dichters geven al
leen maar weer wat er leeft in
de menselijke geest, alvorens dit
algemeen ingezien en erkend
wordt.
Ed. Hoornik (geb. 1910) was der
tig toen de tweede wereldoorlog
uitbrak en als dichter en mens
reeds gevormd. Hij zegt:
„De noodzakelijkheid van de
revolutie van 1950 erkennen
de behoor ik bepaald niet
tot degenen, die haar produk-
ten met een schok hebben ont
vangen. Ik vinddat de
experimentelen veel te snel en
veel te veel hebben gepubli
ceerd net als wij trouwens
toen wij jong waren!
zich te veel hebben laten lei
den door een adoration mu-
tuelle en niet tijdig genoeg een
dam hebben opgeworpen tegen
de vloed van meelopers en
charlatans."
Hoornik legt ook de vinger op
een wonde plek,
sta teert:
„Wanneer die
tele dichters) namelijk
zaschrijver of als journalist
optreden, hetgeen nog altijd
een zeker vakmanschap ver
eist, valt menigeen, voor wie
de destructie van de gramma
tica een snel verworven leer- der is eigenlijk een
stuk was, lelijk door de mand. sociologisch element in de
Hij blijkt zich dan inderdaad muziekbeoefening. Eeuwen
te bevinden in het stadium geleden lieten de vorsten musici optreden in hun paleizen, zelfs
van de griffel en de lei. Zijn hadden ze eigen musici in dienst. Denkt u maar eens aan Bach
fouten zouden ontroerend zijn, en Haydn. De kamermuziek werd toen nog niet zo zeer bepaald
indien ze hem niet onverschil- door het aantal uitvoerenden, maar door het feit, d
lig lieten. Inmiddels heeft hij in de kamers (zalen) van de vorst werd gegeven. Hoe beter de
zichzelf te pakken, want zijn welstand was, hoe meer men zich in dit opzicht kon permitteren,
tekort aan kennis van de taal
Gerard Walschap (1898) heeft dat zij ook vereniging met Cel in
met De Francalse" (Elsevier, de dood egoïsme acht. alléén be
™',W,dan,-B,ussa>, «.wonder- neemt ze zich vóór de gespro-
Hjke en bewonderenswaardige ken tijd het leven, dat zij daar
prestatie geleverd.
In aanleg Is dit boek ^njo-„J|
de^oorlog der gehalte. Hoezeer Vallotton is
der KeuKenmeiaen. «e tnerTnoc zelfzame Vlaamse ro- blijven meeleven met de F1
boerenzoon Cel. onecht klnd. ial toen nog zeiKame vi.formaat bewijst zijn boek „L'Alsace
nXtl? w"r'd°*£,- schreef zijn^^aak volbracht! p.rlï", (uitg. Rouge, ausanne, S'
*,ln lijden schetst
moeder te zuiveren. w niot vnlst.rekt van dit grensland in de jaren kele der Nederlandse
1944
Hoe deze draak te temmen? En ook stof geleverd tot verschelde- heeft de Acaaémie Frangaise hem
het "legendarische gilde met welk een meesterschap heeft ne boeken, echter van iets min- de Grand prjx de iangue fran-
Hpr keukenmeiden De Vlaamse Walschap die al voor de oorlog der gehalte. Hoezeer Vallotton is toegekend voor zijn gehele
der keukenmeiden, ue v.aam.e ,oifzame Vlaamse ro- blijven meeleven met de Elzas. voeuvre. Vertalingen van zijn wer-
Europees formaat bewijst zun^boek ^L Alsace^vous ken zijn verschenen in zes talen,
het Pools toe.
Tot mijn spijt kon ik geen i
vermogen niet alleen het overbo-
komt hit ln dige, maar ook het niet volstrekt
seffen dat zij alweer anders zijn. conta~ct met" een ver familielid, nodige weg te laten hebben Jat «i^s^uwen _geMemd Sp0or komen. Vallotton is
Voor het
i het Maatstaf- de Frangaise Martine,
leven-
vlot meisje dat zich tot
deze stugge Jongen aangetrokken
voelt en ook hem
te winnen.
Zij zal zich vo
en, een huwelijk i»
mogelijk en blijft dat ook wanneer
ook ditmaal "mogelijk gemankt. tussen twee grootmachten
Tussen de uiterste polen van dit
melodramatische gegeven en de u
zich weet sobere, geconcentreerde uitwer- d# laatste en breed:
king daarvan voelt de lezer een tor vgn VaUott0n's schri;
uitzonderlijk hoge spanning die op beid dringen ZOveel titels r
helderste bet priesterschap
onwet
tig kind ontoegankelijk blijkt te
zijn. Want dan menen de gelie-
nog dat hun graad van bloed-
hem opoffe- hem de reinigende uitwerking
het klassieke drama heeft.
Bij deze Martine is er, als in
al het latere werk van Walschap,
een hartstocht naar het volmaak
te, die zij alleen, voor zichzelf
tracht te bevredigen. Zij werd er
door bezijden het leven gevoerd,
b®- als de ouderdom dat meestal
meebrengt, ietwat in een vergeten
hoek terechtgekomen, maar nog
altijd is het de moeite waard ken
nis met hem te maken.
DR. M. C. V. D. PANNE
liefdesverhou-
haar al te idealistisch-
hun eenzijdige opvatting van de liefde.
ED. HOORNIK
griffel en lei
wantrouwen tegenover alle ge- hen door onbegrip i
zag." Zeer juist ziet hij in dat tot wanhoop: sam
achter de houding als dichter zelfmoord plegen,
staat de houding als mens. Men Martine is echte
wantrouwen wortel: Walschap meende daar-
zullen zij door kerk
verlaten.
:o radicaal, M. BEINEMA
Geïnspireerd door het dicht
werk van Konrad Weiss (gest.
'gelóófVermoeten 1940) heeft Friedhelm Kemp
een anthologie gegeven van de
Duitse geestelijke poëzie uit
duizend jaren. 1) Zij verenigt
voorbeelden van de mèest ver
schillende soorten: gebed, hym
ne, gemeentelied, psalmenpara
frase, ode, sonnet, spreuk. An
thologie is wellicht niet het juis-
r>11 11r mii woord de gedichten voe
gen zich samen tot een soort
kunst veelal buiten. Maar gezien m"7aick' »n»™it de historische
VIA NAALD
EN PI.AAI
De andere plaatzijde
Introduction en Allegro" van Ka-
m ...et -«'mXoorJ':rpt ""i!- "f™"
door het feit. dat de muziek ?2'kkwa,;t,' Een h«' "ln fle'
-- - - kend werk, waarin men geestver
wantschap voelt met Debussy's
„Prélude a i'après-midi d'un fau-
de bezetting heb ik het toch
der het algemene begrip kamer
muziek laten vallen. De B.A.M.
bevat (Editions de la Boite a Musiq
veranderingen van de geloofs
opvattingen te lezen zijn.
In de middeleeuwen i
auteurs en titels op te
die we in deze bloemlezing aan
treffen. Menig lied i6 door de
verzamelaar uit de vergetelheid
weer in het daglicht getrokken.
Korte biografische aantekeningen
over de auteurs en taalkundige
verklaringen van verouderde vor
men of woorden maken dit boek
ook voor niet-filologisch-geschool-
den tot een waardevol bezit.
J.H.S.
1) Deutsche geistliche Dichtung
aus tausend Jahren. 542 blz.
Uitg. Kösel Verlag. München.
Ook Ad den Besten staat te
dicht bij de experimentelen wat
leeftijd betreft, dan dat hij óf
eenzijdig voor, óf eenzijdig tegen
zou kunnen zijn. Den Besten is on
getwijfeld, met Rodenko, de bes
te specialist inzake de nieuwste
dichtkunst. Zij beiden „wegen, we
gen, tellen", waarbij Den Besten
zich nooit te ver verwijdert van
de paai der poëzie, waaraan hij
nu eenmaal als lyrisch dichter ge
bonden is, terwijl Rodenko door
bredere eruditie een ruimer snoer
tot zijn beschikking heeft. Beiden
vertonen dat typisch-Hollandse
Het meer was donker, het meer was diep,
het meer was van vissen verlaten,
het meer was vol vis, die de visser ontliep
in het ondoorgrondelijk water.
Het meer was wit en paars en blauw
en vol onzichtbare deuren,
die openden zich en stromen van vis
deden de netten haast scheuren.
Wie heeft een zo moedeloos makende nacht
met zo licht een morgen verbonden?
Voor de zoveelste maal werd op 't onverwachtst
in de Heer het antwoord gevonden.
NEL VEERMAN
Tegenwoordig kennen we die
sociologische factor niet meer. De
kamermuziek wordt nu bepaald
door het aantal instrumenten. Een
duo, een trio, een kwartet of
hooguit een sextet is een vorrr
van kamermuziek geworden. Niet
meer de plaats waar er gemusi
ceerd werd duidt op de kamermu
ziek, maar het aantal musici.
Thans kan men in elke concert
zaal kamermuziek horen, zelfs in
heel grote concertzalen. Dat er
dan iets van die intieme en zui
vere sfeer van de kamermuziek
verloren gaat kamermuziek is
eigenlijk nog de beste vorm van
musiceren is begrijpelijk
maar te betreuren. Wie in onze
tijd wel eens huisconcerten heef'
meegemaakt, zal dat kunnen be-
Dank zij de grammofoonplaat
ls het mogelijk ook in onze ka
mers kamermuziek te hebben,
zonder dure musici te engageren
En eerlijk gezegd vind ik de ka
mermuziek het meest geëigend
voor de huiskamergrammofoon.
Een groot orkestwerk is veelal te
zwaar en te luid. Men moet dan
meestal terwille van de buren
te veel wegdraaien en dan ver
liest zo'n werk natuurlijk aan
waarde. Laat u de orkestklank
vol uitklinken door uw speaker. karakter, waarbij mei
dan eerst kan men werkelijk de dan met eens aan de periode vai
klank geheel ta zich opnemer. muzikale romantiek behoeft tc
Maar dat nemen de buren niet. denken.
Ook niet ten onrechte. Het sextet „Verklarte Nacht
ook de „Danse sacrée en danse
profane" van Debussy (uit 1904)
voor harp en strijkorkest, even
eens een zeldzaam gaaf stuk mu
ziek, heel mooi van kleur
plaatst in de middeleeuwen, toen
rnnnnJTt het kunstlied de verheerlijking
kwartet de Concert Art Strings (verre) geliefde behan_
iinVaS; - vasl
Arthur Gleghorn, de klarinettist
1S«ft8e«mnP%iSd u1t?l
bracht onder de titel „Musique hng of verklaring van gegeven
du Moyen Age: Minnesanger, Latijnse teksten, teksten
trouvères et troubadours". De uit
voerenden zijn het Collegium Mu-
sicum van Krefeld, Erika Metzer-
Ulrich (sopraan) en Otto Pingel zich had. Langzamerhand vormt
(tenor). Het geheel o.l.v. Robert 2ich een eigen klank, in 't bijzon-
Haas. (30 cm. langspeelplaat LD
08i. Wie deze muiiek hoort uit- der wanneer de myshc, het hun
gevoerd met de oude instrumen- veringwekkend heerlijke
voelt zich geheel terugge- goddelijke in-vloed
.'IT'™"!wereldtaal, die een ontwikkeling
dan duizend jaar achter
Ann Mason Stockton, de fluitist date consequent werd vast-
Arthur Gleghorn, de klarinettist "hóeden n ZudFraXük
Mitchell Lurie. de aftikt Alvin tïoObïSJSÏjb N,
hen) willen bezingen,
maar de taal voor dit onzegbare
geen woorden heeft.
Dinkin en de cellist Kurt Reher
hebben allen uitzonderlijk mooi
gespeeld voor deze opname, die
ook opnametechnisch van zeer
goede kwaliteit is.
Aan Luther gelukt de scheppen-
Noord- de omvorming van het geestelijk
die"hun1 lied tot kerklJed het begin
plaat twee cello-sonates uit in
een vertolking van André Navar
ro, begeleid door Ernest Lush (pi
ano). Het zijn de Sonate in D gr.
t van Mendelssohn (uit plm. 1843)
en de Sonate in F gr. t. van Richard
Strauss (1882). Welk een wondere
schone romantiek is hier door bei
de componisten gegeven, waarbij
de toen 18-jarige Richard Strauss
in romantische beleving echt niet
voor de romanticus Mendelssohn
onderdeed. Men denkt zelfs bij
Strauss' sonate wel eens met Men
delssohn te doen te hebben, o.a.
met diens Rondo Capriccioso voor
piano. Bij Mendelssohn's sonate
is het een en al een charmant en
vlot beweeg van stemmen, herin-
HHmInerend aan zijn le Pianoconcert
Schönberg is geschreven vóór Moet het nog gezegd worden dat
z, ya jbeide kunstenaars de werken
oude muziek.
CORN. BASOSKI
Ravel,
de pla
Capitol
Allegro" voor harp,
strijkkwartet op
astlegde.
ponist. In dit wonderschone werk bU^_,YerjQlkeT1_'.geh-^ ta d^_ sfee,r
muziek uitgebracht, die als titel ontdekt i S sua
heeft „Romantic Chamber Music ner en b<
of Ravel, Debussy and Schöm- met Mahler. Het slot eindigt (zelfs
berg" (30 cm langspeelplaat CTL harmonisch) bijna net als het slot
7096). Natuurlijk kijkt u even van Mahlers ..Das Lied von der
vreemd op van die titel: roman- Erde" als de alt-aoUtte
tische kamermuziek en dan nog „Ewig ewig uitzingt. Het is badours en minnezangers. Eigen-
wel van Ravel. Debussy en Schön- als het ware een afscheid van de lijk heeft dat met kamermuziek
berg Toch is die titel juist, vant wereld. Zo ook in het sextet van in de wezenlijke betekenis van
de drie werken van deze plaat Schönberg. geschreven in 1899, het woord mets te maken. Want
hebben inderdaad een heel sterk dus 10 jaar vóór Mahlers werk. die minnezangers beoefenden hun
Paul Gerhardt (dichter van: Hoe
d^ zal ik U ontvangen; O hoofd be
dekt met wonden, naar het Latijn
van Bernhard van Clairveaux;
Beveel gerust uw wegen en vele
andere bekende kerkliederen)
heeft dan verder gebouwd op het
door Luther gelegde fundament.
Uiterst vruchtbaar is de periode
van de Barok geweest; ook in ons
Nederlands kerklied ontmoeten
we Angelus Silesius (de Silezische
bode, pseudoniem voor Johann
Schetter, dichter van o.a.: Ik zal
u minnen, mijne sterkte) en van
World Theatre
met opera
Het internationale theaterblad
„World Theatre" (uitg. Elsevier,
Brussel, in ons land vertegen
woordigd door het Intern. Thea-
(Gods licht ter Instituut, Noordeinde 130, Den
Haag) heeft het winternummer
van het seizoen 19581959 geheel
aan de opera gewijd. Donald Mit
chell geeft een heel duidelijk over
zicht van de ontwikkeling der ope
ra in de 20e eeuw. Aan de hand
van foto's krijgt de lezer daarna
een overzicht van de opera's van
de laatste tien jaren. Werner Oehl-
mann schrijft over de interpreta
tie van de moderne opera en An-
toine Goléa over de hedendaagse
literaire opera. Het zijn alle zeer
lezenswaardige en instructieve ar
tikelen, die zowel in het Frans
als in het Engels zijn gepubliceerd
Het geheel is natuurlijk voor
van tal van fraaie opera-foto'
Dichters
omnibus
Voor de vijfde maal heeft Esso
Gerhard Tersteegen (Komt, laat Nederland t.g.v. de jaarwisseling
ons voortgaan, kind'ren; God
tegenwoordig). De kleurige liede-
Van Richard Strauss nam Capitol
de Cello-sonate in F gr. t. op, ge
speeld door André Navarro (cello)
en Ernest Lush (piano).
bundeltje gepubliceerd onder
de titel „Dichters Omnibus", be-
Von Spree herinneren vattend hedendaagse Nederlandse
poëzie. De keuze is uitstekend ge
weest en er staan heel goede ver-
zen in van Gerrit Achterberg, Ad
Fürchtegott Gellert, die op den Besten, J. C. Bloem, Alijd
Brink, Frank van Gestel, Guil-
laume v. d. Graft. J. Greshoff,
Jef Last, Hanny Michaélis, Ankie
eervolle plaats in, vooral nadat Peypers, Mich v. d. Plas. A. Ro-
Beethoven een vijftal van zijn lie
deren heeft gecomponeerd (b.v.
het Busslied).
Het is niet wel doenlijk, de vele
land Holst, J. W. Schulte Nord
holt, Gabriël Smit, Leo Vroman,
e.a. Bovendien is er van elke dich
ter in het kort iets gezegd. (44
