ÖR. L. BRonqeRsmA
UIT HET
LEVEN
GEGREPEN.
in slangen en kikkers
Onderwij stentoonstelling
over granen in gebruik
WOENSDAG 19 NOVEMIlEFt 1958
NIEUW-GUINEA is een gebied dat
•L7 sedert de laatste wereldoorlog tot nu „in het
nieuws" is. De politiek bemoeit zich er mee, allerlei
lieden, die er voor de oorlog nooit van hadden gehoord,
zijn er achter gekomen dat het ergens tussen Indonesië,
Australië en de Pacific moet liggen en hebben er een
goedgefundeerde mening over welke zij op een even
goedgefundeerde wijze aan de goegemeente duidelijk
maken, handelsondernemingen proberen er met meer of
minder succes wat aan te verdienen en ook de weten
schap is tot de ontdekking gekomen dat daar tussen
de Papoea's, oerbossen en tropische bergen-met-eeuwige-
sneeuw heel wat interessants valt te heieven.
Vast verbonden met de wetenschappelijke belang
stelling voor Nederlands Nieuw-Guinea zijn dr. L. D.
Brongersma en de Koninklijke marine. De heer Bron-
gersma omdat hij er een schatkamer vond met aller
hande zoölogische heerlijkheden waar hij niet af kan
blijven en de Koninklijke marine omdat dit onderdeel
van onze strijdkrachten de heer Brongersma in staat
stelde zo nu en dan deze schatkamer binnen te gaan.
Binnenkort zal dit weer gebeuren in de vorm van de
expeditie naar het Sterrengebergte in 1959 onder leiding
van hemzelf en van kapitein-luitenant ter zee vlieger
G. F. Venema.
T~^R. L. D. BRONGERSMA troffen wij in de hal van het Rijks-
museum voor Natuurlijke Historie te Leiden, van welke in
stelling hij directeur is. We hebben zijn lengte geschat op ongeveer
een meter tachtig, maar hij leek er vrij klein tussen de vier olifanten
skeletten, die daar staan opgesteld. Hij torste een dikke acte-
tas, gevuld met wetenschappelijke lectuur, drukproeven, inventaris
lijsten en al dat soort van dingen meer, welke zich gemeenlijk
plegen te bevinden in de tas van iemand met een dergelijke functie.
Boze tongen beweren wel eens, dat een museumdirecteur vroeg
of laat zelf een museumstuk dreigt te worden. Wie echter vijf
minuten met de heer Brongersma heeft gesproken, weet dat deze
nooit in zijn leven ook maar enige gelijkenis zal gaan vertonen met
een van de twee miljoen insecten die ge in zijn museum kunt vinden
of met een van de vijftigduizend vissen, de vijf en twintig duizend
reptielen, de honderdduizend schaaldieren, de. vogels, zoog
dieren of met welk exemplaar ook van de ongeveer vijf miljoen
onder het grote grijze dak van het gebouw aan de Leid se R aam-
steeg bijeengebrachte al dan niet „op sterk water gezette" dieren
en diertjes.
„Museunvfirecteur ztjn is een van de
opwindendste functies die er bestaat"
vindt dr. Brongersma, ons in één gebaar
twee pakjes sigaretten, een doos sigaren
en een blikje pikzwarte shag met vloei
tjes toeschuivend. Drie van de vier wan
den van zijn kamer staan vol boeken,
merendeels op zijn geliefde terrein
reptielen en amphibieën betrekking
hebbend. Hier en daar staat een boeken-
rek dwars op een muur.
Er tussen een werktafel, groot genoeg
om een uitgebreid galadiner op te dienen
voor een dozijn gasten Wij nemen aan
dat het bovenblad van hout is, maar
wij hebben zulks niet kunnen waarnemen
door de papieren, brieven, tekeningen,
boeken, onderdelen van dieren en wat
niet al waarmede dit bovenblad was be
dekt. Precies een tafel in een ouderwetse
redactie Aan de ene zijde uw verslag
gever die voorzichtig enige voorwerpen
opzij schoof teneinde een hoekje te krijgen
voor het maken van zijn aantekeningen,
aan de andere zijde dr. Brongersma.
Met diens uitspraak over het opwin
dende bestaan van een museumdirecteur
kunnen wij het volmaakt eens zijn. De
heer Brongersma is vief en avontuurlijk.
Voör zover zijn beroep niet opwindend
genoeg is zal hij het wel opwindend ma
ken. Daar staan zijn persoonlijkheid en
Nieuw-Guinea wel borg voor.
Vol verrassingen
„Mijn werk als directeur van dit mu
seum is niet alleen gevarieerd, maar ook
vol verrassingen", aldus de heer Bron
gersma. „In de eerste plaats heb ik de
algehele leiding. Dit houdt in administra
tief werk, personeelsaangelegenheden en
het nemen van beslissingen in de belang
rijkste aangelegenheden. Verder streef ik
naar uitbouw en verbetering van de col
lecties, je onderhoudt relaties met andere
dergelijke musea, je redigeert de tïjd-
geert de drukproeven
die je zelf of die andei
hebben geschreven.
Wat betreft de ven
diep in de avond eer
dat ergens aan on:
dier is aangespoeld
i tijd besli
je coiri
n de artikelen
in het
rassingen7 Als ik
n telefoontje krijg
kust een of ander
oet ik in minimum
het zal laten halen,
hoe dat moet gebeuren en wie dat moet
doen. Ik noem maar wat."
De personeelssterkte van het museum
bedraagt vijf en veertig mensen, waar
van zeventien leden van de wetenschap
pelijke staf. Hiervan zijn er elf gepromo
veerd, terwijl er twee bezig zijn met het
schrijven van een dissertatie
Des morgens na het doorkijken en
distribueren van de post kan ik worden
gestoord. Dan ben ik voor mijg mede
werkers te spreken en daar tussendoor
corrigeer ik drukproeven. Die van mijn
eigen artikelen geven me de meeste last
omdat Je zo gemakkelijk over je eigen
geschrijf heen leest. Daarom corrigeer ik
mijn eigen werk ook nog een keer van
achteren naar voren. Een vervelend werk
je dat ik niet lang achter elkaar vol-
Zo nu en dan is er een onderbreking
in het dagelijkse werk. want dr. Bron
gersma is ook nog lector in de syste
matische dierkunde van de gewervelde
\fifir
Malakka
We brengen het gesprek op Nieuw-
Guinea Hoe dr Brongersma er toe kwam
om iuist Nederlands Nieuw-Guinea als
werkterrein uit te zoeken?
„Van mijn studententijd af heb ik be
langstelling gehad voor reptielen en am
phibieën in de tropen Zodanig zelfs dat
ik me moest realiseren dat er ook nog
zoiets als afstuderen bestond, hetgeen
betekende dat ik me ook nog moest be
moeien met een aantal vakken, die me
geen belang inboezemden Maar goed dat
ik in die tijd verloofd raakte. Dat dwingt
je aan de toekomst te denken! Wie weet
was ik zonder mijn verloofde niet eens
behoorlijk afgestudeerd. Overigens zijn
mijn vrouw en ik op dezelfde dag ge
promoveerd Een uur na elkaar!"
De heer Brongersma is geboren in
Bloemendaal en bezocht de HBS. te
Haarlem Deze H B S is thans het Lo-
rentz Lyceum Hij studeerde aan de Ge
meentelijke Universiteit te Amsterdam en
september 1934 tot doctor
tatie had tot titel „Contributions to Indo-
Australian herpetology" En daarna kon
hij zich geheel wijden aan zijn geliefde
slangen en kikkers, want reptielen en
amphibieën bleven zijn speciale terrein.
Het eerste contact met de tropen had
dr. Brongersma na die oorlog toen hij
in N.I.C A.-verband naar Indonesië werd
gezonden. Hij was toen gemilitariseerd
en bekleedde de rang van majoor. „Dat
was heel wat In de rimboe van Malakka
waar ik eerst terecht kwam!"
En Nieuw-Guinea? „Dat land moet
nog geheel worden onderzocht op zoö
logisch gebied Natuurlijk: de omgeving
van Hollandia of het eiland Biak lonen
de moeite niet van een expeditie. Je kunt
er gewoon rondwandelen en meenemen
wat je nodig hebt Maar in de bergen
is de toestand geheel anders. Daar is
de hele fauna interessant."
V asthoudendheid
„Hoe er toe te komen? „Ik had ver
schillende plannen en ik wist dat de Ko
ninklijke Marine over het algemeen de
wetenschap graag helpt. Nu. daarvan heb
ik dankbaar gebruik gemaakt."
En natuurlijk is voor zo'n expeditie geld
nodig. Dat geld komt niet vanzelf, het
moet bijeen worden gebracht. En dat
bleek moeizaam werk „Gelukkig", con
stateerde de heer Brongersma. „ben ik
in het bezit van wat anderen noordelijke
koppigheid noemen, maar wat ik bij me
zelf natuurlijk veel liever aanduid als
vasthoudendheid Als iemand nu tegen
me zei dat iets uitgesloten was. vond ik
dat juist een goede basis om te onder
handelen."
Deze koppigheid of zoals U wilt vast
houdendheid leverde resultaten op: via
particulieren en genootschappen kwam
een bedrag bijeen dat tezamen met hei
geen de koppige heer Brongersma zelf
in de expeditie stak voldoende was voor
een aes maanden durend verblijf van
hemzelf en de preparateur W J Roos
dorp in Nieuw-Guinea Dit werd de eer
ste expeditie in 1952. Het bedrag was niet
geheel toereikend: ook de heer Roos
dorp heeft financieel tot deze expeditie
moeten bijdragen I Beide heren werden
naar Nieuw-Guinea gebracht door de Ko
ninklijke Marine en keerden ook weer
op dezelfde wijze terug naar Nederland:
de reis werd gemaakt met een Catalina-
vliegboot.
Marine-hulv
Deze expeditie werd een zeer groot
succes, niet in het minst door de assisten
tie van de KoninklHke Marine, die niet
ophield bii de heen- en terugreis Ook
in Nieuw-Guinea was het de marinelucht-
rtdienst die overal klaar stond ,.Na-
irlflk
grer
rongersm
die I
„Zo had de overste Ve
in de
latuurkunde. Zijn dlsser- ding e
rineluchtvaartdienst In Nieuw-Guinea
was. bezwaren tegen een hoeveelheid
levende schildpadden in zijn slaapkamer
en die bczAvaren handhaaft hij nog steeds
ondanks het feit dat hU straks met m«
op expeditie moet naar hef Sterren
gebergte. Maar wc hebben er een half
Jaar rondgezworven en duizenden reptie
len. amphibieën cn insecten verzameld."
Toen de heer Brongersma thuiskwam
begon de systematische arbeid van deter
mineren. bestuderen, beschrijven, een
werk dat Jaren in beslag neemt
Ondertussen moest men uitzien naar
manieren om het onderzoek in Nieuw-
Guinea verder uil te bouwen En uiter
aard is het vraagstuk van de financiering
hierbij zeer belangrijk Nog altijd hoopt
de heer Brongersma dat het gouverne
ment van Nederlands Nieuw-Guinea zelf
gelden beschikbaar zal stellen voor de
uitzending van mensen voor het onder
zoek van dit gebied.
„Zo'n expeditie is geen sportieve pres
tatie. maar een zo doelmatig mogelijk
verlopend bedrijf: het gaat er om In een
zo kort mogelijke tijd zo goed mogelijke
resultaten te bereiken Met het onder
zoek van de fauna van Nieuw-Guinea zijn
grote belangen gemoeid, bijvoorbeeld op
medisch-zoölogisch gebied, dus ten be
hoeve van de mensen die er wonen en
in de toekomst zullen komen, op het
gebied van de bosbouw, de mijnbouw, de
ethnologle. het bestuur. Je mogelijkheden
eventuele cultures, insectenbestrij-
al. We zullen r
i al r
ten denken over een reservaat dat
schien in de toekomst noodzakelijk zal
zijn."
In 1953 is op verzoek van dc Konink
lijke marine de zoöloog dr. L van der
Hammen beschikbaar gesteld voor een
onderzoek naar scrubtyfus, een ziekte
welke wordt overgebracht door een be
paald soort mijten Ook de heer Van
der Hammen heeft een half jaar in
Nieuw-Guinea doorgebracht en zgn
werk is vooral van medische betekenis
De heer Brongersma slaagde er inmid
dels in een subsidie te verwerven van de
Nederlandse Organisatie voor Zuiver
Wetenschappelijk Onderzoek, welke sub
sidie hem in staat stelde te zamen met
dr L B Holthuis wederom voor een
half jaar naar Nieuw-Guinea te gaan. Dr.
Brongersma zou zijn geliefde amphibieën
en reptielen bewerken, dr. Holthuis zou
zich bemoeien met kreeften, garnalen en
krabben. Het gouvernement leende voor
deze expeditie dr. M Boeseman. een spe
cialist op het gebied van vissen. Aan
deze expeditie werd bijzondere waarde
toegekend in verband met het tekort aan
eiwitten in de bevolkingsvoeding. Het
gouvernement wilde in visarme wateren
vis doen uitzetten, maar voor men daar
toe zou kunnen overgaan was een gron
dige bestudering van de gesteldheid in
die wateren noodzakelijk wilde men een
natuurlijk evenwicht niet verstoren met
alle noodlottige gevolgen van dien. Zo
weet men dat in het algemeen in wateren
waarin veel kreeften voorkomen weinig
vis leeft, terwijl in water met vis om
gekeerd geen of weinig kreeften voor
komen Gaat men nu vis in dergelijk vis-
voorbeeld wel eens kunnen meemaken dat
deze vis zich gaat voeden met kreeften-
broed. De kreeftenstand gaat dan hard
achteruit, de vis vindt geen voedsel meer
en dus loopt de visstand terug en ten
slotte zou men wel eens water kunnen
krijgen zonder vis en zonder kreeft! En
dan is men nog verder van huis
Een uitgebreid onderzoek o.a. over
voortplantingssnelheid, eierproduktie er»
sterfte is dus noodzakelijk en een rap
port over dit onderzoek is ook niet zo
spoedig geschreven: het verwerken van
de verzamelde gegevens neemt eveneens
jaren in beslag en is nog niet gereed.
Bovendien zal voor een dergelijk onder
zoek een hydrobioloog de aangewezen
persoon zijn en niet een museumzoöloog.
Dc visfauna i n Nieuw-Guinea kent
slechts één echte zoetwatervis Alle an
dere vissoorten zijn van huis uit zee
vissoorten. die het zoete water zijn bin
nengedrongen en zich aan dit milieu
hebben aangepast Zo heeft men in hei
Jamoermeer zelfs zoetwaterhaaien!
Sterrengebergte
Ken derde tocht maakte dr Brongers
ma naar Nieuw-Guinea in 1956, thans
tezamen met kapitein-luitenant ter zee
vlieger G F Venema. Deze tocht werd
van Nederland uit gemaakt met een vlieg
tuig van de marineluchtvaartdienst
F.n de vierde tocht wordt de expeditie
naar het Sterrengebergte, dat ten zuiden
van de waterscheiding en ten noorden
van Tanah Merah gelegen is aan de grens
van het Australische deel van het eiland.
De heer Brongersma gaat niet mee als
zooioog. maar wordt belast met de al
gemene wetenschappelijke leiding Tech
nisch leider wordt de heer Venema, die
daartoe door de marine sal worden uit
geleend.
Het Is de bedoeling dat de deelnemers
in maart 1959 uit Nederland zullen ver
trekken en In april de bergen in zullen
gaan Ook deze expeditie zal een half jaar
In beslag nemen. Men zal hierbij een
ruim gebruik maken van helikopters die
voor het luchttransport op het expeditie-
terrein zullen moeten zorgen.
Deze helikopters zijn noodzakelijk, ge
zien de bijzonder Orole moeilijkheden
welke het terrein biedt. Ter illustratie
van deze moeilijkheden toonde de heer
Brongersma ons een rapport van de be
stuursambtenaar D. J. Dragt, die in fe
bruari van dit jaar enkele tochten langs
de rand van dit gebied maaket en die
er niet in was geslaagd diep in dit ter
rein door te dringen. De heer Dragt ont
moette op zijn tocht hellingen van 80
graden met veel los gesteente, begroeiing
die de zaak eheel onoverzichtelijk maak-
de grond bewegende expeditie onover
komelijke hinderpalen.
or luchtfotografie en luchtkartering
heeft men de zaak al kunnen voorbe-
eiden. zodat zelfs aanvoerroutes over
de grond reeds konden worden bepaald.
Goede combinatie
Als we de heer Brongersma vragen
wat hij zou prefereren: de directie van
zijn museum of het leiderschap van zijn
expeditie, antwoordt hij bondig: „Ik pre
fereer slechts één ding: de combinatie
van beide. Wil Je de dieren die je in
Je museum hebt goed leren kennen dan
moet je ze In hun natuurlijke staat heb
ben gezien Een voorbeeld? Eens vond
ik in Biak een hagedis, die mij volkomen
onbekend voorkwam. Ik vond het dier
toen een bulldozer een stuk secundair
bos omploegde. En na een hele tijd minu
tieus studeren en bekijken met een loep
ontdekte ik dat dit een hagedis was die
ik zelf notabene in 1923 al als een nieuwe
soort had beschreven in een wetenschap
pelijk tijdschrift! En waarom herkende
ik dat dier niet direct? Omdat ik het
nooit anders had gezien dan in alcohol.
Door alcohol worden de kleuren anders
of ze trekken helemaal weg
Daartegenover zou hel evenmin goed
zijn uitsluitend expeditiewerk te verrich
ten. Je moet na een expeditie gelegen
heid krijgen je oogst te kunnen bestu
deren. Daarvoor is je lectuur en je labo
ratorium nodig."
Teleurstellingen? Moeilijkheden?
Twee tintelende blauwgrijze ogen zien
..Erger u niet. verwonder u
toestand kan hopeloos zijn. i
zorgwekkend
En met deze paradoxaal
wijsheid laat dr Brongersma c
Neveda, Rokin 118, Amsterdam
S.E.R. adviseert:
Zet extra toeslag
op melk voort
TNE commissie ontwikkeling nationale
economie van de SER die aan de
regering advies moet uitbrengen o.m.
over de afschaffing van huursubsidies
en de consumentensubsidie op melk,
heeft aan de regering een interim-ai
uitgebracht, dat echter alleen betrekking
heeft op de voortzetting van het e
dubbeltje kinderbijslag per dag voo
laagste inkomens.
De commissie heeft op dit punt
unaniem standpunt ingenomen en di
gering is geadviseerd de extra toeslag
voort te zetten.
Dit zal betekenen dat de premie
het kinderbijslagvereveningsfonds,
alleen door de werkgevers betaald wordt,
met 1.2 pet zal stijgen tot 4.B pet. Een
kleine overwinning dus voor de werk
nemersvakbeweging.
De commissie was echter de gedachte
toegedaan, dat men een gezin met zes
kinderen en een gering inkomen niet de
f3.60 per week weer kan afpakken Ver
wacht mag worden dat nu de regering
ook in deze geest zal beslissen. De j
lijkse kosten hiervoor uit het fonds zijn
36 miljoen gulden.
Het is waarschijnlijk dat de werkge
vers bij het verdere overleg over de an
dere punten, waarover nog advies uitge
bracht moet worden en deze voortzet
ting van de hogere kinderbijslag zullen
verdisconteren. Behalve over de kinder
bijslag had de regering aan de SER ge
vraagd ook een interim-advies uit te
brengen voor 1 december over de af
schaffing van de consumentensubsidie op
melk. De SER-commissie is zo ver t
gekomen, omdat men deze subsidie
het geheel van de sociaal-economische
positie wil bezien.
Het advies over de extra kinderbijslag
moest echter uitgebracht worden, v
deze bijslag per 1 januari gehandhaafd
blijven, omdat voordien nog wettelijke
regelingen door de regering getroffen
moeten worden. Van de snelheid w
mee de commissie werkt zal het nu
hangen of op korte termjjn ook de
dere adviezen nog loskomen. Hoewel de
commissie veel werk verzet, lijkt dit
toch onwaarschijnlijk voor 1 januari.
OORLOGSMISDADIGER
VOOR HOGE RAAD
De procureur-generaal bij de Hoge
Raad heeft geconcludeerd tot verwerping
van het beroep van S. de B„ die des-
tn±' door het bijzonder gerechtshof te
Amsterdam wegens oorlogsmisdrijven is
veroordeeld tot twintig jaar gevangenis
straf Na die uitspraak is De B. onder
gedoken en eerst onlang6 gearresteerd.
Toen heeft hij alsnog verzet aangetekend
De Hoge Raad zal 16 december uit
spraak doen.
Quizprogramma s verliezen
gemakkelijk belangstelling
LANGE TIJD is men in internationale omroepkringen van mening
geweest, dat geen enkel radio- of televisieprogramma het zo best
doet als de quiz. maar langzamerhand komt hierin een kentering. In ver-
schillende landen doet zich een zekere quiz-verzadiging voor, vooral,
wanneer luisteraar of kijker zich alleen .naar kan vermeien in de vragen
en antwoorden en er verder weinig of geen show bij is Hieraan zijn ver
schillende factoren schuld en zeker niet in het minst de krantenpuzzel-
rage. die het raadspel op zichzelf tot zo grote hoogte heeft opgestuwd, dat
menigeen er nu voor jaren en misschien wel voor goed z'n bekomst van
heeft.
In Amerika heeft hel grote bedrog en
geknoei met de nu verdwenen 64.000 dol
lar-quiz veel kwaad gedaan Het span
ningselement is volkomen verdwenen, nu
is gebleken dal bij die grote sensatie
maar weinig werkelijkheid is gewees
stiekui
werdei
geprepareerd en de wild-enthousiaste
kijkers dus in het groot werden voor
de gek gehouden.
Ook in Duitsland is een grote terug
gang te constateren. De gewone onop
gesmukte quizprogramma's „doen" het
niet meer Alleen handigerds zoals Hans
Joachim Kuhlenkampf. die rondom de
quiz een heel amusementsprogramma
opbouwen, houden hun belangstelling
Ergens gaat het grote publiek genoeg
krijgen van het vraag-en-antwoordspel en
beseffen, dat zij bij evenementen de kans
op de „grote prijzen" al bar gering is.
Dat men in ons land, waar de quiz nog
niet zo oud is dat het luisterend en kij
kend publiek de uitzendingen ervan ver
waarloost, toch ook wel op oververzadi
ging is bedacht, blijkt op verschillende
punten. Telkens worden nieuwe en pak-
kender attracties bedacht, telkens wor
den de prijzen frappanter en.. groter
De jaren, waarin vrijwel iedereen die
graag radio hoort, aan het toestel ge
klonken zat wanneer de NCRV-familie-
competitie of AVRO's hersengymnastiek
werden uitgezonden, zijn niettemin voor
bij. Er is nu met alleen een overvloed
aan „spelletjes", maar bovendien kan
men op zaterdagavond alleen al verschil
lende kanten uit met radio én televisie
Een televisiequiz op zaterdagavond
„hoort er nu eenmaal bij", zegt men in
omroepkringen en we moeten toegeven,
meermalen vormen die het aardigste
deel van de programma's.
Maar de spanning moet meer en meer
worden opgedreven. De KRO heeft het
nog niet zo slecht geschoten met het
opdissen van een amusementsprogram
ma, waarhij de quiz op het tweede plan
staat maar waarhij dan toch wel
dikke prijzen in de vorm van vakantie
reizen naar het buitenland zijn te win
nen. De VARA siert haar televisiequiz op
met geheimzinnige hokjes en elektro
nische geluiden en het vooruitzicht op
duizend-culden-prijzen en zo komt men
in hoger naar hoogst en tenslotte na-
lurlijk nóg hoger.
Ook het radiospel moet voortdurend
eer geflatteerd worden om niet zon-
?r meer als „programma-onderdeel"
genoten te worden.
In feite is het zó, dat de quiz mis
schien wel het meest-kwetsbare onder-
deel van een programma is, omdat het
moet uitspringen als een soort kwali-
teitskaartje voor de hele uitzending en
omdat het uitermate moeilijk is. het
veeleisende publiek telkens maar weer
tevreden te stellen
Wat dat betreft zijn luisteraars en
kijkers als verslindende dieren: zij slok
ken het gebodene op en
ilvs
lekkerder
Dit
opga'
VOOR HET SCHOOLKIND
RANEN en hun verwerking" is
de wat prozaische titel van de
nieuwe onderwijstentoonstelling ver
vaardigd door de Stichting Onder
wijstentoonstellingen in samenwer
king met het hoofdproduktschap
voor akkerbouwproducten. Met de
totstandkoming is een zeer waarde
vol middel voor het onderwijs toe-
der prettige samen-
ultaat verkregen, dat
k technisch en esthe-
Het on-
werking is ei
didactisch mi
tisch volkomi
derwerp van deze ter
het schoolkind wel zi
granen toch volgen de
nstelling
na liggen. De
nsen, in welke
g tot het graf
De grote waarde van de granen moet de
kinderen dan ook wel zeer gemakkelijk
duidelijk kunnen worden gemaakt
Met enige trots droeg gistermiddag de
voorzitter van het produktschap voor
granen, zaden en peulvruchten ir. T. P.
Huisman de tentoonstelling over aan de
Stichting onderwijstentoonstellingen. Tij
dens zijn toespraak herinnerde hij aa
de reeds in roulering zijnde onderwijl
tentoonstellingen „Akkerbouw", „He
wonder van de melk" en „Suiker", die
bij de duizenden schoolkinderen, die haai
bezochten, bijzonder In de smaak vielen
De heer F. C. Haalebos aanvaardde na
mens dc Stichting de door de binnen
huisarchitect A. R M. Basart in frisse,
moderne stijl ontworpen tentoonstelling
gaarne De expositie, waarmee binnen
kort de reis door Nederland wordt b<
gonnen, omvat naast beelden van d
soorten graan als tarwe, rogge, havei
gerst, mais en rijst ook de moderne
oogst-, transport- en verwerkingsmetho
den. Dr. G. Kalsbeek, hoofdinspecteui
van het kweekschoolonderwijs, opende
de eerste vertoning van de reizende ten
toonstelling tijdens de officiële hijeen
komst in het hoofdproduktschap
akkerbouwprodukten te 's-Gravenhage.
Voor de onderwijskrachten, die d
groepen kinderen (ruim 300.000 per jaai
naar de tentoonstellingen zullen bege
leiden is ook ditmaal een handboekje
met praktische gegevens over de
toonstelling ontworpen.
omroeporganisatie. Een programma van
vraag-en-antwoord. waarbij vooral voor
de microfoon slechts beperkte mogelijk
heden zijn, altijd opnieuw boeiender en
geflatteerder te maken, is haast ondoen
lijk Daarom vlucht men te gemakkelij
ker in het opvoeren van de prijzen. En
daarover zullen we het nog eens nader
hebben.
Zeven nieuwe liedjes
„Half in de zon of half ln de schaduw
van de zon" ls de originele titel van een
nieuw tijdelijk K.R.O.-programma voor
de vrijdagavond dat volgende week start.
Het brengt zeven nieuwe cabaretliedjes
op tek9t van Bab Westerveld met muziek
van Harry Bannink. Dit programma zal
voorlopig het eerder aangekondigde
K.R.O.-rubriekjc „Theater andersom"
vervangen, omdat Leo Nelissen, producer-
regisseur van dat theater, ziek is gewor
den. Op 9 Januari 1959 zal „Theater an
dersom" voor het eerst in de lucht komen.
Klankbeeld „De 37"
Woensdag 26 november zal de N.C.R.V.
een klankbeeld uitzenden over de ont
vangst en de huisveeöng van dc 37 ver
stekelingen die naar Nieuw-Guinea zijn
gegaan. Een N.C.R.V medewerker, de
heer W. Muilemeister, ls naar Nieuw-
Guinea vertrokken om een en ander,
voorzien van commentaar, op de band
vast te leggen. Als alles volgens plan ver
loopt, is hij begin volgende wreek weer
terug om van dit materiaal een klank
beeld van een half uur te maken onder
de titel „De 37" zal dat dan woensdag
avond om 9.45 uur worden uitgezonden
•zcicc/'
vanavond
In het N.C.R.V.-programma concer
teert om 8 uur*het Radio-filharmonisch
orkest o.l.v. B. Hadtink. De cellist Jean
Deorooé verleent medewerking. Hij speelt
het vioolconcert In D van Haydn. Ver
der hoort u de 25e symfonie van Mozart,
om 9.20 geestelijke liederen o.l.v. Kees
Deenik en om 10.15 uur kopermuziek door
de Kon. Militaire Kapel
De VARA vraagt weer aandacht voor
een uitzending „Dit ls uw leven" en wel
tussen 8.20 en 9.15 uur. Daarna een Lehar-
herdenking met het Promenadeorkest, het
radiokoor en bekende solisten, geleid
door Benedict Sliberman.
teièèffeïè
vanavond
Het televisiespel wordt vanavond uit
gezonden door de V.A.R.A. Het is „Terug
keer" van J. B. Priestly. Het is op 9 uur
gesteld, maar het kan nodig zijn dal het
omgewisseld wordt met de uitzending van
een documentaire reoortage uit een van
de waamemingskocpels van de Leidsa
sterrenwacht Dit ligt aan de weersom
standigheden. Vooraf tussen 8 en 8.30 uur
week journaal.
I ills uit het buitenland
Verdi's requiem voor solostemmen,
gemengd koor en orkeet. kunt u om 8 15
uur beluisteren in het Duitse programma
309 m.. 971 kHz Gcorg Solt! dirigeert het
Keulse radlo-aymfome-orkeet. het radio
koor en de solisten o w dc Nederlandse
sopraan Gré Brouweneteln.
Programma voor morgen
DONDERDAG 20 NOVEMBER 1958
Hilversum I. 102 m. 748 hc/s KRO 7 00
Nws 7 15 Gram 7 45 Morgengebed cn liturg
kal 8 00 Nws 8 15 Oram ISO V d vrouw
chonlradio NCRV 10 IK»
05 Gei g
21 10 Gualav Streae-
Eur. ji» ru»irspci 23 40
50 Sport act 23 00 Nwi 23 15 Beu ra-
New York 23 25 24 on DtaroUrla
Itleprogr. NTS 20 00 Journ en weer-
NCRV yiZO Kunst.-verz 20 50 fllm-
21 10 Gevar progr 22 00 Dagsluiting
