ïlicmuc £eihsrl)e GTmtranl
j3elgische schoolstrijd
^behoort tot verleden
Sultan Hamid wil zich op
Borneo gaan vestigen
Amerikanen hebben raketten
voor Venus en Mars
ïieuwe regering begint
met een schone lei
ub\co
Hartelijk weerzien op Schiphol
Nog geen schot
op
de maan
Rusland viert
de verjaardag
der revolutie
Nog geen vooruitzicht op
een vrijhandelszone
if.R|
VRIJDAG 7 NOVEMBER 1938
11
BUREAUS: Steenstraat 37.
Directie. Redactie. Abonnementen-
Advertentie-afdeling Tel. 31441.
ADVERTENTIES: 0-20 per millimeter.
Familieberichten 0.18 per millimeter.
(Bij contract belangrijke korting.)
Postrekening 58936.
Negenendertigste jaargang no. 11408
Directie: F. DIEMER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
CHRISTELIJKEATIOISAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
„Stantvastlch l« ahrblcurn
tnyn hert ia tcghenspoet"
CHINA
moet kiezen
Zie pagina 13
Nci meer dan een eeuw twisten
5 LANGE en soms felle Belgische schoolstrijd behoort tot het verleden.
Gisteren hebben de drie grote politieke partijen, de christen-demo-
jaten, de socialisten en de liberalen een pact ondertekend, waarin na-
ikkclijk wordt bepaald, dat al het onderwijs nu gelijk is gesteld en dat
s ouders voortaan op gelijke voet staan bij de keus van de schooloplei-
voor hun kinderen.
Belgische minister van koloniën, Van Hemelrijck, deelde dit nieuws
nadat premier Eyskens de samenstelling van zijn nieuwe regering
|l bekend gemaakt.
beëindiging van de schoolstrijd
België wordt een historische ge-
irtenis in de geschiedenis van het
id genoemd. Meer dan een eeuw
ren de Belgen verdeeld en hebben
elkaar dikwijls vinnig bestreden.
m eik
pi >oor een gemeenschappelijke inspan-
ig van mensen van goeden wille,
nister Van Hemelrijck, is het tijdperk
krachtverspillende twisten voor-bil.
Ben stelsel van beurzen zal nu begaafde
iriingen in staat stellen, hun studies
de universiteit voort te zetten,
irder bepaalt het schoolpad gelijk-
voor het onderwijzend personeel, on-
i wht aan welke school men werkzaam
Morgen in ons
stand werd gesloten, die een einde
maakte aan de Eerste Wereldoor
log. Dit had niet alleen de vlucht
van- de Keizer tot gevolg, maar
zich te trekken. Twintig jaar later
voerden de Nazi's in Duitsland dc
eerste bloedige pogrom tegen de
Joden uit. Over deze historische
gebeurtenissen wordt morgen in
ons Zondagsblad geschreven.
Voorts vindt u op de voor
pagina een artikel over de celthe
rapie van dr. Paul Niehans en op
pagina 2 weer een kort verhaal en
de rubriek „Het Leven Bont en
Bondig".
Blad Zij bevat een artikel over
de moeilijkheden, die toch wel in
ieder huisgezin voorkomen: Hoe
knoop ik de eindjes aan elkaar?
De pagina „Geestelijk Leven"
begint met een artikel over de be-
tekenis der „fundamentalisten"
I voor de godsdienst.
In het „Cultureel Venster"
wordt geschreven over „Platte en
hoofse poëzie".
e r
Iware aardbeving
treft Japan
,~e zwaarste aardbeving sedert vijf
i&r heeft vanmorgen vroeg Noord-Japan
j£; etroffen. Er waren vanmorgen nog geen
'gCl erichten binnengekomen over slachtof-
;es irs, doch gezien de kracht van de aard-
tving, moet de schade in het getroffen
ebied aanzienlijk zijn. Bovendien werd
liddellijk een waarschuwing uitgege-
voor een vloedgolf, die mogelijk het
J® ordelijk deel van het eiland zou tref-
hn^< Die waarschuwing kon echter later
worden ingetrokken. Volgens het
irologisch instituut van Japan heeft
beving plaatsgehad 100 kilometer on-
1 2 Jer de oppervlakte van de Stille Oceaan
pj fcn noorden van Japan.
lijk
NU
80 X 190
|10 cm. dilc
115.
Alle soorten „UBICA" matrassen
uit voorraad leverbaar
N V. Textielhandel ADR. v. OOY jr.
Breestrut 36 Leiden
Vandaag Is In de Belgische, Kamer
Volksvertegenwoordiging en in de
aat het programma van de nieuwe
regering uiteengezet.
Gisteren verklaarde premier Eyskens,
dat hij bij het verlenen van sommige be
voegdheden aan bepaalde ministers van
bepaalde bedoelingen is uitgegaan. Zo
het nieuwe ministerie van culturele
zaken een vernieuwing in de betrekkin
gen tussen de Vlamingen en Walen kun
nen inluiden, vooral op "hert gebied van
de moeilijke taalkwestie.
De premier hoopte, dat ddt ministerie
zal kunnen bijdragen aan de ontplooiing
op volkomen gelijke voet van de twee
nationale culturen.
Het nieuwe Belgische kabinet bestaat
uit twaalf ohristen-democraten en zeven
liberalen.
De portefeuilles zijn als volgt verdeeld:
„Blaasjesziekte"
Inenten tegen polio
voorlopig stopgezet
De
dienst in de Westduitse staat Rijnland-
Westfalen hebben is verband met de zich
snel uitbreidende geheimzinnige jeuk-
of blaasjes-ziekte de inenting tegen kin
derverlamming voorlopig stopgezet.
Zowel de nieuwe ziekte als de kinder
verlamming worden namelijk veroorzaakt
door een virus en de mogelijkheid van
complicaties bij inentingen is niet geheel
uitgesloten. Overigens hebben deskundi
gen nogmaals verklaard, dat de uitslag
een volstrekt goedaardig karakter heeft.
Het herenigde gezin van de sul
tan: v.l.n.r.: zijn zoon Max (16
jaar), zijn echtgenote, de sultan
zelf en zijn dochter Edith (19
jaar), kort na aankomst van het
vliegtuig op Schiphol.
Minister-president: Gaston Eyskens
(kath.); vice-premier: Albert Lilar (lib.);
financiën: Jean van Houtte (kath.); land
bouw: Albert de Vleeschauwer (kath.);
buitenlandse zaken: Pierre Wigny (kath.);
verbindingen: P. W. Segers (kath.); Kongo
en Roeanda-Oeroendi: Van Hemelrijck
(kath.); arbeid: Oscar Behogne (kath.);
maatschappelijke zorg: L. Servais (kath.);
gezondheidszorg: P. Meyers (kath.); defen
sie: Arthur Gilson (kath.); middenstand:
P. van den Boeynants (kath.); binnenland
se zaken: Rene Lefèvre (lib.); openbare
werken: Omer Vanaudemhove (lib.); jus
titie: L. Merchiers (lib.); economische za
ken: J. van der Schueren (lib.); minister
zonder portefeuille: Pierre Harmei (kath.);
onderwijs: Charles Moureaux (lib.); bui
tenlandse handel: Jacques van Of fel en
(lib.).
constellation uit Singapore op Schiphol aangekomen. Hij werd har
telijk verwelkomd door zijn echtgenote en twee kinderen, die in Den Haag
wonen. „Edith, wat ben jij groot geworden!" riep hij uit, toen zijn 19-jarige
dochter hem omhelsde. De sultan heeft acht en half jaar in Indonesische
gevangenschap doorgebracht en werd in augustus van dit jaar vrijgelaten.
Hij was tot tien jaar veroordeeld wegens medeplichtigheid aan een poging
om de Indonesische eenheidsrepubliek omver te werpen.
Vele vrienden en belangstellenden wa
ren naar Schiphol gekomen om sultan
Max te begroeten. Onder hen was o.a
rar. L. Tielenius Kruythoff, directeur
van de stichting Bevordering Bescher
ming Bevolking en vroeger chef van het
kabinet van de sultan. Hij werd tegelijk
met Hamid gearresteerd, maar na negen
maanden vrijgelaten. Ook Hans Martin,
oud-directeur van de KLM, en een zeer
goede vriend, dr. Rappard, die bij de
sultan logeerde tijdens zijn arrestatie,
en zuster D. M. Stoel, die als verpleeg
ster in Bogor werkte en hem tijdens zijn ge
vangenschap voedselpakketten zond,
ren op Schiphol.
Weer terug
„Ik dacht geen levensruimtc mee
zullen vinden in Indonesië, maa
ontvangst, speciaal in Pontianak, was
zo hartelijk en de bevolking vroeg mij
zo dringend terug te komen, dat ik
besloten heb me daar te vestigen als
het maar enigszins mogelijk is. Voor
het eind van het jaar wil ik ir
donesië terug zijn. Mijn gezin gaat
niet mee, want het klimaat in West-
Europa is voor hen zeker beter. Ik
hoop volgende zomer tijdens de va
kantie van mijn kladereu weer naar
Nederland te komen om dan wat lan
ger te blijven", zei de sultan dadelijk
na zijn aankomst.
De Indonesische regering heeft hem
niet verplicht naar Indonesië terug te
komen. Hij heeft een nieuw paspoort ge
kregen voor twee jaar. Zijn uitreisvisum
ontving hij op 30 oktober. Op de vraag
of hij een bestuurlijke functie in Pon
tianak ambieerde, zei hij: „Ik heb daa;
op het ogenblik geen functie. Als de be
volking dat zou willen en de regering
in Djakarta daaraan haar goedkeuring
zou hechten, zou ik bij mijn terugkeer
bereid zijn een bestuurlijke functie op
mij te nemen, maar slechts van tijdelijke
De sultan vertelde dat hij goed be
handeld is tijdens zijn gevangenschap
Hij mocht veel boeken ontvangen, brie
ven schrijven en bezoek ontvangen. Na
zijn vrijlating dacht hij aanvankelijk
zich in Malakka te vestigen, later wilde
hij naar Zuid-Amerika gaan. maar nu
heeft hij dat alles uit het hoofd gezet.
Het is niet zijn bedoeling het Nederlan
derschap aan te vragen
Kapitaal nodig
Over zijn zakelijke plannen vertelde
de sultan, dat hij in Duitsland kapitaal
wil trachten te vinden, omdat Borneo
grote mogelijkheden biedt. „Mijnontgin-
ning, copra, rubber, bosproduktcn, het
oprichten van een veem, van een scheeps
werfer is zo veel te doen, maar er is
veel kapitaal voor nodig".
De vraag of hij nog adjudant is van
H.M. de Koningin werd bevestigend be
antwoord. „Ik kom hier als Hamid, die
zijn vrouw en kinderen bezoekt", merkte
hij op. „De kinderen waren 10 en 7 jaar,
toen ik hen voor het laatst zag. En zo
veel daarvoor heb ik ze ook niet gezien,
want ik was immers gevangene van de
Japanners gedurende meer dan drie
jaar".
Sultan Hamid II van Pontianak werd
Ruimtevaartdeskundigen verklaren
DE VERENIGDE STATEN hebben
nu al raketten gereed, die in
staat zijn Venus of Mars te bereiken.
Dit hebben deskundigen op het ge
bied van ruimtevaart gisteren ver
klaard naar aanleiding van de voor
bereidselen voor de derde raaan-
raket.
De moeilijkheid om succes te kun-
kunnen boeken met dergelijke inter
planetaire raketten, zit niet zo zeer
in de grote snelheid, die men de pro
jectielen moet geven, als wel in de
juiste geleidingsapparatuur.
De snelheid van een maanraket hoeft
slechts weinig te worden opgevoerd om
Venus of Mars te bereiken, maar de tref
zekerheid van een dergelijk schot is
heel klein. Dat wordt wel bewezen door
het feit, dat zelfs de meest optimistische
deskundigen de kans dat de derde maan
raket ook inderdaad op de maan terecht
komt, niet groter achten dan 1 op 25.
De controle- en geleidingsapparatuur
moet daarom nog belangrijk verder wor
den ontwikkeld en uitgebreid.
Een der deskundigen, dr. Sanders, was
van mening dat een schot op Venus on
geveer in het midden van 1959 verwacht
zou kunnen worden. Gesteld dat de raket
de voorgeschreven baan zou gaan vol
gen, is het nog niet eens zeker dat de
raket voor Kerstmis 1959 op Venus landt,
zo lang duurt een interplanetaire reis.
Het voorjaar van 1960 zou volgens San
ders voor een Marsraket in aanmerking
komen en de tijd. dat de raket door de
ruimte zou suizen, moet ongeveer op 250
dagen gesteld worden. Overigens was hel
de geleerden niet bekend, of inderdaad
plannen op touw zijn gezet om in de
nabije toekomst „interplanetaire scho-
Ook een vooraanstaand Duits raketdes-
kundige, prof. Oberth. heeft een interes
santé mededeling gedaan omtrent de
Amerikaanse vorderingen op het gebied
van de ruimtevaart.
Hij verklaarde, dat Amerikaanse be
mande straalvliegtuigen tot een hoogte
van 50 kilometer in de ruimte zijn door
gedrongen. Enkele van de toestellen wa
ren voorzien van raketten. De vliegers
hebben van deze tocht door de ruimte
geen schadelijke gevolgen ondervonden.
Volgens de mededelingen van de Duit
se hoogleraar werden de vliegtuigen met
grote snelheid het heelal ingeschoten en
vielen ze daarna terug in de dampkring
De proeven werden genomen door hel
Amerikaanse legeronderdeel te Hunts-
ville in Alabama.
12 juli 1913 te Pontianak geboren. Hij
behoort tot een van de 22 famili
rechtstreeks van Mohammed afstam
men. Na de capitulatie van Japan werd
hij benoemd tot sultan onder de naam
Hamid II. In 1946 werd hij politiek ad
viseur van de Nederlandse regering. De
thans 45-jarige sultan heeft de federalis
tische delegatie op de Ronde Tafel Con
ferentie in 1949 geleid. In het eerste ka
binet van de toenmalige Verenigde Sta
ten van Indonesië was hij minister zon
der portefeuille voor parlementaire aan
gelegenheden. Op 4 april 1950 drie
maanden na de overdracht van de soe
vereiniteit werd hij in arrest gesteld.
Drie jaar later werd hij veroordeeld tot
10 jaar gevangenisstraf omdat hij zou
hebben getracht de staat omver te
werpen. Deze tijd werd later verkort tot
acht en half jaar.
Eerste kandidaten
melden zich in
Algerije
De eerste kandidatenlijst voor de ver
kiezingen in Algerije is gisteren eindelijk
ingediend. In Franse politieke kringen is
hiermee de langzamerhand benauwend
geworden stilte verbroken. De lijst is in
gediend in het stadje Blida ongeveer
honderd kilometer ten zuidwesten van
Algiers dat twee mohammedanen en
één Europeaan naar de Nationale Verga
dering moet afvaardigen.
De lijst is getiteld „Lijst van nationale
broederschap". Een van de beide moham
medanen is boekhouder, de andere amb
tenaar. De Europese kandidaat is burge
meester van een klein dorpje in de kies-
kring-Blida.
De eerste stoot is dus door Blida ge
geven en men verwacht dat er nu spoe
dig meer lijsten zullen binnenkomen. Van
morgen werd in Algiers bekendgemaakt,
dat de tweede lijst, onder de naam „Unie
vcor de nieuwe republiek" was binnenge
komen uit de stad Oran.
Tegenspraak
Het Franse opperbevel in Algerije heefi
gisteren met klem de Tunesische beschul
diging als zouden Franse troepen op Tu-
nesisch grondgebied zijn doorgedrongen,
tegengesproken. Er werd aan toegevoegd
dat Algerijnse opstandelingen van Tu
nesië uit verscheidene incidenten met
Franse grensposten en andere eenheden
hebben veroorzaakt.
In New York heeft gisteren de sociale
commissie van de Algemene Vergadering
der Verenigde Naties een resolutie aan
vaard waarin hulp wordt toegezegd aan
vluchtelingen uit Algerije die in Marokko
en Tunesië wonen.
Hoesseinse vakantie:
een experiment
Politieke waarnemers in Jordanië zien
de vakantiereis van koning Hoessein
naar Europa als een proef om de stabi
liteit in het land te testen. Indien de
Koning de toestand in zijn land na een
maand inderdaad nog rustig vindt, heeft
hij de politiek» slag gewonnen, zo meent
Aan alle kanten zag men
lachende gezichten toen ds. J.
van der Staal, Gereformeerd
predikant te Devonport in Tas-
manië, de verstekelingen aan
boord van de Johan van Ol-
denbarnevelt bij aankomst in
Australië mededeelde, dat zij
naar Nederlands Nieuw-Gui-
nea mogen reizen in plaats van
naar Indonesië. (Zie pag. 5)
(Telefoto Aas. Press)
Franse onderscheiding
Be vri j din gskruis
voor Churchill
CIR WINSTON CHURCHILL is gisteren
in Parijs door premier De Gaulle on
derscheiden met het Franse bevrijdings
kruis, een van Frankrijks zeldzaamste en
hoogste onderscheidingen. De oude Britse
staatsman kreeg de onderscheiding voor
zijn „beslissende bijdrage aan de redding
sn de vrijheid der wereld".
De onderscheiding, die in 1940 door De
Gaulle werd ingesteld, bestaat uit een
groen en een zwart lint, waaraan het
Kruis van Lotharingen is bevestigd. Sir
Winston is de derde niet-Fransman, die
de onderscheiding kreeg uitgereikt. De
beide anderen zijn president Eisenhower
koning Mohammed de Vijfde van Ma
rokko.
Churchill bedankte in het Engels. „Ik
heb in de oorlog wel eens Frans gespro-
en. maar in vredestijd zie ik geen aan-
iding het Franse volk opnieuw aan die
beproeving bloot te stellenNa deze
charmante verontschuldiging herinnerde
an de oorlogstijd. Toen had hij De
Gaulle eens de gendarme van Frankrijk
genoemd, een betiteling, die hij zich vol
komen waardig heeft betoond. „De toe
komst is onzeker, maar er is alle reden
>r nuchter vertrouwen, als Engeland
Frankrijk met zijn bondgenoten schou-
aan schouder staan." (Aldus Chur
chill, die ten slotte het V-teken met de
rechterhand maakte.
Bewapening. De Westduitse parlemen
taire defensiecommissie heeft gisteren
plannen goedgekeurd voor de aankoop
van zes a tien Lockheed Starfighters
F-104, vijftig Fiat-jagers en zestig Frans»-
Alouette-helikoptcrs.
Technische moeilijkheden zijn er de
reden van, dat vanmorgen door de Ame
rikanen geen derde schot op de maan is
gelost. De lancering zou om 22 minuten
over 7 plaatshebben, doch bijna een uur
voor dat moment maakte het nationale
orgaan voor lucht- en ruimtevaart het
uitstel bekend. Mogelijk zijn de techni
sche moeilijkheden ontstaan door de
stromende regen op het lanceerterrein.
Het staat nog niet vast wanneer nu een
nieuwe poging zal worden gedaan, maar
de ochtenduren van morgen en zondag
zijn deze maand de enige geschikte tij
den om een schot te lossen.
In een bekendmaking van de lucht
macht over het uitstel, werd niet ge
sproken van een maanraket, maar van
„operaties die wijzen op een spoedig lan
ceren van een experimenteel Amerikaans
ruimteschip, bedoeld om wetenschappe
lijke gegevens te verschaffen als Ameri
kaans aandeel in het Internationale geo
fysisch jaar".
De Griekse koningin Frederika en
haar dochter prinses Sophia waren op
het proefterrein aanwezig, om van de
lancering getuige te zijn.
In de Sowjetunie is vandaag de
41ste jaarlijkse herdenkingsdag van
de Russische oktoberrevolutie ge
vierd met grote militaire parades en
toespraken in Moskou en andere
plaatsen, zo ver uiteenliggend als de
Siberische stad Irkoetsk en de vloot-
basis Wladiwostok in het Verre-
Oosten.
Het Rode Plein is Moskou was ver
sierd met vlaggen van de 15 landen der
Sowjetunie en de parade werd afgeno-
door de Russische leiders onder wie
de premier en de leider van de commu
nistische partij Chroesjtsjef en president
Worosjilof. Naast hen op het podium
voor het graf van Lenin en Stalin be
vonden zich de leden van de Poolse re
gering.
Maarschalk Rodion Malinofsky, de
Russische minister van defensie, zei in
een rede, dat het volk van de Sowjet
unie de verjaardag viert „met alle soor
ten nieuwe successen op landbouwkun
dig en industrieel gebied".
Malinofsky kritiseerde de westelijke
mogendheden. „Ons streven naar vrede
stuit op koppig verzet van de heersende
kringen van Amerika, Engeland en an
dere imperialisten. Zij zetten, zoals al
tijd de bewapeningswedloop voort en be
moeien zich met de binnenlandse aan
gelegenheden van anderen. De Sowjet
unie neemt alle maatregelen om haar
verdediging voor te bereiden en haar
leger, vloot en luchtmaoht zijn toegerust
met de beste moderne uitrusting."
Enige regen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Zwaar bewolkt met enige
regen of motregen, later enkele
verspreide opklaringen. Over-
wegend matige zuidelijke
'25^15 wind, later ruimend naar
westelijke richtingen. Minder
V,'®'1 koude nacht, morgen overdag
w) dezelfde of Iets hogere tem
peraturen. (Opgemaakt om
11.15 uur).
Zaterdag 8 nov. zon op: 7.46 uur, onder:
17.01 uur.
Maan op: 3.46 uur, onder: 15.36 uur.
Op 11 nov. nieuwe maan.
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen 7 uur
Brussel
Luxembi
Parijs
j
fTET GESPREK, dat de Franse
minister van buitenlandse za
ken, Couve de Murville met de En
gelse regering en met de Engelse
premier Macmillan in het bijzonder
heeft gehad, heeft geen resultaat
opgeleverd. De vooruitzichten op het
bereiken van een akkoord over de-
vrijhandelszone voor 1 januari zijn
dan ook niet beter geworden. De be
sprekingen tussen Engeland en
Frankrijk zullen evenwel de vol
gende week in Parijs worden voorU
gezet
In Londen is gisteren nog eens met na
druk ontkend, dat er ooit sprake ls ge
weest van een koehandel tussen de twee
landen met de vrijhandelszone tegenover
de NAVO als inzet. Ook Is ontkend, dat
Engeland gedreigd zou hebben met tegen
maatregelen tegen de landen van de
Europese economische gemeenschap in de
vorm van tariefrepresaillcs.
