144.-i
Geschiedenis en sprookje
op het opera-toneel
E'
:De muziek niet een notenspel.
maar een woord-onderstreping
r
Persoonlijke lening opent
nieuwe mogelijkheden
Optimistisch rapport van
Europese commissie
OBELISK
Actiecomité'® voor en
tegen ruilverkaveling
FORTY
FOUR
ZATERDAG 18 OKTOBER 1958
Berliner Festwochen (8)
BERLIJN, oktober 1958.
?e» HET JAAR 1864 in St. Petersburg. In het huis van Milij
1(»-® Alexejewitsch Balakirew zijn vijf vrienden bij elkaar De officier
Modest Moussorgsky, de jonge hoogleraar in de chemie Alexander Por-
firjewitsch Borodin, de marine-luitenant Nikolai Andrejewitsch Rimk-
sky-Korssakoff en de militaire ingenieur Cesar Cui. Deze vier muziek-
dilettanten en de gastheer Balakirew, musicus van professie spreken vol
vuur over de nieuwe richting in de Russische muziek. Er moet wat ge
beuren, de Russische muziek gaat anders dood.
„Allereerst moeten we tegen de
tine vechten. Weg met die Italiaan:
draaiorgelmuziek op verouderde
te opera-teksten. De muziek van de ope:
t'moet uitdrukking van het woord zijn
Niet er naast staan, om de solisten t«-
laten schitteren. Daarom moet het libret-
S'to dan ook literair verantwoord zijn
Het zijn de woorden van Balakirew. En
de jonge Moussorgsky valt hem
Ibij„Natuurlijk, het woord is primair
P in de opera. De muziek mag maar niet
to een notenspel zijn, maar moet drama
tische spanningen uitdrukken en het
I woord onderstrepen, ja zelfs verdiepen."
Zo wordt er nog heel veel en later
op de avond zelfs heel heftig gepraat
iOok over het naturalisme in de muziek
en over de strijd tegen de sentimentali
teit. Deze groep van vijf vrienden had
ra muziekkringen al een bijnaam gekre-
»|gen, nl. „Het machtige hoopje". Aan het
einde van de avond is de wodka-fles leeg.
Maar de officier Moussorgsky had niet
te veel gedronken, hij wist precies wat
_hg wilde op opera-gebied. Reeds de idee
I had hij in het hoofd, de idee voor een
echte Russische historische opera „Boris
Godunow". Daarin zou de muziek dra-
Imatische spanningen uitdrukken en het
-zwoord onderstrepen.
Boris Godunoiv
En i
zie
iaden twee verschillende opera's, allereerst
«deze „Boris Godunow" van Moussorgsky
iaj(uit 1870) en daarna „König Hirsch" van
s4Hans Werner Henze (geb. 1926), dan ko
mmen die woorden uit die vriendenkring
Tin St. Petersburg toch wel weer even
*Jop je af. „Weg met die Italiaanse draai-
jiorgelmuziek op verouderde en dwaze
uopera-teksten. De muziek van de opera
]moet uitdrukking van het woord zijn."
Nu is er, geloof ik, in de gehele opera
«„Boris Godunow" niet één gedeelte dat
k-an deze uitspraak geen bevestiging op
'de tekstuele ontwikkeling, dat men als
het ware de muziek niet meer als een
ahonderlijk facet aan deze vorm van
I kunst ondergaat. Het is alles één geheel
geworden, vol spanning, vol geladen, vol
oerkracht ook Juist die oerkrachtige mu-
tieknatuur van Moussorgsky, die met de
Russische aarde geheel vergroeid was.
gaf de sterke drijfkracht aan dit geniale
werk.
Wat de opera inhoudt? Heel kort sa
mengevat het volgende. De tekst is van
Puschkin en behandelt het tsaar worden
ZETHAMETAN.V.
BRUIKBAAR IJZER
VLAARDINGEN
in 1598 van Boris Godunow na de dood
van de laatste tsaar uit het geslacht
Rurik, Fjodor. Zeven jaar lang regeerde
Boris. Maar in die tijd ontdekt een
nik dat de jongere broer van Fjodor
door Boris moet zijn vermoord om
op de troon te komen. De jongere monnik
Grigori verschijnt dan vermomd als de
vermoorde Tsaréwitsj en roept zichzelf
tot tsaar uit. Maar die pseudo-tsaar wordt
ontmaskerd. Boris echter sterft dooi
wroeging en geeft ten slotte zijn zoontje
opdracht hem op te volgen.
In deze enkele woorden vermoedt men
niet zoveel dramatische kracht. Maar
Puschkin heeft die er wel in gelegd en
Moussorgsky heeft de muziek even sug
gestief gemaakt. Hier is dus een stuk
bewogen Russische geschiedenis op het
opera-toneel gebracht. En men kan er
Moussorgsky's eigen woorden in terug
vinden: „Niet de schoonheid als zodanig,
lar de psychologische ontleding van de
:ns en de massa weer te geven dat
mijn opgave."
sche karaktertekening. Hij heeft niet het
woord maar de muziek primair gesteld
en bereikte daardoor soms wel heel fraaie
muzikale gedeelten of aardige situatie
tekeningen, maar in de veelheid der noten
vergeet men het wezen. Dit ondanks mijn
grote waardering voor wat Henze muzi
kaal in dit werk en ook in andere wer
ken heeft gedaan.
Uitvoeringen
TNE STADTISCHE OPER m Berlijn
heeft deze opera's tijdens de Berliner
Festwochen uitgebracht in twee uitste
kend verzorgde uitvoeringen. Het werk
van Moussorgsky is in de Originalfassung
van Moussorgsky zelf (dus uit 1874) uit
gevoerd en dus niet in de meestal ge
bruikte bewerking van Rimsky Korssa-
koff. Deze Originalfassung is eigenlijk
veel sterker, veel echter, veel meer Mous
sorgsky in zijn ongeremde hartstocht. De
opera eindigt hier niet met de dood van
Boris, maar er volgt nog een scène met
een stuk echte, onvervalste volkskunst,
muziek die zeker niet verwaarloosd mag
Josef Greindl, de bas uit Wenen, zong
fantastisch de titelrol en kwam vooral
in het laatste deel ook wat de actie be
treft tot een herschepping. Zijn zoontje
Fjodor werd bijzonder knap vertolkt door
de jonge sopraan Ursula Schirrmacher.
Richard Kraus had de muzikale leiding
en hij deed dat wel correct, maar
altijd met het juiste vuur.
In „König Hirsch" was het hoogtepunt
het optreden van de Hamburgse sopraan
Helga Pilarczyk, die het meisje speelde
en zong zoals men zich dat slechts kaï
wensen. Haar partner, de tenor Séndor
Kónya, was als de Koning wat stijfjes.
Ook hier leidde Richard Krauss en deze
partituur lag hem kennelijk beter dan
die van Moussorgsky.
Corn. Basoski.
Het rapport inzake
sehrootzwendel
J De heer P. R. Bentz van den Berg,
,jj directeur van de Hoogovens te IJmuiden
j en voorzitter van het bureau te Brus-
T sel van schrootverbruikers in de
jJe.G.K.S. heeft naar hij ons mededeelt
lf een document samengesteld, dat zijn
J reactie bevat op het „Rapport inzake
sehrootzwendel" van de heer L. Worms
j te 's-Gravenhage.
w Het document van de heer Bentz van
[.den Berg is onder meer toegezonden
aan de minister-president, de ministers
t Zijlstra. Samkalden en Hofstra, de Hoge
t Autoriteit van de E.G.K.S., de presi-
dent van het Europees parlement Robert
Schuman en de Nederlandse leden van
e' het parlement van de E.G.K.S.
Het rapport van de heer Worms be-
I, vat volgens de heer Bentz van den
j Berg vele onjuistheden, beschuldigin
gen en aantijgingen, en heeft hem daar-
om tot het besluit gebracht een stuk te
schrijven om de nodige correcties aan
te brengen. Het feit, dat de heer Bentz
van den Berg slechts een deel van de
beweringen van de heer Worms weer
legt, betekent niet, dat hij dus met de
andere beweringen van de heer Worms
akkoord gaat. De heer Bentz van den
Berg heeft zich namelijk beperkt tot
die punten, waarvan hij weet dat ze de
meeste aandacht hebben getrokken.
Dfe heer Bentz van den Berg zegt in
zijn verweerschrift, dat als de heer Worms
er zich over beklaagt, dat zijn bedrijf
is stilgelegd door een boycot, dat dit niet
ligt aan de Nederlandse staalindustrie. De
Hansa heeft hem namelijk als inkoop
agent ontslagen. Dat de Nederlandse
staalindustrie geen zaken met hem wenst
te doen, is omdat hij als agent van Hansa
bewezen heeft een manier van zaken
doen te hebben, die haar niet beviel. De
o.C.C.F. zou de heer Worms erkentelijk
zijn geweest, zo zegt de heer Bentz van
Berg nog, als hij indertijd direct aangifte
had gedaan van de hem bekende fraude,
in plaats van dat hij van januari tot no
vember 1957 daarmee wachtte.
Hirsch", een aardig sprookje van Heinz
Cramer. Het is een spel met heel
veel symboliek, een spel van mensen
n en maskers. Er achter steekt dan
een stuk levenswijsheid: geen schepsel op
deze aarde kan zich in een ander schep
sel verplaatsen. De koning kan nie
lukkig zijn als hert en moet terug
zijn werkelijke plaats. Ook al is
plaats niet zo erg gemakkelijk. Eigenlijk
is het een gegeven naar een oud Perzisch
sprookje, dal reeds door Gozzi werd
gebruikt en dat tot „La belle et la béte"
vele varianten heeft gehad. De mens wil
uit zijn begrenzing uitbreken en in het
onbekende gaan. Maar hij kan het niet
volhouden en keert binnen de hem ge
stelde grens terug.
Hans Werner Henze, een der belangrijke
figuren van de Duitse na-oorlogse toon
kunst, heeft met dit werk dat in 1956
zijn wereldpremière beleefde een groot
talent getoond. Hij heeft bewezen op de
en, zonder het eeuwige geëxperi-
menteer van twaalftoonmuziek op elek
onica. Dat Henze ook de twaalftoon-
uziek in zijn leven heeft gebruikt, wil
niets zeggen. Hij experimenteerde niet
maakte bovenal muziek.
In zijn „König Hirsch" heeft Henze een
heel rijk geschakeerd palet aangewend
heeft hij getracht dat gehele sprookjesrijk
kleuren en ritmen te vangen. Maar hij
toch nergens tot die dramatische uit
drukkingskracht van een Moussorgsk>
nen. ook niet tot diens psychologi-
Josef Greindl middenals Boris
Godunow in de gelijknamige
opera van Moussorgsky tijdens
de Berliner Festwochen.
fofHOC
HENNESSY
Kritiek van Kamer op
begrotingswijzigingen
(Van onze parlementsredactie)
De Tweede Kamercommissie voor O., K.
en W. heeft met een gevoel van onbe
hagen kennis genomen van de en<
wijzigingen van de begroting-1957, die
door minister Cals zijn voorgesteld. Zo
wordt b.v. een post van 2 miljoen met
\Vs miljoen verhoogd, een post van 4 mil
joen met ï-iet minder dan 5 miljoen, een
van 13,2 miljoen met 2.7 miljoen enz.
anderzijds ontmoet men een vermindering
9000 op een a anvankelijk bedrag
26.000 en zelfs een verlaging van
oorspronkelijke post van ƒ8000 met
ƒ7500. De commissie dringt er bij de
ster met klem op aan, dat de bed ra-
voor de primitieve begroting zo
nauwkeurig werden geraamd, opdat voor
komen wordt, dat naderhand tal van
posten een geheel ander beeld gaan ver
tonen dan aanvankelijk het geval was.
Weduwen en wezen worden
niet daarmee belast
T~\E PERSOONLIJKE LENING, waarmede de Twentsche Bank thans be-
gint. opent een nieuw terrein. Tot nog toe verleenden de handelsban
ken bedrijfskredieten, nu komt de persoon op de voorgrond. Dit onder
scheidt de persoonlijke lening eveneens van de afbetaling, waarbij het te
kopen voorwerp op de voorgrond staat, terwijl het hier de persoon is en het
vertrouwen tussen bank en cliënt de voornaamste factor is.
De moderne opera „König
Hirsch" van Hans Werner Henze
werd in Berlijn opgedragen door
de Hamburgse sopraan Helga
Pilarczyk en de tenor Sandor
Kónya (als Koning Hert.)
Daarom ook is bepaald, dat bij over
lijden van de cliënt weduwen en v
van de schuld worden ontslagen,
zover er geen achterstand is in betaling.
Wel zal de bank informeren naar
doel van de lening, om uitgaven te
komen, die een terugbetaling bemoeilij-
ils in een deel onzer editie gisteren
gemeld was, zullen deze leningen
hebben van ƒ500 en
ƒ4000. De looptijd is 6 tot
nden met aflossing in gelijke
maandelijkse termijnen. De rente wordt
zegelkosten van tevoren ineens in
gehouden en bedraagt 5 procent per jaar
de gehele som over de gehele le
ningsperiode. Dit komt dus neer op ruw
weg 10 procent per jaar van het uit
staande bedrag.
Een belangrijk verschil met het be-
drijfs- en beroepskrediet is. dat deze
lening eenmaal verstrekt wordt en
niet te allen tijde door de bank kan
worden opgevraagd. Rekening wordt
Rijkspolitie
BELICHT
BERICHT
R IS NIET erg veel ruchtbaar
heid aan gegeven en het i:
niet tot alle lagen der bevol
king doorgedrongen, maar het
korps reserve-rijkspolitie
heeft dezer dagen tien jaren bestaan
En nu is ter gelegenheid van dit
tweede lustrum een gedenkboek
verschenen waarin Zijne Konink
lijke Hoogheid de Prins der Neder
landen een waardevol voorwoord
heeft geschreven. In dit voorwoord
maakt de Prins enkele opmerkin
gen die bijzondere aandacht ver
dienen. Hij zegt: „Overtuigd van de
wil van ons volk om ons democra
tisch staatsbestel te verdedigen te
gen elke agressie, is het mij een
genoegen mijn gelukwensen uit te
spreken nu een onderdeel van de
volksweerbaarheid, de reserve-
rijkspolitie. haar tienjarig bestaan
viert.
Evenals de andere
reserve-organen
geboren onder de
druk van de om
standigheden, is
de reserve-rijks
politie een essen
tieel onderdeel
van deze weerbaarheid. Het schenkt
mij ook voldoening dat zovelen ge
hoor hebben gegeven aan de oproep
van de regering om deel uit te ma
ken aan deze reële reserve van het
gezagsapparaat.
De taak van de reserve-rijkspolitie
om in geval van oorlog, oorlogsge
vaar, subversieve actie op grote
schaal en bij rampen, het beroepsper-
soneel van het korps rijkspolitie bij
te staan, ten einde elke bedreiging
van onze vrijheden en elke versto
ring van de openbare orde het hoofd
te bieden, is van onschatbare waarde
voor ons gehele volk.
Al degenen die vaak ondanks
drukke particuliere werkzaamheden
vrijwillig hun vrije tijd opofferen
voor deze dienst aan de gemeen
schap, hebben derhalve recht op de
erkentelijkheid van ons allen,
spreek de wens uit dat de res<
rijkspolitie op de ingeslagen weg
zal voortgaan en dat door de wil
de bereidheid van elk der leden tot
het dienen van de samenleving, ook
voor de toekomst het bestaan
dit nuttig instituut verzekerd is
OP het ogenblik is er geen sprake
meer van een economische ach
teruitgang. Integendeel men kan ver
wachten, dat de lichte expansie van
de eerste helft van 1958 zich zal
voortzetten. Dit schrijft de commissie
van de Europese economische ge
meenschap in haar rapport, dat aan
het Europese parlement zal worden
voorgelegd. Dit parlement komt 21
oktober in Straatsburg bijeen.
De conjuncturele ontwikkeling in 1958,
zo meent de commissie, heeft bepaald
gunstige voorwaarden voor een nieuwe
Regeringsbemiddeling
in Boac-staking
De Britse minister van arbeid Macleod
heeft vanochtend besloten een regerings
commissie vain onderzoek in te stellen
de nu reeds zes dagen durende sta
king van de 4000 man technisch personeel
der BOAC op London Airport, welke na
genoeg de gehele BOAC-vloot heeft stil
gelegd en de maatschappij een miljoen
gulden per dag kost.
*n ideaal geschenk
Militaire mutaties
Met ingang van 1 november is
zake van langdurige dienst, eervol
slag uit de militaire dienst verleend
de kolonels P. H. Lach de Bere
Klomp en A. P. Duran, van de infante
rie; E. S. Zeevenhooven van de genie;
H. C. Meijer van de technische dienst;
E. V. Kengen en J. S. Rops van de Ko
ninklijke marechaussee; P. M. Breel van
de militaire administratie; aan de kolo
nel-arts W. F. Warffemius; aan de lui-
it-kolonel G. J. L. v. Geldorp van de
Koninklijke marechaussee; aan de kolo
nel G. C. Berenschot, van de infanterie.
Met ingang van 1 november is benoemd
t opvolger van kolonel P. H. Lach de
Bere, commandant van de school voor
ve officieren der infanterie te Er-
melo, kolonel J. P. F. van der Horst; tot
opvolger van kolonel B. Klomp, com
mandant van de infanterieschool te Har
derwijk. de luitenant-kolonel van de ge
nerale staf W. D. H. Eekhout.
expansie. De mogelijkheden echter om op
het terrein van de binnenlandse vraag
een expansiepolitiek te voeren worden
beperkt door de vrees voer nieuwe moei
lijkheden op het gebied van de betalings
balans en de prijzen.
In het rapport wordt gepleit voor meer
coördinatie van het conjunctuurbeleid
tussen de lidstaten.
Nederland
Over de situatie in Neder.and wordt
opgemerkt, dat de bestedingsbeperking de
beoogde keer ten goede heeft gebracht.
De betalingsbaalns heeft weer ten over
schot en de prijzen vertonen een neiging
tot dalen. Maar dit resultaat is bereikt
door een uitgesproken vertraging van de
economische activiteit. De dev.ezenreser-
ves hebben het hoogste niveau sinds de
oorlog bereikt.
De snelle groei van de actieve bewolking
in Nederland maakt een expansrepolitlek
op lange termijn nodig. Het probleem in
Nederland is dan ook een voldoende
groeipercentage te krijgen zonaer daar
door inflationisbisohe spanningen te ver
oorzaken, die de betalingsbalans ongun
stig kunnen beïnvloeden, aldus het rap
port van de Commissie van de Europese
Economische Gemeenschap.
Amer naar Moskou
Veldmaarschalk Abdel hakim Amer,
opperbevelhebber van het leger en vice-
president van de V.A.R. is vandaag voor
een semi-officieel bezoek naar Moskou
gevlogen.
Amer, die enige dagen in Praag op be-,
zoek was, kreeg daar een uitnodiging van
de Russische ambassadeur in Praag.
gehouden met de financiële draag
kracht van de aanvrager, die gege
vens moet overleggen. Er wordt geen
zakelijke zekerheid gevraagd.
Vervroegde aflossing wordt aangemoe
digd door teruggave van een deel der
ingehouden rente. Bij aanmerkelijke ach
terstand worden Bchterstandskosten in
rekening gebracht. Er is dus sprake van
bevordering van sparen achteraf.
De verstrekking begint 27 oktober.
Het persoonlijk karakter van de le
ning was aanleiding om deze te koppelen
aan een leeftijd van 25 tot hoogstens 55
De persoonlijke lening eist een kostbare
administratie en ervaren hoger personeel.
Het gebruik van elektronische rekenma
chines heeft mede tot dit plan aanlei
ding gegeven.
In de Verenigde Staten staat reeds 40
miljard dollar of 152 miljard aan per-
soonlijke leningen uit. Dit is 12 procent
van het nationale inkomen. In Engeland
is de persoonlijke lening kort geleden
ingevoerd.
houd
hem
buiter,
Woud verkoudheid, bronchitis, catarrh,
en al die vervelende wimerkwaaltjes, i
die U het leven zoonaangenaam «naken,
buiten de deur. Zorg tijdig de be
roemde bacillen dodend* potter-*
catarrh pastu.ie5 m hots te hebben.
Oeze rode, desinfecterende pastilles
hebben een schier onfeilbare werking,,
Neem ze nog heden h* huh.
Uw grootouden kenden ze
Trein grijpt auto
op overweg
Op een onbewaakte overweg in Raven-
stein is gieteravond om 8 uur een perso
nenauto door de elektrische locomotief
van een passerende trein gegrepen. De
enige inzittende van de auto, de heer M.
Bijl uit Diden bij Oss, werd zwaar ge
wond naar een ziekenhuis gebracht. Da
locomotief werd licht beschadigd en een
mast van de bovenleddlng werd ontzet.
De trein had twintig minuten vertraging.
Spanning in Nijkerk stijgt
is het grote
ietteonieo«s x
sigaret"-"
th°n
0iVW"" diehader
eerde'
noeteo
verkaveling ran een polder, die voor
het grootste deel in Nijkerk en voor
een kleiner deel in Nijkerkerveen ligt.
Het plan waaraan meer dan tien jaar
is gewerkt, kost 21 miljoen gulden
en er is een subsidie beschikbaar ge
steld van 14 miljoen.
De tegenstand tegen het ruilverkave
lingsplan is 20 groot dat er nu twee
actiecomité's zijn opgericht, die hevig
tegen de plannen ageren.
Honderden boeren hebben op een ver
gadering felle protesten laten horen
en de actiecomité's vragen alle stem
gerechtigde leden op 14 november,
wanneer over het plan gestemd moet
worden, een krachtig nee te laten
horen.
Men heeft zelfs rechtskundige bijstand
ingeroepen om, als dit mogelijk is,
via gerechtelijke procedures de r
kaveling te doen uitstellen of geheel
doen vervallen.
De voorstanders van het plan slikken
dit niet lanper en zijn nu bezip
nieuw actiecomité in het leven te
pen. waarmee men zal proberen i
stemmers ran het plan achter
te krijgen. De spanning groeit lang-
merhand naar een hoogtepunt en
it het resultaat zal zijnDe
ertiende november zal de uitslag
■eten brengen.
OVER TWEE JAAR
HEEFT ENGEL AND
EEN KUNSTMAAN
Over ongeveer twee jaar zal Groot-
Britanniè een aardsatelliet lanceren Dat
heeft sir John Carroll, het hoofd van
de Britse delegatie bij de adviesraad van
het Gemenebest, die zich met het we
tenschappelijk onderzoek voor defensie
bezighoudt, verklaard.
Engeland is op het ogenblik druk bezig
*n raketmotor te ontwikkelen, die een
Arare nuttige last ongeveer 800 kllo-
ieter de ruimte in zal kunnen brengen.
Sir John voegde eraan toe, dat zijn
land het niet langer nodig vindt aan
-edloop op het gebied van kunst-
n deel Ie nemen. I
ALLE
C0STUUMS
EN
WINTER
JASSEN
„-Goed?"
„-Prima!"
„-Mooi?"
„-Fantastisch!"
„-Waar?"
B
t!
B
Bi
I
1
I
I
B
