TORCELLO en „yn MOZAÏEKEN
(Hl
venster
ORGELSPEL UIT PARIJS
door MARIE-LOUISE GIROD
ZONDAGSBLAD
WA
Waar de touristen niet komen
„Groninger symphonie"
ZATERDAG 6 SEPTEMBER 1958
Bij de 75-ste verjaardag van
SCHOONHEID OP EEN ONTVOLKT EILAND
MIJN vriendschap met
de dichter en criticus
Arie Wapenaar dateert
van 1920, toen ik er als
piepjong redakteur van
het christelijk letterkundig tijdschrift Opgang'' in
slaagde hem als medewerker te winnen.
Wapenaar, die omstreeks 1911 zijn arbeid als
criticus aanving in het weekblad „De School met de
Bijbel", schreef mij toen „Mijn literaire molen maalt
langzaam". Toen reeds gaf hij niet spoedig kopij
uit handen en dat is zo gebleven. Maar wat meer
zegt: Wapenaar is aan de schone letteren trouw ge
bleven in tegenstelling tot zovelen die, door welke
oorzaken dan ook, na een kortstondig of langer op
treden, hun eerste liefde ontrouw werden.
Ve-
DICHTER EN CRITICUS
Ik heb het vermoeden dat alle
brieven en briefkaarten, die Wa
penaar mij nu acht en dertig jaar
lang, op gezette en ongezette tij
den zond en die ik bewaard hebi.
gebundeld een merkwaardig beeld
zouden bieden van het geestesle- wel
■de protestants-christelijke
Una Sancta
behoorde: niemand twijfelde
jn christenzijn. ieder wilde zich
hem binden. Hoewel een
i meelevend lid van zijn
i haakjes) de merk
waardige kunst op één briefkaart
een puntig compleet verhaal
Una Sancta; zijn heilbegeren gaat
lit naar het Komend Koninkrijk.
Wanneer wij op zijn vijf
de literaire en ker- ventigste verjaardag terugblikken.
t van het ogenblik, lijfct bet ons toe. dat Wapenaar
ns blijven meeleven zijn rij|tSte en rijpste jaren heeft
het geestelijk leven dat hem. gesleten in het oude Meestershuis
al deze jaren, het benijdenswaai
dige voorrecht schonk jong van
geest te blijven, al ontziet hij zich
gelukkig niet zich
in Berkum (Zwollerkerspel),
'verijselse land. dat hij had lief-
gekregen. De Zwolse leeszalen wa
ren onder zijn bereik, de post
ieemansge- bracht hem de nieuwste geschrif-
aders als moe- ten welke hij. vooral als het de
opgegroeid In een purl- christelijke literatuur betrof, zorg-
vuldig keurde op echt en on-echt,
waardoor hij gedurende een lange
reeks van jaren een leermeester zo
wel van lezers als schrijvers is ge
weest. Zijn huis stond open voor
jonge dichters en schrijvers en
deling maakte over de
Agnietenberg ontving
voor zijn verdere leven
een schone herinnering.
voormalige
verzetten
t hem absurd voorkomt.
Gesproten uit
slacht. 1
derssljdi
teins-pietistisch milieu, maakte hij
als jongeling omstreeks de eeuw
wisseling kennis met het werk der
tachtigers. Ik herinner mij dat hij
mij eens vertelde dat het woord
„roman" bi de huiselijke kring te
Vlaardingen klonk al* een vloek.
De Vlaardingse Normaalschool
bracht hem voor de klas. En in
Berkum (Zwollerkerspel', aan de
voet van de Agnietenberg. waar uf. voorm
eenmaal Thomas Kempis had Pinksterconferenties
'ANNEER
notië heeft be
zocht en de geheel
enige schoonheid van
deze wondere stad
heeft ondergaan, is het
wel een grote tegen
stelling, als men voet
aan wal zet op het enkele kilo
meters ten noorden gelegen
eilandje Torcello, midden in de
eenzaamheid van de Lagune.
Torcello telt op het ogenblik
slechts enkele tientallen inwo
ners vissers, tuinders en ver
koopsters van ansichten en
souvenirs maar het heeft
kunsthistorisch een betekenis,
die ons onweerstaanbaar naar
dit verlaten stukje wereld trekt.
mozaïek, die in de reisgidsen
worden aangekondigd, dan wordt
het ons ondanks de grote waarde
van dit alles toch te vol.
Het is dan een verademing, als
men na een uur varen door de
steeds eenzamer wordende lagu
ne aan een houten steigertje er
gens aan de uitmonding van wat
ons een Hollandse poldersloot toe
schijnt. wordt neergezet en langs
die sloot de wandeling van onge
veer tien minuten begint naar iets
wat wij alleen herkennen aan een
middeleeuwse klokketoren. die
hoog boven het riet en de knot-
Wanneer de middeleeuwse ge- haven van i
schiedems iets anders was vevlo- delscenlnlm
pen, zou thans Torcello Venetie ge01ed
zijn geweest en Venetië Torcello.
Dat wil zeggen; Torcello zou het
middelpunt geweest zijn van een
grote handelsstad met vele tien
duizenden inwoners, en Venetië,
het eiland aan de Rialto (van ri-
va aIto is hoge oever), zou een
onbeduidende vissersplaats zijn
gebleven.
Toen de oude Veneti in de vijf
de eeuw voor de Hunnen van het
vasteland moesten wijken, vestig
den zij zich op een groep eiland
jes in de lagune, waarvan Torcel-
die sloot was eens de zee-
het belangrijkste han-
van het Venetiaanse
het grasveldje, waarop
wij ten slotte terechtkomen, was
eens het ontmoetingspunt van de
grote kooplieden en bankiers,
waar de aankomst van de sche
pen werd afgewacht, zoals Sha
kespeare's Koopman en zijn
vrienden op de Rialto.
Twee kerken
Op dit grasveldje staan de twee
kerken van Torcello, die beide
hoe verschillend ook. schitterende
voorbeelden zijn van de oud-chris-
engelen in de Sacr
Torcello, een tryu
vol kt eiland, dat
de eenvoud
Christendom met
452 gesticht eigen schoonheid.
delsrepubliek, die formeel het op
pergezag van de Byzantijnse kei
zer erkende.
Torcello zelf
door de bewoners van de stad Al-
tinum en daarom Nuova Altinum
genoemd Later kreeg het de
naam Torcello, toren des hemels.
In de tiende eeuw was het onbe
twist het grootste handelscentrum leden hebben
van de Venetiaanse republiek. Gemeentr
Wat nu een drassig eilandji
Ieder, die in Italië is geweest,
spreekt over de basilieken van
Ravenna met him wereldberoem-
Enkele jaren ge-
vil ln het Haagse
aantal belangrijke
het oude ken> waar0P hijzelf voorkomt i
geheel keizerin Theodora, omgeven
door haar hofstoet. Hier is
Christus een vorst met Byzan
tijnse lijfgarde en gevolg, waar
mee het Christendom onder be
scherming van het Byzantijns
gezag wordt geplaatst.
op copieën daarvan gehad.
foto Henneke, Zwolle).
het bijkans onbewoon
de en moeilijk bereikbare Torcel
lo vinden wij een reeks van 12de-
eeuwse mozaïeken, die
de mindere ziin van die
venna. Alleen, men kent
en men komt er niet.
geleefd, vond hij de ideale omge
ving voor zijn meditatieve natuur.
Wel bleef de zee hem altijd trek
ken en ging er zelden een jaar
voorbij zonder pelgrimage naar
het Vlaardingse „Hoofd"
ven hem herinnerde aan
aan zijn ouders en grootouders
Ook toefde hij vaak te Schevenin
gen. waar wij hem gedurende die
stormachtige
hij e
Woudschoten i
graag geziene gast en
toen hij in 1936 sprak
over De Oude Strijd
rondom de periode van
..Ons Tijdschrift besef-
vissersle- ten wij opnieuw de waar-
zijn jeugd, de van de persoonlijk
heid in de christelijk
literaire beweging. Zijn
visie op de vragen van
1954, met christendom en kunst ge-
grote kinderen, de pet tuigde altijd
stevig op het hoofd, langs de i
zagen wandelen. Sindsdien is zijn
vrouw hem ontvallen en werd hij levend kunstenaar,
zelf ernstig ziek. Maar het was
niet de eerste maai in zijn leven
dat hij ten slotte herstelde
demisch; het vu
uit spatten.
Zijn
heid voor het grootste deel
dank: aan zijn gevoelige religieu
ze poëzie en zijn indringende kri
tieken. zijn het toch ook de wei
nige prozaverhalen zoals het be
kende ..Vlaggetjesdag" en ..Ge
bleven". welke hem ten volle ty
peren in zijn hang naar het le-
i dat hij als kind had gekend
vreemd was.
Vormgeving
jy: VORMGEVING
zijn poëzie moge in
de aanvang de sporen
hebben gedragen van
"Aanvankelijk nog sterk onder <Te de tachtiger woordkunst
aekoring van „tachtig", verkreeg
hij. Juist door zijn kritische bijdra
gen. langzamerhand een eigen
stijl, welke gevoed werd door zijn
fijne literaire intuitu». Aan hoe- anderzijds; door de jaren
enerzijds en een te sterke
invloed van de dominees
poëzie der 19de eeuw
veel bladen en tijdsrtiriften hij i
dert 1911 heeft medegewerkt is
moeilijk meer na te gaan. Een
groot deel van zijn kritische ar
beid gaf hij aan de Rotterdammer-
bladen, waar hij dr. J. van der
Valk als kroniekschrijver was op
gevolgd. Gedurende de zeer lange
periode waarin Wapenaar nu deel
neemt ien dat vrijwel onafgebro
ken' aan het Nederlandse geestes
leven. heeft hij heel wat tijdschrif
ten waarin hij schreef zien komen
en gaan: Ons Tijdschrift. Opgang.
Kentering. Opwaartiche Wegen,
Stemmen des Tijds, De Ster en
vele andere.
Ook nu nog zit hij niet stil en
«chnjft hij van tijd tot tijd zijn
weloverwogen kritieken in het
Centraal Weekblad der Gerefor
meerde Kerken.
kreeg zijn werk een eigen
geluid. Door zijn religi
euze poëzie stroomde iets
dat echt is en doorvoeld.
Zijn werk kreeg het
accent van een gezonde
mystiek en verloor zich
nimmer in cerebrale be
spiegelingen. Rispens
zegt terecht: het verstil
de, het innige is z'n
Geen wonder dat vele van zijn
verzen de weg vonden naar de kan
sel en gemeengoed wérden van het
gelovige volk
Zo is er grote dankbaarheid bij
het overzien van dit dichterleven.
Wapenaar heeft de leeftijd der
io trouwens een typisch t
Kleine- schil tussen de mozaïeken
Torcello en die van Ravenna.
Versiering
Ik ben een zeiler op Uw mateloze zeeën.
Die aan Uw verre veil'ge kusten rustloos slaan;
Al lokken allerzijds mij vreemde reeën,
Gij hebt mijn koers bepaald: 't gaat op Uw haven aan
Ik ben een zeiler op de zee van Uw genade:
Gij hebi mij ingescheept. Gij blijft altoos mijn doel.
Gij zijt het vast kompas, waarmee ik ga te rade.
Gij zijt de milde wind. dien 'k in myn zeilen voel
n 't stuur, ik weet U aan myn zijde;
Uw knecht, die op Uw wenken let.
stormwind los. 'k vertrouw op Uw geleide;
overstemt voor U ooit mijn gebed!
Al sta ik zelf i
En werpt Ge Uic
Geen stormvlaag
Bij trylen mag 'k mijn schip in Uwe stilte sturen.
Waar ik mij zelf zo gans en al in U verlies
Dat 'k slechts dit éne smeek: Heer. mocht dit heil toch duren!
Niets, niets meer buiten 17 dat ik nu nog verkies!
Maar dan weer doet Uw wind myn zeilen zachtkens zwellen
En "k schik mij, dienstbereid, weer naar Uw wenk en wil;
De reis kort al meer op; de vaart gaat zich versnellen:
Wat Ge ook beveelt, o Heer, dat ik niet dwaas bedil
Loopt straks de reis ten eind en nader ik de stranden,
Waar, dreigement des doods. Uw zwaarste zeeën staan,
Neem, trouwe Loods, mij 't stuur dan uit de zwakke handen,
En doe mij, stil-verrukt. Uw haven binnengaan!
A. WAPENAAR
Mozaïek is een oude wijze
versiering, die reeds door de Ro- langzaam stervende stad nog
meinen voor wanden en vloeren de laatste maal
In 641
In 641 werd begonnen met de
bouw van een grote kathedraal,
de S. Maria Assunto, die na ver
bouwingen in 864 en 1008 zijn te-
Senwoordige vorm kreeg. Onmid-
elhjk daarnaast staat
re kerk. de S. Fosca. c
een kleine basiliek uit de negen
de eeuw en in de dertiende eeuw
verbouwd tot een centrale koepel
kerk.
Het is moeilijk, zich voor te
stellen, dat reeds lang voor die
tyd, het zwaartepunt van
de republiek geleidelijk
naar het tegenwoordige
Venetië werd verlegd. In
815 werd de zetel van de
Doge daarheen verplaatst,
in 832 werd begonnen met
de bouw van de San
Marcokerk.
Het waren de aanvallen
van de Lombarden en later
van de Franken, die tot
verplaatsing van Venetië
naar het Rialtoeiland heb
ben geleid, al bleef de
Torcellogroep nog eeuwen
een belangrijke rol spelen.
Het is vermoedelijk de malaria
geweest, die tot de to- JHHHHHMMI
tale ontvolking van deze eilanden- schilderingen, vandaar dat zij ook
In Venetië had het Byzantijns
gezag alleen symbolische beteke
nis. Venetië was in feite een on
afhankelijke republiek, die spoe-
dig Byzantium op ieder terrein
eker niet bevocht
Zuivere schoonheid
Zij geloven echter niet, dat het
alleen hieraan is toe te schrijven,
dat de mozaïeken van Torcel
lo veel meer hun oude zuiverheid
hebben bewaard. Hebben de ont
werpers, die langzamerhand bui-
jM u- Ve-
ken het Evangelie alleen
willen laten spreken?
In de concha van de
koorapsis staat tegen een
dofgouden achtergrond een
majestueuze Madonna met
het Kind en daaronder
rij
bisschop en de banken
apostelen. Tegen de presbyters, achter in de apsis,
estelijke ingangswand voorbeeld^
vinden wij een groot
zaiëk van de Kruisiging,
de Nederdaling ter Helle
en het Laatste Oordeel. In
de Sacramentskapel Chris-
tuc mot rig aartser""»'"»n
Gabriël.
de
Europa.
deze oud-christelijke opstel
ling nog te zien is. De iconostase
met byzantijnse reliëfs, die het
koor scheidt van de kerkruimte,
de vloeren, die in bijzonder mooie
patronen zijn gelegd.
groep heeft geleid.
Naar de eenvoud
Staat men in het tegenwoordige
Venetië op de binnenplaats van
het trotse Dogenpaleis, dan voelt
men iets van de grootheid en de
macht van deze stadstaat, die
eenmaal haar gezag over het ge
hele Oostelijke bekken van de
Middellandse Zee wist te doen
gelden tot Kreta. Cyprus en de
Ionische eilanden toe.
Ook de San Marcokerk, naast
het paleis, getuigt van die macht
door haar ongelofelijke weelde
van marmer, goud en mozaïek.
Maar komt men tussen de duizen-
kerk i
door de beschrijving
weelde en met name vi
meer dan 4000 vierkante ir
Michaël
Al d. I
van zulk een overweldigende
schoonheid, dat zy de beschouwer
veel meer aanspraken dan vele
beter bewaard zijn geble- andere, die dagelijks door duizen-
de eerste christelijke den toeristen worden bezocht
tus met de aartsengelen if -v - -om(ïat
Mirhaül on fïahriöl alt a,u.es lrelt °nS le 0"la<"
wij hier op een vrijwel geheel
ontvolkt eiland staan, dat een uur
varen van Venetië ligt.
alle reisgidsen staan afgebeeld,
zou natuurlijk nog veel meer
de schoonheid van de ker-
taferelen uit de ken van Torcello te zeggen zijn.
de Openbaring. Het koor met zijn zetel voor de Prof. dr. ir. H. G. v. BEUSEKOM.
mozaïeken hebben de tekeningen
uit de catacomben als voorbeeld
gediend. Zij stellen Christus en de
apostelen v
Evangeliën
Reeds in de vijfde eeuw echter
dringt een vreemd element bin
nen de door de bisschop van
Rome heilig verklaarde martela
ren en de bisschoppen zelf krijgen
ook een plaats, spoedig gevolgd
door de keizers en keizerinnen
van Byzantium.
Gevolgd door hun ganse hofstoet
brengen zij geschenken aan Chris
tus of aan Maria en de mozaïek-
Maar dan bedenken wij, dat de
kunstenaars, die dit alles hebben
gemaakt, niet voor mensen heb
ben gewerkt, maar voor God.
En God blijft, ook als de mensen
zijn weggegaan.
il die zette afbeelding van het hofcere-
n de monieel dan aan hetgeen de figu-
leters ren tot uitdrukking brachten.
VIA NAALD
€N PLAAT
In 1936 gaf Drukkerij Libertas sterken bereikt Nog staat
(De Rotterdammer' een ere-bun-
del proza en poëzie uit van de dich
ter ter gelegenheid van zijn vijf
en twintig jarig jubileum alt let
terkundige «Literaire Overdenkin
gen. Rotterdam 1936'.
de dichter
criticus Arie Wapenaar te ken
schetsen. dan zie ik hem aller-
t zijn werk temidden
gemeente
Toen wij hem het laatste
jaar in de stille week voo
aandachtig Zwols publiek u
lijdenspoezie hoorden voordragen,
beseften wij meer den ooit de
geestelijke band tussen de chris-
tendichter en zijn lezers. Van ha:
te hopen wij dat het Wapen:
zijn rustige le-
DARIJS heeft enkele vrouwe
lijke organisten van wie er
twee heel goed bekend zijn in
ons land. »L de organiste ran
de St. Esprit, Jeanne Demes-
sietix. en de zuster van de tijdens de oorlog gesneuvelde componist
Alain. Marie-Claire Alain. Minder bekend is bij ons Marie-Louise
Girod, organiste van l'Oratoire du Louvre, waar het grootste orgel
van een Parijse Protestantse kerk staat. Waarom Marie-Louise
die Girod hier minder bekend is dan haar kunstzusters, is me tot heden
raadsel. En ik hoop dat deze rubriek er iets aan kan doen dat
ich ook meer in ons land zal doen horen.
('ballade OP BELEG VAN 1672")
Het is een oud vraagstuk of de scheppende kunstenaar gebaat
is met een opdracht of niet. Er bestaat geen statistiek die met de
cijfers aantoont dat vrije aandrift tot meer en groter kunstwerken
heeft geleid dan een bestelling. Bovendien is er een tussenweg: een
verzoek, of suggestie. Hoe het zij, er is werk, geschreven in opdracht
van de regering, dat de moeite waard geworden is. Bij Hendrik de
Vries was de hem in 1955 opgegeven taak: een stuk te schrijven
waarin karakter en atmosfeer van zijn stad Groningen duidelijk
uitkwamen, een schot in de roos. In 1955 kregen tien auteurs een
dergelijke opdracht.
i zijn jeugd af
trouw gebleven aan zijn aanleg en
de hem geschonken talenten.
Dcir man. die zich op volko
men onbaatzuchtige wijze heeft ge
geven aan al dit werk, had zich.
om maar leU te noemen, schat
rijk kunnen schrijven aan school
boekje*. Het najagen van succes
was hem altijd volkomen vreemd.
Wel Is hij een der pioniers ge
weest die de weg voor anderen
hebben gebaand. De na hem ko
mende generatie aan wie de
..jobs" in de schoot vielen, heeft, bekenden,
waarschijnlijk ongeweten, geprofi
teerd van een door Wapenaar toe-
bereide akker.
Als diep gelovige heeff hij gijn
gehele leven de spanning ervaren
tussen zijn van huis uit bevindelij
ke aanleg en zijn verworven intel
lect. Van beide kende hij de scha
duwzijden. ik mag wel zeggen, de
zeer donkere schaduwzijden. Niet
altijd heeft hij de synthese kun
nen vinden en hij kegi het de
psalmdichter nazeggen; al uw ba
ren en golven zijn over mij heen
gegaan Daarvan getuigen zijn ver
zen. waarin hij niet alleen de hoog
te maar ook de dieptepunten
in tljn geestelijk leven heeft bele
den:
„Dank Heer. Die ryt
hipven waken
Toen Tc traande; 'k ben
Hem kuzyt."
En als nieuwtestamentisch psal
mist-
JHeer, Gij weet myn
diepst begeren.
Met pan vreugd gespannen
Hier te mogen preluderen
Lied ran *t nieuw
Jeruzalem."
ven moge worden in goede ge
zondheid zich bij voortduur te ge
ven aan de arbeid die hem lief
is: het dienen van de schoonheid
in het licht van het Kruis.
Mede namens de tallozen foor
wie zijn verzen en beschouwingen serende organisten
een wezenlijk bezit zijn geworden.
wensen wij de dichter een rijk ge
zegende levensavond en op 12 sep
tember i s een blijde feest- en
dankdag in zijn woning aan de
Rhijnvis Feilhlaan 30 te Zwolle
temidden van familie, vrienden en
derbt" en „Vater. i
k zou erg blij zijn als
concert in Holland mogelijk melretch", de Toccata
schreef Marie-Louise Girod de Fanta:
Graag geef ik deze wens door
alle concerterende en organi-
ide organisten. (Haar adres is:
337 rue des Pyrénées. Paris 20e'.
Het spel van Marie-Louise Girod
■n Him-
het Magnificat en de
Chaconne in d moll.
Mane-Louise Girod bespeelt op
deze plaat niet haar eigen orgel.
Pachelbel-
plaat bleek, zeker even gedegen,
even muzikaal en even beheerst
als dat van haar genoemde colle-
Sm
it orgel werd aan het einde
de 17c eeuw gebouwd en in 3
door Francois Henri Clicquot,
P J. RISSEEUW virtuose
als improvisatrice.
...eer om haar ook eens
voor het Haarlems orgelconcours
als jurylid uit te nodigen.
Marie-Louise Girod kreeg ha
opleiding aan het Parij
vatorium. waar ze in 1
prijs voor orgel en improvisatie
won. in 1944 de le prijs voor mu
ziekgeschiedenis
prijs voor fuga
organiste titulaire
orgel van l'Orato:
en in 1953 kreeg
een compositiecoi
vereniging ..Amis de l'Orgue"
haar triptiek op de hymne ..Sa
cris Solemn:
gebouwd Later heeft Cavaillé Coil,
die ook het Clicquot-ongel in de
St. Sulpice onderhanden heeft ge
nomen. er wat aan gerestaureerd
en van 1944—1947 heeft de Spaans-
Franse orgelbouwer Gonzalez het
opnieuw gerestaureerd. Er zijn
1941 de le echter nog enkele elementen uit de
ballade te dichten op het jaarlijks
te Groningen luisterrijk herdacht
wordende beleg van 1672.
De flap van het dezer dagen bij
goed tempo) klinkt alles Van Gorcum en Comp. N.V. G.
kaal en bovendien ritmisch A. Hak Dr. H. J. Prakke te As
sen verschenen uitvoerige gedicht
van twee vel druks, „Groninger
Symphonie. Het Munsters-Keulse
Beleg ln 1672", vertelt ervan:
Het „Alle Menschen" heeft ..Eenmaal in beweging, brak de
een zoetelijk strijkerige stroom zich baan met zoveel ge-
klank, zonder enige kern weid dat het resultaat de be
lde versiering aan het slot knoptheid van een eigenlijke bal
tempo moeten blij- lade te buiten ging en de voorge-
schiedenis, geheel het voorafgaan-
Groningen,
stoterig, zonder enige rit
mische beweging of agogisch
accent. Waar is hier de
echte Bachse stem?
„Ich ruf zu Dir'
klinkt ei
solostem. IHmHI
Gott" heeft karakter. In hoe
verre dit orgel dus ideaal de gebeurtenissen
voor BachllVHMMtaaHaÉÉHlÉÉHWjri|
deze plaat beslist niet. En kreeg
De Vries getuigt
zelf: „Zo reëel werden voor mij n '""'jjj
het beleg.
...En wie nu dit vers dicht
en vlecht en hecht,
Met culturele bestemming,
In de stad van 't beklem
recht en 't stapelrecht,
Was hij stapel, maar met
beklemming.
Alleen al om de kostelijke rijm-
vondsten is de lectuur van dit poë
tisch relaas de moeite waard.
Martini rijmt op Paganini,
schouwspel op rouw-hel. Moffen op
ploffen, ^ingelijfde op Karei de
woord
„lot", waarop in de Gezangen t
r.uw. UM„, Psalmen alleen maar God rijmt,
dat de beschrijving het karakter me* een enjambement
Asma's spel laat die prach-
tot i
tige barokke werken ook eenzijdigheden als de geestdrift e.'.nc*
weinig leven, hij
zo weinig de sfeer v
tijd die beslist niet 2
was. Jammer, want Asm a zc
beter kunnen en
ralen zijn beter
speelde Asma altijd op het orgel zijn handschrift
van de Oude Kerk te Amsterdam.
Was dat niet beter geweest voor
de eerste plaaUijde. is deze 'i«e koraalvoorspelen7
veel zijn dichtwijze. Hij behoort tot de 0p Bommen-Berend, Martinira-
stroeve" dichters, evenals b.v. men op samen. Heer Tammen op
r bij 's groter vlammen, demiurg op Luxem-
Wie burg. De Vries heeft een eigen
aardige smaak voor het bizarre,
dat zich ook in zijn verstechniek
en rijmwoorden openbaart.
het grote
cymbels. De
Louvre Franse organist-componist
prijs bij las Lebègue is eens organist
ardige herdenking
Pachelbel geworden. Eén op-
hefaamdé nierking: het koraal „Vater un-
beiaamde c-r„ mQet beslist jehs snellor
elzijdigi
t, beselt onmid
dellijk met een bijzonder mens te
doen te hebben. De Vries tekent en
schildert ook: een tentoonstelling
van zijn werk in Rotterdam eni.ge jfef
geleden heeft diepe ijndruk u,priri,
Ir t r*r\ Ho li'amioon flc hot J
aarop gernaakt op de weinigen d:
in zijn zijn gaan bezien. Hij heeft affini-
•n waarop ook het or- tei.t zowel met Bilderdijk als met
Ronde Luth. Kerk te het Spaanse volkslied: vele
►rgelwerken.
fnurcq De
componeer- toch. ondanks alle piëteit
hebben tolking ook gezegd
- het
Gou-
Omega 173721
ut bevat de Toccata-Pastoral'
in F, de vier koraalvoorspelen „Al-
lein Gott in der Hoh' sei Ehr".
„Nun komm der Heiden Heiland"
„Durch Adams Fall ist gans ver
leden. een mm of meer orkes
trale klank aan het nrgel gegeven,
een typische Franse klank.
Toch heeft Marie-Louise Girod sterdam, gebouwd
land uitgebracht de muziek van Pachelbel. Bachs Het zijn
heeft een grote grote voorloper, in een klare en „Wachet
stijlzuivere kianksfeer weten te müssen
haar spel demon- der Höh
zeer grote muzika- zu Dir"
iiteit. Het is sprankelend spel ge-
De worden, levend door de agogische
accenten, de fraaie orgelmatige nu
anceringen en het sterke ritme-ge
voel. Ondanks de 90ms lichte zwe-
gelklank
plaat opgenomen van Marie-Lou;-
se Girod met uitsluitend orgelwer- houden
ken van Pachelbel. getiteld streertxij
..Hommage Pachefcel"
langspeelpla;
Ehr"
Feike Asma veel
element
positieve Amsterdam meer uitkomt.
•an de ver- opname „Musijck over de voysen
het kleine der Psalmen Davids" van Jan
Zwart. '25 cm. plaat 130.171). De
plaat bevat voorspel en koraal
Ps. 102, elegisch voorspel Ps. 51, Rispens
inleiding en koraal Ps. 92, voor-
koraalvoorspelen spel en koraal Ps. 42, trio en ko-
Alle Menschen raai Ps. 6. andante religioso Ps.
voorspel en koraal Ps. 47.
ilaatje met koraalvoorspelen
ach. die Feike Asma voor de
.I.D. speelde op het Batzorgel
de Ronde Luth. Kerk te Am-
MMÊÊÊtMÊÊÊ^m 1828—1830.
ijn gedichten spelen zich af in een
donkere, visionaire sfeer, die aan
het paranormale grenst. „In zijn
natuur tracht een harde, creatie
ve kern een uiterst sensitieve ont-
ankelijkheid te beheersen", zegt strö'fe
Een buitenkansje
.Allein Gott i
45 toerenplaat CID
75.8461. Awna heeft in tijdschrif
ten al meer beweerd, dat dit or
gel ideaal is voor Bach, maar op
deze plaat is dat beslist niet merk-
..Ich ruf Voor de liefhebbers der Jan Het
tekening in de laatste groeven strekt verkeerde registratie ge
nu zijn Groninger Symphonie.
vas een buitenkansje voor De
dat de stof verweven ligt
jeugdherinneringen en hem
door latere studie tot in details
Hij heeft er echt
...w„ „jemt op los gedicht,
nogal Merkwaardige ervaring: een vi
sionair wordt dichterlijk causeur.
CORN. BASOSKI Met behoud van zijn eigenaardig-
iek dus een aardige op
name. al kan ik deze werken en
^froïiYVSu si?
artistiek beslist niet aanbevelen.
niet de bedoeling het
op de voet te volgen.
Het is wclbezien een wonderlijk,
een curieus product, dat men
achteraf toch niet uit De Vries'
oeuvre zou willen missen. De
minnaar van poëzie zowel als de
belangstellende in de geschiedenis,
en zeker elke Groninger zal het
met genoegen en telkens weer op
komende glimlach lezen. De slot
strofe. een wens van de auteur,
zij hier doorgegeven.
„Ten slotte nog één wens,
een hartewens:
Dat ieder dit lied mag leez'n
Zoals 't hier wordt
aangepreez'n:
Met echte na-dreun'nde
Groninger ens
Een Hollands lied wil 't niet
C. RIJNSDORP.
