DAVID
WIJNBEEK
y
Spaanse burgemeester
dwong rijken geld te geven
om de armen te helpen
ZATERDAG 26 JULI 19S8
Hieiuur Ccifisrlu (foiirnnl
3ii
Toen hij achi jaar was begon hij al
7ET nu maar niet in de krant, dat ik het groot
je ste en best gedocumenteerde archief over
ihet Oranjehuis heb, want dat geeft misschien scheve
gezichten. Maar in elk geval is het zó, dat al heel
wat autoriteiten, onder wie ook uit de onmiddellijke
omgeving van onze vorstin, zich bij mij hebben ver
voegd om van m'n verzameling en documentatie
een nuttig gebruik te maken. En dat vind ik een
jgrote eer, daar het altijd m'n bedoeling is geweest
een werkverzameling te creëren en geen muffe hoop
papier, waaraan niemand wat heeft".
Aldus de heer David
Wijnbeek, 44 jaar oud,
hoofd van een gezin met
'twee kinderen, geschiede
nisleraar aan de R.H.B.S.
te Ter Apel en woonach
tig in Zwolle, op Sassen-
straat 37a, boven het bij
kantoor van de Rotter
damse Bank.
Het is een kast vaq een huis.
dat een gevelsteen draagt uit 1646
en voor een deel ook nog uit dat
jaar dateert, terwijl het andere
deel nog niet zo lang geleden ge
restaureerd werd. Want het staat
op de lijst van Monumentenzorg,
gelijk zovele huizen in Zwolle:
zware muren, kleine ruitjes, gro
te kamers en heel veel trappen.
,,Wat zou ik met een moderne
woning moeten beginnen?!", zegt
de heer Wijnbeek met een glimlach
en meteen springt hij kwiek ach
ter zijn bureau vandaan om ons
eerst even naar een andere ka
mer te leiden. Ook hier datzelfde
beeld als langs de trappen die we
al gingen en als in zijn werkka
mer: oude tegeltjes, oude platen,
oude boeken en allerlei snuiste
rijen uit het verleden, die ten de
le een plaats vonden in antieke
kasten en kastjes. Men proeft het
onmiddellijk: hier zijn we bij ie
mand te gast die een minnaar
van de historie is. Doch dan tege
lijk iemand, die die historie uit
wil dragen. Hij is nl. overgelukkig,
wanneer hij op zijn speurtochten
langs de boekenstalletjes op het
Waterlooplein te Amsterdam of
op de Groote Markt in Den Haag
weer iets zeldzaams op de kop
kan tikken, maar hij is pas echt
voldaan, wanneer hij anderen van
zijn rijkdommen deelgenoot ma
ken kan.
In de Sassenstraat te Zwolle
kraken de zolders
i& alleó
Granjz^
allemaal vertelt, maakt hij ons at- voorts dat de vader van mevrouw
tent op een viertal fraai gebeeld- Wijnbeek, die destijds in Boeda-
houwde stoelen, die gezellig om pest een stoeterij had, nog paar-
een ronde tafel zijn geplaatst, in den geleverd heeft aan het Neder-
de buurt van een daarbij passende landse vorstenhuis!
vitrine-kast. ,,Op die stoelen heeft Doch dit heeft natuurlijk alle-
prins Bernhard nog gezeten, toen maal weinig met verzamelen te
de eerste kennismakingen met maken. ..Dit echter wel", zegt de
prinses Juliana plaats hadden", veer Wijnbeek en hij toont ons
merkt hij zo simpeltjes op. ..Dat het bekende boek ..Wilhelmina".
was kort voor de verloving op 8 waarvoor hij op verzoek van de
september 1936. Niet dat de prins uitgever zeer veel materiaal bij
bij mij logeerde, maar dat deed eenscharrelde. En ook dit: ..Het
hij in die dagen wel in hotel ,,Fri- volk ten baat", het niet minder
sia Staten", bij de IJsselbrug in bekende gedenkboek, geschreven
Zwolle. Zulks om ongestoord en door mr. J. A. de Wilde en C.
snel bezoeken aan Het Loo te kun- Smeenk.
Gedenkboeken
ie prent uil het Franse tijdschrift l'llluslration maakt, met duizenden andere, deel uit van
rchief. In het jaar 1902 was koningin U'ilhelmina ernstig ziek. Torn liaar toestand
arüitging deed een der Parijse dagbladen dit verheugende nieuws met lichtende letters
aan de burgerij kond. l'oorloper van de moderne lichlcourant.
brengen wanneer dat nodig
geoordeeld werd. Dat ging alle
maal zo gewoon, dat de hotelhou
der pas veel later vernam, welke
hoge gast hij binnen zijn muren
had gehad. Welnu, verleden jaar -
is dat hotel („loten. En toen heb {aJgfhaid !.tt tïï!°VSi
ik als curiositeit deze stoelen ge- tegenneia
kocht".
Niet alleen echter die stoelen
vertegenwoordigen een stukje his
torie. Elk wandbord en elk beeld
je, dat men tegenkomt in een der
twaalf kamers van dit grote huis,
draagt een brokje geschiedenis
Zelf schreef de heer Wijnbeek
natuurlijk ook de nodige gedenk
boeken, waarmee hij reeds op 18-
^.on: één ter ge-
het 35-jarig rege-
ngsjubileum van koningin Wilhel-
Tiina, een toen de koningin-moe
der (Emma) overleed; een bij
het overlijden van prins Hendrik,
een bij de verloving van prinses
huwelijk: een toen koningin
ssrv'^sss,' Rr ars»"
Wijnbeek zulke dingen evenwel
Men moet ze slechts
decoratief element, met dien
stande. dat hij er veel dichter bij
leeft dan een ander
dat hij er tevens de historie zc
overvloedig uit kan doen spreken.
Slagveld
Als hij ons nog méér trappen
heeft laten klimmen, totdat we op
een grote zolder belanden, wor
den we van dat laatste nog dieper
doordrongen. Want hier doet de
verzameling eerder denken aan
een slagveld, dan aan een geor
dend archief. Waar we kijken stui-
inze ogen op stapels paperas-
De heer David Wijnbeek in een
karakteristieke houding als vraag
baak voor velen. Soms weet hij
terstond het antwoord en dan is
het ook altijd juist. Maar wan
neer hij zich niet absoluut
zeker weet tan zijn zaak denkt
hjj lang na en wervelt dan onver
wachts weg om'zijn documentatie
te raadplegen.
is even belangrijk als de verza-
prinses Irene: een bij het gouden
regeringsjubileum van koningin
Wilhelmina: en voorts al negen
jaar lang een boek dat telkens
verschijnt onder de titel .Juliana
Regina", waarin men aan de
hand van vele foto's een trouwe
Julian na afspiegeling vindt van de voor
naamste gebeurtenissen die zich in
Hetzelfde zouden we kunnen zo n jaar voordeden. Voor deze ar-
zeggen van zijn huwelijk met de ?eid - die door koningin Juliana
blonde Hongaarse Julianna Maria dermate gewaardeerd wordt, dat ze
Hardi. dat in 1952 gesloten werd. h« foeK herhaaldelijk ten ge-
Laten we nu maar niet beweren. f,c.he"ke aaV,b?j geniet ae heer
dat de heer Wijnbeek net zo lang Wijnbeek altijd grote medewer-
zocht tot hij een levensgezellin kin8 v?n het secretariaat van de
gevonden had die Julianna heette. Koningin en de Prins. Trouwens
Want zo hier opzet in het spel ware °ff
fjeweest en ook zijn wetenschappe-
ijke opleiding nog een woordje
mee had moeten spreken, gewis
hij had alleen
dat onmiddellijk kan worden op- aen e„ die mePover aflerlei
gespoord aan de hand van een uit- zaken k inl,chtcn. Hun inlor-
gebreid kaartsysteem (i ik zorgvuldiJ om hl.
Wat wilt u? zegt de heer ale„ e„ lacu„« ln ^iin v"erzame-
Wij'.beek. ..ik heb nu eenmaal h aan vuUen Doch hiarvoor
geen geld. om tientallen archied- corr«po„deren, tele(one-
kasten aan te schaffen. Ja zeUs conftr„"e„, ik allemaal
het timmeren van houten boorden
tegenwoordig al een zeer kost-
ook met figuren als dr. Max Kohn-
stamm, secretaris van prinses
Wilhelmina, dra. Jane de Jong
(een bekend publiciste, die thans
PHHHH— HQH! llou MMI verbonden is aan de culturele af
meting zelf. Voorts houd ik dage- ijana genoegen genomen. Intussen deling van onze ambassade te kon-
lijks op twee manieren de berich- js bet wej een fejt dat hij van die den) en de conservatrice van het
ten bij die over de leden van ons trouwerij iets maakte, dat volko- Oranje Nassau Museum op de
vorstenhuis verschijnen: zowel men jn de sfeer van Oranje lag Prinsengracht in Den Haag. mej
chronologisch, als naar de onder- Hij huwde nl op 19 januari, de A w J Mulder, had hij veelvul-
werpen, waarbij zij betrokken verjaardag van prinses Margriet dlS contact doordat zij hem met
zijn. Ik ondervind voor dit werk en behalve het bruidspaar waren ve'e bezoeken vereerden. En, in
grote steun van de Zwolsehe Cou- ook de paarden die de koets trok- de. bezettingstijd vooral, werkte
rant, die me van tijd tot tijd gro- ken royaal met oranje getooid. En biJ r,a,,u' hepr A
te stapels kranten uit alle wind- toen de tweede dochter werd pe- - - - -
streken verstrekt, om er het mijne boren de oudste kreeg de Hon- archiefambtenaar op het Kon
uit te kunnen halen. gaarse naam Aranka werd dat Huisarchief,
Terwijl de heer Wijnbeek ons dit een Margriet. Merkwaardi
bare geschiedenis. Daarom heb ik
enige honderden sinaasappelkrat-
gekocht.... Het is wel niet zo
ii, doch het gaat. Bovendien
heb ik vandaag dit materiaal
i portemonnaie beta
ir ik hoop, dringt dat
tot sommige uitge-
len mag. Na.
ook nog een:
Wat de heer Wijnbeek allemaal
ia rpnaa i no- verzamelt, is maar niet met enke-
wat anders le woorden te zeggen. Om te be-
wat anaers. hneten hopkioc
DaSn ek^?kgookWniet alles échter g)nnen duizenden "boeken, boekjes
El en'Vende? Serge" dV£?'
zolder is mijn werkplaats en w^ar maandbiaden, historische platen
net aillja wal tplypninvmn nudp pn nieuwe fo-
tekeningen.^ oude e
Artikelen dLel> °ok van aUes
r. Boven-
grote en
Nederlanders, zoals
al- materiaal bezit. Maar evengoed
driedui- van Kokadorus. „Had je
zend artikelen publiceerde, vaak
geïllustreerd met prenten
of bekende
vraag, waaruit dat een Colijn,
werken bestaat, vernemen
lereerst. dat hij al
dergelijke typen. „Daar kom je
rfo- vanzelf toe", aldus de heer Wijn-
to's, die menige Nederlander nog beek. ..omdat je, al verzamelen-
aanschouwde. „Hier heb de wat betrekking heeft op het
prent uit het Franse tijd- Oranjehuis, telkens weer moet
schrift „rillustration". Het is een constateren dat het één in het an-
uitgave van 1902. Men ziet een der grijpt.
grote mensenmassa voor het ge- Maar u moet zich toch zekere
bouw van een Franse courant, die beperkingen opleggen, daar per
bi lichtletters bulletinneert, dat in saldo alles aan elkaar vast zit",
de gezondheidstoestand van konin- repliceren we.
gin Wilhelmina weer enige verbe-
tering is Ingetreden. „De licht- Inderdaad", zegt de heer «ijn-
krant van vandaag in primitieve heek. ..ik beperk tne tot het ma.l-
vorm" verduidelijkt de heer schappelijke en culturele leven, zo-
Wijnbeek. En als we deze prent als „het binnenhuis In de loop der
dan even stil bekijken en al het ecuwen „de paardetram „de
andere om ons heen een ogenblik brandweer", „de schilderkunst
totaal vergeten, dringt zich lang- J
de gedachte op: „Zou
nog iemand zijn, die ons zulk een
prent tonen kan?" Toch ligt zij
daar maar op zo'n oude zolder in
een waardeloze ruwhouten krat,
die doorgaans alleen nog goed is
om er een kachel mee aan te ma
ken.
„Neen. hier klopt iets niet", con
cluderen we voor ons zelf. En al
pratende worden we al gauw ge
waar. dat deze conclusie juist is.
Want de artikelen, die de heer
Wijnbeek pleegt te schrijven
hoofdzakelijk voor een bekend
vrouwenblad worden wel be
hoorlijk gehonoreerd, doch voor het
Met de techniek daarentegen
bemoei ik me niet. En van alles
wat ik in handen krijg maak ik
een register. Deze documentatie
Nog niet lang geleden
diverse publikatie
het feit, dat konir
en prins Hendrik vóór vijfti
in de Parkstraat te Den
aan een ernstige botsing nu
stadstram ontsnapten. Doch
's Konings verjaardag met konin
gin Emma in een rijtuig over de
Scheveningseueg reed en de paar
den plotseling op hol sloegen.
Zij renden voorbij de oude Tol,
vervolgens de verlaten Zeestraat
in, om zo gauw mogelijk de stal
len te kunnen bereiken. De be-
behalve het bruidspaar
I^HPMB^-..- met de heer A.
[»d- toen*de~twêïdè *döchter~wird ge- "hels. 'ha"s w"e"ldh,app{!!1„k
f-chiefambtenaar op het Kon.
RB het Noordeinde 74
te Den Haag. Ja zelfs toen prof.
Gerbrandy zijn eerste memoran
dum moest schrijven over het Ne
derlands regeringsbeleid in Londen
kon de heer Wijnbeek hem hierbij
van dienst zijn met zijn uitgebrei
de bronnenmateriaal. Omgekeerd
weer bewees prins Bernhard de
heer Wijnbeek een grote dienst,
door hem alle in Londen versche
nen nummers van „Vrij Neder
land" ter beschikking te stellen.
Luchtkrantjes
Ook heeft onze Oranjeverzame
laar alle nummers van de "lucht
krantjes, die de R.A.F. verspreid
de, zonder mankeren in zijn bezit.
En van de „Knickerbocker Week
ly". die hem enkele malen een in
terview afnam, bezit hij eveneens
haast alle exemplaren, die tijdens
de oorlogsjaren verschenen.
In de bezettingstijd heeft de heer
Wijnbeek 't zich ook niet gemak
kelijk gemaakt. Als zoon van de
chef der afdeling onderwijs ten
stadhuize te Zwolle was hij eigen
lijk voorbestemd om predikant te
worden. Daartoe studeerde hij in
Kampen. Maar hij voelde zich zo
aangetrokken tot het doen van din
gen die de Duitsers juist verboden,
dat hij al heel gauw genoodzaakt
werd onder te duiken en zijn Oran
jeverzameling eveneens naar een
geheime schuilplaats over te bren
gen. Zelf zocht hij nogal eens zijn
heil op het Kon. Huisarchief in Den
Haag, terwijl zijn duizenden foto's
(thans een tweehonderdduizend)
van het Oranjehuis, zijn boeken,
prenten en wat dies meer zij kor
te tijd onder de preekstoel van de
Zwolse Oosterkerk werden gedepo
neerd. Al gauw verhuisde daarna
de boel naar het Provinciaal Over
ijssels Museum.
Toch hebben de bezetters hern
nog een paar maal te grazen ge
had, doch gelukkig niet met zo ern
stige gevolgen als bij zijn vader
het geval was. daar deze er zijn
leven aanmerkelijk door zag be
kort.
Het spreekt haast vanzelf, dat als
de heer Wijnhaek z.in toevlucht
zocht in het Kon. Huisarchief, hij
daar evenmin werkeloos kon blij
ven. Want het was juist in de bezet
tingstijd, dat hij de reeks door
hem geschreven boeken nog aan
merkelijk uitbreidde. We noemen
oa. Het turfschip van Breda.
De overwintering op Nova Zem-
bla. Leidens ontzet, Delfts Prinsen
hof, De Ruyter als mens. De in
neming van Den Briel, De Unie
van Utrecht, Hét twaalfjarig be
stand en De vrede van Munster en
De Nachtwacht. Het was dit laat
ste boek, dat hij, zodra Zwolle be
vrijd was en ook prins Bernhard
er zich vertoonde, op 16 april 1945,
de Prins met onbeschrijfelijke
vreugde overhandigde. En een boek
je over Johan de Witt thuis is
ter perse, terwijl hij thans weer
bezig is aan een zéér bijzondere uit
gave; een boek. samengesteld aan
de hand van allerlei nog zichtbare
voorwerpen, zoals bijv. het stokje
van Johan van Oldenbarneveldt,
de boekenkist van Hugo de Groot
etc. Om al die voorwerpen weef ik
dan een verhaal heen", zegt de
heer Wijnbeek heel nuchter.
Boekenkist (en)
„Bestaat die boekenkist nog al
tijd?", vragen we hem vol belang
stelling. „Er zijn er wel .drie",
antwoordt hij droogjes, maar één is
er natuurlijk maar echt. Het Rijks
museum in Amsterdam bezit er
een. voorts het Slot Loevestein en
dan zwerft er ergens nog een der
de. 'k Moet daarom eerst eens pre
cies uitzoeken, waar zich die echte
nu bevindt
En zo terloops vertelt hij er nog
bij, hoe Elsje van Houweningen,
het dienstmeisje van Hugo de
Groot, niet alleen haar meester in
die kist hielp ontvluchten, maar
hoe zij hem ook het denkbeeld
van zulk een vlucht aan de hand
deed. Elsje had nl. een vriendin,
die verkering had met een jon
gen, van wie haar vader niets we
ten wilde. Daarom kwam die jon
gen alleen bij haar thuis, als er
verder niemand van de huisgenoten
aanwezig was. Doch wanneer ze
dan toch plotseling onraad hoorde,
stopte ze haar geliefde in een gro
te kist. opdat hij op een gunstiger
ogenblik de woning verlaten kon.
Het was deze geschiedenis, die
Elsje eens op Loevestein verteld
had en Hugo de Groot zelf op het
idee bracht aldus aan zijn inter
nering door de Staten van Hol
land (gevolg van zijn anti-Oranje
gezindheid) een einde te maken.
Geen enkel geschiedenisboek
vermeldt deze bijzonderheden,
doch de heer Wijnbeek ontdekte ze
en heeft ze tot dusver slechts in
een weinig gelezen tijdschriftarti
kel gepubliceerd-
Wat de heer Wijnbeek erg op
prijs stelt is de spontane mede
werking, die hij vaak van hem to
taal onbekende mensen ontvangt.
Soms zelfs van mensen, die emi
greerden en hem uit verre landen
nog dingen toesturen, die hem uit
stekend van pas komen. Bijvoor
beeld foto's van de verwoesting
van Rotterdam. Zelf maakte hij
hiervan ontmiddellijk na het bom
bardement op 14 mei 1940 enkele
honderden opnamen, zulks in sa
menwerking met de heer Van der
Meer, van de firma Van der Meer
en Schoep. Toevallig vertoefde de
heer Wijnbeek in die dagen in de
Maasstad en dus nam hij zijn kans
waar. Ook van de Grebbeberg, di
rect na de strijd en van de ver-
voestingen in Zeeland, eveneens
:erstond nadat de kruitdamp was
ipgetrokken, heeft hij vele foto's
telf gemaakt. En hij bewaart ze
ils troetelkinderen, daar ze na-
uurlijk vandaag of morgen uit
wekend te pas zullen komen. Een
/erzameling van heel andere aard
vormen alle politieke platen, die
de tekenaar Johan Braakensipk
tussen 1886 en 1932 vervaardigde.
En wéér een heel andere collectie
is die van caricatufen, die van
N.S.B.-zijde op leden van oni
vorstenhuis getekend werden.
Oranje en het socialisme. Dit is
een zeer merkwaardige collectie.
Verder houd ik er nog een letter-
ectie
nog omgang met let
terkundigen?"
„O, jawel. Vandaar dat mr. J.
C. Bloem destijds dit gedichtje op
mijn verzameling maakte. En Vic
tor E. van Vriesland was eenmaal
zelfs mijn chef. toen ik op de
afdeling voorlichting van Militair
Gezag werkzaam wasNog niet
lang geleden werd hier in het Prov.
Overijssels Museum een tentoon
stelling over Potgieter gehouden.
Aan de opzet van die expositie heb
ik het mijne gedaan. En zo is er
altijd wat anders.
„Hebt u ^dan nog tijd om le-
Aan de V.U.
.Rommelzolder"
hu
dit
„Natuurlijk, dat gaat voor. 'k
ben zelfs nog niet eens afgestu
deerd voor dat beroep. Daarom
loop ik nog college aan de V.U. te
Amsterdam letteren en wijsbe
geerte. Wel heb ik destijds na een
studie van drie jaar. het examen
voor wetenschappelijk archiefamb
tenaar gedaan, welke opleiding ik
nodig had voor mijn werk op het
Rijksarchief alhier. Doch daarmee
ben ik er nog niet. Dat komt ech
ter ook wel voor elkaar. Reeds
toen ik voor predikant studeerde
zei Colijn tegen mijn vader, dat ik
geen dominee, maar historicus
moest worden. En daar hoort in
deze tijd nu eenmaal een academi
sche graad bij of in elk geval
bepaalde examens, als je de din
gen aan anderen op school door
wil geven, "k Stam overigens
uit een onderwijzersfamilie. Mijn
grootvader, die ook David heette
en uit Leiden afkomstig was, was
het eerste hoofd van de eerste chr.
school in Zwolle. Deze school
kreeg later de naam „David Wijn-
beekschool" en ging onlangs nog
met een eerste prijs strijken in
het kader van de jeugdlanduitzen
dingen der N.C.R.V. Toch wel leuk.
Mijn vader was tevens jaren se
cretaris van de Geref. Jongelings-
bond en zelf heb ik tot voor kort
aandeel in dat werk gehad hier in
Zwolle. Maar 't nam al te veel
tijd zodat ik het na vijf jaar aan
een ander heb overgedragen. Se
cretaris van de Stedelijke Jeugd
raad waarin de jeugd van alle rich
tingen samenwerkt, ben ik nog wel.
Een dag is echter gauw voorbij.
En dan moet ik soms nog naar
Van de stad Amsterdam hebjk Het Loo en naar Soestdijk. Voor
mijn verzameling weet u. Dit kan
ik nooit meer in de steek laten.
dat toont. Daar staat een schilderij
met koning Willem III en zijn eer
ste gemalin Koningin Sophie. Ook
hun kinderen, prins Willem Alex
ander en de jong gestorven prins
Maurlts treft men erop aan. En
wat verderop hangt een plaat met
het sterfbed van koning Willem
III, overleden te Tilburg. En zo
ls er nog zó ontzaglijk veel, dat
het een onbegonnen werk is er
zelfs maar een summiere opsom
ming van te geven.
Juliana geboren moest worden
hadden voorbarige pottenbakkers
dit wandbord al gereed. Ziet u
maar, er staat een W. op in-
plaats van een J. Men had nl.
verwacht dat een zoon en dus een
Willem het levenslicht zou aan
schouwen. Van deze borden bestaan
er nog maar twee. Dit kreeg ik
cadeau van iemand uitZwe-
■ijder tuimelde van de bok, de
Igestaan bij beide postillons sprongen van liet
Wilhelmina rijtuig om een poging te wagen
de paarden
Haag gen, doch het lukte niet en het
l een ergste viel te vrezen. Totdat de
reeds koetsier van dokter I 'an Strien,
ils meisje van zeven jaar ont- Anton Kabelaar, de paarden aan
mapte prinses Wilhelmina ook de leidsels wist te grijpen en, na
>g een heel eind meegesleurd te
in, ie eindelijk tot stilstand kon
engen. Een gouden horloge met
scriptie was zijn beloning. Hier
n prent van Anton Kabelaar,
reed om de voortrazende paar-
n op te vangen. Ook deze prent
te vinden in het Oranje-archief
van David Wijnbeek.
der antieken ontdekt
Steeds weer hebben schilders, architecten en archeologen
zich het hoofd erover gebroken, hoe ondanks het lange ver
blijf onder het puin van het verleden de Pompeiaanse schil
derijen hun spiegelgladde oppervlak en hun frisse kleuren
hebben behouden. En waarom in deze wandschilderingen
niet de barsten zijn ontstaan, die andere fresco's vertonen
tengevolge van het verdrogen van de mortellaag, waarop
zij zijn aangebracht.
Men heeft de inhoud van de in
de antieke schilderswerkplaatsen
opgegraven verfpotten met micro
scoop en chemische analyse on
derzocht, zonder het geheim te
kunnen oplossen. Thans is dit ein
delijk gelukt aan de Berlijnse on
derzoeker. professor Walter Klin-
kert na jarenlang en door de oor
log langdurig onderbroken speur
werk. De resultaten van zijn onder
zoekingen worden door zijn colle
ga's in Duitsland en daarbuiten
als een soort wetenschappelijke
sensatie beschouwd.
De onderzoekingen van profes
sor Klinkert werden begunstigd
door beschadigingen tengevolge
van een aardbeving. De structuur
van de verschillende or de beschil
derde muur aangebrachte lagen
kon op deze wijze beter worden
onderzocht dan aan de muurschil
deringen zelf, die men tegenwoor
dig na het blootleggen met een
waslaag pleegt te conserveren. In
de eerste plaats kwam professor
Klinkert tot de conclusie, dat de
kwaliteit van de antieke schilde
ringen niet zozeer het gevolg was
van de gebruikte materialen, die
niet zoveel afwijken van die uit la
tere perioden, aLs wel van een
zorgvuldiger en tijdrovender en
dus kostbaarder werkwijze.
De onderlaag op de muren be-
Kunsisnaars gunden zich
meer lijd dan nu
Zorgvuldig
Deze werd zorgvuldig in ver
scheidene lagen op de muur aan
gebracht en wel, in tegenstelling
met latere perioden, met de fijne
re bijmengingen onder en de gro
vere boven'. De bovenste en dun
ste laag bestond gewoonlijk uit
marmerslijpsel hetgeen men in de
middeleeuwen reeds niet meer
toepaste. Zo werd de bepleistering
van de muur beter gescheiden van
de grondlaag, waarop *men de
schildering aanbracht. Stuk vonr
stuk liet men dc lagen door c-n
door hard worden. Een dergelijke
hardheid wordt bij de huidige me-
"""J bereikt. Op de
thoden niet i
overige trachten heel wat uitgevers
voor een zacht prijsje, of hele
maal om niet, van zijn enorme
werkkracht en speurzin te profi
teren. Vooral als er een hoogtij
dag voor het Oranjehuis op til
de heren uitgevers
Senor Agostin Sanchez-Lopes,
burgemeester van Santlsteban dol
Puerto, een vergeten klein stad
je in het armste deel van Anda-
lusië, is als eens Don Quichotte
1S tegen windmolens ten strijde mgmg
deze getrokken. Hij heeft het daarbij king
Murw
gelen" Dan komt men uit alle hoe
ken van het land opdagen om
bronnen- en platenmateriaal. Ja
zelfs vele winkeliers lopen op zul
ke ogenblikken de deur plat om
een Oranje-etalage te kunnen sa
menstellen
Gratis
Hij legde een lijst aan voor
.vrijwillige schenkingen" ter le-
in de nood van de bevol-
hij maakte een indeling
zijn gemeentenaren De rij-
daarmee Don Quichotte,
ren grote held van
Spaanse dichter Cervantes, vo
het gerecht eerherstel bezorgd.
Eigen systeem
talen. Betaalden zij niet. dan liet
hij ze eenvoudigweg om te begin
nen opsluiten in de plaatselijke ge
vangenis. Na een of tw
waren ze gewoonlijk wel
vloeiden de giften rijkelijk. Op de
deelde de rechtbank van de pro
vinciehoofdstad Jaen hem tot te
ruggave van de „giften" in to
taal een half miljoen peseta's
en het verlies van het recht om
enig ambt te bekleden.
Door oerwoud
Meer dan tien jaar lang heeft
deze goede burger, de Don Qui-
dagen chotte 'van Santisteban zich door
ïrw en een oerwoud van rechtbanken en
ppelgerechten heengeworsteid,
Toen Spanje in 1945 door levens
middelenwoekeraars, profiteurs en
zwarte handelaren beheerst werd.
„En alles gratis?", vragen we
in dit speciale geval toch nog lich
telijk verbaasd. „Meestal wel",
laat de heer Wijnbeek erop volgen.
„Blijkbaar beseft men maar niet.
welk een kosten ik vaak maak, om
ergens achter te komen. Want het ambtenaar, hij was slechts
is me er werkelijk niet om begon- bescheiden boer. Negentiende
nen, zo veel mogelijk mijn wel- de bevolking
stand op te voeren. Integendeel, hongerde.
boekhouding. Senor
gemeent
Sanchez-1
kreeg Don Agostin zijn benoeming king, voerde zijn eigen werkloos
als burgemeester van zijn geboor
testadje. Hij was geen jurist en
ook geen gestudeerd gemeente-
Santistebar,
ügHI MS tiende maakte goe-
ik ben gauw tevreden. Maar rei- de zaken uit die honger. Nieuwe
zen en trekken om te verzamelen belastingen kon de burgemeester
en natuurlijk ook het kopen
diverse dingen, waarvan lk
dat ik ze hebben moet, kost nu een geheel eigen systeem
eenmaal veel geld. Dikwijls ook gifte.
igediend
ook arresteerde. Hij werd in eerste in-
niet nodig. Hij ontwierp namelijk stantie tot 18 jaar tuchthuis
Lopes Nu echter heeft eindelijk het hoog
ste Spaanse gerechtshof een von
nis geveld, dat een kleine revolu
tie betekent in het tot nu toe zien
steeds aan de letter van de wel
houdende Spaanse justitie. De bur
gemeester van Santisteban del Pu
erto is vrijgesproken en heeft vol-
lacht ledig eerherstel gekregen.
Het hof motiveerde dit vonnis
klacht tegen hem door te eerbiedigen, dat iemand
de politie hem onder bepaalde omstandigheden
heidszorg in, herstelde de
voorziening van zijn stad en was
de goede vader van zijn gemeen
de wetten der moraal laat gaan
boven de geschreven wetten, om-
oordeeld wegens vrijheidsberoving dat zijn hart en zijn menselijkheid
bonden, een der
afpersing. En verder
het zo wilden.
„rommelzolder" in de Sassenstraat te Zwolle, waar de sinaasappelkr
i het uitgebreide archief van de heer Wijnbeek voor een chaos te bchoi
ouw en kinderen. Aan die stoelen is een merkwaardige geschiedenis
t geschiedenissen, die hij ons dezer dagen vertelde en uy in ,ievenst
artikel weergaven.
werden ook geen
langebracht doch sterk dekkende
lijmverven. De grotere1 vlakken
werden met rollen of ronde stok
ken uitgestreken, de geschilderde
scènes met de vingers.
Politoeren
Het laatste diepe kleureffect
werd bereikt door politoeren: de
met verdund lijmwater bewerkte
wand werd bestreken
door penseelstreken veroorzaakte
oneffenheden glad. Bij enkele
schilderijen overigens bereikte
men speciale effecten door spiegel
gladde vlakken te laten afwisselen
met wat loffere door een korte,
stugge penscelstreek. Het wonder
lijkste van dit alles is wellicht dat
de-.e wijzevan politoeren do kleuren
niet alleen hun glans verleende,
maar ook hun toon veranderde,al
thans donkerder maakte. Zo was
het beroemde „Pompeiaanse" rood
met zijn diepe warmte een dof hel
rood. toen het werd aangebracht.
Des te meer bewondering moet
men hebben voor de antieke kun
stenaars. die met de uiteindelijke
kleuren rekening moesten houden,
wanneer zij hun werkstukken
maakten.
