!«een muuR van wateR Rees naast ons op»
Kurt Edelhagen met zijn band
voor het eerst in Nederland
Visserijzone van IJsland
(tussen 4 en 12 mijl)
zal worden genegeerd
t
A
S
MAANDAG 21 JULI 1958
4 TOEN GEBEURDE het ongelooflijke, schreef schipper
Klaas Toxopeus van de motorreddingboot Insulinde later in
verslag over die te-
igtocht. „Toen gebeurde
het ongelooflijke. Ineens
kwam er een muur van
water vlak naast oils op-
ietten; ik probeerde nog
de boot op zee te krijgen,
maar het was al te laat en
met een donderende klap
werd de Insulinde wegge-
li slingerd."
,We stonden met drie
man vastgesjord in de
stuurbrug, we gingen voor
een paar seconden onder
water en lagen zeker plgt
(90 graden slagzij), de
masten over het water. En
mijn gedachten waren:
het is gebeurd, hij gaat
ondersteboven, maar God
zij dank richtte het trouwe
schip zich weer."
Het was de dag na de
stormnacht van 1 februari
1953. Om 03.30 uur in
de morgen was de Insu
linde uit Oostmahorn uit-
g gevaren omdat IJmuiden-
radio een noodsein had opgevangen van het Nederlandse m.s.
it^Franka II, dat met een slagzij van 25 graden bij het lichtschip Ter-
schellingerbank in gevaar verkeerde. Tegen half zeven in de och
tend had de reddingboot de scheefhangende coaster .bereikt ter
hoogte van Nes (Ameland) en haar langzaam voor de storm lenzende,
naar de Westereem geloodst. Het was toen omstreeks negen uur. De
kapitein van de Franka II bedankte de bemanning van de reddingboot
voor de grote morele steun, waarop schipper Klaas Toxopeus terug
keerde. Zo althans vertellen we het vandaag dedag: waarop schip
per Klaas Toxopeus terugkeerde. Maar, schreef de
schipper verder in zijn verslag, ..toen ik mijn posi
tieven weer bij elkaar had, zag ik Jannes (stuurman
J. Toxopeus) staan, maar Sjoerd Dijk (opstapper)
was verdwenen. Angst bekroop mij, maar wonder
boven wonder hing hij buiten boord aan de touwen
van zijn reddingriem. Als we niet hadden vastge
zeten, zouden we alle drie van de Insulinde zijn
weggevaagd."
Om 03.30 uur verliet de Insulinde Oostmahorn en
om 12.30 uur liep de boot het strandgat weer binnen.
„Aan dek was het een door elkaar geslagen boel. De
stutten van het springnet afgeknapt, relingstutten
krom, al onze reddingboeien verdwenen en laat ik
maar zwijgen hoe het er in de motorkamers en ver
blijven uitzag."
Zwaarste tocht
Ongeveer terzelfder tijd. dat Insu
linde met het waiter worstelde, maakte de
motorreddingboot Bnandaris de zwaarste
tocht sipds haar bestaan. De boot had
assistentie verleend aan het Indiase s.s.
Jailakitee. dat zich dwars var Oost erend
(Terschelling) ir gevaar bevond en keerde
lichtschip Terschelldrgerbark en licht
boei ET 7 naar het Stortemellk terug. Bij
de ingang var het Stort emelk werd de
leep zak overboord gezet, maar bij het
•ieren var de tros kwam de rechter wijs
vinger van schipper Klaas Tot tussen de
tros. zodat van de top slechts de helft
overbleef- Toen de reddingboot door een
grondzee werd meegesleurd, kwam er een
ne spanning in de vier duims mamól-
en hij brak. Gelukkig verliep de
gevaarlijke mamoevre, hoewei de sleep -
vas uiitgevadllen. uitmuntend ai kreeg
de Brandari6 zeer zware zeeën over. Ben
de reddingsboten 9loegen weg en de
luchtfludt raakte onklaar. Om 17.00 uur
kwam de Brander;s op de haven. Schip
per Klaas Tot stond aan het roer. on
danks het fedit dat de top van zijn rechter
wijsvinger vrijwel was verdwenen.
Knap staaltje
En op dezelfde t(jd dat de Brsndaris
door de grondzeeën voor het Stortemelk
werd besprongen, seinde het Deense s.s
Annam. dat vlak voor de Ingang van de
Nieuwe Waterweg In gevaar verkeerde,
't niet meer te kunnen redden en 't vroeg
reddingboothulp. De President Jan Leis
verliet Hoek van Holland en de schipper
zag kans langszij te komen en 24 opva-
renden over te nemen, waarbU de rcd-
dingboot echter echade opliep aan het
roer. Het overnemen van de opvarenden
was een knap staaltje reddlngwerk.
Langs de gehele Nederlandse kust van
Rottum, hot uiterste noorden, tot Cad-
zand het uiterste zuiden stond in de
>m uit te varen zodra
sr noodseinen zouden
worden -opgevangen.
Noodseinen van sche
pen, die in de orkaan
achtige storm in ge
vaar waren komen te
verkeren. En het wer
den or vele. Van Rot
tum. tot Cadzand voe
ren boten uit om sche
pen bij te srtaan en
mensenlevens te red-
Sen. De radootelegra-
Cist
de Ara
seinde toen het schip
op eigen kracht de
Nieuwe Waterweg was
binnengevaren aan de
President Jan Leis:
„Thanks for good ser-
tas"; de galjas „Koning Davld", de smak
„Christoffel Jacobus" en de schoener
Emilia Johanna" bicven In de Eierlandse
gronden. Op de Vllehors kwamen In
moeilijkheden de brik „Mercurius". de
„Vrouw Margrita", „Habets Anker" en
„Jonge Antje". Beoosten Texel vergingen
twee tjalken.
Maar de ramp met die brik „Vrede"
werd oorzaak, dat het tot doe dag onge
organiseerde reddiingwezen werd georga
niseerd en daarom is
lie ra mp van his ton-
iche betekenis gewor-
breukeliinigen verloren gaan, die gered I verscheidene kustplaatsen herinnert
haddien kunnen \yorden. In het noorder t n grote daden door eenvoudige
kwam de Koninklijke Noord- en Zuid- ia -rrlcht.
HoMandsche Redding Maatschappij en in) Langs de gehele kust van Rottum tol
het zuiden de Koninklijke Zuid-Holland- ïdzand staan dag en nacht mannen klaai
sche Maatschappij tot redding van schip en op het eerste noodsein uit te
morele steun ge-
help for us". En Klaas
Toxopeus ontving van
de gezagvoerder van
de Franka II een brief
met een dankbetuiging
voor ..de prompte en
met voorbijzien van
eigen levensgevaar ge
boden assistentie, door
allen aan boord van
de Franka II ais eei
voeld".
Zolang er schepen varen zuiden er
mannen bereid zijn „met voorbijzien
eigen levensgevaar" de haven te
verlaten om te redden wat en wie er te
redden is. Ais de Noordzee wordt opge-
zwiept door het razend jagen van de
stormwind wachten zij gespannen af of
een SOS-sem door de marconist drif
tig de ether ingezonden, hun hulp in
roept. Om er don op uit te gaan met
het be9te materiaal, dat hun ter beschik
king staat.
Oktober 1824
Dat beste materiaal kwam pas na de
storm van 14 oktober 1824, toen een ramp
voor de kust van Hulsduinen een golf
van ontroering door ons land deed gaan.
Die dag verging de „Drie Gezusters" b|J
Schevenlngen. B|j Callantsoog strandden
de „Industrie" en „Jonge Hendrik". De
„Aurora", de „Vrede" en „Vrouw Feun:
geraakten b|j Hollands noordelijkste pui
op de kust. Bij de Koog bleef de „Pal-
Als de storm de
Noordzeekust beukt
en huizenhoge golven
zwaar stampende sche
pen bespringen, staan
langs de gehele Neder
landse, kust. van Cad
zand tot Rottum. de'
dingwezen op hun post
om, zodra een S.O.S.
in zenuwachtige morse
tekens door de ether
gaat, uit te varen en
hulp te bieden aan
mensen In nood. Want
dat Is het doel van de
Koninklijke Noord- en
Zuid-Hollandse Redding-
MaatschappU en van de
Koninklijke Zuid-Hol
landse Maatschappij tot
Redding van Schipbreu
kelingen: er voor wa
ken. dat geen levens
verloren gaan, die ge
red hadden kunnen wor
den. Duizenden schepe
lingen In de gehele
wereld denken dank
baar terug aan Neder
landse redders. Dag In
dag uit z|jn z|j op hun
post om, met voorbij
zien van eigen levens
gevaar, de zee op te
gaan als de storm de
Noordzeekust beukt en
huizenhoge golven zwaar
stampende schepen be
springen.
deel
„Als im Huisduinen
:»ekend wordit dait de
Dri'k „Vrede"
vaar verkeert, wagen
seven Hmsduiners zich
met een kleine sloep
in de branding. Maer
zij worden al direct
teruggeslagen
scheidene riemen gaan
vertoren. Twee roes
jes, Arien Kramer
^ornelds Zuydenwimd
rijden te paard
iet dorp om andere
riemen te halen. Zc
Dinden deze aan d<
den vast en kerer, in
galop terug
strand. Drie
na de eerste redding-
poging ai zo uitgeput,
dat zij door anderen
moeien worden ver
vangen. Weer gaat de
«loep in zee en de
redders slagen er in
ie „Vrede" te berei
ken. Met edf schiip-
>reuke'.ingen keren zij
«rug naar de wad. De
kapitein, de stuurman
ïn de bootsman van
de „Vrede" blijven nog
lan boord en een der
de tocht moet worden
indernomen. Oomeins
Kramer, de 60-jarige
vader van Arien
vraagt nog of hij dlien»
plaats maar niet zal ïn-
wil er niet van horen
En weer gaan de Htiis-
duimers de branding
in. Met de laatste drie
schipbreukelingen ko
men zij op Huieduinen
aan. maar plotseling
J wordt de sloep door
een zware grondzee
getroffen en kantelt. Eén man wordt ge
red, Arien Kramer verdrinkt voor de
ogen van zijn vader".
Twee
maatschappijen
Een maand baiter en een week na et-
kaar werden twee maatschappijen opge
richt, die van die dag af en zonder hulp
het reddingwezen ter hand
zouden gaan nemen. Haar devies werd:
zolang er schepen varen, zullen redding
boten nodig zijn. Het is onze plicht er
•oor te waken, dat geen levens van schip-
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
De ramp Is volkomen: het schip is ge
broken. De opvarenden konden wor
den gered, maar de oceaanstomer ging
verloren. Langzaam zakt het voorste
gedeelte weg in het donkere water.
Nog enkele seconden en niets aal
meer herinneren aan de tragedie, die
zich In enkele uren afspeelde
breukoWngen, die elk
kust voor haar rekening nem<
nen werd het scheidi ngspunit-
Aan beide maatschappijen kregen ln de
loop der paren duizenden schipbreukelin
gen hun leven te danken.
Op 18 februari 1928 Liep het met cacao
bonen geladen Engelse s.s. „Shonga'
damks de zware WZW-storm (windkracht
9) de haven van IJmuiden uit. De diep
gang achter bedroeg 61 dm. voor slechts
40" dm, en het gevolg was. dat men het
voorschip niet in de wind kon houden
Buiten de pieren gekomen direef het schip
naar de kust, waarbij het de Noord er pier
op slechts 15 meter passeerde. Beide an
kerkettingen ratelden uit en het nood
sein NC werd gehesen. Sleepboten zager
geen kans naar buiten te
konten. De ankers krab
den, het achterschip
stootte en de schroef
ging verloren. Het pleit
was spoedig beslecht. De
kettingen braken, hel
voorschip zwaaide rond
en wrong het vastzitten
de schip af ter hoogte
van het mach-inekamer-
schot. Gelukkig bevond
de Noordzee wordt opgezwlept dooi
razend jagen van de stormwind we
z|J, dat op hen een beroep kan wor
den gedaan. En dat beroep op hen za)
nooit tevergeefs z|jn.
Hoog zit het schip op de pier. De
redders zijn met hun boot naar
het wrak gevaren. Een lijn wordt
uitgegooid en één voor één glij
den de schipbreukelingen om
laag, naar de op de golven dan
sende reddingboot, die hen in
veiligheid zal brengen. De bange
uren zijn voorbij.
zich de gehele beman
ning op het voorschip
Dit diroeg nog enige me
ters en bleef toen met de
steven landwaarts in de
wilde brandling ritten
IJmuiden beschikte noe
niet over een motorred-
dingboot en tengevolge
van de verlegging van
het noordelijk haven
hoofd in verband met de
bouw van de grote schut
sluis, was het station
IJmuiden-noord buiten
dienst gesteld, zodat de
hulp van Wljk-aan-Zee
moest worden ingeroe
pen. De roeders van
Wijk-aan-zee deden hun
best. doch slaagden er
niet in door de zware branding te komen.
Zo viel de nacht en nog steeds bevonden
zich 41 opvarenden in levensgevaar op het
voorschip van de „Shonga". De motor
reddingboot „Dorus Rijkers" uit Den Hei
der was echter in aantocht en zou met
daglicht een reddingspoging wagen. Ze
kerheidshalve werd ook de reddingboot
van IJmuiden-Zuid via de Velserpont
Wijk-aan-zee gereden. In de ochtend
19 februari slaagden zowel de „Dorus
Rijkere" ails de roedreddingboot erin
langszij van het wrak te schieten. De
motorreddingboot liep met 32 schipbreu
kelingen en de scheepshond de haven van
IJmuiden binnen, de roedreddingboot be-
geredden het strand van
Wijk-aan-Zee. Captain Livereege van de
Shonga" zei kort maer krachtig: „You
iid everything you could and you did
it in the best way possible". CU deed alle»
wat in uw vermogen
op de best* mender).
Duizenden schipbreukelingen z|jn In de
loop der Jaren door mannen van de belds
latschappijen van hun tot ondergang ge
doemd schip gehaald. „Met voorbijzien
gen levensgevaar". Honderden red
ders hebben hun leven gegeven om dat
anderen te behouden. Een monument
Naar een nieuwe jazz-stijl
onmiddellijk de naam van Kurt Edelhagen
vallen. Deze nu 38-jarige, donkere, breed
geschouderde man. met de dikke hoornen
bril. Is onmiddellijk na de oorlog begon
nen met de ontwikkeling van z|jn Jazz
idealen. Z|)n nuchter en ook wel Juist
advies was steeds: „Wil je goed jazz
spelen dan moet Je eerst goede dansmu
ziek kunnen spelen." Op deze manier I*
het dan ook gelukt „the American way of
music" in Duitsland en later ook In Euro
pa Ingang te doen vfnden.
Het begin voor Kurt Edelhagen. die op
3 juni 1920 te Herne geboren werd. was
moeilijk en duurde lang. In 1945, terug
gekeerd uit krijgsgevangenschap, speelde
iet een 4 man combo in een Engelse
club ln Herne. Dat was nog maar een
soort tingelen, maar hij nam het ernstig
op en zag het als een bescheiden begin
voor een grote toekomst. Klassiek opge
voed als pianist aan de Folkwang-Schule
te Essen, ging hij later door in de lichte
afdeling. Die overgang viel hem niet di
rect zo gemakkelijk en juist dat bewijst,
dat het hem ernst was met de lichte mu
ziek. Het was. zoals de Duitsers dat noe
men, een ziel- und verantwortungsbewus-
sten Schrltt"
En al lette Edelhagen dan ook verder
sterk op hetgeen van over de Oceaan
kwam. nooit heeft hij de neiging gehad bij
zijn Jazz en dansmuziek plagiaat te ple
gen. Hij wist precies welke weg hij
moest gaan. Zo bouwde hij een ortcest
op van 14 man. In 1946 kwam zijn eerste
grote kans en speelde hij een half jaar
in Bad Kissingen De volgende stations
zijn Heidelberg, München. de Beierse ra
dio-omroep en in 1948 wordt hij door deze
omroep geëngageerd voor studio Neuren
berg. Van l Januari 1952 tot 31 maart 1957
speelde hij voor de Südwestfunk Baden-
Romantische en Haagse
School bij Scheen
„Aanwinsten uit de Romantische- en
Haagse School" heet de tentoonstelling,
die van 1 tot en met 30 augustus wordt)
gehouden in kunsthandel Pieter
Scheen, Zeestraat 50. Den Haag. D
grote expositie omvat o.m. werken
A. H. Bakker-Korff, J. W. BUders.
Bosboom. P. J. C. Gabriël, J. B. Jongkind.
K. Kersen. J. C. K. Klinkenberg. B. C.
Jan en J. H. Weissenbruch, Ch. Leickert.
Schelfhout. C. Springer, W. Verschuur,
Jan en J. H. Weissenbruch.
Tijdens concert stierf
pianist Schapiro
Tijden» de uitvoering van Mozarts Kro
ningsconcert op het Muziekfestival van
Carmel (Callfornlë) is zaterdagavond door
een hartaanval overleden de Russische pia
novirtuoos Maxim Schapiro. Schapiro. die
59 Jaar is geworden, kreeg halverwege het
concert last van een benauwdheid. De diri
gent tikte onmiddellijk af en de pianist
verliet het podium. BIJ zijn aankomst in
het ziekenhui» van Carmel was hij reeds
overleden. Schapiro, die In Mill Valley
(Californië) woonde, aanschouwde het le
venslicht in Saratof ln Rusland. Hij liet
zich echter tot Amerikaan naturaliseren.
Schilder Guy Gene de Bois
(74 jaar) overleden
Guy Gene de Bois. de befaamde Ameri
kaanse kunstschilder, is vrijdagavond op
74-Jarlge leeftijd in zijn woning te Boston
overleden. Zijn schilderijen zijn tent
gesteld geweest in alle grote steden vs
Ver Staten en Europa. Een van zijn schil
derijen behoort tot de 40 Amerikaanse doe
ken, die uitgekozen zijn voor de Wereld
tentoonstelling te Brussel
i deed he»
Resolutie van
Baden. Van dat ogenblik af legde hij de
baris voor rijn grote orkest en werd ook
de grondslag gelegd voor zijn eigen stijl.
Hij deed dat grondig, zodat men altijd
een weldoordacht systeem kan herkennen
zonder dat hU terechtkomt In „bevroren"
improvisaties. Meer dan een half dozijn
van de beste arrangeurs was steeds bezig
met het 9chri)ven van arrangementen
Polydor-opnamen, concerten, tour
radio- en TV-optreden van deze pro
minente Europese Big-Band.
In 1957 kreeg hij opdracht een geheel
reuw groot orkest op te zetten voor de
West-Den tscher-Rundfunk te Keulen en
toen heeft Edelhagen met belde handen
de gehele Europese elite op Jazz-muziek
gecontracteerd. „Tot nu. toe hadden we
All-Star-»ectie in ons orkest, nu heb
ben we een All-sUr-Band"." zei Edel
hagen ons. Naast Duitse solisten spelen
Tentoonstelling over
Nieuw-Guinea
In het Etnografisch Museum te Delft
wordt van 5 juli tot 4 oktober een ten
toonstelling gehouden over Nieuw-Guinea.
bestaande uit kunat uit privé bezit. De
expositie wordt zaterdagmiddag om vier
uur geopend door dr. S. Kooijman. con
servator van het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde te Leiden.
reders uit
zes landen
Eigenaars van schepen uit Groot-
Brittannië en uit zes andere landen
hebben vandaag bekendgemaakt, dat
zij na 1 september zullen doorgaan
om binnen IJslands nieuwe twaalf-
mijlszone te vissen, maar buiten d*
oude viermijlszone.
Deze verklaring wa6 vervat ln een reso
lutie. aangenomen tijdens de vergadering
die de reders op 14 Juli te Schevenlngen
hielden om IJsland» verklaring van 30 Juni
te bespreken, waarbij dit land aankon
digde rijn visgronden met 1 september
te willen uitbreiden. De resolutie, waar
van bijzonderheden vandaag bekend zijn
gemaakt, is overhandigd aan de regerin
gen van Groot-Brltannlë. Denemarken.
Nederland. België. Frankrijk. Spanje en
van de West-Duitse bondsrepubliek. D»
resolutie bevat een verzoek aan
ringen om de visserij ln dit gebied
willen beechermen. zo mogelijk door een
gecoördineerd optreden.
De reeolutle is ook gezonden naar de
verenigingen van eigenaars van trawler»
ln Noorwegen en Zweden ter doorzend!na
aan de regeringen dezer landen.
De resolutie noemt het besluit van de
IJslandse regering een overtreding van
de internationale wet. Z|) w|jst er voorts
op dat verschillende landen veel onder»
historische rechten hebben om In de be
wuste wateren te vissen dan de IJslander»
zelf en dat IJsland daar met stoomtrawlers
Is begonnen te vissen kort voor het uit
breken van de eerste wereldoorlog Daar
om kunnen de landen, die daar gevist heb
ben. hun wettelijke rechten op dese vis
gronden niet opgeven, aldus de resolutie.
Anders zouden z|J geen voldoende vis
meer kunnen aanvoeren voor de Europese
bevolking.
De resolutie verwerpt ook IJslands be
wering dat de uitbreiding van de oude
grens noodzakelijk 1» om een te intensieve
visserij Ln dit gebied te voorkomen Er
wordt op gewezen det het besluit de IJs
landse viseer» toeetaat in dit gebied te
blijven vissen. Niettemin, zo zegt de
Lutie, zijn de verenigingen
Kurt Edelhagen. de Duitse Jazz-musi-
cus, die donderdag- en zaterdagavond
voor het eerst met zifn nieuwe All-
Star-Band in ons land zal optreden.
in Edelhagens band Engelsen. Fransen,
Belgen, Zwitaers, Oostenrijker». Italianen
en Joegoslaven. Het rwaartepunt verlegde
hij van de commerciële muziek (dansmu
ziek .etc.) naar de Big-Band-jazz.
De echte liefhebbers van de moderne
jazzmuziek zullen dus seker nieuwsgierig
zijn naar bet eerste optreden van Edel
hagen In ons land en wel op 24 en 26 Juli
In het Kurhauste Schevenlngen. Rlta
Reys treedt als soliste op.
ATLAS ONTPLOFTE
KORT NA START
Door een fout aan het controlestelsel
is zaterdag kort na de start een inter
continentale raket van het type Atlas
ontploft Het wapen was gelanceerd van
de Amerikaanse baai* Cape Canaveral
In Florida.
Na een ogenschijnlijk goede 6tart be
gon de raket al spoedig een slingerende
beweging te maken. Even later ont
plofte zij.
Nieuwe kladpartijen
te Djakarta
Amerikaanse en Britse gebouwen te Dja
karta waren hedenmorgen besmeurd met
slagzinnen tegen het optreden dezer lan
den ln het Midden-Oosten. Met rode verf
was op kantoren en woningen geschilderd:
„Jaag de Amerikanen uit Libanon", „Ver
oordeelt de Britse interventie ln Jordanië'.,
.Handen af van Libanon" en ..Gooit do
Amerikaanse bandieten uit Libanon"
De Indonesische regering heeft het nieu
we bewind ln Irak erkend.
RAAB ÖPBEZOEK
IN MOSKOU
De Oostenrijkse kanselier Julius Raab,
zei vanmorgen even voordat hij per vlieg
tuig naar Moskou zou vertrekken hij
brengt een officieel bezoek aan de Sowjet-
unie dat btj de Russische regering zal
verzoeken om wijziging tn de overeen
komst over de leveranties die Oostenrijk
aan Rusland schuldig is. Verder zal hij
trachten de regering ln Moskou te bewe
gen. Oostenrijkse staatsburgers die zich
nog tn de Sowjetunle bevinden en naar
Oostenrijk willen terugkeren, te laten re
patriëren.
Tondano veroverd
op rebellen
De Indonesische regering heeft te Dja
karta bekendgemaakt, dat haar troepen op
17 Juli Tondano in Noord-Celebe» op d»
opstandelingen veroverd hebben. De op
mars naar dte stad begon 26 Juni. De op
standelingen zouden met achterlating van
vele gesneuvelden naar Tomohon zijn ge
vlucht. Deze plaats ligt evenals Tondano
in de bergen, maar twaalf kilometer meer
naar het oosten. De regeringstroepen had
den tien dagen om Tondano moeten vech
ten. Zij waren op zware tegenstand ge
stuit.
De reders kwamen overeen elkaar voor
1 september weer te ontmoeten om ver
dere beschermende maatregelen te tref-
„v fen voorgeval zij geen oplossing voor het
de West-1 probleem hadden gevonden.
