MAASBRACHT
atoomvuilnisman
wembad
Steeds meer protestants
bolwerk in Limburg
Schippers voelen er zich thuis..
Bange verpleegsters
ZONDAGS
BLAD
ZATERDAG 12 JULI 1958
Hieuw? Ccihsrljc (ffoiiranl
VAN BOSTON
Tien centimeter beton en een vliesdunne stalen wand,
dat is alles! Breekt deze bescherming, dan komen onvermij
delijk radio-actieve stoffen aan de oppervlakte om daar on
heil te stichten. En deze tien centimeter beton omhullen
Amerika's atoomafval, dat dagelijks in grotere hoeveel
heden geproduceerd wordt, dat men ergens moet wegwer
ken, vóór het eên catastrofe veroorzaakt.
In de Golf
van Maine, ter
hoogte van de
stad Boston,
is, de Atlan
tische Oceaan
op veertig ki
lometer uit de
kust reeds hon
derd meter diep. Dit gebied is
door een beslissing van de mach.
tige atoomcommissie van de
Verenigde Staten de twijfelach
tige eer te beurt gevallen, de
atoom-mestvaalt van de V.S. te
worden. Hierheen voeren geen
scheepvaartwegen en hier wordt
de bodem bedekt door metersdik
slib.
En daarom kan Mister G. uit
Boston ook in de laatste jaren
voortdurend zijn zaak uitbreiden
en steeds meer dollars op zijn
bankrekening brengen. Hij ver
richt eigenlijk heel eenvoudig
werk. Er is slechts één „maar"
aan verbonden: Een tiende se
conde kan voldoende zijn om een
dodelijke dosis straling op te
doen. Mister G. bezit een redelijk
zeewaardige sleepboot en twee
redelijk stabiele lichters. Vlakke
sleepschepen met een groot laad
vermogen en de stabiliteit van
een vlot.
Licentie
Van de atoom-commissie kreeg
hij een licentie om het afval van
de splitsingsprocessen te mogen
vervoeren en het te lossen in de
Golf van Maine. Overheids
instanties en particulieren telt
hij sindsdien onder zijn klanten.
Zij brengen hun atoomafval naar
Boston en daar gaat het op
Mister G's lichters. Rechthoekige
betonnen blokken omhullen de
ronde stalen vaten met de radio-
aktieve sto//en. van isotopen tot
„besmette" gereedschappen. Tien
centimeter beton is voldoende,
wanneer... het tenminsteniet
barst.
Buitengaats
Mister G. laadt dit afval op zijn
dekschuiten en vaart buitengaats
reder bemanningslid draagt een
icigerteller bij zich. Vaak genoeg
dansen de nerveuze wijzers over
de rode streep om het maar
eens heel onwetenschappelijk te
zeggen wanneer de radio-
aktiviteit zjjn vernietigend werk
doet. Maar wie
heeft er op den
duur aan boord
van die lich
ters nog tijd
voor, daar
voortdurend op
te letten
Aan de mast van de sleepboot
wappert de internationale kruit-
vlag. Hij waarschuwt: „Voorzich
tig. ga mij uit de weg, ik heb
explosieue lading aan boord!"
Maar wie lei nu op zo'n sleep
bootje met zijn onaanzienlijke
aanhangers?
Een plons
Wanneer na vier uur varen
eindelijk de veertig kilometer
afgelegd z\in, stopt Mister G. zijn
antieke stoommachine. Met de
hand bediende winches tillen de
betonblokken op. een! laadboom
zwaait naar buiten en als een
reusachtige dobbelsteen plompt
het blok met zijn gevaarlijke
lading in de oceaan. Beneden
wacht het slik. Het breekt de val,
neemt de atomaire last snel in
zich op en laat deze niet' weer
los. Reeds meer dan 500 vaarten
maakten de lichters naar dit
watergebied, waar iedere keer,
wanneer er weer een lading is
gelost, een boei wordt uitgezet.
Het is intussen al een uitgestrekt
gebied geworden en het einde
van deze voor Mister G. zo
bloeiende zaak is nog niet te zien.
Integendeel Hij heeft al een
tweede sleepboot besteld, groter
•n sneller. Misschien zal hij er
twee vaarten per dag mee kun
nen maken naar de Golf van
Slechts vier
Tot dusverre kregen slechts
vier rederijen in de V.S. een
licentie voor de afvoer van
atoom-afval. Drie daarvan -lig
gen aan de kust van de Stille
Oceaan. Slechts Mister G. werkt
aan de Atlantische kust. In het
begin maakte hij zo'n 100.000
dollar per jaar. Nu is het al veel
meer, want 70.000 vaste klanten
willen maar liefst zo gauw mo
gelijk dat gevaarlijke afval
kwijt zijn!
Mr. G. verdient
veel geld
school, de heer H. J. W. Lutke
Schipholt. mag niet klagen. Hij
schrijft gemiddeld per jaar vier-
tot vijfhonderd nieuwe leerlingen
in en hij heeft berekend, dat tij
dens het bestaan van de school
kinderen van 2300 binnenschepen
de lessen hebben gevolgd.
Ook is er-in -Maasbracht een
walschool. ondergebracht in d«
zaaltjes van het Hervormde ge
meentecentrum. En een internaat
voor schipperskinderen, waar der
tig Jongens en dertig meisjes een
thuis vinden gedurende hun school
tijd.
Mogelijkheden
Dat allemaal dankzij de voor
keur. die de schippers Maasbracht
schenken en waardoor het dorp
uitgroeide tot de derde binnenha
ven van Nederland. Een haven
met een jonge scheepswerf en met
In de toekomst *en omvangrijk
complex voor het transport van
graan en veevoeder, dat gebouwd
zal worden door de Limburgse
Boeren- en Tuindersbond.
Een haven met grote mogelijk
heden voor de toekomst. Er wordt
al gesproken over een nog druk
ker scheepvaartverkeer als de be
ruchte ..stop van Ternaaijen" tot
het verleden zal behoren, als het
nieuwe sluizencomplex van het
Julianakanaal gereed zal zijn, als
een kanaal zal zijn gegraven di
rect tussen de Maas en het Roer
gebied een verbinding, die de
lange weg buitenom over Nijme
gen zal doen verdwijnen.
Steeds meer vestigen zich
schippers, die het water de rug
toekeren, in Maasbracht aan de
wal. Steeds meer laten schip
pers zich overschrijven. De
kern groeiten Maasbracht
groeit mee, niet in de laatste
plaats ais protestants centrum
in het midden-Limburgse land.
Maasbracht ligt gunstig op de
plaats ivaar het Julianakanaal uit
mondt in de Maas. Eén sluis be
heerst de toegang in de toe
komst zullen het er drie zijn.
Omdat de binnenvaart op het
Limburgte 'stuk van de Maas een
drukke vaart is.
Overal op de rivieren en kanalen niet men de Nederlandse binnen
vaartschepen statig voorbijglijden. En ook als men in de trein
langs de Duitse Rijn spoort, lelt men tientallen schepen, die de
Nederlandse vlag voeren. Zij brengen hun vrachten van hier naar
daar. In het tegenlicht van tfe vallende avond langs de Schie in Delft
(foto) vertrekken de schepen, misschien op u<eg naar Dordt, naar
Mannheim, of naar Maasbracht, waarover een onzer redacteuren op
deze pagina een boeiende reportage schreef.
is eigenlijk een noodzaak
Twee jaar geleden werd in Maasbracht hel
protestants-christelijk internaat voor schip
perskinderen Prins Bernhard" geopend
en alle plaatsen ervan zijn bijna van de
eerste dag af bezet geweest. Dertig jongens
en dertig meisjes vinden er oen thuis in de
jaren, waarin zij aan de wal de school
doorlopen.
Directrice R. Evers is met goed recht trots
op haar „Prins Bernhard", dat uitgroeide
tot een voortreffelijk internaat waar de ou
ders hiin kinderen vol vertrouwen heen kun
nen sturen. Een staf van zeven kinderver
zorgsters en'keukenmeisjes („ze komen al
lemaal uit een schippersgezin") staat er
borg voor, dat het de jongens en de meisjes
aan niets ontbreekt.
„Er is", verzekert mejuffrouw Evers, „een
goed contakt met de ouders. Als hun sche
pen in Maasbracht aanleggen krijg ik ze op
bezoek, omdat ze over hun kind willen pra
ten. Bovendien geeft „Prins Bernhard" spe
ciaal voor de ouders een blaadje uit, waar
in de wederwaardigheden in het internaat
worden verhaald. En In bijzondere geval
len grijpen de ouders de telefoon".
„Het zou niet goed zjjn als ik geen wensen
meer had. De liefste is wel de wens een
zwembad rijk te zijn. Er zijn vrijwel geen
schipperskinderen, die de zwemkunst mach
tig zijn als ik ze het kon lerenzou ik
naar mijn stellige overtuiging heel nuttig
werk. doen. Het dichtstbijzijnde zwembad is
in Roermond en dat is net te ver om er
regelmatig heen te reizen".
„Ik ben hier nog niet zo lang geleden ko
men werken. In het begin zat ik er nog wel
'es over in hoe ik de ouders snel zou kunnen
bereiken als er iets met de kinderen aan de
hand zou zijn. In de praktijk is me echter
gebleken, dat de verbinding in een heel kor
te tijd kan worden gelegd dankzij de mede
werking van de radio, de sluismeesters, de
brugwachters en de rivierpolitie".
„Tijdens de vakanties altijd en tijdens de
weekeinden regelmatig vertrekken de kin
deren voor korte of langere tijd weer naar
het gezin aan boord. Het is mijn prettige
ervaring", aldus de directrice, „dat de kin
deren altijd weer graag terugkomen naar
het internaat".
BINNENSCHIPPERS, die op het Limburgse stuk van de Moas verdagen, zoeken bij
-'-'voorkeur in Maasbracht de wal. Noem dat gerust een wonder, want alle dorpen zijn
daar, van de rivier af bekeken, aan elkaar gelijk: ze tonen boomkruinen, huizendaken
en een korte kerktoren, die wat verlegen uitsteken boven de gladde, stevige dijk. Toch
varen de schippers Grevenbicht en Bom onaangedaan voorbij, naar Stein zien ze nauwe
lijks om, maar in Maasbracht sturen ze de kop van hun schepen weg uit het midden van
de stroom. Daar leggen ze zwierig aan, alsof ze ermee willen aangeven weer thuis te zijn.
reizen uit: kolen, kunstmest, steen
slag. cement en cilex. Terwijl er
buiten de beurs om een handel
bloeit in zand en grint. Het is het
massa-goed. dat er verhandeld
•af kwam in die wordt vroeger in nog groter va-
boord zelfs een riatie, omdat toen ook verpakte
'de 'andere doröen lood» nodif. Er «aren er »el. die cement, stenen. dakpannen, en
uorpen _enwi.s bleven en dachten zón- drameerbuizen werden gevaren.
der loods te kunnen varen. Maar Maar die tijd i, voorbij. Dr
beste kans in de vrachtauto cn het beurtschip
Ze voelen er zich thuis. En dat niet om de Als je sti
gezelligheid, want op dat punt verschilt HJd had je
Maasbracht zeker i
aan de rivier. En ook niet om de vracht, want lwua
die kunnen de schippers overal wegslepen
langs de Maas in de mijnstreek zelfs nog stroom te pletter te lopenin de brachten
in grotere ladingen dan in het midden-Lim- uiterwaarden. Over stroom-op Wad
burgse. Toch zoeken ze in Maasbracht de hoefde je in die tijd met
wal het „waarom" blijft een open vraag
zie het als het wonder van de rivier.
die
Het dorp ligt gunstig op de plaats; waar
Julianakanaal uitmondt in de Maas. Een fei
sluis blokkeert het water op de scheiding als boord liggen. Ze zwenken af
een rots. „Vroeger, toen dat katiaal nog niet ge- J
graven was", zegt een schipper, „kon het hier
in de regentyd machtig spoken."
Maasbracht werd het centrum
van de kleine binnenschepen. De
schepen tot zo'n duizend ton. Daar
is in Limburg nog emplooi voor.
ook al zijn de wachttijden tussen
Bij Maasbracht laten de schip- dteppr.eizen 'P '^et ï°n8?te verleden
zwak schip zelfs niet te piekeren:
je sloeg harder terug dan Je mo
tor je vooruit bracht".
steeds groter geworden. Zeker
voor de allerkleinste vaartuigen,
de sluis naar het veilige rak van Zand en grint, kunstmest en steen,
het beschermde kanaal. Eén sluis slag (voor de Deltawerken, hou
beheerst de toegang
In Maasbracht sturen de binnenschippers
kop van hun schepen weg uit het midden
de stroom. In Maasbracht leggen ze aan orr,
ze er zich thuisvoelen. Daardoor ontwikkt
het dorp zich in de loop der jaren tot
derde binnenhaven van Nederland.
komst zullen het er drie zijn. Om
dat de binnenvaart op het' Lim
burgse stuk van de Maas een druk
ke vaart is.
den de schepen echter nog wel i
de vaart. En omdat de schippers
dat weten komen er steeds meer
in Maasbracht hun geluk beproe-
Maasbracht groeide uit tot de
c. derde- binnenhaven van Neder-
bigen leven land en er zijn voorshands npg
geen tekenen, die erop zouden
De voorkeur, die de schijipers kunnen wijzen, dat die plaats
Maasbracht schenken, heeft het wordt bedreigd,
dorp niet onberoerd gelaten. Niet
in zijn haven en niet in zijn kom. mnA
In het water komen er de sche- in ae raaa
pen tot rust. Honderden schepen
soms. in rijen gemeerd aan de
voet van de dijk. En aan de wal
zijn het de schippers zelf. die op
Zand- en grinthandelaar T. van
Dalen zal in september in de
v.v £fU»e "ad va" Maasbracht als
het dorp hun stempel drukken. Ze 'ld zitting nemen. Dat zal voor het
leven er hun eigen leven: sloffe- dorp geen gewoon gebeuren zijn.
lijk in hun zakelijk centrum, dat want de heer Van Dalen is pro-
schippersbeurs heet geestelijk testant en in de raad zal hu. als
in hun kerkelijk bastion, dat zich eenung^.i
onder de druk van een grote be
langstelling in een regelmatig
tempo uitbreidt.
L -te*.-
r-ü.vt-
protestants-christelijke
Bevolkingsgroep vertegenwoordi
gen.... voor het eerst in de ge
schiedenis van de gemeenteraad
van dit midden-Limburgse dorp.
mEr werden op de jongste ver-
aardige is, dat 'die groei uitsïui- kiezingsdag 2358 stemmen uitge-
tend betrekking h.ecft op het werk bracht, waarvan er 256 vertrou-
van protestantse kerkgenootschap- wen schonken aan de c.h.-man
pen. Maasbracht werd met twee Van Dalen. Dat bewijst de groei
kerken, twee scholen en een in- van de protestantse kern in de
ternaat voor schipperskinderen gemeente, die nog in 1940 zeven
een protestants centrum in het gezinnen telde met een gezamen-
roomse Limburgse land. Iedere hjke sterkte van vijftig burgers,
keer, als nieuwe uitbreidingsplan- fie kjnderen meegerekend. In acht-
nen onder het oog van burgemees- tien jaren groeide dat groepje
ter Ewalds worden gelegd, zegt ud tot.een stam van zevenhon-
het hoofd van het roomse dorp: derd. Steeds meer schippers, die
„Ik mag wel gaan oppassen want het water vaarwel zeggen, vestigen
jullie zijn in staat van mijn ge- zich in Maasbracht, terwijl aan de
meen te een volmaakt protestants aftdere kant steeds meer varende
bolwerk te maken".... hij kan het schippers hun domicilie wijzigen
lachend zeggen, omdat-de verhou- ze vragen overschrijving
dingen in Maasbracht goed liggen
tussen de volgelingen
en die van Calvijn.
Massa-goed
lieten 168 kinderen in de steek
(Van onze correspondent in Bonn)
„Honderd-acht-en-zestig Duitse kinderen zijn
door hun pleegzusters in de steek gelaten. De Duitse
bevolking wordt gelast deze kinderen tot zich te
Op de schippersbeurs
om de vrachten. Zelfs in
slappe tijd geeft de beurs
de haven 1
Rome tig terugkeren n<
In het dorp* behouden de schip
pers hun eigen plaats. De roomse
en de protestantse kernen van de
gemeente leven er verdraagzaam,
maar streng gescheiden naast el-
gaat het kaar en van een vermenging van
•- deze oude en nieuwe bewoners is zo op
nemen.
I Dit bevel werd op 10 mei 1945 door de Tsjechoslowaakse auto
riteiten opgeplakt aan fle muur van het stadhuis in de Zuidduitse
«tad Saaz en elk half uur door stadsomroepers herhaald.
'i Avonds waren alle kinderen op dertig of veertig na weggegeven dêo^Tslecbosiowakife"
jen weggehaald door mensen, die zich in hun eigen oorlogs-ellende iand doorstaan, maar
[—de Russen waren de dag tevoren de stad binnengetrokken snel genoeg geweesL enkele
[hun lot aantrokken. -
krijgen een smal linnen bandje,
waarop hun naam en leeftijd
staan, om de pols genaaid. Voor
vele kinderen is het de laatste her
innering aan hun ware naam. naar
later pas zal blijken. Op 9 mei' j
arriveert het kindertransport on
der begeleiding van 30 verpleeg
sters en kinderjuffrouwen van hei
N.S.V. in de Zuidduitse stad
§aaz (Zoteo heet zij nu en ligt
ten westen van Karlsbad). Het
heeft de vlucht per autobus dwars
Sudeten-
Schrille ionelen op
op Zuidduiis marklplein
Pas meer dan
13 jaren later
hoort men daar
van in de Bonds
republiek door
het veelgelezen
weekblad „Stern"
dat het relaas
schilderde van
hoe het tot deze
kinder - uitdeling
in Saaz kwam
en wat er met de
kinderen is ge
beurd. Een 82-
jarige man
Opa Fuchs en
zijn vrouw pro
beren nu nog
voor de inmid-
i dels opgegroeide
kinderen hun
ware ouders en
voor de ouders
(voor zover zij
nog in leven zijn)
hun vermiste
kinderen (16.000
zijn er in West-
Duitsland in to
taal) te vinden.
j Het was februari 1945. De Duit-
1 se fronten in het westen en oosten
waren in elkaar gestort. In het
daarna dringen de Russische
pen de stad binnen.
Het merendeel van de kinder-
1'uffrouwen en -verpleegsters ris-
:eert de komst van de Russische
soldaten niet en neemt de vlucht.
Zij laten de aan haar zorgen
vertrouwde kinderen achter, ue
Tsjechische autoritei
ten vinden het kin-
dertranspoi^. Zij we
ten geen andere op
lossing dan de kinde
ren weg te geven en
op het marktplein van -
Saa7 nppr te lrnrvpn goederenwagons
en hun bevel uit tg Puitsland *e"
vaardigen, dat e
Duitse bevolking
Saaz de kinderen moet
opnemen. Op dekens
voor het stadhuis wor
den ze neergelegd, de gr j
babies in rieten mand- ^eren. van wie er vijftien onder-
weg sterven. Tijdens het opont-
Geen voedsel
werking tussen beide groepen on
derling. een goede samenwerking
ook met het burgerlijk bestuur.
Kerkbouw
De jaren '50 en '51 waren be
langrijke jaren voor de protestan
ten van Maasbracht. Zij brachten
de opening van een
gereformeerde en
van een hervorm
de kerk; zij sloten
jjSk daarmee een tijd
perk af waarin de
godsdienstoefenin
gen gbhouden
moesten ^worden in
kroeg, een schuur
en in een bioscoop.
In de kerken gaan
schipperspredikan-
ten 's zondags voor
in de dienst do
de hervormden, do
de leden van de
Gereformeerde Kerk.
In de haven ligt de schippers-
school gemeerd. Het gebouw werd
in 1936 opgetrokken op een oude
bak van de Zuiderzeewerken en
kort na zijn ingebruikneming ver
trok het naar de Roer. Tijdens de
oorlog lag de school in Dordt
sinds '45 in Maasbracht. In twee-
en-twintig jaren werden er 5000
leerlingen ingeschreven; zeven
leerkrachten werken er in de twee
„Wallisch"
de Silezische Stad Landeshut.
aan de voei van het Reuzengeberg
te en aan de grens met Tsjecho-
slowakije. begint de evacuatie.
ekening, die voor Der
van de oóggetuigenverha-
tn de kinder-verdeling in
in het Tsjechisch-Duitse
grensgebied.
(Tekening: „Der Stem")
de zusters het veld
wat aardappels te stelen. Als zij
terugkomen zijn de goederenwa
gons en daarmede ook de kinde-
De bevolking van ren verdwenen. Zij zijn tot op
Saaz heeft zich over de huidige dag zoek. Men zegt.
de kinderen ontfermd, dat zij leven in een klooster in
Mevrouw Margarethe Bovensilezië. Van alle 168 kinde-
Titzentaler, die nu in ren, die op het marktplein van
Augsburg woont, nam Saaz werden weggegeven, zijn er
een babytje dat van 20 weer in de Bondsrepubliek op-
honger op zijn vingers gedoken.
zoog. „Wallisch" was
de naam. die in de Lot Onbekend
trappelzak was ge
naaid. De jongen is nu Zeven hunner heeft het Duitse
veertien jaar en nog Rode Kruis bij hun echte ouders
steeds bij zijn pleeg- kunnen terugbrengen. Van de ove-
moeder. Op 30 of 40 rigen is het lot onbekend. Van de
na vonden de 168 kin- meesten is zelfs de familienaam
deren een nieuw, vaak vergeten. Het dunne, om de pols
armzalig oorlogstehuis. Zij werden genaaide lintje met naam en ge-
's avonds in het stedelijk zieken- boortedatum heeft het niet lang
huis opgenomen, tezamen met de hJL'
5 kinderjuffrouwen die i
of ander stationnetje ling continu-onderwijs.
jaren het normale leerplan
van de lagere school wordt afge
werkt en vier in de ligplaats-afde-
l:ng, waar de varende kinderen
(ambulante kinderen dus) onder
wijs krijgen". Het hoofd van de
bleven (25 waren gevlucht). Er
waren geen bedden, er was geen
voedsel en geen kleding. De kin
derjuffrouwen weten niet, wat er
met de overige kinderen is ge
beurd en waar zij zijn opgeno-
marktplcin van 'Saaz naamloos
ouderloos. Maar de 82-jarige Opa
Fuchs en zijn vrouw, zelf afkom
stig uit Landeshut en thans woon
achtig in Wolfenbiittel bij Bruns
wijk zetten het zoeken naar d<
ouders voort. En voor enkele de
kinderen is er dus nog hoop. da'
i Saaz bijster geraakte spoot
hun ouders ergens weer zal
kunnen worden opgenomen.
