MIDDELEEUWSE KUNST DER
NOORDELIJKE NEDERLANDEN
<3 yJo
mm-
HARP-en ORGELCONCERTEN
VAN HANDEL
Christendom en Kunst
ZATERDAG 5 JULI 1958
jubileum oan bet
<~Qi.jkt>muAeum
TOEN de Amsterdamse ge
schiedschrijver C- van der
Vijver tn 1829 z\jn boekje
JWandelingen in en om Amster
damuitgaf, kon hij zijn mdnik
®on een bezoek aan het Rfjfee-
mueum aldus samenvattenAl het goud der wereld is een
beuzeling tegen deze schat. Het is alsof een vleug uit de tempel
der Muzen langs ons waait". En dat was nog in een tijd dat men
met zulke hoge eisen aan een museum stelde als nu. Het was ook
nog in de tijd. dat het huidige Rijksmuseum nog niet gebouwd
was. Men gaat zich afvragen wat C. fe. d. Vijver than* geschreven
zou hebben, als hu het Rijksmuseum te Amsterdam betrad en
daar tevens de jubileumtentoonstelling .Middeleeuwse kunst der
Noordelijke Nederlanden" zou zien.
Van onze Kunstredacteur)
Men wordt hier aan de hand genaakbare, maar de bron
pUBROVNIK.
de
KUNST IN NATUURLIJK DECOR
i kunstwerken tussen 1340
1533 geconfronteerd met een
geestesuiting die zo geheel ver-
schillend is var. die uit onze
tijd. De middeleeuwse mens zag
de wereld rondom hem met een
geheel ander oog dan de moder
ne mens De gewone zaken van
de wereld hadden eigenlijk voor
hem met zoveel zin. Alles zag hij
de natour. dc wetenschap, de
kunst in het licht van de ver
lossing; alles kreeg bij hem de
klank van het geloot De middel
eeuwse kunstenaar behoefde niet
religieus dakloos te zijn, hij werk
te voor de kerk en in de kerk.
Het is dan ook niet alleen maar
een schoonheidservaring, die men
thans in het Rijksmuseum onder
gaat Het is een cultuurbeeld van
enkele eeuwen geleden, zo uitge-
i gedifferentieerd, dat
breid
dit
zich zal moeten opnemen. In dit
cultuurbeeld zal men steeds weer
terugvinden de gebondenheid van
de kunstenaar aan de religie. Zo
zeer was hij daaraan gebonden,
dat hij metafysische onderwerpen
heel natuurlijk ging voorstellen. L HHHBW M
m tegenstelling tot de moderne die miniatuurhandschriften
alle
inspiratie. En hij putte zich daar
bij niet uit in een stille, ver
geestelijkte intimiteit rondom de
Moeder Gods de tentoonstel
ling geeft opvallend weinig Ma
donna's maar gaf zich met
graagte over aan de verhalen uit
het Oude Testament, die voor hem
de bron van alle leven waren. Hij
wilde als verteller optreden voor
de leken (waren de schilderingen
en de ornaimenten in de kerk niet
eens de boeken en geschriften,
waaruit de leken lazen?). En zo
zien we in het Rijksmuseum dan
ook een schat van geschilderde
vertellingen, een verhalende
kunst bij uitstek. De schoonheid
te gaan aanprijzen van iets. dat
algemeen als 9choon aanvaard
wordt, heeft geen zin. Daarom zal
ik me hier dan ook niet vermoeien
met exclamaties over stofuitdruk
king compositie, versiering, ex
pressie. kleurgevoel, techniekbe-
heersing. e.d. Deze tentoonstelling
moet men eigenlijk stuk voor stuk
bekijken en bij elk werk moet
men stilstaan en er over vertel
len. Zo groots, zo indrukwek
kend zijn al die schilderijen, die
beeldhouwwerken, die tekeningen,
die vaak alledaagse
zaken een idee van bovenzinnelijk
heid wil geven.
iment mei de luee knechten
Keizer Julianus de Afvallige
o;» het door Geertgen tot Sint Jans
geschilderde paneel -De verbran
ding van het gebeente van Johan
nes de Doperuil het Kunsthisto
risch Museum te U enen.
i die
kunstnijverhcidsvoorwerpen.
En der allerschoonste zaken uit
de eerste periode is wel het zeer
kortgeleden door het Rijksmu
seum aangekochte paneel ..De
heilige Agnes met Geertruy
Haeck". Het paneel is te Dor
drecht geschilderd tussen 1450 en
1460. Na de dood van haar
het belangrijkste
touristencentrum
aan de Dalmati-
sche kust. wordt
door iedere Joe
goslaaf met een
zekere verering
uitgesproken. Ook duizenden
vreemdelingen, die deze zo zeld
zaam mooie oude stad be- W1UIVJWCU. C11 W..„
zoeken, komen onder haar be- scheepsbouw, kaarsen
Engeland
koring. Zelfs bereisde
de toeristen, die overal op de
wereld alles op een gouden
schaaltje aangeboden krijgen en
daar met een vanzelfsprekend
gemak gebruik van maken, on
dergaan in Dubrovnik een
jedergeboorte. Zij krijgen
men zelfs schepen
Holland. In de stad was veel
bachtelijke bedrijvigheid zoals een
klokken- en kanor.nengieterij.
arsen en zeepfa-
oricaue en weverijen. De ontstane
welvaart gaf aan vele kunstenaars
werk. Een architectonisch mooie
stad ontstond waarvan de gebou
wen als Sponza- en Rektorenpa-
leis. Dominicaner klooster, verde
digingstorens en vestingen nog
steeds die mdruk van macht we
ten op te wekken die de R-epubliek
andere instelling ten opzichte Dubrovnik in deze tijd gehad heeft
geest der
Renaissance vond onder de bewo
ners der stad sterke weerklank
bloeiend handelseen- In de 15de eeuw werden de eerste
pogingen ondernomen om litera
tuur in de eigen landstaal te bren
gen. De schrijvers en dichters
de 16de eeuw hebben daarin
;eds goeae vorderinj
akt. Tot hen behoort
Drzic, welke vooral bekendheid
humoris ti
de geest van de oude stad
middeleeuwen een sterke
trum. die zijn in vloed blijft
uitoefenen op een ieder die
enige tijd vertoeft.
-"""Er
-oord .LibeGas" led™M 1
at verlancett der b„r„r«
rlangen der burgers
naar verfraaiing van hun geboor
teplaats is nog in ieder gebouw,
kerk of paleis op te merken. Bijna
boven iedere deur ziet
gehouwen in steen, hetzij een wa
pen. hetzij een godsdienstig em
bleem. De pnlaren van balcons en
logia's zijn versierd met beeld
jes of dierenkopjes. Langs de bo- lim ccll „JBWI
gen der arcaden lopen sierlijke kunstzinnige geest
Kunst-festival
De oude stad Dubrovnik aan
de Dalmatische kust. waar
elk jaar een groot festival
van muziek, dans en toneel
wordt gegeven.
Cocnité Zomerfeesten Dubrovnik deel
in de maanden juli en augustus
veelzijdig festival de
bloemenranken. Gebeeldhouwde BRIBI! uucii
bronnen staan op de pleinen Een decors: de forten Revelin
kunst- vrenjac. de gevels
's werken een belangrijk
in de toneeluitvoeringen,
ons Nederlanders is Drizcs
ten nauwste verbonden met
dr. Marko Fotez. die twee
koor (U.S.A.), het Sloveen® Vo
caal Oktet.
Volksdansgroepen uit Servië en
Kroatië, die reed® in zoveel lan
den enthousiast ontvangen zijn, ko
men in juli en augustus naar Du
brovnik.
De Opera uit Belgrado, alsook
het ballet, geven er van 13 tot 18
augustus voorstellingen van de
„Bergkrans", „Khovantchina".
..De duivel in het dorp" en ..Gi
selle".
wérken binnen haar n
ligt daar op de uitlopers ter, Drzic-
de Jezuie- Maroje's dukaten" heeft uvgestu-
Artistiek facet
tenkerk en het Dominicaner kloos- deerd. Dr. Fotez
i het Karstgebergte.
Uil de 15e eeuw
met tegen haar opspringend haar
attribuut: het lam Agnes-Agnus
schenk-
hebben gedaan in het Regulans-
senklooster te Dordrecht en voor
die gelegenheid het paneel hebben
laten schilderen. De martelares
Agnes, die tijdens de vervolging
van Diocletianus (304) de mar
teldood zou zijn gestorven, is er
afgebeeld m een vertrek voor
een baldakijn van goudbrokaat.
opziend naar de gouden ring die
de heilige Agnes haar voorhoudt.
Aan een zuil van het venster is
een spreukband met de woorden
..Sancta Agneta ora pro me"
(Heilige Agnes, bid voor mij).
Van de Haarlemse schilder
Geertgen tot Sint Jans (einde
15e eeuw) zijn er 11 werken. De
naam Geertgen tot Sint Jans w.l
zeggen: ..De kleine Gerrit die bij
de St. Jans-Heren woont". Uit het
Kunsthistorisch Museum te We
verbranding van het gebeente
Johannes de Doper" (172 x 1
gekomen, een vertelling zoals
-De heilige Agnes met t
r Geertruy Haeckfan Slinge
land t", geschilderd door een on
bekende Noordnederlandse mees-
1450 in Dordrecht. Dit
k is kortgeleden aangekocht
door het Rijksmuseum.
Een vloot van tweehonderd sche
pen voer uit langs de kusten var
de Middellandse Zee en er kwa-
Gunduli ..JB
nog ongeschonden va F.
bewaard gebleven. Het verlangen Drzic-spelen
naar waarlijk goede kunstmani- ..Hamlet"
festaties leefi nog in dezelfde oprijst »i
had mate in het Joegoslavische volk.
De ligging der stad met ideale
stranden en baaien heeft
te aantrekkingskracht op
delingen.
■pleinen nauwste verbonden bij het festi-
regisseeert dit jaar niet vakantieoord
dat i
Shakespea
een bijzonder artia-
ek facet. De schoonheden
1 de
Al deze gunstige factorc
de Adriatische
speedd wordt. Goethe's ..Ephigenia
in Tauris" met als regisseur Bran-
i gro- ko Gavella wordt enkele malen
reem- in het natuurlijke decor van het
Park Gr ad a c opgevoerd,
heb- Maar ook andere namen van
de zee
schepen.
1 kerk-
men niet missen. Hier i
zameling oud-nederlandse kunst 'dat dit jaar het festival
te zien zoals er nog nimmer bijeen negende maal plaats vindt,
is geweest. En hier raakt men
onder de ban van de hoge opvat
ting, die de middeleeuwse schil
ders van hun taak hadden.
Een speciaal woord van lof voor het Pr°8ranu
fraaie catalogus met 160 1958 staat de n
fort dat stijl 0ude stad worden daardoor nog
Pl,° eens extra naar voren gehaald. De
stem van hetf verleden blijft, enigs
zins verjongd door de kunstzin
nige gaven van de nadenda»gee
organisatoren, doorklinken.
In harmonie mek de architectuur
het oude Dubrovnik wordt het
jramma samengesteld. Mu
ziek. beeldende en dichterlijke
Marin Drzic
--..aar geen gemotoriseerd ver-
Depolo, piano, beiden uit Zagreb keer kan komen, de waarde besef-
Jose Kahan Piano (Mexico). Pina fen v
Carmirelli. viool (Rome), David tu>g
►n vele hjke kunsten a mf est a tri
zijden, waarbij K. G. Boon
irlijk de schenkers Claes
schilderij ..De Boschhuysen en Geertruy
Amsterdam. Heel bij- torische inleidingen gaven, maar
is zijn schildering waarin men bij elk werk een ver
is hovenier", waarop antwoorde verklaring vindt. Al-
na hem maar weinig meer ge- Maria \iae(|,ipna mpt „vouwen leen deze catalogus al is waard
maakt zijn. Volgens de legende uanH_n r r-hriati... vni,,!» hï». le worden gekocht en te worden
.Uk Am» handen .oor Christus knielt, dio herlezen. Een waardevol naslag-
als hovenier verschijnt. werk. behorend bij een der waar-
Keizer Julianus de Links op de achtergrond is het ge- devolste exposities, die de laatste
opende graf. Nog meer fragmen- jaren in ons land zijn geweest.
ten zijn er afgebeeld van
Jezus' verschijning na de
opstanding.
Volstrekt modern van
conceptie en van perspec
tief is het werk „De Heilige
Familie aan de maaltijd"
van de Meester van het
Brunswykse diptiek (plm.
1490'. Deze schilder heeft
het heilige tot het gewone
■rken gevoelt gemaakt en zich aldus vol
komen vertrouwd gemaakt
met de hogere dingen.
Zo kan men doorgaan
met opsommen. Werken
van de Meester van de
Virgo inter Virgines. van
Jan Mostaert. van Lucas van
Cornelis Enge-
Het is alles
u<il te veel om te noemen. Deze
Een heel unieke tentoonstelling mag
denking van zijn 450ste geboorte-
Zij
Luttervelt waardevolle his- dag. Zijn spelen: de Vrek. Oom
Oistrah, viool (U.S.S.R.)
anderen concerten.
In dezelfde ruimte zullen werken
van Bach en Brahms, alsook ne
gerliederen ten gehore worden ge
bracht door Koor en Orkest van
radiostation Belgrado.
N de Boek-Luitto»
Afvallige reden het gebeente
verstrooien. Toen dat niet hielp,
werd het verbrand. Geertgen tot
Sint Jans idealiseerde niet. Hij
schiep ook geen mooie mensen
typen. veeleer boertige mannen
en vrouwen, waarbij hij het beuls
werk door afgrijselijk lelijke man
nen laat verrichten. Zijn kunst
heeft steeds, ook in de meer ver
stilde. meer vergeestelijkte schil
de rijen, ee.n boeiende expressie,
bij elk van zijn werken gevoelt
men dat er iets bijzonders ge
beurt.
Hoogtepunten
EEN ander hoogtepunt op deze
tentoonstelling is de verzameling
werken van Jeroen Bosch (1450-
de heilige Antonius (uit het Nat.
Museum te Lissabon). Een heel
zaaltje is ook gewijd aan Jacob
Cornellsz van Oostsanen <1470-
1533). een der vruchtbaarste schil
ders uit die tijd. Het belangrijkste
werk van hem. dat wordt geëx- Moder
poseerd. 1# wel ..De aanbidding Heiligt
der herders" (uit het Nat. Mu- v
seum te Napels), waarbij de ge- Bruns*
boorte van Christus geschiedt moet n
zijn in een Renaissance-bouw- P
werk. Het is een bijzonder leven- kussen
dig paneel (128 x 177) met klei- f
ne musicerende engelen, uitzicht
Noveda od Stanca Zagreber- en Smetana-kwartet uit
vormen naast Shakespeare en Praag, het Smith College kjmw-
Een woord van onze oudste schrijfster
Op een vergadering van de Bond van Chr. Kunstenaars is
onlangs de vraag behandeld of en in hoever niet-christelijke kunst
kan worden gewaardeerd en gepropageerd. De oude schrijfster
Wilma ze is al een eind in de tachtig die uiteraard moeilijk
vergaderingen meer kan bijwonen, toonde toch haar belangstelling
en medeleven door het schrijven van een brief, waarin zij in het
kort enige denkbeelden in verband met het onderwerp van de
middag uiteenzette.
De jongere generatie kent Wilma niet meer zo goed. Voor het
laatst trad tij in de openbaarheid met haar autobiografie ..Het
heilig wonder van mijn leven" (1953). Ze heeft een
reeks romans en novellen op haar naam staan. o.a. .Het
Schooi ie Leven" (1918), J) i e Vrijwillig Dragen
(1921), Menschenhanden(1924), ..M o e d e r S t i en e k e"
(1926), ..Als een Bruid" (1940), „Binnen de Licht
kring" (1949). In mijn „In Drie Etappen" (Baarn. 1952)
heb ik getracht Wilma te situeren in de letterkundige omgeving
van haar tijd, terwijl door mij in een opstel ,.W ilma, d e mild e".
opgenomen in de essaybundel „Op Zoek naar het Geheim'
(Baarn 1954), naar een karakteristiek is gestreefd, waaraan hier
een enkele passage moge worden ontleend:
lilde:... voor schoonheid ontbloeit uit de
„Wilma, de
De zgn. Baroktrap naar de
Jezuïetenkerk in Dubrovnik,
toaarvoor concerten worden
gegeven in de open Zucht.
Wie was
Vincent van Gogh?
samenvallen,
aesthetiek is z
De literatuur over Vincent
Gogh is opnieuw uitgebreid.
Hulsker. die ook het
Zonder hart zijden is Paaszon. Ja al haar
schrijven. Haar werk is, geestelijk gezien, op de maakte van de Van Goghfilm,
er eenvoudig; de vroege Paasmorgen geschreven: heeft in de Ooievaar-
het Zicht is er. maar nog 1
allerwegen: de herkennin
VIA NAALD
£N PlAAï
Bert Bakker-Daamen, Den Haag
en boekje uitgegeven onder de
maar door heeo. De coL'.'X to" iTiTvUr titeï
hefde wordt geslingerd tussen .Nederl.nds, Frans. Engels en
dodelijke twijfel en juichende Duits) op de frontpagina afge-
herkenning: er is nog nevel en drukt en de tekst van dit 199 blad-
schaduw, maar de nacht ts zijden tellende pocketbook is ook
voorbij. De Heer is waarlijk ,n vier talen- Hee£t dr- Hulsker
opgestaan met dit boekje nu nieuwe gezichts-
AL h««/t Handel dan ook
nimmer de beschikking ge
had over een groot orgel en
schreef hij in verhouding be
trekkelijk weinig voor dit
instrument, toch kan men zich
Handel "oeHijk indenken son-
der orgel. Zelfs m zijn op Ita- jet8 van Mn
haanse leest geschoeide vele worden. Hier
opera's ontdekt men toch 'ne! volgend i
de, waarop Zabaleta de prachtige
g Nu in het Cultureel Venster
harp en strijkorkest ,ljd tot t'Jd algemene vraag
Danse profane) k®n. omtrent de verhouding
punten aangesneden? Beslist niet
en dat was ook niet zijn bedoe
ling. Toch is het boekje niet o
■oor pedaalorgel ge-
■i brief van Handei is
dispositie bekend ge
in schreef Handel nl.
..Open Diapasi
(Danse
van Debussy speelt. Het is alles
van een bijzondere gaafheid
plaat mag U n
concert Het Concert in Bes-Dur.
Op. 4 no. 6 was aanvankelijk ge
schreven voor Harp en orkest en
bedoeld als tussenspel in zijn koor- GESELLSCHAFT op
gstuk- bodig. In dit handige kleine for-
r,aL«e™a„Td<iiedd™rn'.<S0kei5
eenvoudige wijze «TOdtKjbMpj»; juUt begrip van Vincent van
i Gogh's leven en kunst geopend.
Een juist begrip, inderdaad. Want
telkens de man aan het orgel- Metall, im Prospekt. Stopped Dia
klavier. Heel anders overigens 'm diskant, aus Metall,
dan Bach, die een veel
Basz aus Holz. Principal
Metall. Twelfth aus Metall Great Naar verluidt
Metall. Flute Stop.
Tierce i
Vele Orgelconcerten van Han- harpisT Powell,
del waren oorspronkelijk anders
geïnstrumenteerd, zonder orgel. TN deze vorm. dus
zijn Concerti Grossi van Han- 1 orkest heeft de
del. die hij later zelf omwerkte GRAMMOPHON
verinnerlijkte
Handel wilde schitteren, èn in
de opera, èn in het oratorium,
èn op het orgel.
Als volop theaterman bekom
merde Handel zich dan ook hele
maal niet om de orgelmuziek in
de Kerk. In schouwburgzalen speel
de hij orgel en voor dergelijke za
len schreef hij ook zijn Concerten
voor orgel en orkest. Bach heeft
niet één zo'n Concert geschreven
dat had voor hem als kerkrausicu
ook geen zin. Men zou de Orgel
concerten van Handel dan ook vee
Aeelderiger kunnen noemen, daar
bij echter niet vergetend dat ook
Bach van barokke weelde tinte
lende orgelwerken schreef. Maa
bi) Handel was het alles mee
naar buiten gericht, meer op hc
klinkend effect gebaseerd. Zij*
Orgelconcerten zijn soms zelf;
vrolijk De meest verrukkelijke
arabesken heeft Handel in deze
werken getrokken, speelse, soms
grillige lijnen, soms ook verstild
als een korte gevoelvolle medita
tie. He< is altijd een heerlijk haast
onbezorgd spel van orkestirwtru-
nenten en orgelstemmen.
Die Orgelconcerten voerde Har.
del meestal uit als onderbreking Sicanor Zabaleta. de vermaarde
van oratorium-uitvoeringen. Het e,r,
waren .parte attr.ctie. Het in- L P d' 'cor d'
strument. waarvoor Handel een Harpconcert van
«chreef. was een positief zooder Handel en Dansen voor harp en
eeneklfr*. DtS merk m*4* Ssmatlukm Lmmts—mmlungee KesseL pedaal. alecbtJ hei Concerto m orkest van Debussy.
Alexander's Feast",
werk dat voor het eerst werd uit
gevoerd in het Covent Garden-the-
te Londen, op 19 febr 1736.
orgeli
ikaliteit. Deze ken- ''Jkt hct m|) billijk allereerst
te luisteren naar de stem van d«
oudste nog levende prot chr
vrouwelijke auteur Het is eer
passage uit de brief, die op dii
bewuste middag ter tafel was er
langs deze weg tei
uitgebracht, gespeeld door Eduard kenn's val
SCHAFT het werk op de plaat uit-
Orgel- gebracht door de befaamde Spaan
harpist Nicanor Zabaleta met
Rtas-Symfonieorkest uit Ber-
Ferenc Fricsa;
Müller en de Konzertgruppe der
Schola Cantorum Basiliensis o.l.v.
Handel het August Wenzinger. (30 cm lang-
ben voor de speelplaat APM 14 085). Het zijn
de Concerten Op. 4 no. 1 (g-moll),
Bes-dun, no. 3 (g-moll) en
fF-duri. Deze werken zijn
echt oorspronkelijk voor orgel ge-
eigenlijk is alles er
Wel vindt men thema
tische verwantschap met enkele
andere werken van Handel, o nv
breder publiek te
volgen-
DEUTSCHE
GESELL- schreven
Fluitsonate e
langspeelplaat LPE 17 115) Voor gedeelten
dus niet alleen toegelegd op de schaft Alles
t opera- en koor-
,,Alie negativisme is aa
Christendom aan het wai
tig Christen-zijn vreemd,
negatief gericht staat en dit niet
voelt als een dwaling, een af
dwaling. keert zich af van God
Want bij God. bij Christus, de
Heer van ons leven is alles po
sitief gericht, omdat Hij beter
dan iemand onzer de donkere
werkelijkheid van het leven
heeft gekend, herkend en door
schouwd. maar daartegenover,
J:' ahdere veel grotere
dr. Hulsker geeft een uitstekend
inzicht in dit rijke mensenleven.
Zonder te veel woorden. Het is al
les haast telegrafisch genoteerd,
maar klaar en duidelijk. En bo
venal betrouwbaar, verlucht met
zeer veel tekeningen, foto's en
kleurreproducties (waarvan de
kleur niet altijd even goed is),
het De tekst is eigenlijk geheel geba-
ach- seerd op de afbeeldingen. En dat
Die maakt dit boekje juist zo interes-
niet sant. En zo leerzaam
oude harpmuziek,
het instrument in moder:
ken zingen.
Wat Handel betreft wi
genhjk niet wat mooie
dit Concerto in Bes-dur
gel en orkest of voor harp
kest De plaat is zo verrukkelijk worden genoemd
natuurlijk ook dank zij het linie- terende organisten.
de echt
laat ook Handelsc; lichtheid gehouden. -
e wer- der harmonische overbelasting of
onartistieke klankd a vering. Het
gehele bouwwerk is doorzichtig
klinkt: gehouden en wordt met zulk een
heerlijke sprankeling gespeeld,
dat deze plaat een voorbeeld mag
alle
technisch formidabel be- ler
i Zabaleta
heerste harpspel
af"
dit geval de harp de voorkeur Augu<
ie moeten geven. Is dit niet
kans voor harpisten in onze oi
ten" Opnametechnisch ontbreekt
er aan deze plaats niets en muzi
kaal kan men er alleen maar van
gemeten. Ook van de andere zij-
brengt het werk i
Wenzinger. een specialist
op het gebied der oude muziek,
orkes- heeft met zijn orkestgroep mede
een ideaalbeeld geschapen. Een
der mooiste opnamen van deze
Handcl-concerten
CORN. BASOSKI
lijkheid kon stellen, die van het
licht, de liefde, de waarheid en
het leven. Hij zelf was toch het
scheppende Woord, waarin deze
ganse schone wereld besloten
ligt. Als Hij in ons woont,
schept Hij in ons. naar de
krachten, die ons zijn gegeven,
altijd in positieve richting.
Wat nu betreft het aanvaar
den van de zogenaamde niet-
Christelijke kunst ligt dc zaak
4us zo: Men kan en mag de w -
niet-Christelijke kunst aanvaar- H« dc bedoeling hierop
den waaruit het propageren m.i. 111 commentaai te le-
dan vanzelf volgt, voor zover ze veren. De stem van deze bejaar-
positief gericht staat. Misschien ie.'Q^es^L1i^oornaJlle chnstm 1
in een schreeuw, misschien als
er iets van Christus geest werkt,
overal waar deze gerichtheid
bestaat. Want Christus heeft
door zijn komst in de wereld
zich zo volkomen en opnieuw
met Zijn schepping verbonden,
dat Hij er nooit meer uit weg
te nemen is. Die het licht zoekt,
ontkomt niet aan zijn inwer
king. al is hij er zich niet van
bewust. Als kunst geen schoon
heid zoekt en bedoelt, opperste
schoonheid, die niet denkbaar
is. zonder waarheid =n liefde en
licht, zonder Christus, in wien
alles zijn oorsprong heeft, ver
valt ze in hopeloos negativisme.
i duistere machten."
sieling op leven en dood
met de afgrondelijke duisternis
van de wereld, maar altijd ge
richt. altijd zoekend naar licht,
naar waarheid naar liefde, dus.
naar schoonheid, naar de groot-
de werkelijkheid. Ik meen. dat
vaard allereerst in stilte te i
den aangehoord De kwestie waar
over hert gaat is dermate actueel,
dat zij vanzelf op velerlei manie
ren en bij allerlei concrete aan
gelegenheden opnieuw once aan
dacht vragen zal.
C. RIJN8DORP
