«ARIADNE AUF NAXOS» nj WIENER BURGTHEATER «tr. 1# 3; fiMKI HOLLAND FESTIVAL NOTITIES Cultureel venster ELISABETH SCHWARZKOPF ZINGT SCHUBERT Twee opera's tegelijk "'FESTIVAL Holland-Festival-uitvoeringen ZONDAGSBLAD zaterdag 31 mei 1958 geniaal öpel van <~Qicl\ard *Strauóó praan Ilse Hnllweg ul Zerhinella tem,dóet tan de harlekijn, Scara «Das Konzert» van Hermann Bahr y^fF.ET U wie Ariadne was? Hier in het kort haar geschiedenis. Ariadne was in de Griekse mytologie de dochter van koning M.nu ran Creta. Zij gaf aan Theseus een kluwen om de weg te vindei door het labyrinth, zodat hij de Minotaurus kon verslaan. Daarna trok Theseus met Ariadne uit Creta. liet haar op Naxos achter, waar z-j door Artemis (Griekse god in der jacht/ werd gedood. Ariadne is zowel door beeldhouwers en schilders als door dichters en componisten tot onderwerp hunner werken gekozen. die componisten behoort ook 1949 overleden Duitse com- 1 Richard Str.iuss. die alleen de achternaam gemeen heeft iss. Grote bekendheid i tamboerijn. riangel. bek- t Richa Str; gekregei enspiegels lustige Streiche". ,.Don Juan", ,,Don Qui- en „Ein Heldenleben"In ons land is ook zijn opera ,.Der Rosniknvalier" wel bekend; min- -»er zijn opera ..Ariadne auf Na- deze opera heeft Strauss zich umentaal zeer beperkt. In te- lelling tot zijn andere werken, in Strauss altijd een grote en soms enorme orkestbezetting |t, heeft hij hier niet veel dan een kamerorkest voor- ïreven, nl. 2 fluiten, 2 hobo's, rinetten, 2 fagotten. 2 hoorns, len. 4 altviolen. 4 celli. 2 con- issen. een concertvleugel. 2 in. een celesta, een Vlokken- één pauk. een harmonium. Bonbonnière IN het kort komt de inhoud hier- op neer. Een rijke parvenu Molière sch-eo he' tyoe in „Le Bourgeois Gentilhomme" geeft een feest aan voorname gasten; hij bestelt een opera bij een jong componist, die hem Ariadne auf Naxos-' levert. De rijke man is bevreesd, dat zijn gasten zich zul len vervelen bij dn ernstige stuk en hij engageert een troepje Itali- de opera een vrolijk, geimprovi- Historische inleiding heel Als inleiding tot het Holland Festival /al er dit jaar ii bijzonder» gebeuren, let* waarmee zelfs de leiding van net Holland Festival tot nog toe onbekend is. in de oude, prach- tige Rolzaal van het Binnenhof te Den Haag. welke zaal in 1511 werd ingericht en diende als voorhal voor de zittingen van het Hof van Holland, wordt een kamermuziekavond In de oude stijl gegeven. In echte historische costuums van twee eeuwen geleden zal daar zang. rla\eeimbel- en fluitspel worden uitgevoerd door drie bekende kunstenaars: de sopraan Mea Naberman. de fluitiste F. Hen Mac Gillatry en de clavecinlst Jaap Spigt. Zij n in historische kle- ullen ontvangen. o geënsceneerd, dat men de indruk krijgt e huiselijke kring, zoals dat in de 18e eeuw te zien was. Zelfs de programma's krijgen een apart rachet door een bijzondere kleurendruk met twee verschillende voorstellingen. De verbindende tekst voor dit historisch huismuziekavondje, dat het motto heeft ,.\Yaer liefde blijckën t gespeel wordt geschreven door onze 41- Het geheel wordt z r Col Basoskl. Gezien het zeer geringe aantal plaatsen in de Rolzaal (maar 30iii zullen alleen degenen die zich het eerst schriftelijk bij ons blad melden, een toegangskaart van 2.50 kunnen kopen. Om technische redenrn is het in dit stadium niet mogelijk een gelijke avond ook in andere steden dan Den Haag te houden. norlopig dus alleen op zaterdagavond 14 juni in de Rolzaal Het Binnenhof te Den Haag. Uitgevoerd worden rantatc» van Scarlatti en Telemann. oude Italiaanse aria's. Fluitsonates van Willem de Fesch en Leonardo Vinei en cla- verimbelmuzlek uit de 18e eeuw Ook in Leiden Onder leiding van Iskar Aribo i met medewerking van het Con- rtgebouworkest zal het Toon- instkoor te Leiden op dinsdag juni in de Pieterskerk aldaar n uitvoering geven van Bach's e uitvoe- et kader Holla lec prna S, Fcsl nberg isopraan" It". Tom Brand tenor) en David Hollestelle (bas* De Zwitserse cellist Henri Ho- ïegger geeft op zaterdag 21 juni in iet Sted. Museum „De Lakenhal" iloneel van Bach. Deze werken zullen wor den verdeeld over twee recitals, ivaarvan het eerste om 17 uur en i 20 3 zal i allzangrrrt Amfje Hesn.s, d,e ,\r uitvoering ,an Bach'i Hohe ue „p 17 jam ,n de Pieterskerk Inden zal moleuerken en op ■rilug 5 juni in de C.rotr Kerk aarden door de W. Bach der Horst. Het Concertgebouworkest o.Lv. dr. Eduard van Bemum zal ten slotte op maandag 23 juni in de Pieterskerk te Leiden uitvoeringen geven van de Ouverture Leonore 1 van Beethoven en de Vierde Sym fonie van Bruckner. Amusant blijspel over snoepreisjes van een concert-pianist EEN amusant en geestig blijspel over een door vrouwenhulde overstelpte pianist, wordt in juli tjjdens het Holland Festival in ons land opgevoerd door het befaamde Burg theater onder regie van Ulrich Bettac. Het stuk heet „Das Konzert" en werd in 1907 ge schreven door Hermann Bahr, een Oostenrijks schrjjver en criticus, die leefde van 1863 tot 1934, op late leeftijd overgegaan naar het ka tholicisme. i m - alM Een tweede vrees bekruipt de fiarvenu: de voorstelling kon wel- icht te lang duren. Hij komt op lijkertijd te geven De componist is vanzelfsprekend even ver stoord als wanhopig, maar Zerbi- netta. de hoofdpersoon van het Ita liaanse gezelschap, troost hem. spot met zijn ernstige opvatting van de kunst. Zij geeft als haar mening te kennen, dat men doen moet wat het publiek wenst en ze belooft de zaak wel te zullen op knappen. Het is begrijpelijk dat zoiets tot heel bijzondere complicaties moet Hermann Bahr was een tijdge noot van Arthur Schnitzler. In me nig opzicht vertoont zijn werk ge lijkenis met dat van laatstge noemde, hoewel bij Schnitzler het accent meer ligt op de .typische Weense ..Groszstadt"-sfeer van de laatste decennia der Donaumo- narchie. Reeds vroeg geeft Bahr blijken van een sterk gevoel voor het ac tuele en hoewel hij in- wezen tot de naturalistische school behoort, voegt zich hierbij een anti-natu ralistische tendens tot het mondai ne. Hij heeft de bijzondere taak van de Oostenrijkse geest onder kend en zag deze. terecht, in het overbruggen van de Duitse en de universeel Europese geesteshou dingen. Enig snobisme kan men hem niet ontzeggen. De taal stond hem soms met een verbijsterend gemak ten dienste, wat echter zijn gevoel voor echt en levend thea- -ter geenszins in de weg stond. UE kosmopoliet Bahr zag als jon ge auteur zijn ideaal in Parijs. Gedurende een verblijf in deze stad opende zijn geest zich voor de mondain Europese tendens van het einde der 19e eeuw en in 1887 schreef hij aldaar „Die neuen Menschendat evenals zijn later geschreven „Die grosze Sunde nog sterke affi niteit met de ideeënwereld van Ibsen vertoont. In dit stuk wilde hij aantonen hoe onmachtig zelfs de sterk-willende. door beginseldrift gestuwde men sen zijn om de eigen natuurdwang te weerstaan Het stuk is geschre ven in proza en met lange gedra gen clausen, die aandoen alsof ze vroegen om omgezet te worden in ritmische gedragen verzen. In 1900 voltooit Bahr „Kram- pus", met welk toneelspel hij voor het eerst de weg van het typische theater an de grote Weense tra ditie, het zuivere, niet-literaire theater, betreedt. Van zijn latere werken is het succes wel het meest zijn „Das Konzert" trouw geble ven. De schrijftrant is heel anders geworden. Hij laat zijn personen nauwelijks een zin voleinden en tracht, in proza, de gedachten- sprongen der onrustige moderne mensen te volgen, tot in monosyl- labisme. kiafef IS TN ..Das Konzert" is geen sprake Medespelenden bij de opvoeringen 1 van een concert, maar van een i,et ff jener Burgtheater van blijspel Das Konzert" tijdens Holland Festival, allen gekleed 'e rollen tan dit stuk. Boven v.l. Josef MeinradAttila Hörbiger, man,, Thimig, Inge Konradi. 'er v.l.n.r. Inge Brücklmeier, a Seidler, Au guste Pünkösdv en Lona Dubois. voeren, doch Richard Strauss heeft het alles meesterlijk gereali seerd. Zijn biograaf Specht zegt dan ook heel terecht van deze mu ziek: „Sie ist eine Bonbonnière voll der feinsten Gourmandisen und Konfect, nach Bedarf diskret und unverschamt, wenn sie zu verraten hat was das Wort ver- schweigt". Geïllustreerd menu in öit de geheel gereedgemaakte tafel binnengebracht op de tonen van eon mars. De gasten voeren onder elkaar een gesprek, waarin de vloeiende muzikale conversatie toon bijzonder opvalt. Als door de maitre d'hotel de spijzen worden aangekondigd, illustreert het or kest dit allergrappigst. Heerlijk is bijv. het geïmiteerde vogelgekwet- ter. als een schotel met lijsters en leeuwerikken wordt voorgezet En mooi ook is de manier waarop Strauss een oud Menuet van Lully van vrije tegen- en vulstemmen Dan is er nog de wals, op wel ker tonen een koksmaatje uit een pastei springt en de zaal rond danst. Is hiermee en we cite ren hier een Ned. Strauss-biograaf Wouter Hutschenruyter, het mi lieu geschilderd waarin Ariadne wordt opgevoerd, de opera zelf is van groter betekenis en geniaal moet heten de wijze, waarop Strauss deze opera en het zo hete rogene intermezzo heeft samenge- Curies. maar ook karakteris tiek werkt het optreden van een Harlekijn, die door Zerbinetta een coloratuursopra e"' moet halen tot het zingen van een liedje wordt aangespoord, waarop een zangkwartet van het troepje volgt, een boeiend muziek stuk. hier en daar in de canonisch- contraDuntischc stijl geschreven Het tekent onmiddellijk de juiste, d w z. de ietwat frivole stemming Veel aandacht heeft Strauss be steed aan het melodische element Het onvergelijkbaar mooie ter zet van Najade. Dryade en Echo. n waarin zelf, unisono gedeelten Kon Schouwburg te Den H> nen doet zelfs aan Schu- op donderdag bert denken. v&n is juni tot is juLi Van 15 juni tot 15 juli wordt weer he» Holland Fes tival gehouden, welk muziek feest ook dit jaar gespreid zal worden over meerdere steden. Naast Den Haag (Scheveningen) en Amster dam, worden ook Rotterdam, Leiden, Gouda en Naarden hierin betrokken, terwijl en kele manifestaties ook plaats Richard Strauss worden opge voerd door de „Deutsche Oper am Rhcin" onder leiding van Alberto heT tot Erede en met als regisseur Gün- ther Roth. De rol van Zerbinetta wordt gezongen door de co loratuursopraan Ilse Hollweg en die van Ariadne door de sopraan Christel Goltz. Verder werken Hanna Ludwig, Karl Dönch en Ru- dolf Schock. De voorstellingen hebben in Arnhem, Utrecht, Nijmegen, Deventer en Mid delburg. Delft is wederom ingeschakeld door de voor stellingen van het middel eeuwse spel „Elckerlyc" door de Ned. Comedie op 19, 20, 21, 26, 27 en 28 juni en Haarlem heeft op 7, 9, 10 en 11 juli het internationale orgelconcours, dat op laatst genoemde datum besloten wordt met een concert door het Noordhollands Filharmo nisch Orkest o.l.v. Henri Arends en met Albert de Klerk als orgelsolist. Op deze pagina vindt U over sommige manifestaties nadere infor maties, waarbij we oorsp: kelijke foto's voeringen pub! Sr bij hel American Ballet Thealre H ET American Ballet Theatre, dat al eerder met zeer veel succes in ons land is opgetreden, komt tijdens het a.s. Holland Festival met een groot aantal stukken. Bij ons zijn minder bekend dc be trekkelijk recente balletten „Offenbach in the Underworld" en ..Winter's Eve". Beide balletten worden op 25 juni in de Rotter damse Schouwburg en op 26 juni in het Gebouw voor K. en W. te Den Haag uitgebracht met medewerking van het Residentie hebben plaats op dinsdag 1 juli in Orkest o.l.v. Kenneth Schermerhorn. juli in de Rotter- Schouwhurg en op zaterdag 1 5 juli In de Stadsschouwburg te Amsterdam. Het ballet „Offenbach in Underworld" is een creatie Anthony Tudor op muziek van fenbach. Het ballet speelt in the mondain Parijs café 1870. J^F. DUITSE sopraanzangeres Elisabeth Schwarzkopf, die in alle delen van de wereld zowel door persoonlijk optreden als door de grammofoonplaat grote bekendheid geniet, zal als enige zangeres in het Holland Festival een enkel hederenrecital geven en wel op maandag 23 juni in de Kurzaal te Scheveningen. Zij zingt dan o.m. liederen van Schubert. Schumann en Richard Strauss, alsmede enkele korte aria's van Scarlatti. Handel en Pergolesi Elisabeth Schwarz kopf werd 9 de cember 1915 in Jarotschin. Posen. deerde aan de Hochschule für Musik in Berlijn, zang. altviool, pia no en compositie. Na enkele studies bU Lula Mysz- Gmeiner ging zij haar eigenlijke zangopleiding ge nieten bij de be faamde coloratuur sopraan Maria Ivo- gün. In 1939 debu teerde Elisabeth Schwarzkopf bij de Sted Opera in Ber- VIA NAALD ÉN PLAAT 1943 zij Wiener Staatsope- v anke lijk als coloratuur-sopraan werd geëngageerd Van 1947 af ging zij over naar het lyrische vak en kwam ze uit in Salzburg als Donna Elvira in Mozart's ..Don Giovanni". In 1951 kwam ze voor het eerst bij de Scala te Milaan Ook zong ze bij de Covent Garden Opera in Londen en bij de San Francisco Opera, alsmede bij de Wagner Feslspiele in Bayreuth. dan het zeer subtiel dramatische. Elisabeth Schwarzkopf gaat ook bij de liedzang altijd allereerst van het woord uit en van de dra matische bewogenheid van dit woord. Heel anders b.v. dan Irm- gard Seefried, die vooral het laat ste jaar, van het muzikale verloop van het lied uitgaat en daarbij slechts heel licht de expressie van hef woord aangeeft. nvel het helheiden ogenspel als dc regelrechte flirt, die men in zulk een gelegenheid kan verwachten, zijn veelal reeds tegen sluitingstijd voorbij en vergeten. „Winter's Eve" van de Schotse choreograaf Kenneth McMillan, bevat daarentegen ypl een „ver haal". Het beeldt een jonge man u-it, die een blind meisje ontmoet. Doch daar hij aanvankelijk niet bemerkt dat zij blind is, neemt hij haar mee naar een danszaal. Een maal daar aangekomen is zij niet in slaat langer de waarheid te ver zwijgen. In wanhoop vlucht ze weg; de jonge man volgt haar en ze raken handgemeen, waarbij de jonge vrouw de man per ongeluk van het licht van zijn ogen berooft. Dan leert zij hem zich op de tast te bewegen, doch een mensenbe en zij vinden el- Het ballet werd gezet op Benjamin Brittens „Va riaties op een thema van Frank Een aardig werk uit het pro gramma van het American Ballet Theatre is ook „Interplay" van Je rome Robbins. op muziek van Morton f^ould. Dit is gebaseerd op erspelen en -dansen. In de laatste wordt men bij voortduring geconfronteerd met het conflict tussen de klassie ke danspas en het ritme van deze tijd. De muziek van Gould heeft in ons land o.m. door de grammo foonplaat bekendheid gekregen snoepreisje van een beroemde pia- nisit, die. altijd omzwermd door dweperige bewonderaarsters en vrouwelijke leerlingen, met een jonge vrouw een uitstapje onder neemt naar zijn chalet in de ber gen. Onder het motto „ergens een concert te geven" zijn zulke snoepreisjes reeds vaker onderno men. Ditmaal loopt het af met de verzoening var» het ontrouwe span met de respectieve echtgenoten. De pianist verontschuldigt zijn es capades met een beroep op zijn roem en zijn inspiratie: hij heeft behoefte aan dergelijke verzetjes. Wat hij bewijst door aan het eind van het stuk prompt een nieuwe leerlinge in de armen te vallen. Reeds in de twintiger jaren ver toonde het Wiener Burgtheater dit stuk in ons land met de onlangs overleden grote actrice Hedwig Bleibtreu in de vrouwelijke hoofd rol. De voorstellingen tijdens het Holland Festival hebben plaats op 4 en 8 j-uli in de Stadsschouwburg te Amsterdam, op 7 en 9 juli in de Kon. Schouwburg te Den Haag en op zaterdag 5 juli In de Rotterdamse Schouwburg. Dettingen Te Deum van Handel DE Ned. Bach-Vereniging zal tij dens het Holland Festival naast de jaarlijkse uitvoering van Bach's Hohe Messe op 5 juli in Naarden met als solisten EU; Ameling (sopraan). Aafje Heynis (alt). Tom Brand (tenor) en Da vid Hollestelle (bas), ook het „Lettingen Te Deum" van Han del uitvoeren en wel op woensdag 25 juni in de St. Janskerk te Gouda. Het is verheugend dat er ook aan de vocale muziek van Handel aandacht wordt besteed in het Holland Festival. Twee verschillende uitvoeringen van Bach's Hohe Messe téén in Leiden en één in Naarden) doen in één festival al wat vreemd aan tegenover slechts één vocaal werk van Handel. En bovendien is het wellicht merkwaardig te noemen, dat de Ned Bach-Ver eniging een Handel-werk uitvoert, terwijl we in ons land toch ook een en wel een heel goede Led. Hiindel-Vereniging hebben. Hoe het ook zij; op 25 juli gaat het Deitingen Te Deum van Han del in Gouda. Bij de Te Deums van Handel moet men niet direct denken aan zuiver kerkelijke, li turgische werken. Handel was niet een kerkcomponist als Bach en bekleedde eigenlijk ook maar heel kort een kerkelijke functie De Ambrosiaanse lofzang was voor hem zulk een verheven uiting, gaf aanleiding tot zulk een grofe gedachten, dat hij zich weinig be kommerde of zijn toonzetting li turgisch was of niet. Herman Rut- ters noemde Handel edns heel terecht: „Geen prediker, maar be lijder van een hoog ethos". Het Dettingen Te Deum schreef Handel ter vierfng van de ovei> winning der Engelsen in de slag bij Dettingen op 27 juni 1743. Het is een monumentaal werk gewor den, echt overeenkomstig de aan leiding. Er is wel eens beweerd, dat Handel in dit Te Deum heel veel heeft gestolen uit een Te Deum yan de 17e eeuwse Italiaan Francesco Urio Deze bewering is later weer tegengesproken. Dat Handel wel meer muziek van an deren als bouwstof voor eigen wer ken gebruikte, mag niet ontkend arden. Om een enkel Frangois Villon Opera over vagebond-zanger nE nagelaten opera van de kort geleden overleden Ned. com ponist Sem Dresden, „Frangois Villon", zal in een uitvoering door de Ned. Opera tijdens het komen de Holland Festival haar wereld première beleven. De opera is een één-akter, uitvallend in drie taferelen, welke door instrumen tale tussenspelen worden verbon den. Het werk, dat in totaal 15 grote en kleine rollen bevat, ont stond in de jaren 1956-1957 en werd door de componist drie maanden voor zijn dood voltooid. Het door de componist zelf sa mengesteld Franse libretto werd gedeeltelijk ontleend aan fragmen ten van Villon's gedichten en het put zijn situatietekening uit de welbekende Villon-biografie van Champion. Zoals bekend was Frangois Villon de vagebond-dich- ter-zangcr uit de 15e eeuw. die sterk persoonlijke, meest ironische gedichten schreef, waaronder vele balladen. Het eerste tafereel van de opera voert de toeschouwer naar het Parijse kroegje, de „Pomme de pin", m het Quartier Latin, dat uitzicht geeft op de Rue St. Jacques. De dichter is hier mid delpunt van de schurken en de zijn gedichten heeft genoemd en gekarakteriseerd: Colin, Tabary, Montigny, Oathérine, Marthe en Marion. In het volgende tafereel ontmoet men Villon aan het hof van de hertog-dichter Charles d'Orléans. waar zijn groot dich terschap volledige erkenning ge niet In het slottafereel, dat de handeling opnieuw naar de „Pom me de pin" verplaatst, laat Dres den de inmiddels ontluisterde Vil lon sterven. De finale bestaat uit een grootts opgezette lofzang door solisten en koor, waarin de dich ter als de grote meester wordt be zongen. Dit slot is een voortbreng sel van de fantasie van de com ponist-librettist, aangezien geen enkel historisch gegeven over Vil- lons dood bekend is. Alfred Eichmann zal het werk dirigeren en Wolf Dieter Ludwig voert de regie. De hoofdrol wordt gezongen door de bariton Hans Wilbrink. De voorstellingen in hel Holland Festival hebben plaats op 17 juni in Den Haag (Gebouw voor K. en W.) en op 11 juli in Amsterdam (Stadsschouwburg) één zijn ga's voor clavccimbel heeft het volledige thema van de toen reeds tien jaar bestaande Fuga Obligata van de Haagse organist componist Quirinus van Blanken burg. Wellicht heeft hij in het Det tingen Te Deum ook iets aan an deren ontleend Het zij hem ver geven omdat hij er toch een mees terwerk van maakte. '/i/ief/i Schermerhornde jonge neriknan.se dirigent die tijdens t Holland Festival het Residentie- ke.st zal leiden bij de begelei- tabeth Schwarzkopf, de Duitse raan, die bij Columbia een li 14' plaatje met drie Schubert- leren deed uitkomen en op 23 Men zou thans Schwarzkopf een dramatisch- lyrische sopraan kunnen Weliswaar hoort zij niet in het direct dramatische vak thuis, maar Elisabeth haar expressie en haar stem- 'gelijkheden gaan wel de kant i het dramatische uit, zij het een te veel „spelen" gebracht, tot een te sterk acteren in het lied. ten koste van het melodische ver loop. Op het 2e plaatje met Schu- bert-hederen van COLUMBIA (Schubert Song Recital 2, 45-toe- renplaat SEL 1570) geeft Elisabeth Schwarzkopf (met prachtige bege leiding van Edwin Fischer) in de door haar uitvoering door het Rc- drie Schubert-liederen „Die junge sidentie-Orkest o.l.v. Willem van Nonne", „Nahe des Geliebten" en Otterloo en met Cor de Groot als .Wehmuth" een uitzonderlijke af- piano-solist, gewogenheid tussen muzikale en dramatische bewogenheid. een Het American Ballet Theatre ideaal samengaan van muziek en brengt vijf programma's tijdens woord. Zij beleeft het vers van de het Holland Festival, waarvan dichters en zij doorvoelt het lied «ommlge nummers verschillen, van dc componist. Zo b dit plaatje. hcbbcn .4 cn M j„„: evenals het eerste, een kostbaar be- geWOTden V°°r de dln„ op e„ 28 juni Am,ter- CORN. BASOSKI dam en op 30 juni in Utrecht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1958 | | pagina 20