er
u
n
PHOENIX-POCKETS
-j-fet u/jni
KAMERMUZIEK VOOR
VIOOL EN FLUIT
r~
Cultureel
venster
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 17 MEI 1958
N.
-Y- -Y- -V»
tv* "7v* *7r
dichter der levensvreemdheid
ROLAND HOLST is wellicht onze grootste levende dichter. Zijn
jubileum noopt tot een betuiging van hulde, maar stemt
tevens tot nadenken over de aard van het dichterschap.
Wanneer we iemand een leven lang zien trouw blijven aan
zijn denkbeelden, ook in moeilijke tijden, dan zegt dat wel iets.
Het kan koppigheid zijn, maar ten aanzien van Roland Holst kan
men moeilijk volhouden dat hij in een levenslang ongelijk heeft
volhard. Hij belichaamt het levend protest van de dichterlijke
visie tegenover burgerlijkheid en eigenbelang. Wanneer zulke
stemmen gemist zouden worden, zou het proces van verburger
lijking vermoedelijk niet te stuiten zijn. Het is een bewijs van
Gods algemene genade, dat er, ook buiten geloof en kerk om,
protesterende figuren opstaan, die het zicht openhouden naar
een hogere en diepere menselijkheid.
De kopstudie in gips, die de Haag-
Al had Roland
Holst alleen maar
dat ene gedicht
geschreven, op 12
augustus 1939,
over de toekomst
van Europa nair
aanleiding van de
toen zojuist uit
gebroken tweede
wereldoorlog, het
profetisch gedicht
„Zwaar Weer
o p T i 1", dan zou
zijn naam als
dichter van groot
formaat reeds ge-
vestigd kunnen heten. Men her
innert zich de grootse aanhef: Heslenfeld maakte van de dichter
4. Roland Holst.
..Bang eerst, dan doods, thans van angsthijgen
hoorbaar al, uiel de stilte na
rukwind op rukwind in. Geen zwijgen
verzwijgt meer wat elk weet: weldra
gaat de storm van het lot opsteken.
Nog slaapt het uur, maar wild en ijl
verlichtte boren de grensstreken
al het onheil."
Vier strofen ftlt dit poëem slechts, maar het is voor de harinnering
alsof het er meer zijn. zo gedrongen van zegging is het. zo compact
van gedachten, zo van grote hoogte gezien de beschrijving. En dan
eindigt het gediicht als volgt:
„De ophanden storm zal hol uitruischen
als straks het ondergraven Kruis
omver zakt, en die haken kruisen
z\jn stukgerateld. en het Huis
Europa puin is. Heerscht, Janatisch
aanbeden, in een stalen kou
de maansikkel dan aziatisch
boren Moskou
Eenzame wandelingen langs de
zee, grillige en woeste zonsonder
gangen, wanneer het licht inder
daad „wild" en „oud" kan heten,
openen de dichter perspectieven in
die grootste voortijden van waar
achtig leven. En zo ontstaat dan
eenzelfde vervreemding van het
alledaagse leven als bij Shelley.
Novalis, Hölderlin, Stefan George
en de door Roland Holst zozeer
bewonderde Leopold.
Hier ligt de zenuw van het
vraagstuk omtrent zin en bete
kenis van het dichterschap. Is de
aristocratisch - individualistische
dichter de ware dichter? Is het
een niveaukwestie, zodat het ge
wone leven ongeveer uit het ge
zicht verdwenen moet zijn? Dan
zou er dus een neo-platonisch ge
tinte. geestelijke rangorde heer
sen, waarbij de concrete werke
lijkheid van niet-zijn is doortrok
ken en het gehalte aan waarach
tig zijn toeneemt, naarmate men
hoger stijgt.
Jammer, dat het oeuvre van de
grote, eenzelvige dichter Roland
Holst ook de schaduwzijde van
zijn hoge levensvreemdheid ver
toont: een zekere verstarring in
de dichterlijke taal en het te vaak
terugkeren van de geliefde sleu
telwoorden.
Buiten het evangelie vervalt ook
de rijkste geest tot armoede wan
neer het gaat oyer de formulering
van de zin van het leven en de
dienste vragen van schuld en dood.
Roland Holst getuigt van zich
zelf. dat hij is „naar hart wel
Christen, maar naar ziel en
vleesch Heiden, nooit te bekee-
Zijn verzen zien de concrete
werkelijkheid niet als een in prin
cipe door Christus verloste werke
lijkheid. Het is indrukwekkend, de
„vele ontelbaren" met een mach
tig woord terzijde te zien gescho
ven, de Vielzuvielen, die voor de
blik van de dichterlijke ziener tot
een grauwe massa versmelten er
te horen constateren dat de tijdei
steeds ..hondscher" worden.
Terecht schrijft W. Gs. Hellin-
ga in het aprilnummer van Maat
staf in verband met dit vers:
zijn stem stelde aan de ja
ren vóór hem een vraag die ver
der reikte dan een oorlog en een
vergiftigde vrede, die ook thans
verder rekt dan NATO. UNO.
USSR. Atlantic Pact en Internati-
Maar behalve dit uitzonderlijke
gedicht heeft Roland Holst nog
veel meer geschreven. Er is zelfs
een kant aan zijn dichterschap,
dat. mirabile dictu, naar het po
pulaire zweemt, zo het overbeken
de ..Stille Huiaje" en het niet min
der geliefde ..Als het kindje
slaapt". Is het Al weer goed";
voldoende bewijzen, dat deze dich
terfiguur niet geheel ongenaak
baar en duister is.
Ambteloos burger
ADRIAAN ROLAND HOLST is
r» te Amsterdam op 23 mei 1888
geboren Van 1908 tot 1911 studeer
de hij te Oxford (o.a. Keltische let
teren cn mythologie». Daarna
heeft hij zich definitief te Bergen
N H gevestigd. Evenals Van Deys-
sel heeft hij zich als ambteloos
burger geheel aan de literatuur
kunnen wijden. Nietzsche rekende
het al tot de voornaamheid „nicht
allzu eifrig" te zijn, „kein schwit-
zender Proletar". Inderdaad: men
sen als Van Deyssel en Roland
Holst bewaren een zekere distan
tie tussen persoon en werk.
Van Deyssel legt een zekere
heer X. die hij Parijs laat bezoe
ken. de volgende kostelijke uit
spraak in de mond: „Ik schrijf
nu cn dan wat. en laat dat druk
ken En Roland Holst getuigt in
zijn ..Achteraf" tot de verzamel
bundel „In Ballingschap" aan
gaande zichzelf:
,Jjr zijn dichters, die als dich
ters u-erken: aan het werk
zijnIn dat opzicht heb ik
mij altijd de mindere gevoeld
ik weet nu wel zeker, dat ik,
waar en wanneer ook, al schrij
vende heb zitten genieten, of
wanhopen, of zwoegen, maar dat
er in hoe hevige mate mijn
beu'usfrijn er ook mee gemoeid
KMI nooit sprake is geweest
ran loerklust."
al
of
neratie. vertonen e
Deze habit
s heeft het voordeel.
hoog niveau kan
handhaven, omdat men geen tijd
nood kent of erkent. Maar er is
ook een nadeel, een gevaar zelfs:
dat van mandarijnendom en steri
liteit Dc term „literaire manda
rijn" is geloof tk van Dirk Cos-
ter Bij de mandarijn is het aris
tocratisch individualisme ad ab-
surdum gevoerd Hij staat buiten
de werkelijkheid en cultiveert zijn
eigen roemruchtige verleden en
zijn uitzonderlijke persoonlijkheid.
Van Deyssel is aan dit manda
rijnendom zeker niet ontkomen.
Zijn aandacht was in zo hoge ma
te op zichzelf gericht, dat er een
overbewustheid bij het schrijven
ontstond, die elke spontaneïteit in
de kiem smoorde. Zijn optreden
Belangrijkste werken van
A. Roland Holst
Poëzie
Verzen (1911). De Belijdenis
van de Stilte (1913), Voorbij de
Wegen (1920). De Wilde Kim
(1925). Ex Tenebris Mundi
(1926). Een Winter aan Zee
(1937) Onderweg (1940), Heie
nas Inkeer (1944). Een Winter
dageraad (1945). Tegen de We
reld (1947), In Ballingschap
(1948).
Proza
Deirdre en de zonen van
Usnach (1920), De Afspraak
(1927). Tusschen vuur en maan
(1932), Voortekens (1936), Uit
Zelfbehoud (1938), Woest en
Moe (1951).
Verzamelde werken
Gedichten I en II. Proza I en
IN DE TUINSCHUUR
„De Tuinschuur" heet het laatste stuk van Graham
Greene. Het is een heel gewone tuinschuur, maar er is een
wonder in gebeurd, dat verschillende uitwerkingen heeft ge
had op degenen die er mee te maken hadden, zoals ons in
de loop van het stuk langzamerhand onthuld wordt.
Als het doek opgaat, horen we die hij nu al dertig jaar dagelijks
zijn oude vriend en leermees
ter Callifer, de eens beroemde
schrijver van atheïstische werken.
Deze ligt
op sterven. Dé schaarse familiele
den zijn aanwezig, doch niet zijn
het voorval in de schuur. Zijn
oom vertelde zijn neefje de bij
belse verhalen, zijn vader, de vrij
de kamer boven hem denker, ging er recht tegen in, en
daardoor ontstond er een spanning
in het kind, die zich ontlaadde in
bij zijn vader toegelaten: zijn c
wezigheid zou de stervende te i
verontrusten. Vreemd, er is blijk-
zijn wanhoop r
ding te doen: hij bad God
hem zijn geloof te ontnemen
baar iets. Met James is er zeker de jongen het leven terug te geven
iets. Hij is onder behandeling van en God nam dit offer aan!
een psychiater, die samen met
hem probeert een beslissende ge- fpnp7Pn
beurtenis in zijn leven te ontdek- verlezen
ken, die de patiënt zich onmoge
lijk meer herinneren kan. Bij één
van de vluchtige bezoeken
zijn moeder komt
toevallig de weduwe gelooft
de oude tuinman van de fa- mar"or
milie Callifer en onthult het ge-
Nu weet James dus, de kwellen-
ciwcu «au de- verlammende leegte is gevuld,
overigens psychisch is hij genezen. En hij
God niet in de gewone
hij heeft in de
troosteloze pastorie de sporen van
de kunst voor ons religie Is.
dan is Roland Holst inderdaad
een groot dichter, wiens visie en
werk ln het geheel der letterkun
dige productie onmisbaar Is, maar
die niet tot zwijgen kan bren
gen het verlangen naar een open,
op de onmiddellijke concrete wer
kelijkheid gericht dichterschap,
dat grote en kleine onderwerpen
bulten zichzelf kan bezingen en
dat aan het door Christus op dc
aarde geworpen vuur niet. met
welke houding dan ook, voorbij-
gaat.
ONGEVEER gelijktijdig met het
jubileum van A. Roland Holst
is bij A A. M. Stols en Bert Bak-
ker-Daamen een bundel van zijn
dichtwerk verschenen. Men komt
er verscheidene reeds bekende
verzen in tegen en andere waar
van men vermoedt, dat ze nog
niet in een bundel uitgegeven zijn.
Inlichtingen hieromtrent worden
niet verstrekt: een verantwoor
ding ontbreekt. De titel luidt „In
Gevaar" en het boekje vermeldt
dat het hier een tweede druk
geldt; de eerste druk nl. is een
luxe editie in een oplage van 95
r slechts 45
De letterkundige tijdschriften
„Maatstaf" en „De Gids" komen,
elk op eigen formaat, met een
gezamenlijke aflevering uit, die
geheel gewijd is aan de figuur en
het werk van Roland Holst. Deze
aflevering zal als tijdschriftnum
mer niet los verkrijgbaar
worden gesteld. Wel zal op het
formaat van De Gids een overdruk
worden vervaardigd, die in boek
vorm wordt uitgegeven'door Bert
Bakker-Daamen te Den Haag en
P. N. van Kampen te Amsterdam.
De uitgave bevat 25 brieven aan
Roland Holst, artikelen van Annie
Salomons. M. V. Domselaer-Mid-
delkoop. H. E. van Gelder, J. C.
Bloem, Matthijs Vermeulen, J.
Greshoff, J. W. F. Werumeus Bu-
ning, Evert Straat, S Vestdijk.
Jan Engelman, Jacq. den Haan,
Paul Rodenko, W. Gs. Hcllinga,
Anth. Donker, mr. A. F. Kamp,
Fanny Kelk, W. L. M. E. v.
Leeuwen. Jeanne van Schaik-Wil-
ling. Claudine Witsen Elias en
Dolf Verspoor, alsmede een groot
aantal verzen van Roland Holst
zelf en van andere dichters.
C. RIJNSDORP
Desillusie
Achter de zware
zwarte einder i
lacht de morgen ons uit
De zeepbel
van gesponnen goud
spat geruisloos stuk
En de kleuren, de stukken
Ja zelfs de gedachten
spatten stuk
geruisloos
in de zwarte nacht.
MIES VREUGDENHIL I
naar buiten was zo on-eenvoudig
en van zelfgevoel doortrokken, dat
het precieuze bij hem aan het ri
dicule grensde.
Twee oorzaken verhinderen Ro
land Holsf tot mandarijn te wor
den: het feit dat hij dichter is en
blijft (en niet, zoals de ouder ge
worden Kloos werd, een carica-
tuur van diens vroegere zelf» en
dus geïnspireerd, is of zwijgt, èn
de omstandigheid dat zijn aan
dacht niet op zichzelf maar op de
wereld buiten hem is gericht, die
hij weliswaar ziet in net „oude.
wilde licht" van grootse voortij
den al of niet met Iers-mythologi
sche elementen te identificeren,
maar waarvan hij toch terdege no
ta blijft nemen, al bant hij haar
vrijwel geheel uit zyn werk.
Naar het subjectieve
UE GROTE wending, die de 19e
eeuwse romantiek in de poëzie
heeft gebracht, is de accentverleg
ging van het objectieve u~*«
bruiloften, sterfgevallen,
politieke gebeurtenissen en nog zo
veel zaken i
In c
over Bildei-,
vinck een indrukwekkende reeks
onderwerpen op, die deze classi
cistische romanticus dan toch
maar heeft weten te bezingen. En
wie hoort hier niet de stem van dc
volbloed romanticus Victor Hugo:
..Waterloo. Waterloo. morne
plaine."
Maar in Engeland zijn Shelley
en Keats aan het begin der 19e
UET BOEK in klein formaat,
het zgn. pocket-boek, heeft
ile wereld veroverd. De grote,
kostbare uitgaven zullen na
tuurlijk blijven bestaan, maar
het boek in zakformaat heeft
een veel groter afzetgebied ge
vonden. Men kan het gemakke
lijk meenemen, de kosten zijn
gering en in deze vorm krijgt
men de beste literatuur opge
dist.
Naast de reeds bestaande poc
ket-edities is thans de Uitgeverij
W. de Haan N.V. te Zeist de
uitgeverij die al tal van zeer gro
te en dure boekwerken heeft doen
verschijnen met een geheel
nieuwe serie gekomen onder de
titel „Phoenix-Pockets" (per deel
f2,95». In deze Phoenix-reeks ver
schijnen uitsluitend populair-we-
tenschappelijke boeken en de boek
jes zijn geïllustreerd met een
plaatgedeelte, waarvan de om
vang varieert van 32 tot 64 blad
zijden. Naast dit plaatgedeelte is
ook de tekst waar nodig van
tekeningen voorzien. De omvang
van de boekjes blijft onder de 180
bladzijden
Van de 12 dit jaar te verschij
nen boeken is er slechts één al
eerder in het Nederlands versche
nen, nl. „Egypte" door Kurt Lan
ge (dat kostte toen f 14.30). Van
de resterende 11 titels zijn er 6
door Nederlandse deskundigen
speciaal voor deze reeks geschre
ven. De eerste acht deeltjes zijn
thans verschenen, nl. „Egypte"
van Kurt Lange, „Leven en kunst
in de ijstijd" van prof. Herbert
Kuhn. „Zo zijn onze atomen" van
dr. M. Bogaardt, „De wonderwe
reld van de termietenstaat" van
Eugene N. Marais, „Mijn jeugd
ff ET bezit van grammofoon
platen is niet alleen een
kwestie van goede muziek in
huis halen, maar heeft ook
opvoedkundige waarde. Het
is bijvoorbeeld heel interessant en heel leerzaam dezelfde werken
in vertolkingen door verschillende kunstenaars te hebben. Het
behoeven zelfs niet eens altijd dezelfde werken te zijn om tot
vergelijking te komen. Men kan ook meerdere composities van
één componist hebben in verschillende uitvoeringen
vreemd, evenals in Duitsland No-
valis en Hölderlin. De Tachtiger-
in Nederland,
dichters als Bou-
TWverwa?teJe:
venshouding. Zij hebben iets dat
niet van deze wereld is, in zover
ze zich een ideale werekl dromen
in een vage. Keltisch gekleurde
voortijd (Roland Holst), io een
Platonisch rijk van schoonheid en
rechtvaardigheid (Boutens) of in
een van Egyptische en Midden-
oosterse motieven doortrokken,
Helleens verfijnde wereld van te
derheid en liefelijkheid (Leopold».
De gewone wereld en het ge
wone leven zijn dan eigenlijk te
lelijk en te banaal om te bezingen
eigenlijks wereld is. Het is niet
toevallig dat Roland Holst zijn le
ven lan» aan zee is blijven wo
nen en heimwee had toen hij. in
ballingschap, van die zee verwij
derd was:
,Jk kon vannacht niet slapen.
zoo heb ik gesmacht
naar de eenige aardsche stem
die m\j nog kan verlossen
naar dat groot aangaan van
de zee bij de Hondsbossche,
de lange wering in het noor
den t>an den nacht...."
Dat vergelijken doet vaak ont
dekken. Ontdekken namelijk hoe
een werk of hoe een componist nu
eigenlijk wel gespeeld moet wor
den. Ik heb het vroeger in deze
rubriek al eens opgemerkt: men
eerst zwart
als
weet
Dit i
tuurlijk de uitersten, er bestaan
ook tussenkleuren. En die ontdek
te ik bij twee opnamen van Han-
del-sonates voor twee violen: de
Sonate in g-moll Op.2 no.7 en de
Sonate in g-moll Op 2 no.8. De
eerste wordt gespeeld door de Rus
sische violisten, vader en zoon Da
vid en Igor Oistrach, de tweede
door de Ned. violisten en concert
meesters van het Residentie-Or
kest Theo Olof en Herman Kreb-
Gezien de faam van de beide-
Russen verwacht men natuurlijk
een oordeel ten gunste van de
Oistrachs In dit geval moet ik
de Nederlandse violisten boven de
Russische zetten en de Nederland
se opname boven de Duitse Wat
dit laatste betreft: TELEFUN-
KEN-NEDERLAND heeft het spel
van Olof en Krebbers technisch
beter in verhouding en minder
scherp opgenomen dan de DEUT
SCHE GRAMMOPHON GESELL-
SCHAFT het spel van David en
Igor Oistrach.
•chts). de beide coneer
ion het Residentie-Orkes
MAAR het belangrijkste is de
vertolking En dan kan men
technisch natuurlijk niets aanmer
ken op de Russische kunstenaars
De echte Handel-stijl echter mis
ik. De langzame delen nemen zij
in een te romantische gesteldheid
En in de snelle delen proberen zij
ook een soms on-Handclse expres
sie te brengen. Dit ondanks de
gaafheid van het spel. Het wil m<
voorkomen dat de Oistrachs te
veel naar dc zingende klank toe
werkten en te weinig acht gaven
op het pure lijnensDel. (45-toeren-
plaat EPL 30 287 Uitstekende be
geleiding door Wladimir Yampols-
ky.
Theo Olof cn Herman Krebbers
daarentegen hebben een zuiver
klassieke houding in de Handel
sonate ingenomen. Hun spel heeft
een ingetogenheid die tch'.cr ner
gens tot uitdrukkingsloosheid ver
in New Orleans" van Louis Arm
strong, „Telepathie en helderziend- strak volhouden,
heid" van prof. dr. W. H. C. Ten-
haeff, „Psychologie" van H. van
Praag „De Griekse beschaving"
losgesneden en hem onder de heeft hij
hoede van zijn oom William Cal- schuur
lifer achtergelaten, dood, zoals hij
zeker wist. schijndood, zoals
de moeder en dr. Baston stijf
het voorval in de tuin-
r een letter geschre-
vtswu, het bestaan van een wonder
"schijndood,zoals de Gods heeft zijn atheïstische activi-
Priester
Dit i
prof. dr. H. D. F. Kitto. Er
zullen dit jaar nog verschijnen
„De schilderkunst van onze tijd"
van R. W. D. Oxenaar,
„Levende muziek" van
Norbert Loeser. „Byzan
tium" van René Guerdan
en „De moderne beeld
houwkunst in Europa"
van Ch. Wentinck.
Een uiterst waarde
volle serie, die beslist
niet uit „highbrow" poc
kets bestaat, doch uit
boekjes die bestemd zijin
voor de leek en de aca
demicus. Juist door der
gelijke populair-weten-
schappelijke uitgaven is
het mogelijk iedereen
bij bepaalde dingen te
interesseren en ook iedereen een onthullen, waarover ieder zwijgt,
beter begrip voor bepaalde proble- Zonder het te willen hoort hij een
men te doen krijgen. Daarom ma- woordenwisseling aan tussen de
ken we onze lezers dan ook gaar- priester en diens huishoudster,
ne attent op deze unieke boekjes, waarin de priester zich moet laten
die typografisch prachtig verzorgd zeggen dat hij een dronkaard
angrijpend stuk. al
berust het op twee onmogelijkhe
den: de opwekking van James en
William heeft met de het ongeloof van zijn oom. Over
ste punt zwijgen we ver-
toch wel
familietraditie van vrijdenkerij ge
broken en is priester. James moet
zijn.
die geen woord gelooft v
i de r
Internationaal festival in BAALBEK
Alsof het een ding is, dat
te koop is. Maar Greene
heeft ook in dit stuk be
hoefte aan iemand die het
dierbaarste, dat hij heeft,
opgeeft voor een ander.
Dat zijn de ware Chris
tenen, meent hij, en hij
geeft ons tussen de regels
door te kennen dat wij
aan Gods genade niet be
hoeven te twijfelen, ook
al zijn deze personen vol
gens roomse opvatting
reddeloos verloren. Geen
lezer is dan ook bereid
om de doemwaardigheid
van de priester te aanvaarden.
Kritiek
Greene, die zelf rooms is, heeft
nogal wat kritiek van zijn kerk te
horen gekregen. Men vindt hem te
somber, en inderdaad hoort hij tot
die Christelijke schrijvers, die
het welhaast onmogelijk vinden
het genadeleven een aanwijs-
e geven. En de moge
noodzakelijkheid van
bare
Ook dit jaar juli en augustus zal er in Baalbek in de lijkheid
Libanon een festival van muziek, toneel en dans worden ge-
houden, waaraan bekende artiesten meewerken. Dat *,rnr>""
jaar is een groot succes geworden. Toen opende de Londen Old
Vic company met een galavoorstelling van „De Koopman van
Venetië". Drie voorstellingen van .JWarkus Anthonius
Cleopatra" volgden. Het Franse toneelgezelschap va
Renaud en Jean Louis Barrault voerde „Amphitrion"
de Vasco" op. Het Santa Cecilia symphonie-orkest van Rome gaf
een aantal concerten.
verleden kernP>">t van het roomse geloot.
Protestanten zien het weer anders:
de figuren van Greene wanhopen
aan de genade, omdat ze eigenlijk
heiligen willen zijn. d.w.z. de ze-
Madeleine kerheid bij zichzelf zoeken en niet
JJistoire bij Go<^- is dus weer het oude
geheel r
meesterlijk be-
Niet minder kleurrijk waren de handeld is. Want vol spanning ziet
kl.t. en voor fluit, cembalo
continuo in C gr. t. (30
langspeelplaat LT 6611).
valt. Zij zien allereerst de verruk
kelijke ontwikkeling van de the
matische gegevens en hebben
daarnaast vanzelfsprekend ook al
le aandacht aan de klank besteed.
Dit is spel met allure, uitnemend
door Marinus Flipse begeleid.
Op dezelfde plaat spelen Olof en
Krebbers ook nog een prachtig
Duet in G gr.t. voor twee violen
van Carl Ph. Em. Bach, de Sona
te voor twee violen en piano van
Darius Milhaud (een bijzonder
knap werk en door iedereen te
verstaan» en het Duo no. 1 voor
twee violen van Max Reger, een
canon en fuga. Het wordt alles
met waar meesterschap vertolkt.
130 cm. langspeelplaat LT 6608».
THEO OLOF maakte bij Telefun-
ken, dit keer begeleid door
Hans Henkemans, nog een andere
ïpname met twee werken uit het
Franse impressionisme: de Sonate
voor viool en piano in g-moll
van Claude Debussy en de Sonate
voor viool en piano in G-dur van
Maurice Ravel. Ze staan beide op
één plaat, maar als ik een keuze
moest maken uit die twee werken
?ou ik Ravel kiezen. Hij verliest
zich minder in het spel met los
se motieven. Bij Ravel is er meer
bewustheid in de bouw, al zal
atuurlijk dit werk van De-
die tijd moet
voorstellingen
re met liederen
bergen en de valleien van de Li
banon Alle dansen vertolkten een
verhaal waarin het leven werd ge
symboliseerd.
Baalbek ligt in het hoogland van
de Bekaa. ongeveer 70 km van
Beiroet, de hoofdstad van de Li
banon Het is omringd door in
drukwekkende ruïnes welke date
ren uit de tweede eeuw vóór Chris
tus. Op de Akropolis, ten westen
van de stad, liggen de twee
naamste tempels:
de kleinere van
zijn figuren
beleeft men de
reddende kracht van het geloof in
DR. J. WYTZES.
,JDe kot
tijdens de opvoering van
nan van Venetië" hij de
npel in Baaihek (Liba
non). Deze tempel is een meester
stuk der Romaanse architectuur.
virtuoos geweest Bacchus, welke als
wel ee
zijn. want deze Fluitsonates stel
len de hoogste eisen, vooral door
de vrij lage ligging en de gerin
ge gelegenheid om adem te ha
len. In Bachs tijd had men boven
dien nog een eenkleppig instru
mentDe fluitist van nu heeft het
in dit opzicht gemakkelijker al
blijven ook voor hem de eisen
Hubert Barwahser. de solo-fluit-
tist van het Concertgebouworkest,
heeft ongetwijfeld grote capaci
teiten. Maar bij deze opname is
hij toch echt niet in topvorm. Zijn
ademtechniek met als gevolg
een minder goede toonvorming
is soms wat wankel en zijn Ba:h-
opvatting heeft te weinig basis.
De langzame delen trekt hij
romantisch en de snelle i
geeft hij te weinig verend reliëf.
In dit opzicht wordt hij daarin
ook niet gestimuleerd door de
cembalist Gustav Leonhardt. Wie
deze opname echter hoort zal op
nieuw of voor het eerst enthousiast
worden voor Bach's Fluitsonates.
meesterwerk
van Romaanse ar
chitectuur worden
beschouwd. Temid
den van pijn- en
eucalyptusbomên
bevindt zich de
prachtige Venus-
tempel.
De schoonheid
van Baalbek wekt
de bewondering
van toeristen, dich- M*
ters, schrijvers en
archeologen, doch de geleerden
hebben het mysterie
deel. Debussy heeft een sublieme
sfeer bereikt, maar bij Ravel
voelt men als het ware meer vas
te grond onder de voeten. De
bussy ontroert door de kleur. Ra-
vel ook door de compositorische
ontwikkeling en logische gedach-
•engang.
Het zijn uiterst zware werken
i>m te spelen, maar het is Theo
Olof gelukt de opdracht schier
volmaakt uit te voeren. Hier is
èn techniek èn muzikaliteit in de
vertolking, waarbij de moeilijke
pianobegeleidingen door Hans
Henkemans ideaal zijn uitgevoerd
30 cm. langspeelplaat LT 6607»
Wist u overigens dat Ravel in
tijn Vioolsonate een fraaie blues
leeft verwerkt in het 2e deel. De
.nvloeden van de jazz zijn ook
aan Ravel niet zonder meer voor
bijgegaan.
TNDT SIX>T van dit kamermuziek-
1 programma op grammofoon
platen wijs ik op een telefun-
ken-plaat met Fluit-sonates van
Bach, gespeeld door Hubert Bar
wahser (fluit). Gustav Leonhardt
(clavecimbel) en Johan de Nobel
icello». Het zijn de Sonates voor
fluit en cembalo in b kl. t„ voor
fluit, cemoalo en continuo in e
•11e delen staan van de stad en haar
nog niet kunnen oplossen. De Bijbel
heeft hun in dit opzicht
materiaal verschaft. Men
erover eens dat Baalbek
verleden een religieus centrum
was tot verheerlijking van Baal. de
heidense god die de Grieken
Helios, de zonnekoning noemden.
CORN. BASOSKI. Voor hen
Heel de Libanon
een paradijs voor hen die de zon
liefhebben. Minstens zes maanden
het jaar, van de lente tot
het ont- de bergen i
de
hitte van de stralende zon.
De bekoring van de Libanon ligt
dit opzicht weinig niet alleen in het klimaat, doch
het voor een groot deel in het inter-
het nationale festival, dat in de ruim-
tussen de tempels van Jupiter
Bacchus wordt gehouden. Voor
in het maanlicht biedt Baalbek
betoverend schouwspel v
Baalbek de „heilige droom gesublimeerde werkelijk
heid. Deze stemming wordt ver
diept door een constante rookko
lom welke naar de hemel reikt
van de altaren in de grote hof
de reusachtige i
valt
welijks meter hoge pilaren van de Ju-
een drop regen. Het klimaat is pitertempel.
H.S.
Voor de muzikale vorming
Horen. zien... verstaan. Onder
die titel heeft de uitgeverij H.
Stam te Haarlem een boekje doen
verschijnen met een audiovisuele
methode voor de muzikale vor
ming. Het boekje werd samenge
steld door de heren M. P. Nijsse
en P. Kok. leraren aan een tech
nische school. Bij de samenstel
ling is uitgegaan van '2- tot 15-ja-
rigen. Daarom wordt begonnen
met het bespreken der muziekin
strumenten. Daarna wordt
ontwikkelingsgang der muziek
zal in een volgend deeltje worden
toegelicht. De samenstellers heb
ben een methode ontworpen om
door tekst en illustraties tot het
verstaan van muziek te komen.
Die illustraties zijn heel verschil-
geven zij het vorm-
lend: i
schema (Peer Gyntsuite en Eine
kleine Nachtmusik), dan weer to
nen zij de instrumenten („A young
person's guide to the orchestra"
van Britten) en bij „Peter en de
Wolf" van Prokofieff ondersteunen
snapshots van personen, dieren en
gebeurtenissen de muziek en de
gesproken tekst. Van de „Danse
macabre", de „Moldau" en „Ca
priccio Italien" wordt in éen veel
kleurig beeldverhaal, maat voor
maat. de programmaWsche inhoud
afgebeeld. terwijl het optreden
van diverse instrumenten daarbij
is aangegeven. Het is een ingeni
euze en een instructieve methode,
die bijzonder aantrekkelijk ge
noemd kan worden en zeker in
voering op de scholen waard is.
Bijgevoegd is een afzonderlijk le-
>ekje ir-1
i- pri
- klc
raarsboekje met vragen.
