KLEUR
ZATERDAG 3 MEI 1958
De heer John C. Jagi
Nederland het zee-cqua
honderden landgenoi
ook zo'n aquai
van dichtbij betrapt
|N een duister hol van betonnen muren, achter
het Palace-café op de Scheveningse boulevard,
maakten we kennis met een flegmatieke, donker
uitziende man van 53 jaar, bij wiens naam de
Haagse telefoongids het woord kunstschil
der vermeldt, maar waar met evenveel recht tien
a twintig andere beroepen hadden kunnen worden
afgedrukt: John C. Jager. Want John werd ge
boren met zóveel gaven van hoofd en hart, dat
hij alles wat hij zag doen óók bleek te kunnen
en vaak beter dan degenen, die ervoor hadden
geleerd en geoefend. Een hoogst merkwaardige
figuur dus die John, een kerel die ons van het
eerste tot het laatste woord boeide, een mens
wiens leven tot voor kort met louter vraagtekens
kon worden gesymboliseerd, maar dat in 1954
dan eindelijk zijn evenwicht schijnt te hebben ge
vonden na zijn schepping van het grote zee
aquarium op de kust van Bergen.
Als u dan gaarne mijn doopcel! wil lichten, zo begon
hij. ik ben geboren in Amsterdam, als enig kind van
een marineman, de nu 81ijarige face-admiraal dr
J. C. Jager, die destijds commandant was van Hr.
Ms. Hertog Hendrik, tegelijkertijd rechten studeerde,
vervolgens ook nog promoveerde en later werkzaam
werd op het ministerie, waar hij tot zijn pensionering
gebleven is. Reeds als kleuter belandde ik in Indië
in Malang op Oost-Java. maar toen ik 5 jaar was
keerde iik al weer naar Nederland terug, bezocht een
lagere school in de hoofdstad, en
een H.B.S. in Pen Haag. waar ik
in 192G met goed gevolg eindexa
men deed. Voor tekenen had ik
een negen.
Toen viel het besluit dat ik in
Delft zou gaan studeren voor elek-
tro-technisch ingenieur, doch na
enige tijd had ik mijn buik vol
van die studie en trok ik naar
Den Helder, waar me een
borstenpakje aangemeten wer<
Lang heb ik het niet gedragen, o
schoon de zee me altijd tro'-
„dus" ging ik naar de land
Een kenner van dieren zal begrijpen, hoe moeilijk het maken van deze serie foto's
is geweest. Een zwaan laat meestal in de broedtijd zo'n nieuwsgierige man niet al
te dichtbij komen. Dat onze .fotograaf Will Eiselin daarin toch slaagde, pleit voor
zijn vakmanschap en zijn geduld. Op de bovenste plaat: Als moeder zwaan een
lange, donkere nacht op haar zeven eieren heeft zitten broeden en dan eindelijk de
lentezon is opgekomen, neemt ze even de tijd om zich eens heerlijk te rekken.
Tweede foto: vader zwaan komt erbij om de moeder even af te lossen, die dan
intussen wat baantjes kan gaan zwemmen en wat eten.
Derde foto: Zij is niet erg uithuizig, want al gauw keert ze terug op het nest.
Vierde foto: Voordat de plaats op de eieren weer wordt ingenomen, nog heel
even toiletmaken.
zegt «John C. Jager
Broksiukken uit een
merkwaardig leven
winterschool in Dordt en vervol
gens naar Midden-Frankrijk om
praktijk op te doen.
Gek op beesten
Dat was In La Charité, aan de
rivier de Loire, waar Ik alles
aanpakte wat de boer van me ver
langde. Ik vond het leuk werk,
omdat ik daar met vee om kon
gaan, want van jongsaf was ik
gek op beesten. Tegen de winter
kwam ik naar Nederland voor het
volgen van een tweede cursus in
Dordt, ging daarna schapen sche
ren op Texel, en trok toen naar
Zuid-Frankrijk, naar St. Laurent
du Var aan de Middellandse Zee,
waar ik m'n hart kon ophalen aan
de drulventeelt en het kweken van
Nadat ik dat werk een tijdje
had gedaan werd ik het ook weer
zat. pakte m'n biezen, ging op
nieuw naar Nederland en werd
vrijwillig radiotelegrafist bij de
genie in Utrecht. Aan die oude
Kromhoutkazerne bewaar ik nog
altijd mooie herinneringen! En
vervolgens, in 1928, toog ik voor
de tweede keer naar Indië. Op
Oost-Java, in het Kedirische,
werkte ik twee jaar als assistent
planter tussen de koffiestruiken,
de rubber, de coca en de kapok.
Toen moest ik met een spoedcer-
tificaat naar Nederland wegens
een gevaarlijke dysenteriebfsmet-
ting. Maar ook dat ging voorbij,
ik ging wat 'schilderen en begon
een tijdje later in Rijswijk een
zaak in elektriciteitsartikelen.
Technisch wist ik van die branche
genoeg af, maar toch gingen al
die beslommeringen, die erbij
kwamen kijken, me vervelen, zo
dat ik wederom mijn penselen op
nam en hoe langer hoe meer be
langstelling voor de schilderkunst
kreeg. Doch alleen-maar-schilde
ren kon me evenmin bekoren op
den duur. Er moest wat muziek
bij. En zo dook ik in de grammo-
foonplatenbusiness. Ik werd hoofd
vertegenwoordiger voor Decca
(1932), reisde door het land van
de ene winkel naar de andere en
wist heel wat zwarte schijven weg
te drukken. Toen heb ik ook veel
geld verdiend.
nu omhanden heb, helemaal om
pompen draaien. En bovendien
om elektriciteitsleidingen. Twee
maal per jaar pomp ik alleen al
op Scheveningen 35000 liter water
uit zee. Daartoe zet ik, als de
wind gunstig is voor helder wa
ter. een pomp op een golfbreker.
Aan de ene kant van die pomp
doe ik een brandslang die het wa
ter opslokt en aan de andere kant
een tweede brandslag. die het wa
ter naai mijn reservoir leidt. Daar
deze slang over het strand moet
worden gelegd, tegen de glooiing
op. over de boulevard heen en dan
nog eens over het dak van het
Palace-café. moet hij 350 meter
lang zijn. Dat is de lengte van
3% voetbalveld. En zo'n pomp
moet natuurlijk goed functione
ren. Dan zijn daar nog diverse an
dere pompen binnenshuis, voor
luchtcirculatie e.d. U ziet, zonder
pompen gaat het beslist niet.
Pluimvee
Maar ik dwaal af. Na die ka-
nowerf en jachthaven begon ik
een pluimveebedrijf in Belgjë. Ik
hield immers van beesten. Zo zat
ik in 1936. 1937 en 1938 in de Ar
dennen. in de buurt van Verviers.
Daar heerste ik eenmaal over een
half miljoen kuikens. Lief goed,
erg lief. En toen schilderde ik
weer wat, tot de tweede wereld
oorlog uitbrak en de Duitse bezet
ting over ons kwam. In die tijd
met anemonen,
een sprookje van kleuren
Misschien wist u het nog niet, maar de meest moderne
hobby van deze tijd is het houden van een zee-aquarium,
kunst- Een jaar geleden waren er in ons land nog maar zeventig
-.SÉ!™. P^rsone11 die op het bezit van zo'n aquarium konden bogen,
bonnen Totdat "ik" gegrepen "werd En thans bedraagt hun aantal al cfrca 250. Allemaal mensen,
i i ^oor ggjj bezoek aan het grote zee-aquarium te Bergen
aan Zee óf aan dat in Scheveningen, tot de ontdekking
kwamen welk een genot zulk een aquarium de eigenaar
1948 verschaffen kan.
prettig was kwam ik daar
eens doorheen. Ik schilderde
gewoon verder, aanvankelijk ook
na de bevrijding, maar in 1948
werd ik doodziek. Vermoedelijk
een nasleep van de dysenterie-in-
fectie. Mijn arn
kon haast niet
kreeg last van toevallen'
was allemaal vreselijk
doende kwam ik in het ziekenhuis
ir wel ken. Een zee-aquarium met ane-
in een monen, zelfs al zijn ze beide van
rzeker bescheiden afmetingen, biedt onder
'interessant. Want de fauna's het schijnsel van een elektrische
niet moeilijker, m
verlamden, ik goedkoper dan het houden
lopen, ik tropisch aquarium
de Noordzee, de Atlantische verlichting dan ook de aanblik v
i de Middellandse Zee een compleet sprookje.
zulk een auto voorrang. Hetgeen
de heer Jager niet genoeg waar
deren kan.
Uitbreiden
Voorzover er behoefte bestaat
aan nieuwe vissen gooit hij het
op een akkoordje met de beroeps
vissers. En verder tracht hij door
uitwisseling met de staatsaquaria
aan de Franse kust zijn collectie
zeedieren altijd weer uit te brei
den.
Maar de heer Jager doet nog
méér. Zo heeft hij een instelling
in het leven geroepen die de naam
kreeg „Vriend van het Zee-aqua
rium". Dit is geen vereniging,
waarvan men lid kan worden,
wèl kan men deze instelling
Stofzuigers
Ja, en wat heb ik daarna nog
gedaan? 'k Was ook vertegen
woordiger in stofzuigers en ik
weet heus niet meer zo precies
wat ik verder allemaal nog heb
afgesjouwd. Want de tijd werd
steeds slechter, er kwamen voort
durend meer werklozen, en dus
nam ik maar weer mijn penselen
ter hand. Hier hebt u nog een col
lectie foto's van al die schilderijen
meest landschappen en stille
vens want ik kon vooral in die
dagen best wat geld gebruiken en 1
ruimde dus het ene stuk na het
andere op. Vooral via de kunst
handel Bennewitz, die nogal eens
werk van me exposeerde. Kijk,
daar hangt nog een aardig dinge
tje, een paar perziken. Dat is een
van de weinige stukjes die ik nog
over heb.
Nou, en toen ging ik boten bou
wen: kano's en B.M.'s. In Voor
burg opende ik in 1935 een jacht
en kanowerf. En ik kocht eens
voor een appel en een ei het casco
van een motorlaunch, die in de
eerste wereldoorlog deel had uit
gemaakt van de Amerikaanse ma
rine. Deze boot bouwde ik om, er
kwam een gezellige salon op met
twaalf plaatsen en ik verdiende
er een paar centen mee door het
ding, net als die kano's en jach
ten, te verhuren.
Snorder"
O j*. Ik ben nog wat vergeten.
Na m'n vertegenwoordigersperio
de ben ik eerst nog „snorder" ge-
geweest. Dat was tijdens die sta
king van de chauffeurs van de
A.T.A.M., die in die dagen zo on
geveer het enige Haagse taxibe
drijf was. De stakers genoten de
sympathie van de burgerij, zodat
het conflict nogal een poosje
duurde. Maar zonder taxi's ging
het natuurlijk ook niet. Dus er
verschenen allerlei lieden met een
wagentje op straat, de zogenaam
de „geelbandjes". Herinnert u
zich die nog? Dat was in de tijd,
dat Ik 3?i cent voor een litertje
benzine betaalde. Qok ik kocht een
platte pet, verder een oude Che
vrolet, een oude Cadillac en een
oude Hupmobile en maar rijden
jongens! Toen de staking evenwel
teneinde Hep moesten we het
„snorren" eraan geven. Daarom
ging ik in het gewone taxibedrijf.
Of ik in die beroerde tijd altijd
kans gezien heb een boterham te
verdienen? Nee, zo was het nu
ook weer niet. 'k Heb wel eens
honger geleden. Soms had ik het
erg moeilijk. Mijn ouders waren
wel kapitaalkrachtig, maar altijd
weer op hen terugvallenTrou
wens in het algemeen wist ik het
best te rooien, daar het al erg gek
moest zijn wilde ik zeggen dat ik
ergens geen verstand van had. Ik
had nu eenmaal gauw door hoe
je iets moest aanpakken. Mijn va
der heeft daarom wel eens tegen
me gezegd: ,.Jij bent „surtalen-
té", m.a.w. jij hebt te veel ta
lenten. Misschien had hij daarin
wel gelijk. Ik was (landelijk er
kend) installateur, ik was instru
mentmaker op een stalen-ramen-
fabriek in Den Haag en van
pompinstallaties wist ik ook alles
af. Geen enkele pomp heeft ge
heimen voor me. En dat is maar
goed ook, daar de zaken, die ik
geneesheren:
lumbaal-punctie hebben. Daarvoor horen
voelde ik echter, ondanks alles, de groep
niets en dus weigerde ik dat grap
je te ondergaan.
Vitamine-B
viaaeu uie cuuc uc- «aaf
van alle zeedieren \ana(
de hpogste vormen
ontwikkeling vertegenwoordi
gen. Maar vooral ook door de
daar in de schemering krijgt
langs de diverse aquariums wan- ruj
delt, welke in de zware muren toe
zijn weggewerkt, wordt eerst ge- de
troffen door de rondzwemmende
tronen aoor ae ronazwemmenae voo
onen mef'hun beto- kabeljauwen, hondshaaien, zeepa- die
Toevallig kreeg ik een krant op IBj.c
bed, waarin een medische mede- Sommige
werker een ziektegeval beschreef groter dan
hagelwit.
inemonen zijn niet
- - - --- - - --Ktuici uan ccii vingerhoed, terwijl
tfPPfi5 _»ater andere een (linke dahlia royaal
de kroon steken
aandachtige aanschouwing,
de verbeeldini
dan ook nog
n doorlopend geldige
angskaart, afgestempeld door
3elastingen en tévens geldig
de echtgenote van degene,
van deze mogelijkheid gebruik
..„st te maken. Bovendien ont-
Zij^verlangenjjeen vangt men gratis een (gestencild)
...v—j-- tot maandblad. dat telkens
op het mijne. En zijn advies luid
de: vitamine B slikken. Dat wil VW4I1
ik toch ook eens proberen, dacht <?tprk a
ik bij me zelf. En zo gezegd, zo
gedaan. Ik vluchtte zo goed e
>eelding te spreken, daar lerlei wetenswaardigs omtrent de
ii kabeljauw en zo'n paling zeedieren te lezen biedt. Enige
kan observeren.
Vandaar dat de exploitant, de
heer John. C. Jager over wie
men elders meer kan lezen ze
niet op het appèl wilde laten ont
breken. Veel meer echter gaat
zijn belangstelling uit naar
fantastisch mooie anemonen,
inktvissen, zeepaardjes, waaier-
wormen, zee-egels, zeesterren, zee-
komkommers, steurkrabben en
garnalen. Al deze dieren vangt
hij zelf.
honderden belangstellenden beho
ren al tot de vaste afnemers en
ook zij, die geen 5 voor de
levende toestand „Vriend" over hebben, kunnen het
maandblad toegezonden krijgen,
doch dan tegen een kleine beta
ling.
tingen
doel de kust
sig is en juist daarom
borg biedt voor succes.
Zeewater in flessen
Elders hebben we al meegedeeld
dïê hoe er tweemaal per jaar een gro-
aar te plas water uit de zee in de re
servoirs van de beide zee-aquaria
wordt gepompt. Dit dient echter
niet om het water van die aqua-
ria te verversen. Want wie een
even maal goed gefilterd zeewater in
zijn aquarium heeft en de dieren
niet overvoert, zodat er geen voed
sel kan gaan rotten, behoeft zich
„v om waterverversing haast niet te
ijderd heeft. Met als bekommeren. Dat opgepompte z -
Bretagne die rot- water heeft dus 1
logelijk is. En dat lukt hem ook zijn aquarium heeft
ongeveer voor tachtig procent.
Dan trekt hy er op uit met een gro-
luxe auto. waarvan hij de zit-
andere be
stemming. Dat wordt nl. gezonden
naar de diverse aquariumhouders,
die het nodig hebben. Zulks ge-
Tal van dieren, die daar plegen schiedt in mandflessen van vijftig
de üter inhoud, maar vormt al
oe- is het dan maar voor één uur
nogal kostbare geschiedenis
Als men deze anemoon bekijkt lijkt hei
speelt. Moar hij ligt in diepe rust terzo
niet om het felle „blitz"licht dat de fol
de gevoelige plaat va.
voel, of de uind hem parten
iken en bekommert zich zelfs
>graaf nodig had om hem op
te komen, zal
Nederlandse kust tevergeefs z
ken. Onze kust is te zanderig
op een zandbodem voelen ze zich want
niet thuis. Maar in de Atlantische vracht moet worden betaald.
Oceaan des te beter. En als de bovendien moeten de flessen
buit eenmaal binnen is wordt de- deri verzekerd tegen breuk
kwaad als het ging uit het zieken- ter
huis, liet thuis vitamine B aanruk- Bergen heb ik dit jaaf een beetje
deed zich de grootste pech, doordat het elektriciteitsbe-
gedeponeerd in plastic zakken,
gevuld met zeewater, opdat de die
ren de reis naar Nederland zon-
t_ der moeilijkheden zullen volbren-
aantal kleinere. In gen. Uit de zelfde overwegingen is
alleen dat de gewone
de
premie daarvan bedraagt
voor de heen- als de terugzending
2. Moet iemand in Enschede dus
300 liter zeewater hebben, dan be
dragen alleen al de verzekerings-
d een aantal flessen met bosten voor de 6 flessen 24. En
verrassing voor die ik ooit had be- drijf daar
leefd: alle ziekteverschijnselen het P.E.N.
verdwenen, ik knapte verbazend stelt
snel op en voelde me als 't ware rige
dertig jaar jonger. Dat was wat Doch dat is niet
anders,dan zes maanden rekken
en trainen met diverse apparaten,
zoals me in het vooruitzicht was
handen kwam
dit andere eisen
de leidingen dan de vo
rige elektriciteitsmaatschappij.
Daarna weer schilderen en
„kunsthandelen", nu ook met
Koch in de Lijnbaan te Rotter
dam. En in 1950 kreeg ik een
baantje in het Casino te Scheve
ningen. Het scheen toen nl. dat 11CCi
ook in ónze badplaatsen een gokje ders.
worden toegestaan. Ik B,.w
daarom chef-croupier. Maar dat seizoen komen
ging ook weer over, waarna ik het
opnieuw bij de dieren zocht en.
geïnspireerd door het aquarium
in Monaco, in 1954 in Bergen aan
Zee een zee-aquarium ontwierp en
liet bouwen.
Nooit anders
Ik maak nieuwe leidingen. En
half mei is ook Bergen weer in
vol bedrijf, net als nu al Scheve
ningen. En dat zal dan duren tot
eind september. Niet dat ik er dan
weer een punt achter ga zetten,
ik wil nu nooit meer iets an-
Maar eerst was ik ook
zuurstof gemonteerd
aan de Frans-Belgische I
de Belgisch-Nederlandse grens de worden gebracht,
grootst mogelijke faciliteiten ver
leend. Trouwens ook in ons eigen
land ondervindt een auto met de
woorden ..Zeeaquarium Bergen"
of „Zee-aquarium Scheveningen"
erop veel medewerking. Overal
waar het verkeer stagneert krijgt
Eenvoudiger
Het zou dus heel wat eenvoudi-
ger zijn, als kon worden volstaan
Overal met het verzenden van zeezout.
13 kilo correspondeert
met 300 liter zee-
winters geopend, doch
oen komen er toch geen men-
genoeg kijken om de zaak ren
derend te kunnen maken. Rijk zal
ik er nooit van worden. Dat hoefl
trouwens ook niet. Als ik er maar
mee uit kan springen. En dat gaat
gelukkig. Ik ben nu eenmaal geen
„Artis", die veel reclame kan ma
ken omdat de gemeente toch te
Daarbij had ik de omstandighe- hulp komt als er aan het eind van
het laar een tekort is van een
paar ton. Maar „Artis" wordt be
schouwd als een culturele instel-
Catacomben
i. dat in de bou
levard nog de catacomben zaten
van het bekende Grand Hotel Nas-
maar het was vlak bij
de burgemeester werd terstond
enthousiast toen Jiij van mijn
len
Dan staakt John C. het ge
nacht sprek, wringt zijn handen ste-
vig in elkaar, laat zich wat op
en neerschommclen, in zijn sta
len clubfauteuil en merkt nog
op: Dat is waar ook, ik ben
zelfs nog journalist geweest.
cement. ^Machtig Bij de Nieuwe Tilburgsche Cou
rant, toen onder hoofdredactie
het kamerlid Arts
plannen hoorde. Dag
heb ik aan de inrichting gewerkt,
maar ik bokste het voor elkaar
Er staan nu 38 aquariums in,
waaronder één met de kolossale
inhoud van 10.000 liter. Niet ge
kocht, maar ook zelf gebouwd,
van asbest
mooi werk. Zó mooi, dat ik
1956 in Scheveningen nog
val op poten zette Het Scheve- krijgt wei een aparte kijk op
ningse zee-aquarium telt 42 bak- het ,eveQ aIs je 10 overa, tussen
'og 4 meer dan dat te n-,,.;„a ;t.
ken. dus nog 1
Bergen. Maar hier
de grootste bak i
liter. Voorts is e
liter, er zijn er a
gezeten hebt. Daari
"aooó de psychologie zo'n mooie we-
5000 tenschap.... En ik hou van die-
>00 li- ren, en van mooie kleuren....
heel goed moge
lijk zeezout che
misch samen te
stellen, daar men
lende soorten zout
bevat en ook wel
ke het zijn. Maar
het winnen van
sommige soorten
is lang niet goed
koop. Goedkoper
is dan nog het
indampen van
zeewater, wat o.a.
in Zuid-Frankrijk
wordt gedaan. Het
is echter nog de
vraag, of het door
indampen verkre
gen zeezout ook
werkelijk nog alle
stoffen bevat, die
in zeewater voor-
komen. En dus is
het tevens nog de
vraag, hoe de zee-
dieren zullen rea-
geren op zee
water dat uit ge
woon water en ingedampt zeezout
wordt gemaakt. Op dit gebied
heeft de heer Jager nog het nodi
ge te experimenteren. Maar hij
ziet tegen geen moeite op. Als het
gaat om de zee-aquaria heeft hij
er alles voor over. Ga ex dus ook
eens kijken.
