Jiieuiue GTouranl
Ik ben nog niet weg, zeide
Sukarno vanmorgen
I
Voorzitter van parlement
officiële vervanger
ONENIGHEID OVER BEVEL
IN TIJD VAN VREDE
D
BULTHUIS
Indonesische wind uit
iets andere hoek
Buitenlandse luchtbrug
in Djakarta verboden
Nederlanders gijzelaars
in Indonesië
195|
VRIJDAG 13 DECEMBER 1957
1.91
1.11
BUREAUS: Steenstraat 37
Directie Redactie, Abonnementen- eD
Advertentie-afdeling: Tel 31441
ABONNEMENTEN7,50 per kwartaal;
2,55 per maand; 0.59 per week.
ADVERTENTIES: 0,20 per millimeter.
Familieberichten 0,18 per millimeter.
(Bij contract belangrijke korting.)
Postrekening 5893a
Achtendertigste jaargang no. 11135
Directie; F. DIEMEB
Hoofdredacteur: Dr. E. D1EMER
Chef-red.: H. W. J. ENSERINK
CHRISTELIJK-NATIONAAI U41.HLAU
Voor eLeiden en Omstreken
„Stdiihttstirti is abebleum
myn in tegfjenspoet"
Ged. Staten
„PLAN-WILSVEEN
onuitvoerbaar"
ZIE PAGINA 5
2.9
Allerlei gissingen over rust in liet buitenland
ALLERLEI GISSINGEN werden gisteren en vandaag in ons land maar
ook in Djakarta gemaakt over het bericht, dat president Sukarno
enige tijd rust zal moeten nemen in het buitenland. Gesproken wordt van
een diplomatieke ziekte, een vlucht om zijn figuur te redden nu de anti-
Nederlandse campagne op een economische ontwrichting is uitgelopen en
het bestaan van de staat in-gevaar-is-gehracht. Inmiddels is het niet onbe
kend, dat Sukarno's gezondheid inderdaad niet geheel in orde is, en dat hij
door verschillende oorzaken in een staat van afmatting verkeert. In elk ge
val is er aan Sukarno's tijdelijk heengaan een medische verklaring vooraf
gegaan.
In Djakarta werd gesproken over een terugkeer van Hatta als tijdelijk
I leider van het land en van een meer op de voorgrond komen van de sultan
van Djokja. In elk geval is Sartono, de voorzitter van het parlement en
lleider van de Partai Nasional Indonesia. Sukarno's officiële plaatsvervan-
'ger. En deze is zeker niet te beschouwen als een voorstander van een milde
HOI politiek jegens Nederland. Hij wordt op 20 december beëdigd.
uf.
nsterdai
„de ronde. Het heette zelfs, dat Sukarno
gearresteerd zou zijn en vervangen door
een driemanschap. Er zouden straatge
vechten gaande zyn te Djakarta en ook
[heette het dat Sukarno reeds naar hel
^buitenland gevlucht was. Dit veroorzaak-
op de Amsterdamse nabeurs een le
vendige belangstelling voor Indonesische
Jondsen en de slolkoersen liepen met
verschillende punten op.
Potloodkrabbel
Djakarta heeft zich echter gehaast, dit
illes tegen te spreken.
Sukarno gaf met potlood op èen bloc-
het Engels een getekend©
terklaring af, luidende: „Ik Ben nog
teeds hier. Op het ogenblik ben ik of-
Java op het vliegveld Kemajoran bij
Djakarta aan. Twintig gewapende mili
tairen op motorfietsen, acht jeeps mei
stoottroepen en twee pantserauto's be
geleidden de president, die in een kogel
vrije wagen naar het anderhalf kilometer
•an het vliegveld verwijderde paleis
/erd gebracht.
De nieuwe man
Sartono. die de president vervangt,
s een 57-jarige politicus, die in Leiden
:estudeerd heeft. Hy was een der op
richters van de Perhimpoean Indonesia.
iniyk vriend van Sukarno en diens
verdediger in het tegen Sukarno, in 1930
gevoerde strafproces. Ook wist h\j te be
iverken, dat Sukarno's party na diens
rrrestatie onder aan ietwat gewyzigdc
naam herleefde. Hy was een veelbete
kenende figuur op de achtergrond en hac
ïvloed als leider van het parle-
parlementsvoorzitter heeft hij
de Verenigde Staten, Nederland, de Sow-
jetunie en andere landen beerisd. Hij
i voorstander van de nationalisa-
het Suezkanaal en heeft zich in
dertijd uitgesproken voor nationalisatie
ilale bedrijven in Indonesië
't'c
ClE iciële stukken aan het tekenen van de
nationale adviesraad. Amsterdam moei
*1 /l (vol zijn van wensdromen: Sukarno O
^(uur, 13 december 1957".
De Aide de Camp en woordvoerder
Tiran de president, majoar Sa bur, sprak
morgen de geruchten tegen, dat do
iident zich in arrest zou bevinden en
de premier Djuanda, de chef-staf
het leger Nasution en Hatta de re-
jering in handen hadden. Hij reide: „Di1
s het goedkoopste verzinsel, dat de Ne
lerlandse radio tot nu toe heeft uitge-
ronden. Terwijl ik spreek ontvangt de
■resident de geloofsbrieven van de
ise-ambassadeur en daarna zal nü
8He voltallige zitting van .de nationale
adviesraad leiden."
1 Officieel deelde premier Djuanda gis
Jeren in het parlement mede dat Sukar
nu Sbo enige rust zal moeten nemen om „te
.verhinderen, dat hij door dagelijkse be-
1 ilommerineen van streek gebracht
jivordt".
De premier zal waarschijnlijk begin
J nuari vertrekken, waarschijnlijk naar
idia. In Nieuw-Delhi zou men echte»
ifficieel nog niets weten.
Gisteravond kwam Sukarno uit Oost-
Draadomroep blijft
Premier Djuanda heeft in verband
met het tijdelijk op non-actief gaan
Sukarno besprekingen gevoerd met de
drie vice-premiers, onder wie dr. Lei-
mena, leider van de protestants christe
lijke partij en met de chefs der staven.
„Pcrsgesprck"
President Sukarno heeft'-heden, toen hij
op weg was naar de nationale raad,
kort ogenblik gesproken met dertig bui
tenlandse journalisten. Hij noemde de
Amsterdamse geruchten opnieuw wensdro
men en zeide weder: „Ik ben er
steeds", maar hij weigerde glimlachend op
de vragen te antwoorden.
Vergezeld van de vice-voorzitter Ruslan
Abdulgani en vele leden van de nationale
raad liep hij door de paleistuin naar het
vergadergebouw om zijn voorzitterszetel
Pools beroep op NAVO-landen
FRANSE MINISTERRAAD
heeft besloten, een afwachtende
houding aan ie nemen ten aanzien
van de verschillende kwesties, die
op de topconferentie van de NAVO
de orde zullen komen. De mi
nister van defensie heeft de verzeke
ring gegeven, dat er nog geen onder
handelingen zijn geweest over het
bouwen van lanceerplaatsen voor
raketten op' Frans grondgebied.
De Franse regering wil eerst ziien, hoe
zioh de debatten over dfi-t onderwerp ont-
wiikkeien. Kort voor zijn vertrek uit Bonn
ia«r Parijs heeft de Amerikaanse miinis-
er van defensie McEtaoy, nog eens het
landpunt van de Verenigde Staten over
deze kwestie weergegeven: de raketwa
pens van de Na-vo moeten daar worden
opgeslagen, vanwaar zij met de meeste
kans op succes gelanceerd kunnen wor-
von Brentano, de Westduitse minis-
in buitenlandse zaken, heeft bij aan
komst in Parijs verklaard niet te ver
wachten, dat op de N.A.V.O.-conferentie
besluiten zuilen worden genomen ten aam-
de vestiging van Amerikaanse
in Duitsland.
Opperbevel
In de vergadering van de militaire
N.A.V.O.commissie te Parys zyn naar
A.F.P. uit goede bron verneemt, moeiiyk-
heden gerezen. Generaal Norstad zou er
op staan, ook in vredestyd daadwerkciyk
het opperbevel te voeren over de
..V.O.-strüdkrachten in Europa, ook
r de Amerikaanse strategische lucht-
:ht, die thans onder uitsluitend Ameri
kaans bevel ressorteert. Op dit punt zou
den verscheidene regering het niet met
Norstad eens zijn.
President Eisenhower, die zaterdag in
Parijs denkt te arriveren, will in de Fran
se hoofdstad zijn vrije ochtenden gebrui
ken om aJile daar aanwezige regerings
leiders te ontmoeten. Hij heeft gisteren
(Advertentie)
„BESHIR"
DE BEROEMDE
SMYRNA
KARPETTEN
BOTERMARKT 23
zijn laatste bespreking gehad met de
Amerikaanse nationale veiligheidsraad
Bij die bespreking is natuurlijk pok
Boelganiins brief met het voorstel van eer
topconferentie tussen leiders van Oost er
West >.er sprake gekomen. Men ziet er
niet veel meer in dan een poging om de
Parijse N.A.V.O.conferentie te doen mis
lukken Boel-gandn is niet karig geween
met zijn correspondentie: volgens radn«-
Moskou hebben alile landen der V.N. zo'd
brief ontvangen.
Polen probeert op diplomatiek niveau
de landen van de N.A.V.O. ervan te weer
houden. West-Duits tand direct of indirect
van atoomwapens te voorzien. Daartoe
heeft de Poolse minister van buitenlandse
zaken, Rapackii, gesproken met diploma
ten van de verschillende N.A.V.O.-landen
Daarna heeft hij van deze besprekingen
verslag uitgebracht aan de ambassadeur
van de Sowjetunde, Tsjechoslowakije en
Oost-Duitsland. Het Poolse standpunt is,
dat er tussen Oost en West een brede
zone moet komen, waarin zich zeen kern
wapens 'bevinden.
H-bommen
Amerika heeft Engeland de verzeke
ring gegeven, dat de vliegtuigen van de
Amerikaanse strategische luchtmacht op
hun patrouillevluchten boven Groot-
Brittannië geen scherp gestelde water-
stofbommen meevoeren. De ontstekings-
apparatuur bevindt zich wel aan boord,
maar deze mag niet eerder in de bom
men worden aangebracht dan wanneer
dat nodig is voor daadwerkelijke actie.
Daarvoor is overeenstemming nodig tus
sen de regeringen van Engeland en de
Verenigde Staten, zo verzekerde premier
Macmillan tn het Lagerhuis.
Indonesië krijgt
berisping
De Australische minister van buiten
landse zaken, de heer Casey, heeft aan
de pers medegedeeld, dat Indonesiës op
treden tegen de Nederlanders de buiten
landse beleggers kan ontmoedigen. Hij
zeide, dat elke gekozen regering de ver
antwoordelijkheid moet aanvaarden voor
inbeslagnemingen door groepen of delen
van het volk. Zij kan niet werkeloos toe
zien, dat een minderheid onderdrukt
wordt en dan haar handen in onschuld
Casey verzekerde nogmaals dat Austra
lië bereid is de gevluchte Nederlanders
te ontvangen.
Het Brr iiliaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft zijn consulaten in
Indonesië opdracht gegeven visa te ver
trekken aan Nederlandse onderdanen,
die naar Brazilië willen uitwijken.
Het Indonesische ministerie van bui
tenlandse zaken deelde mede dat
Sukarno vandaag een persconferentie
zou houden over zijn op medisch advies
genomen besluit om in het buitenland
rust te nemep.
Een woordvoerder van het Indone
sische leger te Djakarta verklaard, dat
niet alle militaire verloven zijn inge
trokken, maar alleen die voor militairen
bij het algemeen hoofdkwartier.
De New York Times acht het duide
lijk, dat er veranderingen zullen komen
in Indonesië en acht het duidelijk dat de
in Indonesië en dat de Ind. regering haar
verbod van inbeslagnemingen geen kracht
kon bijzetten. De anti-Ned. campagne is
op het verkeerde ogenblik doorgezet. In-
dbnesië zal er geen profijt van hebben
aldus het blad.
Toch driemanschap?
De woordvoerder van de Indonesische
regering te Djakarta, majoor Ganid Har-
sono, heeft 3 olgens een nader A.P.-be-
richt, heden verklaard dat Hatta nog
steeds aan het overwegen is, of hy al
dan niet in de regering zal terugkomen.
Overigens zullen Djuanda en Nasution
belast zön met het regeren, als Sukarno
in het buitenland is, voegde Harsono
(Dit zou er dus op wijzen, dat Sartono.
de officiële plaatsvervanger, uitgescha
keld zal zijn en dat er toch een kans is
op een driemanschap).
Een der naaste medewerkers van de
president zeide, dat Sukarno sinds jaren
niet zo gelachen heeft, toen hij het Né-
derlandse radiobericht hoorde.
De Indonesische delegatie bij de Ver
enigde Naties te New York heeft volgens
A.P. bescherming van de politie ingeroe
pen omdat zij een achttal telefonische
dreigementen ontvangen heeft. Een
woordvoerder zeide, dat gedreigd was
het gebouw in de lucht te laten vliegen
als de Indonesiërs hun maatregelen te
gen de Nederlanders ni''. staken.
Politie-agenten in uniform betrokken
de wacht op de benedénverdieping en in
de kelder, waar zich het schakelbord van
de telefoon bevindt,
't Is allemaal niet waar geweest,
zo wordt er nu beweerd
PiE woordvoerder van de Indonesische diplomatieke vertegenwoordiging
in Den Haag heeft gisteravond verklaard, dat de Indonesische rege
ring ten zeerste betreurt de overhaaste stap van het hoofdkantoor van de
KPM om schepen naar Singapore of elders buiten Indonesië te dirigeren.
„Het is nooit de bedoeling van de regering van de republiek Indonesië ge
weest om KPM-schepen in beslag te nemen."
Indien op verscheidene schepen gewa- derland en vele andere. De gevolgen
pende militaire
dan is dit slecht:
vloeiende uit dc
cilandei
boord zyn gcplaal
:ekeren.
In dit verband, zo vervolgt de ver
klaring, kan worden gewezen op de nor
male diensten van de andere scheep
vaartmaatschappijen op rndóneslë, zoals
de Intèr Ocean Lines, de K.J.C.P.L., de
Rotterdamse Lloyd, de maatschappij Ne-
De plagerijen gaan voort
Nederlanders mogen eigendommen
niet verkopen
|"NE INDONESISCHE REGERING zal geen toestemming meer verlenen
voor het landen van speciale vliegtuigen in Djakarta, omdat zij van
oordeel is, dat daaraan geen behoefte bestaat. Het Indonesische ministerie
van verkeer heeft dit besluit medegedeeld aan de Britse ambassade te Dja
karta, naar de bedrijfsleider van de Qantas-Boac voor Azië, de heer James
Alexander, aan het A.N.P. vertelde.
Kort tevoren had d'e Indonesische
nieter van buitenlandse zaken Subamdrió
belooft, dat de Indonesische regering
helpen bij de evacuatie.
De Britse Ambassade had landiingsver-
gunnóngen gevraagd voor extra vluchten
van de Boac, Qamta$ en Malayan -Aiirv
doch deze werden geweigerd omdat de
Indonesische regering van oordeel is. dat
het vervoer kan geschieden door de lucht
lijnen. die Djakarta aandoen en de Ga-
ruda Indonesian Airways. De Garuda is
van plan dagelijks drie tot vier vluchten
te-maken om de Nederlanders over te
brengen, dooh dit is nog slechts Plan.
Valse dagtekening
Voorts heeft de militaire commandant
in Djakarta, Dachjar, by een op 7 de
cember geantedateerde order gisteren de
Nederlanders te Djakarta verboden hun
december
voordeel
verkoop
De belangrijke voorde
len van deze speciale
aanbieding zijn aan onze
vaste klanten welbe
kend.
Onze nieuwe dienten
eigendommen aan nietrNederlandse inge
zetenen te verkopen. Dit kan voortaan al
leen geschieden met goedkeuring van de
controleraad voor verkoop van eigendom
men. Alle sinds 18 november reeds tot
stand gekomen verkopen worden vernie
tigd en de verkochte eigendommen zullen
worden verbeurd verklaard.
Het Intwmattonale Rode Kruis te Genè-
ve heeft de Indonesische regering ver
zocht deze organisatie te laten helpen bij
het weghalen van Nederlanders.
De vicepresident van de K.L.M., de heer
E. van Konijnenburg, die op weg is naar
Djakarta, heeft volgens A.P. gisteren te
Singapore de leiding genomen bij de over
brenging van K.L.M.-personeel met ge
zinnen per K.L.M.-vliegtuig naar Neder
land. Hij hoopt te Djakarta besprekingen
te voeren met de Garuda.
Op het door Indonesische i
beiders overgenomen gebouw
van Radio Holland te Djakarta
zijn verscheidene leuzen ge
kalkt, die getuigen van opge
zweepte haat tegen de „Be-
'anda". De kreet „Usir Be-
landa" werd eerder gehoord en
wekt de Indonesiërs op de Ne
derlanders te verjagen. Even
min mis te verstaan is „Aja
belanda segara angkat kaki",
vooruit Hollanders, neem nu
de benen!
Op Schiphol
Dertien vrouwen en vijftien kinderen
van XJnïlever-personeel in Indonesië kwa
men vannacht doodmoe via Londen uit
Indonesië op Schiphol aan. Het hele ge
zelschap was 43 personen sterk, doch ve
len waren in Londen achtergebleven om
wat rust te nemen. Te Londen hadden
allen warme kleding ontvangen. De
kleintjes waren in dekens gewikkeld. Dc
thuisvlucht had lang geduurd omdat de
Britannia te Karatsji motorstoring had
gehad. Felle lampen schenen op de sla
perige blonde kinderkopjes. Alleen een
jongetje van vijf jaar was klaar wakker
en greep onmiddellijk naar een plaatjes
boek. Onder het gezelschap was een echt-
Mevrouw M. Koning, echtgenote
van de commerciële directeur van
Unilever te Djakarta, vertelde, dat
die Nederlanders het in verscheidene
delen van Indonesië heeil moeilijk heb-
ben. In Djakarta viell het wel mee.
De bevolking was zeker niet vijandig.
De bedienden hielpen uitstekend en
huilden toen zij weggingen. Boycot was
er te Djakarta niet geweest Tele
foons waren niet afgesloten, water
was tc krijgen, boodschappen waren
mog'-lijk. Het was heel wat minder
moeillijk dan in Soerabaja of Ban
doeng, zeide zij. Te Londen vertelden
de vrouwen, dat hun mannen nog
steeds het beheer hebben over de
Unllever-f abri/eken
Mej. W. Brooks, directie-secretares
se te Djakarta, verklaarde dat de Und-
leverdirecbie uitsluitend als voorzorg
alle vrouwelijke employé's, echtgeno
ten en kinderen van personeel terug
zendt totaal 150. Drie vliegtuigen zijn
gecharterd. De 60 mannen blijven aan
het werk.
Ben Nederlands zakenman verklaarde,
dat er in de Oosthoek geen voedsel Is
voor de Nederlanders. Bezoek fnogen zij
niet ontvangen en hun huizen mogen zij
niet verlaten.
Rubberhandel verlamrl
Volgens waarnemers Le Djakarta staat
de rubberhandel stil door de anti-Ncder-
landse campagne. Oe omzet is van 400 tot
10 15 ton per dag teruggelopen.
Dc directeur van de Indonesische redc-
ry Pelni, Kosasih. heeft er by de 27 man
Zie vervolg pag. 11
Het hoge woord is eruit
Angst voor oorlogsbodems
nesië verklaart het onafhankeiyke dag
blad Indonesia Raya te Djakarta en het
dreigt Nederland om geen oorlogsschepen
te gebruiken met het doel schepen, die
van Indonesië naar andere landen va
ren, te hinderen.
„Is het brutaal, waar Indonesië noch het
verlangen koestert noch in staat Is een
inval in West-Irian te doen, om te vragen,
wat er schuilt achter de concentratie van
Nederlandse oorlogsschepen jn de wateren
rondom de Archipel?" aldus het blad. „Ne
derland zal ervaren dat schending van
Indonesië's soevereiniteit beantwoprd zal
worden met een volkomen boycot van alle
Nederlandse schepen en vliegtuigen in alle
belangrijke landen van Azië en Afrika".
„Laat de Nederlandse regering er ook
aan denken, dat zij in Indonesië 50.000 gij
zelaars op het spel heeft staan, en dat
elke stap harerzijds, die uitgelegd kan
worden als een aanval op de Indonesische
soevereiniteit, wanordelijkheden tegen de
Nederlandse onderdanen zal uitlokken, die
de Indonesische regering inmogelijk zal
kunnen verhinderen", aldus Indonesia
Raya.
deze „overhaaste" stap van de di
rectie der K.P.M. blijken uit de stagna
ties in het vervoer van goederen en pas
sagiers.
TTET IS NOOIT DE BEDOELING ge-
wccst en het is ook niet de bedoeling
van de Indonesische regering om Neder
landse bedryven te confiskeren of te na
tionaliseren. Deze bedrUven zyn nu over
al in Indonesië onder regeringstoezicht
gesteld om acties van derden te voorko
men. De Indoncssche regering beheerst
de situatie volkomen.
TTET IS ook nooit de bedoeling van
de Indonesische regering geweest om
dc ongeveer 50.000 Nederlanders uit te
wyzen. Wel Is aan de Nederlandse rege
ring gevraagd, de werkloze Nederlanders
In Indonesië te doen repatriëren.
Aldus de verklaring.
Ontkenningen niet
ten einde
Ook de Indonesische ambassadeur te
Bonn heeft tegenspraken doen horen, toen
hij sprak voor de Westduitse televisie.
Gelijk men weet, werd te Djakarta aan
gekondigd, dat de handel op West-Europa
zou worden overgebracht van Nederland
op West-Duitsland, en dat de ambassa
deur tezamen met de voorzitter van de
Indonesische kamer van koophandel te
Hamburg daarover zou spreken. Voor de
televisie ontkende de ambassadeur deze
plannen. Hij was slechts gekomen om
de mogelijkheden in die richting te on
derzoeken, zede hij, en op een vraag
antwoordde hy dat dit niet door een
Indonesisch minister was verklaard, doch
slechts door de Indonesische kamer van
koophandel.
Hij klaagde dat de uiteenzetting van
de programmaleider te eenzüdig gekleurd
was tengevolge van het ontbreken van
een Duitse correspondent in Djakarta,
zodat men moest afgaan op de „eenzijdige
berichtgeving uit Den Haag", waarop de
programmaleider onderbrak met de op
merking: „Het is inderdaad jammer,
dat door de in Indonesië bestaande cen
suur de berichten niet zeer volledig zyn.
De Nederlandse correspondent, de heer
J. Wintraecken, vroeg of de communisten
niet de overhand hadden gekregen bij
de gevoerde acties, waarbij hij Indone
sische persstemmen aanhaalde. De am
bassadeur antwoordde: „Dit zijn allemaal
uw eigen conclusies". Hij voegde eraan
toe, dat geen enkele Nederlander was ge
molesteerd en dat er geen sprake zou
zijn van nationalisatie of confiskatie.
De ambassadeur maakte ook aanmer
kingen op de film over Indonesië, die
aan de uitzending was voorafgegaan.
De programmaleider brak later het pere-
gesprek tajnelijk abrupt af.
Zending heeft rust
Bij het zendingscentrum te Baarn zijn
uit allerlei bronnen berichten binnenge
komen, dat de zendingsarbeidere op Mid-
den-Java het goed maken. De toestand
is daar rustig. Het werk gaat gewoon
door. Hetzelfde geldt voor Makassar.
De Ogem, waarvan opnieuw de „over
neming" werd gemeld, deelt mede dat de
gezinnen van het personeel desgewenst
naar Nederland zullen worden overge-
Regen of sneeuw
Zwaar bewolkt met tijdelijk
regen of sneeuw. Overwe
gend matige, langs de kust
chtige of harde wind tus-
noordoost en noord. Do-
zelfde temperaturen als van
daag of iets lagere.
Zaterdag 14 december: zon op 8.43 uur.
onder 16.30 uur.
Maan op 0.20, onder 12.40 uur. Laatste
kwartier.
