1
n
II
n
ii
i
n
w
i u IJ IJ 11
W.itte, adedaaK
RITMEESTER
NA 17 JAAR BEZETTING
EEN LAND IN DE BAN VAN HET
o*p een. hood. veJtcL
ANTISEMITISME
Europoort zal
er komen
sv^;r.^r
^«sgetliergolvenl
O.T.E.M. waagt extra zendtijd
voor reclametelevisie
F/AT
VRIJDAG 29 NOVEMBER 1937
Van onze reiscorrespondent
LINK VAN BRUGGEN
VOOR het joodse volk, voor zijn strijders, voor
zijn martelaren...." De diepere zin van deze
woorden dringt huiverend tot de vreemdeling
door, als hij voor het ontroerende monument
van Rappaport in Warschau staat. Zes meter donker
graniet rijst voor zijn ogen op, graniet, dat eens door Hitler was voor
bestemd om een gedenkteken voor „de overwinning op de Polen" op te
richten. Het eert thans de wanhopige, doch rechtvaardige strijd, welke in
april 1943 in het Warschause ghetto werd gestreden. Dertigduizend „Macca-
beeën" liggen hier onder het puin begraven. Slechts zeven, onder wie een
vrouw, ontkwamen de hel van vuur en staal.
De laatste verdedigers van het ghetto, die zich niet langer „als gehyp
notiseerde konijntjes" het zijn Himmler's woorden naar de gas
kamers wilden laten afvoeren, staan op de voorkant van het monument
afgebeeld. Een vrouw en een kind gaan jammerend in de vlammen terf
onder. Een man, in de kracht van z'n leven stapt, met een handgranaat
in de vuist, op z'n moordenaars toe, gevolgd door een jongeling, die rustig
de dood in de ogen ziet. Het zijn de helden van het Warschau van 1943.
Geen Poolse schrijver heeft ze in zijn oeuvre vergeten.
Negentig kilometer
ten zuiden van Kr
kau staat nog een m
nument. Het is h
co n centrati ekamp
Auschwitz tegen
woordig Oswiecim ge
heten waar, d<
slachtoffers van d«
kampen Tremblinke
en Majdanek meegeteld, vijf miljoen joden
werden vergast, onder wie drie miljoen
Polen. De helft van de meer dan zes
miljoen Polen, die als gevolg van de
Duitse bezetting het leven verloren (on
geveer 22 procent van de totale bevol
king!) kwam in dit oord van verschrik
king om.
In het kamp, dat een „eeuwig monu
ment" moet blijven niet alleen van
wege het lijden der Poolse Joden, maar
ook en misschien meer om de anti-Duitse
geest in verband met de Oder-Neisse wak
ker te houden kan men de waanzin
der „Deutsche Kultur" nog in volle om
vang aanschouwen. De gascocons. bij
honderdduizenden tegelijk door I.G. Far-
ben geleverd, worden er als kostbare
reliquieën bewaard. Men gaat langs grote
bassins, die de schoenen der slachtoffers
tonen, langs koffers, waar typisch joodse
namen op staan en langs brillen in alle
soort en maten. De'gaskamers: gewone,
houten barakken, waarin via de zoldering
de dodelijke dampen ontsnapten, staan er
nog altijd, evenals het crematorium met
zijn sohoorsteen, die drie jaar achtereen,
dag en nacht, heeft gerookt
Dat kinderschoentje....
Men komt Auschwitz nog steeds met
een gevoel van onpasselijkheid uit. En
dagen daarna ziet men nog dat kleine, nu
bjjna versteende kinderschoentje liggen
met dat ouderwetse kraalknoopje er aan.
Men gist naar de dragers der duizenden
brillen, naar de personen, die, met de
flauwe hoop van overleving in het hart,
hun namen op hun valiezen schilderden.
Hans Frank, de ter dood gebrachte en
in de gevangenis tot het katholieke geloof
bekeerde Duitse gouverneur van Polen,
heeft in Neurenberg gestameld, dat „nog
niet na duizend jaar deze schuld van
Duitsland uitgewist zal zijn." Het was
dezelfde Frank, die in 1944 tegenover een
Duitse journalist verklaarde, dat er niet
genoeg bomen in Polen waren om het
papier te maken, dat de namen van alle
gefusilleerden bevatten kon
Ondanks de heroïsche
ondergang van het War
schause ghetto, ondanks
de monumenten van Rap
paport en Auschwitz, on
danks de bijna totale uit
roeiing der Poolse joden,
heerst er een anti-semi-
tisme in Polen, dat met
afgrijzen vervult. Men
zou bijna kunnen zeggen,
dat, over de hele wereld
gerekend, alleen ln Egyp
te de jodenhaat groter is.
In elk gesprek, dat men
met Polen heeft, komen
anti-semitistnsche opmer
kingen voor, terwijl er
todh niet meer dan tach
tigduizend joden op een
bevolking van 28 miljoen
zielen overgebleven zijn.
van het ghetto hebben gegeven? Gingen
de Polen niet dagelijks aan deze m
menten voorbij?
Tragedie..
Ik toog op onderzoek uit en kwam
weldra tot een ontstellende ontdekking.
De tragedie van de joden in Polen heeft
een al even tragisch gevolg gehad. Be
dreigd door het nazi-beest zijn duizenden
joden de grens over gevlucht Niet naar
het westen, want daar woonden de Duit
sers, niet naar het zuiden, want daar
regeerden de Duitsers, niet naar het!
noorden, want daar was de zee. maar
naar het oosten, naar Rusland, dat het
nafcionaal-socialisme met vuur en zwaard
bestreed
En het is daar geweest, dat ze op een
nieuwe taak zijn voorbereid. In de Sovjet
scholen hebben ze het communisme als
politiek systeem leren aanbidden: als één
man hebben ze zich achter de vijanden
van hun moordenaars gesteld. Toen de
oorlog ten slotte beëindigd was, zijn ze
als knechten van het Kremlin terugge
keerd en in alle mogelijke overheidsfunc
ties geplaatst.
Men moet deze situatie goed tot zich
laten doordringen om haar in het juiste
licht te kunnen plaatsen. In Polen, waar
de joden vandaan kwamen, had men ze
altijd achtergesteld, van 1939 tot 1945
stonden de Duitsers hen naar het leven
en van de geallieerden hadden ze zoals
later ook gebleken fs niets te ver
wachten. Rusland, dat een nieuwe toe
komst beloofde, was het enige land het
welk voor hen overbleef, he<t enige land
ook, dat bereid was hen op de maat
schappelijke ladder te helpen.
Zo vond men, onmiddellijk na de wapen
stilstand, het restant van de Poolse joden
in functies, -waaruit ze vóór 1939 zo veel
mogelijk waren geweerd. Men zag ze op
departementen, in de leiding van fabrie
ken, als politieke commissarissen etc.
Waar men ze ook in grote aantallen
ig, was in de .UB, de gehate, door Go-
moelka gekortwiekte, geheime dienst van
Polen. In feite waren zij degenen, die de
verantwoordelijke posities innamen. De
mensen ook, die 't felst, 't meest fanatiek
Het gxaf van de Onbekende Soldaat
op het Plein der Overwinning in
Warschau.
Mijn oom..
„Ah, die oom van mij,"
zei een Poolse arbeider te
gen me, toen hij over de
toestanden in zijn land
uitweidde. Die is me er
een!Hij is al zeventig
jaar, maar hij heeft thuis
een mes klaar liggen om
z'n buren, die joden zijn,
de keel af te snijden
Zodra er maar iets in
Polen gebeurt, gaan alle
„Ja, precies weel ik dat niet
heeft er wel eens moeilijkheden met
had, denk ikMaar geloof m\j: de jo
den deugen niet!
Ik was diep geschokt door deze woor
den vooral, toen ik ze later in vele
toonaarden te horen kreeg doch verre
van overtuigd. Ik wist, dat het anti-semi-
tisme altijd groot is geweest ln Polen. Ik
wist ook, dat de Poolse jood door de
Duitse jood wordt veracht, om nog maar
niet van de houding van de „adellijke"
Portugese jood te spreken. Maar Rappa
port dan. Auschwitz, die vele ontroerende
beschrijvingen, welke tientallen Poolse
auteurs van de heldhaftige ondergang
De Polen kunnen er genoeg van ver
„De groten zitten nu vast." zei er een
„De kleinen hebben ze laten lopen
Maar we zijn al die ontslagen geheimi
agenten nog niet vergeten'k Weet
niet hoe veel mensen hunkeren naar *t
moment, dat ze wraak kunnen nemen
Men hoort de namen van de „big
shots": Rocansky, Feggin, Romkowski.
„Allemaal, joden," zeggen de Polen,
doch slechts van een, Rocansky, kon ik
dit officieel bevestigd krijgen.
Gomoclka zit crmcc. Niet voor niets
heeft h(j dit drietal bjjna een jaar in
voorarrest gehouden en niet voor niets
vindt het onlangs tegen hen begonnen
proces achter gesloten deuren plaats. Go-
ioelka is bang, dat de wreedheden, welke
in het licht komen, een pogrom ten ge-I
Overal in Warschau ziet men gedenk
stenen en herinneringsplaten, welke
het bloed van de door de Duitsers
volgc zullen hebben. Polen is berucht
>m zijn pogroms en zijn van staatswege
'crordinccrde discriminerende maatrege
len tegen de Joden.
Gomoelka begrijpt heel goed. dait hij
de sympathie van het westen of beter:
het geld, dat uit het westen moet komen,
verspeelt, als het antisemitisme in zijn
land gewelddadige vormen aan gaat ne-
Zijn enige zorg op 't ogenblik is dan
ook zo veel mogelijk joden over de grens
te helpen. Aan elke jood, die een uitreis
visum verlangt, wordt dit onmiddellijk
Auschwitz en
Rappaport:
nationale
monumenten
't Merkwaardige feit doet zich hierbij
voor. dat zich onder de joden, die naar
een ander land emigreren, vele Russen
bevinden. Hoe deze mensen Polen bi
nengekomen zijn, hoe ze Rusland verlaten
hebben en hoe ze in het bezit van
Pools paspoort gekomen zijn, weet
mand. Maar men vermoedt, dat ze
vlucht naar buiten hebben „gekocht", zo
als ook wel een enkele maal onder de
Duitsers is gebeurd.
De jood, de verschoppeling door
vele eeuwen, is in Polen nog steeds
een Ahasverus gebleven. Hét einde
van het Derde Rijk heeft voor hem
niet het einde van zijn omzwervingen
betekend.
Dat ook de Poolse Jood de rust
moge vinden, die hij behoeft. Dat ook
voor hem de weg naar de vrijheid
zich moge ontsluiten, ondanks zijn
na-oorlogse dwalingen. Billijken kan
men deze weliswaar niet, maar
begrijpen.
Z ondier hoofdelijke stemming heeft de
gemeenteraad van Rotterdam gó storen hetl
pl'ati Europoort aanvaard. De vier man
tellende fractie van de C.P.N. onttrok zich I
aan de stemming door de zaal te verlaten.
Door de goedkeuring van de raad kunnen
B. en W. nu de maatregelen nemen, drie
voor een snelle verwezenlijking nodög
zullen blijken. Bovendien kan het college
nu met een voorstel komen tot formele
aanwijzing van het voorhands benodigde
krediet. Zoals gemeW houdt het plan een
havencomplex in voor zeer grote schepen
op de kop van het eiland Rozenburg te
genover Hook van Holland. Het eigen
lijke industrieterrein omvat 930 ha van de
beschikbare 1550 ha.
Het plan, dat naar schatting 165 miljoen
g-uiden kost, is gebaseerd op vier reële
aanvragen voor grond aan diep vaarwater.
0 Radomu
er zijn geen betere
Engeland weert onze
bloembollen
De Britse minister van handel, sir
David Eccles, heeft gisteren geweigerd
de beperkingen op de invoer van Neder
landse bloembollen tot f 34 miljoen per
jaar af te schaffen. Hij wilde wel de
nog bestaande invoerbeperkingen zo snel
afschaffen als de betalingsbalans toelaat,
maar betreurde het, dat hij op dit ogen
blik de invoerbeperking voor Neder
landse bollen niet kon intrekken.
Recruten niet met
St. Nicolaas tliuis
Minister Staf is niet bereid de datum
van opkomst (3 december) voor e
oefening van een aantal dienstplichtigen
zo te verschuiven, dat de betrokken ji
gelui thuis Sinterklaas kunnen vier
De bewindsman van defensie deelt dit
mee in antwoord op schriftelijke vragen
van het Tweede-Kamerlid Gortzak
(comm.). Hij betwijfelt of de consequen
ties van een latere datum van opkomst
aan alle betrokkenen welkom zouden
zijn. Zij zouden immers ondervinden,
dat hun eerste oefening in de zomer of
het najaar van 1959 ook drie dagen later
zou eindigen. Verder acht hij het nie
verantwoord, het gehele opleidingsappa
raat met alle personeel en materieel drie
dagen tot werkeloosheid te doemen.
De dienstplichtigen, die op 3 december
in werkelijke dienst zullen komen, kun
nen ook al spoedig gebruik maken var
de verlofregeling ter gelegenheid var
Kerstmis en Nieuwjaar. Deze regeling
acht minister Staf, ook om het gezins
verband te handhaven, van veel groter
belang dan een verlof voor het St. Nico-
laasfeest. Naar aanleiding van de op
merking van de vragensteller, dat het
St. Nicolaasfeest zo van belang geacht
wordt, dat de voorzitter van de Tweede
Kamer heeft voorgesteld de zitting
de Kamer op 5 december vroeg te doen
eindigen, merkt minister Staf op, dat
deze maatregel minder ingrijpende ge
volgen heeft dan een uitstel van op
komst voor eerste oefening.
Ir. Staf naar Brussel
voor samenwerking
Bene-Iuchtmachten
Minister Staf gaat dinsdag naar Brus
sel om naar uit regeringskringen in
de Belgische hoofdstad wordt vernomen
met zijn ambtgenoot Spinoy te spre
ken over nauwere samenwerking tussen
de luchtmachten van Nederland en Bel
gië.
Dit bericht wordt door de Lucht
machtvoorlichtingsdienst in Den Haag in
zoverre bevestigd, dat de minister naar
België gaat om besprekingen te voeren
over „gemeenschappelijke belangen".
YVereldpctroleumcongres in juni 1959 dn
Coliseum te New York gedurende 6 deugen
meit 70 a 80 technische zittingen, o.a. over
verbruik van kernenergie; tevens tentoon
stelling inzake speurwerk, winning, raf
finage en verkoop; en vóerang eeuwfeest
t eerste boring.
„Proberum ocus!"
zingt Jan de Cler
jan v.
A
O P
en breed.
groot
een loens®y" leed
*atocbte"U)\en doen
Ik nio"13" «ft aa° tot»11,
*1» „aar aa" P „oorVJ-
alU)d_, atl dus „oO4'-
ie sue
Toe - 11
ouiïS
"ie
VVe'e b°dV dot s»»afc,e' f?
go**®: i>s,
Vï Sol
®n - vias s «eer
- •- ioee. --w-
^ouTan'k
O da^erutn °°uS'
Al maa pro4®1 <5
„mPL3.n V -HM»
Gier
"W^EET U AL, wat de OTEM is? Zij stelt zichzelf aldus aan u voor; „Onaf-
hankelijke Televisie Exploitatie Maatschappij N.V. i.o., die zich ten
doel stelt commerciële televisie te gaan verzorgen naast de uitzendingen
der omroepverenigingen en de NTS". Die OTEM, met een werkcomité waar
waarvan prof. dr. J. R. M. van den Brink voorzitter is, heeft zich tot de re
gering gewend met een verzoek, haar zendmachtiging te verlenen en zij
hoopt op een spoedig parlementair gesprek hierover. En om u en mij wat
meer bekend te maken met haar streven, heeft zij nu een brochure uitge
geven, getiteld: „De noodzaak van commerciële televisie".
Ja, u hebt het goed gelezen. De OTEMi
.V. its nog „i.o.". dat is: in oprichting.!
Wamt als haar verzoek niet wondt imge-
rildügd, heeft ze niets te doen en gaat de
oprichting dus miet vendor door.
Wii hebben die kloeke brochure gelezen
en een heleboel argumenten voor recla-
me-televisie te verstouwen gekregen.
Want daarvoor ds die brochure natuurlijk
bedoeld.
Eerst dain de zakelijke kamt. zoals de
OTEM drie ziet: de televisie dri'emt im Ne
der! amd tot betere ontplooiing te komien
zonder laSbenvenzwarimig van het Rijk
dus: door reclaane-uitzendliinigen te fimam-
aren door de bedrijven. Daarvoor moet
dus meer zendtijd komen.
Er wordlt dam tegenwicht geschapen
tegen het geregeld kijken naar buiten
landse uitzendingen (door wie drie redelijk
kam opvangen!), de afzet van Nederlandse
produkten op de binnenlandse mankt
wordt bevorderd', de „export" van Neder
landse televisie programma 's eveneens; de
reclame komt niet alleen ten goede aam
die grote Adverteerders maar ook aan de
klerine detaillisten, drie de gepropageerde
i'kel'en verkopen, er moet een nieuwe,
énige!) instantie komen welke zowel
reclame ate bijbehorende programma's
verzorgt, want dit ligt buiten het vlak van
de huidrige tedevisie-organisatries, enz.
Al zegt het VARA-rapport over televi
sie-exploitatie nu, dat in 19G2, b(j een
zendtyd van 2124 uren per week, de re
kening sluitend zal z|jn en de overheids
subsidie kan worden gemist, toch twijfelt
de OTEM daar hard aan, ja. zegt zelfs,
dat zulks „niet te verwachten is."
Daarom: nu al uitbreiding van zend
tijd, profiteren van de uit de reclame
gewonnen gelden.
Ook beflneHst de brochure vele aamtxe-
drimgen van ideële aard: de ruimere zend
tijd zal ook ten goede komen aan de jeugd
„drie meer keuze moet kunnen maken"
uit programma's dan nu het geval is, op
dat zij ook niet meer zo laat behoeft op te
'blijven om naar televisie te kijken, het
geen volgens Dordtse schoolairtsenmap-
porten. schadelijk is."
Verder zegt de brochure: „De geestelijke
zorg voor bejaarden kan worden ver
sterkt door hen in ruimere mate door
middel van televisie-uitzendingen deel
te laten hebben aan het maatschappelijk
gebeuren" en: „als de ktfker in hel alge
meen meer keuze kan maken uil televi
sieprogramma's, zal dat hel verenigings
leven en de kunstuitvocringen ten goede
komen. Zoals het nu is. onttrekt „de be
wuste beperking" van de uitzendingen
een groot deel van het volk noodwendig
aan andere vrijetijdsbesteding."
U ztet, er is aan alles gedacht. Zelfs aan
die mogelijkheid van 30 uren zendltijd per
Méésterlijkzo'n
- -
Ja, en dat al 24 jaar
dank rij de juiste keuze
van vorm en inhoud!
Een gaaf genot.
week, met behulp van die OTEM, al wordt
dit cijfer maar „bijvoorbeeld" genoemd.
Morgen bekijken we die brochure nog
eens verder.
RADIO
VANAVOND
De KRO zendt vanavond om half tien
een radriotriptiek vain Albert Kuyle uit:
„Drie Ikooien voor Nicole", naar legenden
over de Russische St. Nicolaas.
In het VPRO-prognamma kunt u van
avond om 9.35 uur luisteren naar dr. R.
L. ConnieM6®en. dde dan spreekt over „De
overwerkte main en het ©ezdn". In het
daaropvolgend VAR A-programma begint
9.30 uur het Etherfoaum.
TELEVISIE
VANAVOND
Een extraatje voor de vrijdag: de NTS
zendt van 8 tot 10 uur „Zaateportparade"
uit. In het R.A.I.-gebouw te Amsterdam
ziet u acht verschillende takken vaa
sport gedemonstreerd.
Tips uit het buitenland
Het Symfonie-Orkest van het NIR con
certeert vanavond tussen '8 en 9.30 uur
over Brussel Vlaams (324 m.). André van
dier Noot dirigeert voor de pauze klas
sieke composities; na de pauze is er"
Deense volksmuziek te honen.
Hebt u zan in een operaconcert? Stemt
u dan om ?.15 uur al af op Duitsland (309
m). u hoort dan allerlei fragmenten, uit
gevoerd door koor en solisten. Om 9 uur:
quiz.
Tussen 9 en 10 uur biedt het BBC-pro-
gramma (434 m) u een concert te geven
door het Haillé-orkest oi.v. Sir Adrian
Boult. O.m. hoort u de suite „Moeder de
Gons" van Raved.
Programma voor morgen
8.15 Gra
V d huisvrouw 10.00 V d kleuters 10.15 Gram
10.30 Ben je zestig? 11.00 V d zieken W.45 Gram
12.00 Middagklok-noodklok 12.03 Gram 12.30
Land- en tuinbouwmeded 12.33 Gram 12.55 Zon
newijzer 13.00 N-ws en kath nws 13.20 Platen-
14.00 V d jeugd 14.20
Ecg el se les '14.40 Boekbcspr 14,50 Gra
monie-ork 15.15 Kron van letteren
15.40 Sc hooi koor 16
jeugd 16.50 D«
nalistick overz 18,10 Gram 18.15 Van
of 18.25 Strljkork 18.45 En nu mijn
Nws 19.10 Comm 19.15 Kamcrork
MO Lichtbaken 20.25 Act 20.40 Gcvar
Lichte muz 22.35 Wij lulden de
10.50 Bui
ork 12.30 Land-
ijding VARA: 10.20 Ins
rz 11.05 Anncmarieke, hoor-
Inslr trio 12.00 Promenade-
uinbouwmedcd 12.33 Lichte
actie 19.05 Artistieke Staalkaart. VPRO: 19.30
Passepartout, caus 19.40 Godsdienst voorheen en
thans, caus 19.55 Deze week, caus. VARA: 20.00
Nws 203)5 Waar gaam wg heen? 20.13 Gevar
22.30 Dansmuz 23.00 Nws" 23 15—24.00 Gram?"1
schrijftafel, caus 20.25 Pen
rkaal blijspel 21.10 Pauze 21.15
t amusemenufeven in Parijs 21.30
