KLEINE POPPEHKSST
fyitiljtlb <§djneiber
ZUIVERENDE KRONIEK
Cultureel
venster
^zDomenico
iScariatti I
D
GRAM0PH0NEH0U5E-MS5IEKEN
0.
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1957
HET KRUIS IS HET WATERMERK
VAN DE SCHEPPING
„Het w onmogelijk, een goede autobiografie
te schrijven, want zij stelt een eis van waar
achtigheid die voor het publieke forum onmo
gelijk is", zegt Schneider op de eerste bladzij
van het boek, waarin hij van zijn eigen leven
vertelt. 1) Wat h\j dan wèl wil uitbeelden? „Ik
zou over de tijd willen spreken, over het
spectrum, dat deze door het weliswaar smalle
prisma van een leven werpt. Aan de privé om
standigheden van een auteur is niets gelegen:
het kan alleen gaan om de antwoorden, die hij
zoekt op het historische. De weg van het tra
gische nihilisme tot het geloof, van het losge
slagene tot het gebondene, van de subjectieve
verlorenheid tot de historische vastheid, de
poging om aan een afgesloten traditie een
laatste waarde te geven en tenminste de sleu
tels van de verbrande huizen te bewaren,
tekenen te redden en daarmee de inwerking
op de eigenlijke gestalte dit alleen zal uitge
beeld worden."
waar de brug
instort,
snel daar heen!
de hij natuurlijk slechts een Neen.
Zijn sonnetten gingen evenals die
van Bergengruen in afschriften
van hand tot hand.
„Dort, too die Brücke
eindiirst, eile hin
Zur Flamme werde, die
dein Werk verbrennt
Ob dich das Volk ver-
leumdet und verkennt:
Tus doch Das Zeichen
selber ist Gewinn."
Ernst Wiechert heeft de dichter
eens ..het geweten der natie" ge
noemd. Dat wil Schneider ook zijn.
Hij roept op tot vrede. ..Maar niet
als de pacifisten, die aan de mens
en de rede geloven. Ik geloof en
kel en alleen aan Jezus Christus
en de wereld, die Hij ons geopen
baard heeft, de tegelijk verdoem
de en geredde wereld".
Een merwaardig boek. Een
man beschrijft zijn leven, dat nau
welijks een aards leven kan ge
noemd worden. Het schijnt
Argeloosheid en kritische zin poog ik dagelijks jj K]i&llIA/£>
te verzoenen", heeft Rie van Rossum eens in een m I Nft:L/ WC
gesprek met D. van der Stoep (Ontmoeting IV, s
222verklaard. Dat betekent dus een nimmer jjj rOfTlSH VdD
aflatende strijd. Haar nieuwe roman, „Kleine
poppenkast", legt daarvan getuigenis af: Het gaat VdD RoSSUtT)
in dit verhaal immers in hoofdzaak over de ver
houding van de kritische schooljuffrouw Trijntje
Schothorst tot haar argeloze collega Mieke Roo-
zenboom. Van een verzoening is overigens nau
welijks sprake: Mieke verdwijnt ten slotte uit
haar leven. „De voorstelling was afgelopen, alle
personages waren verdwenen, de dood en de
duivel het allerlaatst. Behalve Trijnt'
brede rug en lege handen. Alleen."
Dit is inmiddels lang het heli
verhaal nog niet. want Trijn (de ik-
figuur) beleeft natuurlijk meer.
r»de wandelclub met de stil-l
die haar
is. terwijl
le Sparreman, de enige die haar
het eind nog
RIE VAN ROSSUM Opnieuw dus e
r de
school, evenals ..De kloof zonder geweten: het portret v
HH !L.In Nederland is eigenlijk geen op nog enkele behoorlijk thuis. |M|
stinctloos te zijn. Een zwak kind publiek voor essays. Zoals men dat er^ yermoedeüjk geen criticus Rppzenboom steun, zoveel steun
groeit op. zonder vrienden, kruipt weet is een essav een vorm van
steeds weg wordt beheerst door behandeling van een of ander
angsten. als Rilke.
de
kan beoordelen. Het i
.Cinderella". Trijn
at oudere, gedegen on
derwijzeres, wie de vernieuwings
ideeën van het goedmoedige, idea
listische schoolhoofd Jan Klaassen
langs de koude kleren glijden. Jan
Klaassen krijgt echter in de nieu-
piepjonge onderwijzeres Mieke
steun, zoveel steun
gemeenschap rondom
„-At roddelen. Volkomen
onrechte, want het hoofd-der-
De
die
"I7ERHULLTER TAG heet zij Luis de Camèes (plui
boek. Betekent dit, dat er een begint te schrijven,
sluier over de laatste decennia enkele uitgever
ligt. dat wij in het duister rondtas
ten. of ook dat er over het hele
leven van de auteur een floers is
uitgebreid? Inderdaad er straalt
geen zonneschijn over dit leven.
Een vreugdeloze jeugd van een
overgevoelig kind met een uiterst
zwak lichaam, jaren als jongeling
en als man bijna geheel gewijd aan
studie cn aan literatuur, nergens
verhelderd en verwarmd door een
straal van liefde van een vrouw
we worden uitsluitend geplaatst
voor de ernst van het bestaan.
Schneider Is diep doordrongen
van de verscheurdheid van het le
ven. van de ..barensnood dor schep
ping" om met Paulus te spreken.
HIJ ziet overal de tragiek, slet
óók de overwinning op Golgotha,
maar de stralende luister van de
Paasmcrgen Is vreemd aan sijn
woorden.
minus 1525).
zijn opstel-
REINHOLD SCHNEIDEh
i het kruis i
■ereld-
ten slotte bij Ja
kob Hegner gedrukt worden en zijn
leven op deze wijze een economi-
sche basis krijgt. Jn <*e geschiedenis leven be
De Bijbel tekent: leven
zulk een grote rol speelt.
breekt geheel. Hij kent alleen uc
ascetische toewijding aan de ar- vormt tussen wetenschappelijk
heid (een lange reeks geschriften kc nauwkeurigheid en kunstzin-
getuigt daarvan!), en leeft op nige visie. Nauwkeuriger ge-
een zeer hoog geestelijk niveau, zegdde kunstzinnige visie over-
nauwelijks aangeraakt door het weegt, maar de schrijver moet
vuil van deze aarde. kunnen putten uit een groot
Het is een leven onder het kruis, fonds van kennis en Inzicht,
dat hij ergens het watermerk van
de schepping noemt. Maar het is s Vestdijk heeft in zijn bij J. M.
vasvoor is de onschuld zelf. Maar Trijn
essayist beseft het gevaar heel goed en
beraamt een plan om hen van al
le praatjes te verlossen. Dat mis-
dat ten slotte
desnoods verheven, welke be- zoals Leopold een dichter
handeling een soort verbinding dichters, zo is Vestdijk eer
voor essayisten. Indien hij tever- beraamt
geefs zoekt naar een gelijkwaar- ie praatj..
dig recensent hoezeer zal het hem lukt; zelfs
dan ontbreken aan een
begrijpend publiek.
Men kan, zoals schrij
ver dezes, levensbe
schouwelijk in een ge
heel andere hoek zitten
gegevem dit Meulenhoff te Amsterdam versche- ^ïjn enorme^ kennis en
nen boek „Zuiverende Kroniek een werkkracht respecteren,
aantal niet-uitvoerige essays ge- 0ok het omgekeerde is
GrvcTTT TTir i. bundeld. Het zijn er liefst v»jf en waar. bii alie resDect en
EESTELIJK is die nog niert ge- Hij p|aatst zich onder de be- \oorAo j_+ nohoni dertig en ze behandelen zeer uit- - 7_oveel lager niveau
vonden. By atjn historische schermi„g van Reinhold de heili- k eenlopende onderwerpen, zoals de ,och orinï tóeel
studiën worstelt hij steeds met het Ke wiens naam hij draagt als alleen rr.oest proberen, mij te nsvcholoeie in de roman religieus principieel
Christendom. Tot hij de Bijbel zijn schutspatroon. Ondanks zijn reinigen en mijn leven te materialisme, de geschiedenis als Nogal ^Juideufk "onder-
het noorbeeld mythe, de satyr, Het fenomeen dl bjj h stuk
Dot teas mijn H.tler en vele andere. Vestdijk be- ,.Traditie van Ude stijgen-
weg: Ik moest in de wereld handvJ. deze onderwerpen naar lijn", waarin Vestdijk zich de gehele schoolgemeenschap
leven, midden onder de mensen Pzoals koestier1 keert \e&n een biografisch genre, enkele dagen tijds haar sympa-
het einde."
hem blijkbaai
ngezicht aardse leven in alle volheid*
blijdschap onder het kruis
verknochtheid aan de R.K. Kerk heiligen
is hij absoluut niet blind voor i?an de Heer
Jk sloeg op een Kerstavond haar fouten Qp de dag toen de
tn Potsdam de Heilige Schrift synagogen vernield werden (dus
op ik had die als jongen in in 1938) had de Kerk zich zuster-
de vertaling van Luther ge- lijk naast de synagogen moeten
kocht en vluchtte na weinige plaatsen." ..Mijn vurige wens is,
hoofdstukken de koude donkere de keFk .te d«enen. maar ik kan
U7„„» hod ..,„b haar historische positie niet be-
straat op. Want het uias lm- grijpen, ,oals hoge vertegen-
alles draait ten slotte om Trijn]
kordaat en nuchter, intelligent i
cynisch, maar ook wel klein
En daarbij haar christ
overleden moeder. Ten slotte ee
tragisch mensenkind, verzand i
haar eenzaamheid, waarbij zij i
het geloof zelfs geen steun vindt]
Rie van Rossum heeft
.Kleine poppenkast" haar vak]
manschap opnieuw bewezen. TaaU
en stijl zijn bij haar in goede hant
den; de dialoog is ook in dit boelf
knap-natuurlijk; het verhaal
boeiend, afwisselend en geestig]
het geheel is logisch en stevig c
gebouwd. Trijn is ten voeten
getekend, en ook de andere figu^
ren komen uit de verf,
Mieke Roozenboom ons een beetj]
al te onwaarschijnlijk argeloos
Het is bepaald geen doetje ei
daarom heeft de schrijf]
ster het o i. niet gehet
aannemelijk gemaak^
dat Mieke niet wat t
der een tip had kunneï
krijgen om ook de schijq
des kwaads
Al met al e
man (het boek verschijn!
In Callenbachs Nobel-I
reeks) waarvan de uit-J
gever zich misschien 3
afvragen of het wel
pulair genoeg is voor e
serie en we delen diel
de Rougemont
de wereld mij offeren" ^ulkner.
J. B. Charles.
P. C. Boutens e.a. Achter de
zonderlijke figuren
i slag
H. SCHOUTEN.
duidelijk onder deze woordigers dit zouden willen. Als
eis der waarheid keert het Katholiek kan ik het door haar ge
leven om. Dit boek kan men sloten concordaat niet aanvaarden
niet lezen men kan het en haar schuld ontkennen. Wij
alleen d O e n. Het is geen boek. J"»*)"». i" van Maartan
Levensbericht Het is laoewmacht En bet is |CU„ |!s"a glrTd%oudan wóf."
onmogelijk, ook slechts een den
regel te begrijpen, zonder het Monarchie
1) Reinhold Scl
Vfctdiik de gedaante aanneemt. Het is
chijnséi'en, die hij biografie (zegt Vestdijk) volgen!
signaleert terwijl hij toch ook de de leu/ -eind «oed al
betrokken auteurs als zodanig biografie met een apotheose. En
karakteriseert. Dit geeft aan
beschouwingen een dubbele i
de. De moeilijkheid voor de n
hier, dat Vestdijk op
laat maken en zich tegen de (dan boek.
als roddelaarster bestempelde!)
Trijn keert. Mieke begrijpt Trijn
verkeerd waaraan deze overi
gens veel schuld heeft en moet
niets meer van haar hebben.
de recensent dankbaar zegt: ge-
180 pTden luWti|t weer eens echt
apotheose
scheidene terreinen meester i
man. Hij werd
mengd huwelijk geboren, in R.K.
vormen opgevoed, die hem inner
lijk vreemd bleven. Zijn vader was
hotelier In Baden-Baden, ontving
da.ir vóór 1914 vele deftige gas-
ten. o.a. Russische grootvorsten, geloven, als tvij bidden
*^.n 8ena,ti*'kind slechts kunnen bidden,
als Reinhold had alleen kunnen ge
dijen in de intimiteit van een
kleine behoede kring.
Waar de deuren niet ge
sloten, de wanden niet dicht
zijn, kan geen gezin bestaan."
Met zijn vader heeft hij geen
werkelijk contact, de moeder
wordt nauwelijks genoemd. Hij
lijdt mee met alle creaturen, met
mensen, dieren en planten ..Ik
leed onuitsprekelijk aan het be
staan. aan mijzelf." Hij wordt
naar de H B S. gestuurd maar de
natuurwetenschappen, althans in
de toen alleenheersende materia
listische beschouwing, zeggen hein
niets, en het hele onderwijs gaai
feitelijk langs hem heen, omdat het
niet op een geestelijke basis rust.
Hij heeft angst voor het lever-
gelooft niet dat hij iets zal kun
nen bereiken, en na zijn eindexa
men wordt hij. omdat hij geen
enkele keus kan doen, aspirant
landbouwer. Hij kan dan tenmin
ste buiten zijn. Door zijn bijzon
dere onhandigheid komt van die
opleiding echter niets terecht. De
tweede poging mislukt eveneens;
hij komt in een drukkerij, maar
de banaliteit en platvloersheid van
zijn collega's benauwt hem tot
stikkens toe. Hij leest Schopenhau-
besluit die op te volgen. Daarop
rust immers de hardste on- jn zijn historische werken treedt
mogelijkheid van menselijk be- 1 zijn monarchale gezindheid tel
grijpen. dat het geloof slechts kens aan de dag. „Wij. die Chris-
begrepen wordt door hem die Koning vereren, hoe zou-
7T f den wij dan een koningschap bij
gelooft dat WV eerst leren de grat^e Gods. als beeld en teken
i toen van bet eeuwjge koningschap, niet
Is wij begrijpen?
geloven. Christus heeft niet ge- Evenmin als bij dë priester mo-
schreven en niet bevolen te gen WÜ het ambt meten naar de
tchrtfocn. Hi, beeft niet „ge- ambtsdrager." Dit leidt tot een
dochr". Hij heefI geleefd - Hij j£«Si,f2!
i j iir j r op t gebied van de practische en
teoend Woord, En ook thans aJ,ue,| poIitlek beg<,£ft zijn hou.
spreekt het boek slechts, omdat d;ng herinnert dan aan die van
Hij leeft en omdat wij in het Novalis (Die Chrlstenhelt oder
licht van de over de wereld Europa) die eveneens vanuit me-
gezonden Geest het licht zien." taphysische gezichtspuntenJi
Ellen Warmond fn Maatstaf
Het jonge nummer van Maat- in dit nummer gepubliceerde ver
staf, maandblad voor letteren, re- zen. vermoedelijk een. proefje.var
daeteur Bert Bakker. uitgever een binnenkort te verschijnen bun-
Daamen. N.V.. Den Haag. met ge- del .Weerszij van een Wereld" iitv
dichten' van Hans Andreus. Guil- hoezeer ook zij zich bewegen zyn
centrale the^na• zijn individualisme "wreekte zich
bepaalde historische situatie een
In de volgende jaren komt hij politieke keus doet. Naar aanlei-
na lange innerlijke strijd terug tot ding van zijn boek ovèr de Hohen-
öe R.K. Kerk. hoewel het hem ont- zoUern (1933) wordt hij eerst bij len
zaglijke moeite kost. na 25 jaar kroonprins Wilhelm op Cacilien-
laum'e van der Graft, Hanny Mi- rondom het
chaelis en Ellen Warmond en op- eenzaamheid (maar is niet Ach-
stellen van F. C. Terborgih (Ver- terberg een dichter van .grote be
kenning in het hermetische) en S. tekenis ondanks zijn ene grondmo-
Vestdijk (Erotiek in de beeldende ticf en zong Boutens indertijd niet
kunst) is in literair opzicht niet „altijd hetzelfde lied"?) geven
zonder belang wegens een vernieu- toch de indruk dat hier méér aan
wing, die men meent te kunnen de hand is dan alleen
constateren in het dichtwerk
toch nooit wat
des woords ob-
jectief noemen. In zover hier
een 19e eeuws dogmatisch optimis-
me gesignaleerd is, heeft Vestdijk
natuurlijk gelijk, maar in zijn ver
zet tegen dit ontwikkelingsschema
spelen opvattingen mee, die een
persoonlijke voorkeur en instelling
verraden, die evengoed subjectief
zijn. ook al zou hij ten aanzien van
Rilke (wat niet zeker is) gelijk heb
ben. Ik geloof overigens dat de
zaak met de Duineser Elegien nog
iets ingewikkelder ligt nl. dat Rilke
in het hymnische moest falen door
het deficit van zijn estheticisme dat
igenlijke religie was. Ook
W. F. STAFLEU
poppenkast", door
isum, 286 blz. Uitg.
ach. Nijkerk.
meester van het klavier
Uiteraard
bij
dit
i bewering blijven.
Het was 33 Juli 300 Jaar gele
den dat Domanico Scarlatti In
Madrid (en dus niet in Napels,
zoals vele muzleklexlca aange
ven) overleed, een vrouw en doch
ter onverzorgd en zonder enige
middelen van beslaan aohterla-
rig het werk van deze klaviercom-;
ponist. Aan de hand van talrijke
voorbeelden geeft Keiler zeer dui.^
delijk en gefundeerde aanwijzin-l J
gen ten aanzien van de uitvoerings-|^
techniek, wat betreft tempo.
mentiek, frasering, sprongtechniek
8 Ook analyseert hij het werk:
grondig op harmonische en me
tend. Scarlatti was In hetzelfde lodische basis. Wie iets wil wt-
herhalen
woorden
lang was
telkens
sn beelden van w
gezegd.
te biechten hof (het paleis, dat naar de ki
Hij ziet nu het prinses was genoemd), dan bij
hele leven, en vooral de geschie- keizer Wilhelm in Doorn uitgeno-
denis. waarover hij zoveel ge- digd.
schreven heeft, onder het teken Tegenover de Hitlerterreur ken-
Ellen Warmond.
Haar werk leek wel eens te zul-
ren in de knappe han
tering van het hedendaags dich
terlijk idioom, waardoor deze wij
ze van dichten een maniertje kon
gaan lijken, na te doen door ieder en blijft het grote gevaar
die wat dichterlijke aanleg en nog moderne lyrische poëzie,
meer intelligentie bezat. Maar de
De ontploffing
D'
Kon zij nu ook maar de doem
in het altijd-over-zichzelf-dich- TA AT MOET een ontzaggelijke
ten verbreken. Het solipsisme is *-J consternatie zijn geweest, die
tt -B
VIA NAALD
«N HAAT
in öe ontploffing bij de handelaar
c R oud-roest in het Antwerpse achter
buurtje gevormd door de driehoek
van de Ringlaan, de Steenweg en
de Straat.
Prosper de Smet beschrijft In Evenals zijn vallet Allessandro
i.„,i.iV. n. nmnlnf- Scnrlatt, begon ook Domemco
jaar (1685) als Bach en Handel
geboren. Met Handel heeft hij ln
1709 in het paleis van kardinaal
Ottoboni te Rome eens een wed
strijd gespeeld op elavecimbel en
orgel (kardinaal Ottoboni had een
hulsorgel) Scarlatti was op het
elavecimbel de meerdere, maar
Handel sloeg hem op het orgel.
Scarlatti had dan ook een grote
bewondering voor Handel.
met opera-composities. In
werd hij kapelmeester in de St.
al komt hij nooit tot
een werkelijke levensaanvaarding.
..Allerheiligen en Allerzielen zijn
mij als het neerdalen van de we
reld der doden nog steeds de lief
ste feesten van het jaar."
Maar hij tracht nu aan zijn on
dergangsstemming poëtische vorm
te geven. De boeken van de Spaan-
filosoof Miguel de Unamuno
ER - nog steeds een
hoogconjunctuur op
het gebied van de
grammofoonplaat. En
er worden werkelijk
niet alleen amusements-
platen gekocht, maar
ook talrijke platen met
serieuze muziek. Bach.
Mozart. Beethoven.
Brahms. Ravel, Mahler.
Sibelius, om maar en
kele namen te noemen,
zijn populaire figuren
maken diepe indruk op hem. hij geworden. Het is
studeert Portugees, in t bijzonder kelijk geen fabeltje dat
de grammofoonplaten-
Victor E.vanVriesland
industrie de produktie
soms niet aan kan. De
trouwe verzamelaars
blijven natuurlijk kopen, zij
zijn de echte discofielen. Maar
daarnaast wordt de grammo
foonplaat ook steeds meer ge
vraagd als geschenk bij ver
jaardagen. Sinterklaas e.d.
zijn heerlijke roman ..De Ontplof
fing". (Uitg De Arbeidersp>
A dam 8 90) hoe de buurt op pieter te Rome Vier jaar late
deze ontploffing reageert Hij heeft trok hij de wereld door als com-
daarbij gelegenheid zijn lezers balist en organist. (Londen. Lissa-
vriendelijk uit te nodigen met bon, Napels. Madrid). Voor cla-
Orkest (GHLP 1005), alles heer- hem mee dc huizen in de Straat vecimbel schreef Scarlatti niet
lijk licht gespeeld. hinnen te vaan en kennis te ma- minder dan 560 werken, voor het
De Russische componist Aram pinne f merendeel sonates. Dat wil zeg-
Khatcbaturian dirigeert het Phil- ke" „de respectieve bewo- gen hlj schreeI er vael maer
harmonia Orkest in zijn Ballet- yers; allen nijvere gasten, die maar thans zijn er ongeveer 560
suite „Gayaneh" (33 HC 105
Domenico Scarlatti en
over zijn klaviermuziek, moet dit
boekje aanschaffen. En de instru
mentalist moet het boekje bestu-^
deren om veel onjuistheden in zijnj i
t iaa
Tegen !n
Zwartgalligheid"
werk koos, kan ons een opwek-0n
kende en nodige afwisseling ge-*n
ven tussen Vestdijk en Claus, Lu-Qj
cebert en Sartre. jhu
iP
Buning's dichterschap
altijd F,
hard moeten sappelen
ook de befaamde Sabel- venop te komen
dans voorkomt. Een meer be- paar frankskes
trouwbare vertolking kan men dus voor het bezoek a
niet wensen, want Khatchaturian waar men als in
is ook een groot dirigent. Uit Sme- Jc
tana s ..Mijn vaderland" voert mer Dijeen is en
het Philharmonia Orkest o.l.v. Ot- vreugden deelt,
to Ackerman uit de delen „Die Dit is
ook nog
over te houden
an het buurtcafé,
•en grote huiska-
al zijn noden en
i Vlaams boek,
bo- sonates bekend. In het voorwoord der gedichten.
de droefheid D<
tot die sonates benadrukte Scar- wordt altijd weggezongen op deai
latti, dat hij niet diep wilde gaan. melodie der verzen en verdiept
maar slechts geestrijke scherzi zich nooit tot tragiek,
wilde geven. Zijn muziek wilde Dat deze vorm van poëzie be-
glanzen, stralgn, spelen. Maar in staansrecht heeft naast die van'
dit spel wordt veel van de tech- diepergaande en minder luchthar-^'
niek gevraagd en bepaalde kruis- tige tijdgenoten als J. C Bloemfh
grepen van dt handen noemt men en a. Roland Holst bewijzen ge- E,
De hierboven genoemde dichter,
essayist en romancier is dezer
dagen 65 jaar geworden. Onge
veer gelijktijdig met de hem ten
deel Revallen huldiging is bij de
N V Em Querido's Uitgeversmij.
te Amsterdam een boekje ver- In deze tfjd van bestedingsbe-
schcnen. dat „Een Karakter!*- perking is er echter wel eens
tlek" heet. en. voorafgegaan door een stem in de platenhandel. die
een vers van Willem Brandt, op- een klein bezwaar tegen de hoge
stellen bevat van Anthonie Donker prijs laat horen. Zo'n grote lang-
(Cardiogram
vanzelfsprt
dichter» Al
fred Kossmann (Voorlopige In
ventarisatie) en B. Stroman
(Roerganger is kompas en ba
ken). Deze kleine essays staan
letterkundig op een behoorlijk ni
veau en werpen, elk op zijn wijze,
licht op de figuur van Van Vries
land. Anthonie Donker bouwt zijn
betoog op met citaten uit het
dichtwerk; Kossmann gaat analy-
tisch te werk en Stroman be- breiden
schouwt de jubilaris als essayist, huiskamer H
Van Vriesland is in 19Ö5 door de ben al meerdere
Leidse Universiteit tot ere-doctor zgn. goedkope s«i
benoemd, wa. zeker ook in be- Dat zijn dan 25 cm lamgspeelpla
langrijke mate aan zijn essayis- tp,n met serieuze werken en veel-
tiseh en critisch werk te danken aj gespeeld door bekende kunste-
is. Uit deze 40-jarige kritische naars. De opnamen zijn soms af-
beschouwende arbeid worden genomen van de grote langspeel
Hier is dus de mogelijkheid om
voor weinig geld (althans veel min
der geld dan vroeger) een prachtig
stuk muziek irï huis te krijgen.
Gezien het hoge arrtistieke peil
van deze serie meen ik er de
aandacht op te moeten vestigen,
vooral door de vele vragen die
me bereiken of er van bepaalde
werken ook minder dure opna
men zijn
Door medewerking van Bovema
was ik in staat alle opnamen
warvan er enkele al eender in an
der verband in deze rubriek be
sproken waren af te luisteren
en ik kan met de hand op het hart
.v. verklaren, dat er noch artistiek,
b?*de ïo'rmnutén'. Het repertoire noch technisch tegenvaUers bij
Gramophonhouse
n.r. Aram Khatchaturian, die zelf
zijn „Gayaneh"-ballelsuite diri
geert. David Oistrach, die
V ioolconcert van Sibeliut
en Yehudi Menuhin, d i
Gioconda de Vito het Dubbel-
Mold au" en „Van Bohemens vel- dat bijzonder knap (en krap) ge- zelfs heden nog „Scarlatti-Griff" dichten als het recht reeds klas-
den en wouden" (33 HC 106), met „„„„kku- ,,or J
veel Schwung en perfecte tech- 1
nick. Beniamino Gigli is ook in de- veelt, hoewel het toch tot waar-
ze serie vertegenwoordigd met achtige literatuur gerekend moet
Napolitaanse liederen met orkest worden. Een veelbelovende eerste-
o.l.v. Ertrico Sivieri (GHLP 1006).
Voor de liefhebbers een bijzonder g
charmante plaat. Ten slotte is er Met «en i
de pianist Dennis Matthews. die pershoek.
met het Philharmonia Orkest o.
Mozart uitvoert (33 HC 101)
telend van voordracht en toucher.
Deze serie Gramophonehouse-
Klassieken heeft dus wel goede
speelplaat ks natuurlijk een hele
uitgave. Daarom heeft de indu
strie ook al dë kleine 45-toeren-
plaatjes op de markt gebracht,
een speelduur
technisch zijn de pla-
uitstekend. De her-
persingen der opnamen zijn in
door Edwin FLscher met het Heemstede geschied uit vorige
Philharmonia Orkest (GHLP platen van His Master s Voice
1003'. Fischer is de grote Beet- «I Columbia. De kwaliteit heeft
hoven-interpreet, hetgeen in deze onder de herpersing niets geleden.
Ter gelegenheid van dit Scar- siek geworden
latti-gedenkjaar heeft Hermann
Keller, de bekende Duitse organist „Zoo teedere schade als P"
en orgelpedagoog, bij de Edition de bloamen vreezen 11
Peters te Frankfurt/M een boek- te«
je uitgegeven onder de titel „Do- Na plm. 1930 ging Buning zijn^,,
menico Scarlatti, ein Meister des talent op ontoelaatbare want
Klaviers" (94 blz.). Het is het opzettelijk gewilde en dus onna-
toonaangevende boek over deze tuurlijke wijze populariseren:
Scarlatti geworden. Keller be- „Maria Lecina Enkele regels h<
handelt allereerst in het kort de d>® wel de vorm, maar niet het
inati, Scarlatti an daarna uitvoa- wezen der poëzie hebben, kunnen
deze „tweede Werumeus Bumng
karakteriseren:
nruói
duidelijk
CORN. BASOSKI.
kend beperkt.
Om nu dc minder draagkrach-
tigen in de gelegenheid te biij-
zijn. Men kan de serie topklassi
Voor de liefhebbei
opgave van de 12 platen hier vol
gen met een kort commentaar
Mozarts Pianoconcert in c kl. t
krijgen, heb- KV 491 wordt vertolkt door de
aatschappijen Griekse pianiste Gina Bachauer.
tgegeven begeleid door haar echtgenoot
dirigent André Cluytens de
.Bolero" van Ravel en ..Le Tom-
laat ik de beau de Coupenn" van Ravel met
het Franse radio-orkest (33 HX
104). Wie de Franse muziek èn
in voordracht én in klank goed wil
horen, moet naar Cluytens luis
teren Sibelius' Vioolconcert in
ue citriu uwi imaw eiimstaiwi d-moll vertolkt de Russische vio-
AJec'"sherman, dVe "'her"lx.ndon 1i8t °a^ld _°i.*traoh.
nu twee bundel» samengesteld on- ploten,
der de gezamenlijke titel „Onder- werk was gekoppeld
soek en Vertoog". De bedoeling dere compositie
is dat het eerste deel einde van
dit of begin volgend jaar ver- DOVEMA is er nu in
schijnt, terwijl sis tijd van ver
schijning van het tweede deel het
▼oorjaar van 1959 Is geraamd
Zo gaat de inventarisering van
het werk der oudere generatie en
de „bijzetting" in verzameld werk
verder; een hulde, maar tevens
een afsluiting. De tijd zal leren in
hoever een komende generatie in
dit alles blijvende waarde tal tien
Philh. Orch. dirigeert (GHLP 1001).
Prachtig doorzichtig en volmaakt
in stijl. De „Kindertotenlieder"
van Mahler worden gezon-
a&rop het uitgevoerde gen door de alt Kathleen Fer-
rier. begeleid door het Weens
Philh. Orkest oJ.v. Bruno
Walter (33 HC 103). Een betere
BOVEMA is er nu in geslaagd een combinatie voor Mahler dan Fer-
nieuwe serie uit te brengen van rier en Walter is welhaast niet
Hls Master's Voice en Columbia denkbaar. Het Dubbelvioolconcert
platen onder d« titel „Oramopho- van Bach en de Trio Sonate
nehouae-Klassicken"De eerste
serie bestaat uit 12 platen van
25 cm en bevat bekende werken da de Vito met het PhBharmoniji
werkelijk befaamde kunste- Orkest
Stockholm Festival Orkest o.l.v.
Sixten Ehrling (33 HC 102). Dit
is nu werkelijk een Sibelius ten
voeten uit. in tegenstelling tot vo
rige opnamen van dit werk. De
kortelings bij een vliegtuigramp
omgekomen jonge dirigent Guido
Cantelli brengt de Derde Symfo
nie van Brahms met het Philhar
monia Orkest -GHLP 1004» met
een zeldzame klassieke rust _en
grote Brahms-wijsheid.
Anth. Bernard (GH Nachtmusik'
naars Vanzelfsprekend ligt de LP 1002». Rein en stijlvol Bachspel.
prijs
lijk la
Ouverture „Le Noz-
Ouverture „Cosi
Ouverture .Die Zau-
rt het Philharmonia
Guido Cantelli, die in de serie
Gramophonhouse-Klassieken de
3e Symphonie van Brahms di
rigeert.
Al schrijf ik duizend verzen met de woorden
die rijmen of met rijmeloze termen
ik ga kapot en sterf in al die oorden
waaruit ik schreeuwen moet en kansloos kermen.
Alleen dit dom papier wil het nog horen
en in gehoorzaamheid mijn lijden dragen;
ben ik een dier en uit een dier geboren
om in de bossen naar mijn dood te klagen?
Als ik een mens ben, moet ik dan zo leven
en vechten met die aanstonds toch zal winnen?
Als er een God is laat hij mij dan beven
voor zijn geweld, wat moet ik dan beginnen?
Ik weet het wel, ik ken al die verhalen
van Jezus drommels goed en al de boeken
der theologen moest ik duur betalen
om er vergeefs het léven in te zoeken.
Geleerden worden stom als ze gaan schrijven
wie God is en ik haat ze in hun pogen
om „dood" te zeggen en zichzelf te blijven,
nooit heeft de waarheid feller nog gelogen
Dit hard gehamer van mijn woorden-hamer
klinkt koud in een door God verwarmd gebleven
wereld en ik vlucht biddend naar mijn kamer
om scheiding tussen onrust, dood en leven.
SIPKE VAN DER LAND.
Van onweer steel ik
bliksemende pracht, L
Van pauwen blauw en kreet p
in voorjaarsnacht, L
Het allerwitste donsje L
van de zwaan L
En het glad ei onder de kip L
vandaan.
Rijk word ik er niet bij,
dat 's zeker waar,
Ik speel er mee. en leg 't
op Uw altaar P
Het accent verschuift dan naarL
de prozaïst en journalist die metfe
vlotte, betoverende pen tracht ti
ogen en zinnen te openen voor pl
schoonheid en genot. Buning 3'
schrijft over de pracht van ons^
eigen land, de kruiden in de keu-*
ken, de cultuur der wijn, het£
juiste sigaren roken enz.; dit al
les steeds op „een held're, ver-ft
ruk'lijk-meeslccpende wijs". L
Zo is deze bloemlezing een har-
telijk aanbevolen middel tegen
zwartgalligheid.
M. BEINEMA
