SAMSON
Spoetnik-hond werd
volgens Pavlofsysteem
getraind
Gesprek met professor Chr
Weet Citroentje houding
in ruimte te bepalen?
Romijn
Niemeijer
half zware shag
BEELDROMANS SLUITSTUK
Anna Kethly: het westen
vergeet Hongarije niet
5
DONDERDAG 7 NOVEMBER 1957
(Van een onzer verslaggevers)
TTET ESKIMO-HONDJE, dat nu bijna een week lang om de aarde reist,
tl is in die tijd verschillende keren van naam veranderd. Men heeft het
Krulhaar genoemd, later Jongedame, nu spreekt de Russische radio over
Citroentje. Bovendien is er het woord Laika: de soortnaam van het dier
Sinds gisteren is daar voor mij nog een vijfde naam bijgekomen. Belang
rijker dan het feit dat de eerste wereldreizigster Citroentje wordt genoemd
en tot het ras der Laika's behoort, is namelijk het feit dat zij een „Pavlof-
hond" is. Een teefje, getraind volgens het systeem van de Russische ge
leerde Iwan Petrowitsj Pavlof.
Een hond, die eet omdat 't tijd is
TTET ZIJN de onderzoekingen van professor Pavlof geweest, die 't moge-
J--*- lijk hebben gemaakt een hond op te leiden tot de eerste ruimtevaar
ster, die zonder mokken op reis ging, slechts een hapje nuttigt wanneer het
etenstijd is en getrouw alle gegevens doorseint, die men op aarde van haar
verwacht.
De leer van prof. Pavlof is wereld
vermaard. Zijn werken zijn vertaald.
In zijn tijd hij overleed in 1936
was een-geregeld contact met weste
lijke onderzoekers mogelijk.
Zo bouwen ook Nederlandse ge
leerden voort op de door Pavlof ont
wikkelde theorieën. Een van hen is
professor dr. Chr. Romijn, bij wie
ik gisteren een paar uur „privé-
college" heb gelopen, in zijn labora-
torhtm voor veterinaire fysiologie in
Utrecht.
NIEUWE REFLEXEN
Om een juist idee te krijgen van de
manier waarop de Spoetnikhond werd ge
traind voor" zij haar reis begon, zal men,
zo meent prof. Romijn, enig begrip moe
ten hebben van Pavlofs werk, dat uitvoe
rig wordt uiteengezet in zijn boek „The
Work of digestive Glands". In het Neder
lands dus: het werk van de spijsverte
ringsorganen.
Stelt u zich voor: u koopt een hond en
besluit het dier 's avonds even uit te
laten. U neemt dus uw wandelstok uit de
paraplubak
Op dat moment begint de hond plotse
ling enorm te janken. De reden? De vo
rige baas van het dier sloeg er nogal eens
met de stok op. Het zien van een stok
is dus genoeg om de hond te laten janken.
Het is een eenvoudig voorbeeld, maar
het geeft een idee van de manier waarop
Pavlof zijn proeven is begonnen (ik be
weer natuurlijk niet, dat een hondenken
ner en -liefhebber als hij er met een stok
op los heeft geslagen).
Aanvankelijk nam de Russische geleer
de proefjes met speeksel van honden.
Evenals een mens gaat een hond water
tanden wanneer hij eten proeft. Professor
Pavlof, die de functie van de speeksel
klieren wilde bestuderen vond een sy
steem om het speeksel naar buiten te
leiden, het op te vangen en daardoor dus
te kunnen berekenen hoeveel speeksel een
bepaalde klier afscheidt.
Pavlof ging daarna veel verder. Door
zijn dagelijkse omgang met honden, be
gon hij begrip te krijgen voor wat men
zou kunnen noemen de psychologische
kant van de zaak. Hij trachtte de uitingen
van zijn dieren te analyseren met weten
schappelijke methoden, dus los van eik
menselijk standpunt. Vaak door toeval
een groot geleerde erkent zijn geringheid
deed hij wonderlijke ontdekkingen.
EEN ROOD LICHTJE
Zo bleek hem bijvoorbeeld, dat het op
de duur in 't geheel niet nodig was zjjn
„Pavlof-hond" voedsel te geven, om speek
sel voor zijn proeven te krjigen. Het was
voldoende wat voedsel te laten zien. Ster
ker nog: toen hy de hond in een stil ver
trekje liet eten en tientallen keren achter
een even voordat het eten werd binnen
gebracht een rood lichtje liet branden, was
Nauwkeurig registreert de card io-
graaf de verrichtingen van het hart.
Iedere afwijking van de normale hart
slag. die uit de Spoetnik wordt „ge
meld", zullen de Russen bestuderen.
Professor Pavlof op hoge leeftijd,
tijdens de opening van een internatio
naal fysiologencongres.
De ontdekkingen van de Rus waren
voor de fysiologie de leer die zich be
zighoudt met de levensverschijnselen
van het grootste belang. Los van de uni
versiteitsgebouwen in Leningrad was hem
een gebouw toegewezen. Een torenvormig
gebouw, dat Pavlof zijn „Toren der Stilte"
noemde, omdat hij alle mogelijke maatre
gelen nam, geen geluid tot zijn dieren te
laten doordringen, zodat zij niet zouden
worden afgeleid.
Iedere afleiding zou nadelig werken op
de reacties van de hond. Wat dit betreft
verkeert het Spoetnik-hondje uiteraard in
een bijzonder gunstig vertrek. Immers,
waar zal het stiller zijn dan in het lucht-
Pavlof. Zo goed als hij een hond liet wa
tertanden door een lichtje aan te steken,
bleek het mogelijk hem te laten eten, wan
neer er een belletje gaat. Door lang oefe
nen ontstaan dus nieuwe verbindingen in
het centrale zenuwstelsel van de hond.
Pavlof noemde deze „voorwaardelijke re
flexen".
Het belletjes-verhaal omtrent de Spoet
nik kan natuurlijk fantasie zijn. Een licht
je werkt niet anders, een monotone zoem
toon, alleen voor etenstijd onderbroken,
ook niet. Het is mogelijk dat zo'n systeem
vanuit Rusland wordt bediend.
Er is echter één voorwaarde verbonden
aan dit eten-op-signaal: het zal periodiek
moeten gebeuren; steeds met gelijke tus
senpozen. Wanneer Pavlof een van zijn
dieren had geleerd ieder heel uur, na het
rinkelen van het belletje, te gaan water
tanden, dan hoefde hij er beslist niet op
te rekenen, dat dit hem bijvoorbeeld om
kwart over twaalf ook zou gelukken.
Een hond heeft dus een sterk ontwik
keld gevoel voor tijd. Zuiverder nog is
zijn gehoor. Wanneer het eetproefje name
lijk niet wordt genomen met een belletje,
maar met een stemvork, en men de hond
leert aan de maaltyd te gaan na het aan
slaan van de A van de eenmaal gestreepte
octaaf, dan blijkt hij niet te reageren
wanneer men byvoorbeeld de B aanslaat.
Pavlof, die indertyd ook deze proef
nam, vroeg zich af hoever hy hiermee
zou kunnen gaan. De geleerde kwam tot
de conclusie dat een hond een absoluut
gehoor heeft. Wanneer hy gaat eten bü
800 trillingen per seconde, doet hy het
niet by 812; een verschil dat het mense-
ïyk oor niet kan onderscheiden.
NU DE SPOETNIK
Na professor Pavlof staan de Russische
geleerden nu voor de mogelijkheid geheel
nieuwe gegevens te verkrijgen over reac
ties van honden. Ook nu zullen fysiologen
overal ter wereld de gegevens omtrent
nieuwe ontdekkingen met spanning af
wachten.
Wat ik van groot belang acht, zo ver
telde professor Romijn me gisteren, is de
manier waarop het dier reageert op het
ontbreken van de zwaartekracht. Alle
spierreacties in de eerste plaats van de
strekspieren zijn hierop gericht. Zonder
zwaartekracht kan men onmogelijk op
staan of gaan zitten. Ook het evenwichts
orgaan functioneert niet zonder zwaarte
kracht. Mensen en ook dieren zonder la
byrint (waarin zich het evenwichtsorgaan
bevindt) zijn hun evenwichtsgevoel kwijt.
Wanneer zij een tijdlang om zich heen
hebben gekeken, kunnen ze weer leren
lopen, op het gezicht dus. Een blinddoek
maakt hen weer machteloos. De grote
vraag is nu, zal het Spoetnik-hondje ook
op een bepaalde manier een houding in
de ruimte weten te bepalen, nu de zwaar
tekracht ontbreekt.
Aan het ruimtepak van Citroentje zul
len ongetwijfeld instrumenten zijn beves
tigd, die de Russen op aarde hieromtrent
Inlichten. Evenzo worden zij ingelicht over
de functie van het hart: In zijn labora
torium heeft prof. Romijn me getoond hoe
men de reacties van het hart kan registre
ren op een elektro-cardiograaf. In het la
boratorium gebeurde die registratie, ter
wijl de hond zich met twee elektroden aan
de poten een paar meter van de cardio-
graaf bevond. Het moet voor de Russen
weinig moeite zijn, de gegevens via een
zendertje in de kunstmaan naar de aarde
te zenden.
KOSMISCHE STRALING
Het grootste vraagteken staat voor de
geleerden tot dusver zeker achter de in
vloed der kosmische straling. Een mys-
terieus verschijnsel, waarvan wij op aar
de niets merken omdat de straling door de
atmosfeer wordt geabsorbeerd. Men zal
zowel deze straling als eerder genoemde
problemen door en door moeten kennen
voor men de verantwoording op zich kan
nemen een mens de ruimte in te zenden,
wat ten slotte het doel is.
De Russische geleerden houden de ge
gevens uit de satelliet nog geheim. Men
weet in het Westen slechts dat Citroentje
de start (de reis door de atmosfeer dus
heeft overleefd en dat is reeds een sen
satie op zich, omdat een versnelde be
weging zeer gevaarlijk kan zijn. Vooral
de bloedsomloop kan van streek raken.
Ten slotte: waarom heeft men een teef
je voor het experiment gekozen? Vol
gens prof. Romijn gebruikt men bij der
gelijke proeven bij voorkeur vrouwtjes,
omdat zij minder nerveus zijn dan het
mannelijk geslacht.
In tegenstelling tot de mens, blijkt bij
de hond het vrouwtje het meest handel
baar en het kalmst, 't Kan verkeren!
Een leerling van Pavlof maakte
bovenstaande tekening van het huis
waar de geleerde veel van zijn proe
ven heeft genomen. Men noemt het
nu: Pavlovo-instituut.
Slechte boekhouding
op Nieuw-Guinea
(Van o
e parlementsredactie)
Een kijkje in de Toren der Stilte. Het
enorme instrumentenbord is aange
bracht aan de buitenwand van een
kamertje, waarin een van de Pavlof-
honden zijn lessen krijgt. De techni
cus kan alle gedragingen volgen.
Door een handel over te halen, zal
een schotel eten het vertrek binnen
schuiven, zonder dat een mens het ver
trek hoeft te betreden.
ledige, zeventienhonderd kilometer boven
de aarde. Het vermoeden van een Ameri
kaans geleerde, dat de hond in de kunst
maan door de op een band opgenomen
stem van zijn meester kalmerend wordt
toegesproken, mist natuurlijk elke grond.
HET EETBELLETJE
In alle kranten heeft men kunnen lezen,
dat Citroentje alleen wat eet, wannee
een belletje gaat. Professor Romijn is
mening dat het inderdaad ongeveer zc
gaan. Overigens is ook dèt een proef
De controle, door de Algemene Reken
kamer in 1956 op het" financiële beheer van
Nederlands Nieuw-Guinea, heeft aan het
licht gebracht, dat de financiële admi
nistratie over het algemeen een grote
achterstand aanwijst en dat de interne con
trole onvoldoende is. Er zijn verscheidene
onregelmatigheden en achterstallige beta
lingen ontdekt, waarmee grote bedragen
gemoeid waren. De oorzaak is in vele ge
vallen: een onjuiste opzet van de admi
nistratie en een gebrek aan voldoende
en deskundig personeel.
Een en ander moet échter, zo meent de
Rekenkamer, gezien worden tegen de
achtergrond van in Nederlands Nieuw-
Guinea bestaande omstandigheden, die
meebrengen, dat de noodzakelijke verbe
teringen slechts geleidelijke kunnen wor
den aangebracht
In het verslag kan men o.m. lezen, dat bij
de landsdrukkerij en varitype-apparatuur
staat, die in 1954 1955 was gekocht voor
de bevolkingsvoorliohting, ter waarde van
ruim ƒ30.000. De machines stonden onge
bruikt, omdat niemand ze kon bedienen en
onderhouden. Men overweegt thans de
machines te verkopen
Kapitaalbehoefte van
gemeenten 2 miljard
(Van onze parlementsredactie)
Minister Hofstra heeft becijferd, dat de
lagere publiekrechtelijke organen een
kapitaalbehoefte van minstens ƒ2 miljard
hebben. „Het is duidelijk", zo zegt de be
windsman van financiën in zijn memorie
van antwoord op de algemene financiële
beschouwingen der Tweede Kemer. „het
is duidelijk, dat de kapitaalmarkt dit niet
in een jaar kan opbrengen. Het rijk dient
zich dus, zo enigszins mogelijk van een
beroep op de kapitaalmarkt te onthouden
en het is deze overweging, die de regering
tot het standpunt heeft gebracht, dat het
toelaabare tekort van het rijk ten hoogste
circa ƒ400 miljoen mag bedragen.
Super kwaliteit
halfzware shag
in moderne
plastic verpakking
met extra voordelen:
altijd verse shag
geen stuktrekken
van de tabak
geen draadje verlies
prettig in de zak te dragen
Handig rollen Heerlijk roken
HET LEVEN
TN DEZE TIJD VAN SPOETNIKS en andere aardsatellieten, van vertechnisering
-L en automatic, van bommen met een vreseiyke uitwerking en van koude en wa
oorlogen, doen de gewone dingen des levens ons weldadig aan. We hebben da;
met warme sympathie het bericht gelezen over dat Italiaanse hondje, dat zaterdag
door burgemeester en wethouders van Luco di Mugello wordt gehuldigd en or
scheiden. Het wordt dit niet, omdat het indrukwekkende reizen heeft gemaal
spoetniks of omdat het spectaculaire reddingen heeft verricht. Het is zo-maar-
hondje, geloven we. Maar het is al jaren lang groot in dat ene, waarin een hond
groot kan zgn, nl. in de trouw.
stations, net zoals zij thans hun radiopro
gramma's opvangen. Over honderd jaar
zullen de mensen de vliegtuigen, die drie-
a viermaal zo snel als het geluid vliegen,
in de lucht met kleine straalhelikopters
verlaten voor tussenliggende bestemmin-
FIDO
Het hondje heet Fido en 15 jaar geleden,
toen het nog een pup was, werd het door
een jongen van de verdrinkingsdood
red. Van die dag af bleef het in zijn nabij
heid- Het bracht hem 's morgens naar de
bus, waarmee hij naar de fabriek reed en
bleef wachten tot zijn baas terugkeerde.
Toen kwam de oorlog en op een dag werd
de fabriek bij een bomaanval verwoest en
de jongeman kwam om het leven. En Fido
zette de dagelijkse wandeling alleen
voort. Al dertien jaren lang wandelt hij
's morgens naar de bus en wacht dan op
zijn terugkeer.
MEDAILLE
Deze trouw heeft de burgers van Luco
di Mugello diep ontroerd. En nu komen
ze zaterdag op het marktplein bijeen om
Fido te eren. De burgemeester zal het
hondje een lint omhangen met een gouden
medaille. Op de medaille staat: Aan Fido,
de voorbeeldige hond. De medaille krijgt
daarna een ereplaats in het gemeentehuis.
Tot in het verre nageslacht zullen de be
woners van Luco di Mugello, dat door
Fido in het wereldnieuws komt, dus her
innerd blijven aan de trouw
een-hondje, dat zijn baas niet kon i
TOEKOMST
Dit verhaal heeft ons getroffen en
zouden graag de burgemeester van Luco
di Mugello en al de bewoners de hand
drnkken. Er is in deze wereld zo weinig
meer, vinden we, dat de mens tot ont
roering brengt. En aan de wereld
morgen durven we niet denken. Sir Alfred
Bossom, een Engelsman, heeft
die wereld verteld. Hy heeft een blik in
de toekomst geworpen en vreemde din
gen gezien. Over honderd jaar, heeft hy
voorspeld zal byna elk huis een kleine
auto hebben en een klein verticaal
tend vliegtuig, dat zyn weg zal vinden
langs door radar voorgeschreven lucht-
SPOORWEGEN
Maar dat is nog niet alles. Sir Alfred
heeft meer ontwaard. Spoorwegen, heeft
hij gezegd, zullen op enkele kleine verbin
dingen na, langzamerhand worden afge
schaft en die blijven worden geëlektrifi
ceerd indien ze zich buiten het bereik
van een zon-energ i e-s tati on bevinden.
Alle wegvoertuigen gaan hun energie op
vangen van uit grote centrale kracht-
J—
Tucli is licl zo
1079) De bceldi
■él*,
enigde Staten
Sindsdien is
in getekende cn geschi
toond. (Onderzoekers n
ces van alle tgden", wat niet alleei
endel(jker klinkt, maar donk zij he
ord „literair" ook nog blyk geeft vai
u-dering).
stapel grotendeels ir
en kykstof te verwei
500 km, een toren
ifval, d.w.z. het officiële
vuilnisbelt terecht komt.
e dikte van deze beeld-
iddeld l/2 cm, dan kry.
indeiyks een
•dige lees-
Hoc het ook zij, he
afwikkeling v
"igVe
i de beeld 1942
vanaf 1948 konden er mee;
rden geteld. De oplage per
rdt geschal op 250.000 tot
emplaren per maand. Op bet
ile oplaag van i
is in de V.S.
r dit cyfer steeg in 6 jaren l\jds 1
(Nadruk verbode»)
PARIJS
U moet ons dat niet kwalijk nemen,
maar de wereld van morgen of zouden
we wallen zeggen, de wereld van Sir
Alfred ligt ons niet. Wij wensen geen
auto en geen klein verticaal startend
vliegtuig. Wij zijn tevreden met kleine
bootreisjes, zo van Engeland naar
Frankrijk bijvoorbeeld. Dat vinden
we al ondernemend genoeg. En daar
om is Timothy onze jongen. Hij is elf
jaar en woont dn Londen. Zaterdag
dacht hy: kom ik ga eens naar een
vriendje in Parijs. En hij stapte op de
boot van Dover naar Galais. Dat vin
den we kordaat van hem. Maar over
één ding zijn we erg boos op Timothy.
Hij vergat zijp ouders te waarschu
wen, dat hij een paar dagen niet thuis
DUIVEN
Maar nu het vervolg. Timothy staat in
Frankrijk, wisselt zijn dure ponden in
voor francs en reist naar Parijs. En hij
kan zijn vriendje niet vinden. De politie
kwam er uiteindelijk aan te pas en toen
werd het toch nog een happy-end. De ver
ontruste ouders, die al een paar keer had
den gezegd: Wat is Timothy toch laat,
werden telefonisch ingelicht en vonden
het best, dat hy een paar dagen bij het
intussen opgespoorde vriendje logeerde.
9 Het heeft niets met bovenstaand ver
haal te maken, maar in een nog niet in
kaart gebracht gebied van Noord-Austra-
lië zijn 27 gezinnen van een vreemde stam
ontdekt, die zich in het leven houden met
het eten van ratten.
9 Nog een aardig bericht: in Becfcum
bij Hengelo is een bromfietsencursus ge
organiseerd, waaraan, naar onze zegsman
vertelt, 140 „brommende" boeren en boe-
B.B.
We hebben altijd gehoord, dat voor de
B.B., dat betekent Bescherming Bevol
king, weinig animo bestaat omdat de
uniformen zo onflabteus zijn. En we kun
nen dat best begrijpen. Ook al doe je iets
vrijwillig, daarom mag je er toch wel
aardig uitzien. Misschien komt nu binnen
kort verandering In de kleding. In Am
sterdam althans zijn proeven genomen
met nieuwe uniformen. De dames hoeven
dan als alles doorgang vindt niet
meer in overal of jasschort te oefenen,
want zij krijgen een keurige rok, zoals
haar Engelse collega's en de mannen wor
den gekleed in battle dress. Voorheen was
de dracht een overal.
9 Niet zo mooi, vinden we: tweeenzestig
muitende politiemannen uit de Indiase
stad Lucknow zyn gearresteerd en 140 zyn
er ontwapend. Zc hadden n.l. geweigerd
om met niet-politiemannen in een ver
eniging te zitten.
ZWeRVER
Op bezoek in
Den Haag
(Van een onzer verslaggevers)
T\E VRIJE WERELD heeft de Hon-
U gaarse zaak niet vergeten, zoals
de dictatoriale regering Kadar het
Hongaarse volk wil doen geloven.
De oktober opstand in 1956 zal ook
nooit vergeten worden, zo zei
gisteravond in Den Haag mevrouw
Anna Kethly (67), uitgeweken
nister van staat in het kabinet Nagy.
Wij troffen mevrouw Kethly ten huize
van Istvén de Kunèry, een van de vier
opstandelingenleiders van Boedapest, die
na de interventic van het Rode leger wist
uit te wijken. De Kunèry vestigde zich in
Den Haag, waar hij zich nu onvermoeid
met de Hongaarse zaak bezighoudt.
BIJ MINISTER
Mevrouw Kethly arriveerde gistermid
dag in de Residentie, na haar bezoek
Amsterdam, waar zij de gast is geweest
van de Partij van de Arbeid
op een bijeenkomst heeft gesproken. In
Den Haag ontving minister Klompé haar
en ook maakte zij haar opwachting bij
burgemeester Kolfschoten. Met de minis
ter besprak mevrouw Kethly onder meer
verschillende vluchtelingenproblemen. Dr.
Klompé zegde haar de volle medewerking
van de Nederlandse regering toe bij de
oplossing van deze problemen.
onderhoud wees mevrouw Kethly
ons erop, dat die revolutie heus geen aan
gelegenheid van het Hongaarse volk al
leen geweest is, maar juist ook van be
lang voor het hele vrije westen, dat
helaas noodgedwongen heeft moeten toe
zien hoe Hongarije tot een nationale dood
veroordeeld werd. De revolutie was intern
het resultaat van tien jaren lijden onder
communistische heerschappij, die het
morele en culturele leven had onder
graven.
DEMOCRATIE
Op onze vraag of de vluchtelingen In
Nederland hun verblyf hier te lande als
tydciyk moeten zien of daarentegen zich
in dc bevolking dienen te assimileren, zei
mevrouw Kethly zeer verheugd te zyn
over dc gastvryheid van Nederland. De
in Nederland verbiyvcnde Hongaren zul
len daardoor leren wat democratie is. Ztf
zullen zich aanpassen in dit democratisch
land om eens naar hun vaderland terug
te gaan cn het geleerde daar in praktyk
te brengen. Want Hongarye heeft nog
nooit een democratische regering gehad,
zo voegde zy daaraan toe.
DANKBAAR
Mevrouw Kethly vroeg onr haar warme
dank aan het Nederlandse volk te willen
overbrengen voor de liefdevolle hulp en
de warme bijstand, die Nederland heeft
betoond ten opzichte van de Hongaarse
zaak en de vluchtelingen. Gisteravond la
zij weer van Schiphol naar Brussel ver
trokken. Dezer dagen reist zij van daar
uit via Wenen naar Noorwegen, waar zij
voordrachten zal houden op drie univer
siteiten.
