ïlieume gtiï&ctfe GTmirant TWEEDE AARDSATELLIET Zjoekof ontslagen na een boetvaardige bekentenis Russen behalen opnieuw succes in luchtruim Komt Krulhaar ooit op aarde terug? Pontje met kerkgangers in de Vliet gekanteld Goed geschoten MAANDAG 4 NOVEMBER 1957 Abonnementen- ADVERTENTIES: 0,20 per millimeter. Familieberichten f 0.18 per millimeter. (Bij contract belangrijke korting.) Postrekening 58936. Directie: F. DIE MER Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER Chef-red.: H W. J. ENSERINK CHRISTELIJK-/VAT IONAAL DAGBLAD Voor Leiden en Omstreken „Stanhttstirij is ahrtilfwn myn in legfjeiwpwl" Achtendertigste jaargang no. 11101' Leiden herdacht Hongarije ZIE PAGINA 3 „TFoefriifc'' cirkelt op 1700 kilometer om de aarde Al eerder waren in Rusland proeven genomen met bollen, bemand met honden, die tot een hoogte van 210 km kwamen. De foto toont zo'n dier, dat veilig en wel weer op aarde terecht kwam. Zal Krulhaar nog leven als hij uit Spoetnik II naar de aarde wordt teruggezonden? HET „verbazingwekkende succes" van de tweede kunstmaan mag een verrassing zijn voor weste lijke geleerden, veel meer interesse toont men overal voor het eskimo- hondje Koedryawka, dat gekleed in een hermetisch gesloten ruimtepak e reis meemaakt. Uit tal van landen zijn verontwaardigde protesten van verenigingen voor dieren bescherming naar Moskou gezonden. De Engelse vereniging voor de bescherming honden nam zelfs een minuut stilte in acht. Men noemde het idee, dat Koe- dyawka (Kruhaar) zou verbranden door de kosmische straling, te verschrikkelijk m over na te denken. De Russen zijn omtrent het lot van de eerste ruimtevaardster minder som ber gestefd. Zij reageert normaal; een lange training heeft haar voor deze reds afgericht. Zo neemt ze alleen een paar hapjes van het voedsel warmee ze misschien maandenlang zal moeten doen. wanneer een belletje aankondigt, dat het daar voor tijd is. Krulhaar is een teefje van het Russi sche laika-ras, een variatie op de kleine eskimo-hondjes, dat veel weg heeft van keeshond. Een laika heeft een spitse i en dik donzig haar. Het woord laika betekent letterlijk „Kleine Blaffer". Enorme hitte De reacties van het hondje op de won derlijke reis worden nauwkeurig geregi streerd. De grote vraag is of het dier en later dus mensen bestand zullen zijn tegen de enorme hitte, die van de zon komt en tegen de vreemde psy chologische gewaarwording, geen gevoel jvoor richting te hebben. I Wanneer Krulhaar lang genoeg in le- |ven blijft, zal men trachten haar met een parachute naar de aarde te laten terug keren. Het dier blijkt in een hermetisch gesloten bus te zitten, die, wanneer men daartoe op aarde besluit, kan worden afgeschoten in de richting van onze pla neet. Duizend meter boven de aarde zal het automatisch uit de bus worden geduwd en aan een parachute de rest van de reis maken. Vliegtuigen zullen onmiddelijk naar de landingsplaats wor den gezonden om Krulhaar op te vangen Of het echter inderdaad zal gelukken de ruimtevaardster levend op de aarde te laten terugkeren, is een vraag waarop geen enkele geleerde een positief ant woord durft te geven. Bovendien be staat het gevaar, dat de bus met Krul haar als een derdè satelliet om de aarde gaat cirkelen Professor Oort Nieuwe kunstmaan grote vordering De directeur van de Sterrenwacht te Leiden, prof. dr. J. H. Oort, heeft het lan ceren van de tweede Russische kunstmaan een „enorme vordering" genoemd. Als de nieuwe satelliet inderdaad meer dan 500 kilo weegt en zich op meer dan 1500 km van de aarde beweegt, dan belekent dit een grote stap voorwaarts, aldus prof. Oort, die voorts meent, dat de Russen de Amerikanen nog steeds voor zijn op dit gebied. Prof. Oort geloofde niet, dat bij het lanceren van de nieuwe Spoetnik een nieuw soort brandstof of kernenergie is gebruikt, omdat de Russen dan dan waar schijnlijk wel bekend zouden hebben ge- Lanceerplaats bij de Witte Zee Het Japanse astronomische observato rium heeft berekend, dat de tweede kunstmaan waarschijnlijk zondagochtend gelanceerd werd uit het gebied nabij de Witte Zee. Het afvuren geschiedde tus- ren 0400 en 0545 Moskouse lijd. aldus de Japanse waarnemers, die hun berekenin gen baseerden op door radio-Moskou ver strekte gegevens. Balans van drie satellieten Twee rode manen cirkelen nu om de aarde, terwijl men in Ame rika „zonder haast te maken" werkt aan de eerste maan, die door de V.S. zal worden gelanceerd Reeds nu kan de balans worden opgemaakt van de Russische suc cessen en de Amerikaanse plan- AMiERIK SPOETNIK WOEFNIK MAAN geen hondje geen 3,6 kg 508.3 kg 9.45 kg Opnieuw brand in scharenfabriek In de eerste Nederlandse scharenfa briek te Vroomshoop is zaterdag brand uitgebroken, waardoor twee afdelingen, de lakkerij en de slijperij, grotendeels vernield werden. De brand in de gemeentelijke fabrieks hal is vermoedelijk aan kortsluiting te wijten. (Al twee kee reerder (o.m. ging in 1952 de gehele fabriek verloren) is hier brand HET ENORM GROTE GEWICHT van de tweede Russische kunstmaan ongeveer zesmaal dat van Spoetnik I wordt door westelijke geleerden het meest fantastische van het nieuwe experiment genoemd. Immers, de satelliet, die in verband met zijn passagier in ons land wellicht „Wocfnik" genoemd zal worden, weegt 508,3 kilogram. Om een projectiel met een dergelijk gewicht tot een hoogte van 1700 kilometer te brengen, moet een raket van ongekende kracht zijn gebruikt. Amerikaanse geleer den achten het goed mogelijk, dat de Sowjet-geleerden een nieuw soort brandstof hebben ontdekt. Ontvangst: radioseinen en geblaf Overal ter wereld worden de seinen, die Spoetnik II uitzendt, duidelijk waargenomen. De satelliet is het laatste deel van een drietraps-raket en behalve met zijn luchtreizigster gevuld met een groot aantal instrumenten. Er worden meer seinen uitgezonden dan door de Spoetnik I> een Ameri kaanse lusterpost beweert zelfs het geblaf van 't hondje te hebben ge hoord Rusland houdt de gegevens die door de nieuwe kunstmaan worden verstrekt, min der geheim dan die van de eerste Spoet nik. Dr. Kaplan, voorzitter van het Ameri kaanse comité voor het Internationale geofysische jaar, heeft verklaard dat basis-gegevens z(jn verstrekt aan de lan den, die lid zijn van de organisatie voor het I-G-J. Hieruit blijkt wel, dat de Rus sen er zeker van zijn, een geweldige voorsprong op Amerika te hebben. „ZU zijn misschien jaren voor," verklaarde een westelijk diplomaat. IN AMERIKA Het afschieten van de tweede maan zal op het Amerikaanse programma voor de ontwikkeling van aardsatellieten weinig invloed hebben, aldus verklaarde gisteren Amerika's nieuwe minister van defensie McElroy. Men maakt in Amerika reeds .grote haast en het programma bevindt zich in zeer goede vorm. zo verklaarde hij. Dat de Russen reeds gisteren de satel liet lanceerden en niet hebben gewacht tot de verjaardag van de bolsjewistische revolutie op 7 november zal, zo vermoedt men in Amerika, verband houden met de kwestie-Zjoekof. Het bericht, dat n schalk Zjoekof geheel van het leiders toneel zou verdwijnen, werd overal in de Sowjetunie druk besproken. Tot gister morgen de Woefnik omhoog ging. Zjoekof was vergeten Twee Parijse bladen. Figaro en Pari- sien, schrijven dat men misschien reeds de tweede kunstmaan heeft K«- lanceerd, om op de verjaardag van dl revolutie een projectiel naar de maan t< kunnen afvuren. „Men bedenke wel." al dus de Figaro, „dat het op 7 november volle maan is en dat volle en nieu' maan de geschiktste tijdstippen zijn." O andere bladen wijzen op de mogelijkheid, dat nu spoedig een maanraket wordt ge lanceerd. NAAR DE MAAN De Russische professor in de wis- en natuurkunde Alexandrowitsj verklaarde dat een kunstmatige aardsatelliet in tien dagen een reis heen en terug naar de maan zal kunnen maken. De snelheid moet daarvoor worden opgevoerd van 28 000 tot 40 000 kilometer per uur. Het is waarschijnlijk, aldus andere Rus sische geleerden, dat binnenkort ook apen een satelliet gaan bemannen. In het klein heeft men ook in Amerika op dit terrein al proeven genomen. Apen zijn tot 120 km Bemanning Gewicht Doorsnede Omlooptijd Hoogte Snelheid p. Incl. hoek 95 min. 102 min. 90 min. 800 k m. 1700 k.m. 500 k m. 28.000 k.m. 28.000 28.000 65 gr. 65 gr. 40 gr. omhooggezonden en met parachutes op aarde teruggekeerd. Een groot aantal apen is daarbij om het leven gekomen, maar tenminste één is levend terug gekeerd. Ook zijn verschillende malen muizen omhoog gezonden. DE INSTRUMENTEN Volgens het officiële communiqué, dat de Russen na het lanceren publiceerden, bevinden zich aan boord van de maan: 1 Instrumenten voor het bestuderen van de zonnestraling in de ultra violette- en X-stralengebieden van het spectrum. C) Instrumenten voor de bestudering van de kosmische stralen. O Instrumenten voor bestudering van de temperatuur en de druk. A Een luchtdichte ruimte voor de hond- Een luchtverversingssysteem, levens middelen en instrumenten voor de be studering van de levensverrichtingen van het dier. Meetinstrumenten voor het uitzenden van de resultaten naar de aarde. Twee radio-zenders, die op frequen ties van 40.001 en 20 005 kilocycles werken en de nodige energiebronnen. Morgenmiddag om vier uur, op zijn achtendertigste verjaardag, zal Felix Gaillard voor de Nationale Vergadering verschijnen om investituur te vragen. So- socialisten, rechtse onafhankel|jken en listen hebben hun steun toegezegd Zijn kansen zijn zeer goed en het zier er naar uit, dat Gaillard zal slagen. Daar mede zal Gaillard de jongste premier worden, die Frankrijk ooit bezeten heeft. Russen trekken het zuidpoolgebied in De Russische IJsbreker Ob (12.000 ton) is gisteren uit Kaapstad vertrokken het tot dusver ontoegankelijke zuidpool gebied. ongeveer 1200 kilometer land inwaarts vanaf de Russische marinebasis Mirny. In Mirny zal een landexpeditie, bestaan de uit meer dan honderd geleerden, tech nici, mecaniciens en vliegers verder trek ken, met als doel de vestiging van een basis te Sovetskaya op bijna 4500 meter boven de zeespiegel. Op de weg hierheen zijn reeds bases ingericht door de Rus sische expeditie, die het gehele jaar ;n het zuidpoolgebied geweest is. De nieuwe expeditie moet profiteren van net zomer seizoen, dat thans in het zuidpoolgebied heerst. Leider van de expeditie is dr. Evgeny Iwanowich Tolstikof, die beroemd iverd om zijn werk inzake de zeewegen n het noordpoolgebied. Grote ontsparing bij spaarbanken Gevolg van nationale woningbouwlening Bij tal van spaarbanken in Nederland zijn over oktober grote ontsparlngen voor gekomen. Het valt aan te nemen, dat dit niet te wijten is aan verminderde spaar zin der bevolking, maar dat de storting op de woningbouwlening, waartoe de kleine spaarder krachtig heeft bijgedragen, haar schaduwen vooruitwerpt. In feite hebben de spaarbanken dus hierdoor Indirect krachtig bijgedragen tot het slagen van deze nationale lening. Bij de Nutsspaarbank te 's-Grevenhage is 7,63 miljoen ingelegd tegen vorig jaar 8,35 min, een kleine vermindering dus. Maar de opvragingen waren veel hoger, namelijk 12.356 n\ln tegen ƒ9.9 min. waardoor het totale tegoed daalde tot 175.3 min tegen 180.1 min op 1 januari 1957 181.9 min eind oktober 1956 en 172 min op 1 januari 1956. Dat de spaar zin niet verminderde, blijkt uit het feit. dat het aantal rekeningen in oktober op liep van 247.107 tot 247.810 (v.j. 243.276). Bij de Rijkspostspaarbank waren de cijfers nog niet bekend, doch er kan op een grote ontsparing worden gerekend, waarbij nog komt, dat de R.P.S. een groot bedrag op de woningbouwlening inteken de. Bij de spaarbank voor de stad Amster dam was de ontsparing 1.79 min, bij de spaarbank te Rotterdam 2.5 min, ge meente-spaarbank Maastricht 418.371. de Nutsspaarbank te Groningen 1 min. De spaarbank voor de stad Amsterdam heeft de rentevergoeding verhoogd van 2.4 tot 2,64 procent en het rentegevend maximum van 10.000 tot 15.000. De bank wijst er op, dat de spaarbanken op haar oude beleggingen slechts 3.3 tot 3.5 pet rente maken. Op 1 januari was de gemiddelde ont vangen rente 3.409 pet en in 1958 zal dit iets hoger zijn. De spaarbanken kunnen dus weinig profiteren van de hoge rente stand. Een der circa twintig opvarenden kwam in het water om het leven (Van een onzer verslaggevers) EEN KLEIN, doch solide pontje, dat in het zuiden van de gemeente Rijswijk passagiers tussen de Delftweg en het Jaagpad over de Vliet zet, is zondagmorgen tegen elf uur met minstens twintig personen aan boord omgeslagen. Alle opvarenden geraakten te water. Eén hunner, de 58-jarige mevrouw C. Th. van Zon-Kerklaan kon niet meer worden gered en is verdronken. Het ongeluk gebeurde juist Gereformeerde kerkdienst in het Chr. lyceum aan de Delftweg. alsmede dienst in de R.K. kerk in de Teinatestraat in Delft waren beëindigd, zodat het zeer druk bij het pontje was. De schipper, de 17-jarige Adrie van Velzen had nog ge waarschuwd, dait zich te ve het pontje bevonden. Het is berekend op twaalf personen, doch volgens ooggetui gen zouden er minstens twintig gelijk tijdig naar het Jaagpad hebben willen overvaren. Nauwelijks was het pontje afgevaren, of volgens omwonenden den de opvarenden zich plotseling één kant hebben begeven, waardoor het bootje is gekanteld. Er ontstond een niek aan boord. Vele voorbijgangers gen het ongeluk gebeuren. De 16-jarige Hans van Velzen, broer van de schipper, alsmede de 20- jarige zoon van de familie Noi ouders en grootvader zich op het pontje bevonden, begaven zich direct vanaf het Jaagpad gekleed te water. Zij kregel sistentle van twee automobilisten, die toevallig over de Delftweg reden. Ook de schipper nam onmiddellijk na het on geluk daadwerkelijk aan het reddings werk deel. Het was een gelukkige omstandigheid, dat het pontje slechts enkele meters var de wal is omgeslagen en niet ln het mid den van de Vliet, waarop als gevolg var de harde wind tamelijk veel golfslag was Nu konden verscheidene opvarenden door i LS EEN VERWAAND en onbe- het P Katten hebben honden tóch al nooit kunnen uitstaancn zeker niet nu zo'n brutaal beest zich zo hoop in de lucht waagt. Enfin, in werke lijkheid is dit een poes uit Bombay (India) en zekere dr. B. Ferreira uit Girguam won er een prijs in een foto wedstrijd mee. Russen lanceerden bovendien hun nieuwste luchtreus Behalve de tweede aardsatelliet hebben de Russen gisteren ook hun nieuwste luchtreus gelancerd, d.w.z. in het niuws gebracht De kranten brachten foto's en gegevens van de Tu-114, een met vier schroefturbines uitgerust verkeersvliegtuig, dat in tien of twaalf nur van Moskou naar New York, Peking of Wladiwostok zou kunnen vliegen met 120 passagiers aan boord. De Tu-114 zou op vluchten van korte duur zelfs 220 passagiers kunnen vervoeren. Aan boord zijn twee liften, een restaurant voor 48 mensen en een telefooncentrale. Een vlucht met de nieuwe machine zon even duur komen als een treinreis over gelijke trouwbaar man, die de Leninis tische beginselen geweld heeft aan gedaan, is maarschalk Zjoekof, de grote opperbevelhebber uit de laat ste wereldoorlog, die kort geleden als minister van defensie werd ont slagen, uit het presidium en het centrale comité van de communis tische partij gestoten Zjoekof heeft nog tijdens de zitting van het centrale comité al zijn fouten toeee- geven en zelf voor zijn afzetting gestemd. „Ik erken." moet hij volgens de Prawda gezegd hebben, „dat de tegen mij gerich te kritiek fundamenteel juist is." In een afzonderlijk artikel in de Praw da, dat Liefst drie kolommen beslaat, doet de commandant van de strijdkrachten der landen van het Pact van Warschau. Kon- Jef, uitivoerlg uit de doeken hoe fout en ijdel Zjoekof wel is geweest Zo zou hei zijn schuld geweest zijn, dat de Duitsers zo ver in Rusland konden oprukken en zou hij fouten gemaakt hebben bij de aan val op Berlijn De resolutie van het centrale comité waairoee besloten wordt Zjoekof uit te| stoten, is in scherpe woorden gesteld. Gezegd wordt, dat Zjoekof verwaartd as geworden en zichzelf beschouwde als de enige held in Rusland, die alle over winningen in de Tweede Wereldoorlog op zijn naam had staan. Hij heeft, aldus de resolutie, de ware geschiedenis van de oorlog verdraaid, de werkelijke stand van zaken verkeerd voorgesteld en de ver bijsterende prestaties van het Russische volk en de partij verklesind De voormalige minister van defensie heeft in strijd gehandeld met de Leninis tische beginselen en het vertrouwen, dat de partij in hem gesteld had zich niet waardig getoond. Hij heeft zich ontpopt als een politieke bankroetier met een neiging tot avonturisme in zijn opvattingen aan gaande de belangrijkste buitenlandse po litieke problemen. Derhalve, zo besluit de resolutie, is be sloten Zjoekof zijn Lidmaatschap van het presidium en het centrale comité te ont nemen en is aan de secretaris van het centrale comité opgedragen naar ander werk voor hem uit te zien. In de Znidslavlsche hoofdstad Belgrado, ziet men de val van Zjoekol als een sncces van de Stalinisten. De goed I ingelichte Moskouse correspondent van blad France Soir komt ln :ijn beschouwing tot de conclusie, dat Kroestjtsjef in de val van Zjoekof einde lijk heeft moeten tostemmen om zelf niet ln gevaar te komen. Talrijke Britse diplomaten zijn van oordeel, dat de Russen nu een nieuwe en fellere koude oorlog zullen gaan voeren De Russische krijgsmakker van president Eisenhower, Zjoekof. heeft immers steeds een kalmerende invloed gehad op de po-i libieke leiders in het Kremlin. In Washington verwacht men een Langdurige periode van politieke onstabi liteit in de heersende kliek in Rusland Het is onbegrijpelijk, aldus de beschou wingen. hoe Kroesjtsjef een man van Zjoekofs populariteit en invloed kan bre ken zonder daarvan de bittere oogst van vijandigheid en afkeer te moeten binnen halen. De partijleider zit nu wel formeel in het zadel, aldus de deskundigen, maai zijn overwinning kan wel eens een pyrr- husoverwinning zijn. Hij heeft in vij: maanden tijd6 een aantal machtige rivalen moeten afzetten. Dit bewijst op het be staan van dissidente elementen, die het hem en zijn aanhangers in de toekomst wei eens moeilijk kunnen maken. Verwacht wordt, dat, nu Zjoekof is uit geschakeld, de leiding van het rode leger gezuiverd zal worden. De communistische partjj zal niets nalaten om haar invloed in het leger te vergroten. In de eerste plaats zal vermoedelijk de 57-jarige maar schalk Wassily Sokolofsky aan de kant worden gezet. Hg was in de oorlog staf chef en een van Zjoekofs naaste mede werkers. handreiking op hert droge worden ge bracht, doch ook zouden anderen zeker zijn verdronken, indien de moedige red dingspogingen waren uitgebleven. Een 78-jarige oude heer werd met een kleine jongen in de armen aan de wal gehesen. De geredden waren veélal en kele bezittingen, zoals schoenen, horloges of brillen verloren. Zij werden, zodTa zij op het droge waren, met auto's naar hun woningen gebracht. De dochter van de omgekomen me vrouw Van Zon riep zodra zij aan de kant was getrokken om haar moeder, waarop direct pogingen in hert werk werden ge steld, ook haar te redden. Dit mocht ech ter niet geüukken. Toen het pontje, dat voor het aller grootste deel onder water was komen te liggen, met een takelwagen werd opge haald, kwam ook het stoffelijk overschot van mevrouw Van Zon naar boven. In het St. Hypolllusziekenhuls in Delft Is nog getracht met behulp van zuurstof- apparaten de levensgeesten op te wek ken. Omwonenden alarmeerden na het on geval de poliitie en spoedig waren dan ook politie en brandweerwagens ter plaatse. Er deden geruchten de ronde, dat zich nog meer personen in het water moesten bevinden, zodat geruime tijd is gedregd, totdat zekerheid was verkregen dat nie mand meer werd vermist. De Rijswijkse politie is een uitgebreid onderzoek begonnen, waarbij zij vooral wil uitzoeken, hoeveel personen zich op de pont hebben bevonden. Dit aantal is nog niet bekend. Doordat de drenkeflingen direct na het gebeurde naar huis werden gebracht, kon ddt ter plaatse niet worden vastgesteld. Het pontje is in beslag genomen voor een nader onderzoek en op een platte wagen naar de Rijswljkse gemeentewerf overge bracht. Het was na een revisiebeurt pas enkele maanden weer ln de vaart. Grenswijziging tussen Woubrugge en Alkemade voor Ged. Staten De voorgenomen grenswijziging tussen Woubrugge en Alkemade, waardoor de Veener- en Lijkerpolder tot het grond gebied van AJkema zal gaan behoren is tijdens een vanmorgen gehouden open bare zitting van Ged. Staten van Zuid- Holland ter sprake gekomen, tralische ingezetenen overwegen hun ge- ning van deze reeds vele malen besproken kwestie, omdat voldaan moest worden m de bepalingen uit de Gemeentewet. Burgemeester J. C. van Wageningen ven Woubrugge achtte het geen benijdens waardige taak om voor een verloren zaak te pleiten, zoals hij opmerkte. De argu menten, dat deze grenswijziging noodza kelijk zou zijn in het raam van de ruil verkaveling noemde de burgemeester niet steekhoudend. Tegenover de in het wets ontwerp genoemde streefdatum van 1 juli 1958, wilde het gemeentebestuur van Wou brugge een datum van 1 Januari 1959 ge noemd zien. waarop deze grenswijziging den i feit z i zijn. Burgemeester E. J. M. Kcrt-fschoten ven Alkemade had geen behoefte het stand punt van zijn gemeentebestuur uiteen te zetten, omdat dit volgens hem voldoende bij Ged. Staten bekend zou zijn. altijd even lekker l WEERBERICHT ONBESTENDIG De Bilt verwacht tot mor genavond: Aanvankelijk opklaringen cn een matige tot krachtige zuid westelijke wind, later weer meer bewolking. Tijdelijk regen en mogelijk weer tot stormachtig toenemende wind tussen zuidwest en zuid. Iets koudere nacht, morgen overdag de zelfde temperaturen als vandaag. (Opgemaakt om 11.15 uur.) ZON EN MAAN Dinsdag 5 november: zon op 7.44, onder 17.07 uur; maandag op 16.07 uur, onder 5.20 uur. Op 7 november: volle maan. HOOGWATER SCHEVKNINGEN Dinsdag: 1.43 van. en 11.57 uur n.v\

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1957 | | pagina 1