10
Reeds de tsaren keken
begerig naar Turkije
BIJ MONTY BEGINT DE VICTORIE
Rusland wenst steunpunt
aan de Dardanellen
Z»B
Kasreserve met
2 pet verlaagd
'BEK 1FE LEIDSCHE COl'RANT
7
DINSDAG 22 OKTOBER 1957
rjaar Het oorloos dagboek van LORD AUK BROOKE de rechterhand vaa WlNSTON CHURCHHX
IET NAJAAR van 1942 was het
kritieke punt in de Tweede
Wereldoorlog. Rommels troe
pen waren in Noord-Afrika
offensief begonnen en de Duit-
bereikten hun verste punten in
land. Alle hoop was gevestigd op
Achtste Leger in Noord-Afrika.
de nieuw benoemde commandant
ntgomery dus.
ïonty was op het ogenblik van
nmels aanval niet gereed voor een
enoffensief. Maar zijn taktiek om
le verdediging zo groot mogelijke
liezen toe te brengen aan de
ind en zelf de troepen te sparen
ider evenwel grondgebied te
jen, slaagde. Het werd een harde
bloedige strijd.
Van Londen uit
het moeilijk een direc
te controle op gene
raal Alexander, de
commandant Midden-
Oosten, en Montgome
ry uit te oefenen
Brooke's opzet was
de ongeduldige en op
jvallen beluste Churchill te doen be-
gen deze mannen volledig
schenken. Intussen kon dan alle
;ht worden besteed aan een aan Chur-
ll's brein ontsproten plan voor een
-asie bij Algiers, de operatie „Torch"
Risico's
je Amerikanen, die enkele weken te
ren nog zo enthousiast waren geweest
6r een invasie op de Franse kust,
n de risico's van een landing in Algerije
MftfigHfraar in, niet in het minst vanwege de
wiSÈSitrole, die van Spanje uit kon w
n uitgeoefend. Zij voelden meer v<
n landing zuidelijker, aan de Atl;
iche kust van Marokko.
Er waren grote risico's verbonden a
„operatie Torch". Het enige stei
Iint in de nabijheid was Gibraltar,
ite niet meer dan een fort een
)etsbaar fort zelfs.
gevaren mochten dan iets gerin-
ijn dan die, ,welke bij. een inval
Frankrijk te vrezen zouden zijn, i
iren toch tal van bedenkelijke pun-
De Amerikaanse generaal Eisen-
r, die het commando zou hebben
de geallieerde strijdkrachten hier,
u zijn gehele strijdmacht op niet min-
dan 600 schepen moeten aanvot
0 man met volledige uitrusting plus
versterking van 200.000 man. De aan
moest geschieden over een zee
e van 1500 mijl van Engeland of vai
DO mijl van Amerika, met alle risico'
onderzeeboten en luchtaanvallen.
Geheim
De troepen zouden moeten landen in
neutraal gebied, waar geen enkele
n en geen enkel vliegveld in de
ibijheid zou zijn ter ondersteuning
ibraitar was 500 mijl verder en de
ichtstrijdkrachten waren vooraleerst
ingewezen op de vliegtuigmoedersche-
En het gebied in Noord-Afrika werd
'aakt door 200.000 man Franse troe-
De plannen voor de operatie moesten
i het diepste geheim en zeer snel wor-
uitgewerkt, want de winter naderde
i de invasie moest vóór het Invallen
die winter plaatshebben. Brooke
er een hard hoofd in. Dit zou de
ïerste operatie worden, waarbij de En-
eisen en de Amerikanen onder opper
man Eisenhower zouden moeten
I amenwerken. Zij hadden geen enkele
|rvaring In een dergelijke samenwerking
jovendien was Eisenhower wel gene-
lar hij had nog nooit een vijan-
lelijk schot horen lossen
I De oorlog was in een kritiek stadium
"ekomen. De vijand was doorgedron-
Ttoee mannen, waarvan in belangrijke
-male het succes van de strijd in
g Noord-Afrika afhing: Churchill fin
het midden) en Montgomery (rechts).
gen tot de verste punten, die hij in
deze oorlog zou bereiken; de aanvallen
duurden voort, in Rusland, in Afrika en
op de Grote Oceaan ieder ogenblik
konden de vijandelijke troepen ergens
doorbreken en dat zou rampzalige ge
volgen hebben.
Ongeduld
Aan het ongeduld van Churchill was
Alan Brooke wel gewend geraakt, maai
deze herfst werd de samenwerking tus
sen beide rfiannen bijzonder op de proef
gesteld. Sir Winston zag alleen de grote
lijnen en de details liet hij over aan zijn
adviseurs en aan de generale staf. Maar
deze details waren vaak van beslissende
betekenis.
Het ongeduld gold voornamelijk
Alexander en Montgomery, of, zoals zij
werden genoemd, Alex en Monty, die
de grootste moeite hadden Rommels aan
val in te tomen en geen kans zagen
zelf de aanval te openen. Talloze malen
stelde Churchill brieven en telegrammen
op, die de beide aanvoerders „de spo
ren moesten geven", maar evenzovele
malen wist Lord Alan Brooke te ver
hinderen, dat die boodschappen werden
verzonden, opdat „beide mannen de in
druk zouden blijven behouden, dat Chur
chill hen volledig vertrouwde, waardoor
zij moreel zouden zijn gesterkt".
Churchill's ongeduld werd opnieuw
op de proef gesteld, toen Eisenhower
bekendmaakte niet vóór 1 november
met de operatie „Torch" te kunnen be
ginnen een maand later dan Winston
had gedacht. Maar ook hierbij heeft de
grote oorlogsleider zich neergelegd, zij
het na veel vijven en zessen.
Aanval
Op 14 oktober kreeg Alan Brooke van
Montgomery een informatie, die streng
geheim moest worden gehouden. Het be
trof het plan en de datum van Monty's
grote aanval. Monty stond erop, dat
halve Churchill dan, die bijzonder was
Ingenomen met het grote nieuws.
De volgende dagen waren moeilijke
dagen. „Wachten op een aanval ver weg",
zo schrijft Brooke, „is veel erger" dan de
zware strijd van nabij mee te maken".
Sinds de terugkeer uit Kairo had Broo-
pen dagen? Hij heeft niets gedaan. Hij
is zelfs bezig troepen van het front terug
te trekken. Waarom heeft hij gemeld,
dat hij in zeven dagen tijd de slag zou
winnen en geeft hij nu, nog voor die
termijn verstreken is, op? Is er dan
geen enkele generaal meer in Engeland
te vinden, die een slag kan winnen? Zo
ging hij nog een tijdje door en ten slotte
wenste hij een bijeenkomst van de ge
nerale staf onder zijn leiding om de
toestand onder ogen te zien."
Crisis
Tijdens deze bijeenkomst van de staf
had Brooke te strijden tegen de opvat
ting, dat Alexander en Montgomery geen
vat meer zouden hebben op de situatie.
Tegenover de minister-president en d<
anderen zette hij uiteen, dat men wel
licht vermoedde, dat Monty in de afge
lopen drie dagen niets had gedaan
maar dat hij in werkelijkheid een serie
tegenaanvallen van Rommel moest door
staan, waarbij de Duitsers zeer zwar<
verliezen leden. Bovendien, tracht het
vechten in de woestijn grote moeilijkhe
den mee, waardoor o.a. de zware artil
lerie minder snel kon oprukken dan de
Infanterie. Brooke meende, dat het
verstandig was van Montgomery op be
paalde plaatsen troepen van het front
terug te nemen. Deze kon hij dan 6traks
weer fris in de strijd werpen op eer
andere plaats.
Het was generaal Smuts, de Zuidafri-
kaanse staatsman, die Alan Brooke bij
viel. Hij was dezelfde mening toege
daan als de chef-staf en wierp daar
mee olie op de golven. Churchill heeft
zijn boze telegram aan Alexander die
dag niet verzonden
Alan Brooke echter zou een bijzon
der moeilijke tijd tegemoet gaan. De
dagen, die nu volgden, waren de groot
ste crisis In zijn loopbaan als chef
de generale staf.
Twijfel
Toch was Brooke niet helemaal ge-
ust Zijn dagboek vermeldt:
„Persoonlijk heb ik mijn eigen ang
sten over de loop van de gebeurtenis
sen en een gevoel van twijfel aan d<
goede afloop kan ik niét helemaal on
derdrukken. Teruggekeerd in mijn
T")E grootste crisis in de loopbaan van Lord Alan Brooke als chef
van de generale staf was het ogenblik waarop de door hem naar
voren geschoven Montgomery zijn grote inval op Rommels troepen in
Noord-Afrika niet wist door te zetten. Na een moeilijke week, waarin
Churcill zijn ongeduld dreigde te verliezen, viel Montgomery opnieuw
aan: het werd de zwaarste slag, die Hitier tot dusver zou treffen.
ke. zoals hij toegaf, zich opgegeten
de zenuwen over het al dan niet slagen
van de aanval.
Brooke was nu optimistisch. Er
ren versterkingen gekomen, divisies uit
Engeland en troepen uit Nieuw-Zeeland,
er waren scheepsladingen vol geweren,
kanonnen, tanks en vliegtuigen in Egyp
te aangekomen en hij verwachtte, dat
Monty ver in de meerderheid was ver
geleken bij de troepen van Rommel
Brooke zag, dat zijn taktiek om niet
eerder aan te vallen dan toen de troepen
op sterkte waren, een succes was. Oj
23 oktober rukten Monty's mannen op.
Teleurstelling
De eerste drie dagen verliep alles pre
cies volgens de plannen, die Montgo
mery had opgesteldmaar de opmars
ging nadien niet in het tempo, dat hij
zich had voorgesteld. Na een week
taaie gevechten, waarbij tienduizenden
slachtoffers vielen, was het offensief
niet veel verder bij hel doel dan bij het
beginIn Londen gingen geruchten,
dat ook deze aanval wel op een misluk
king zou uitlopen.
Op de 29ste oktober schreef Alan Broo
ke in zijn dagboek, dat Churchill een
telegram naar Alexander wlide sturen.
„En het was geen aangenaam telegram 1"
Later op de dag moest Brooke bij de
minister-president komen.
„Wat, zo vroeg Churchill, heeft „jouw
Monty" eigenlijk gedaan in de afgelo-
eigen kamer heb ik lange tijd heen
weer gelopen. Ik voel mij eenzai
Het vertrouwen was geschokt. Ik heb
precies gezegd wat ik dacht dat Monty
te doen stond. Ik ken Monty heel
goed, maar het is niet uitgesloten, dat
hij verslagen is...."
De dagen kropen voorbij. Maar op 2
november zond Montgomery een tele
gram, waarin hij zei, dat hij in de af
gelopen nacht de aanval had hervat. Te
voren had Brooke een brief van hem
gekregen, waarin hij schreef: „Het Is
hier een keiharde en bloedige strijd, die
de afgelopen acht dagen is gestreden.
Wij stuiten hier op vreselijke tegenstand;
het is een afmattend geploeter
Maar Montgomery was optimistisch:
„Het initiatief gaat nog steeds van
uit en tot dusver heeft Rommel geheel
naar mijn pijpen moeten dansen. Zijn
tegenaanvallen hebben geen grote moei
lijkheden gegeven. De aanval van ons
gaat nu eerst goed beginnen; als wij
slagen Is dit het einde van Rommel'
Victorie
De volgende dag, toen Alan Brooke
een nieuwe parachutistendivisie te An-
dover inspecteerde, bereikte hem het
verheugende nieuws: Montgomery's troe
pen braken door de bres. die de Nieuw-
zeelanders in de Duitse linies hadden
geslagen. De tanks rukten op en alsof
dit succes nog niet groot genoeg
vernietigde de luchtmacht een Duits
transport, dat Rommel versterkingen
moest brengen
Brooke kreeg telefonisch te horen, dat
de kansen voor Rommel hopeloos w:
Maar hij wilde vooralsnog niet al te
grote waarde hechten aan deze medede
ling. Toch, zo schreef hij in zijn dag
boek. sprong ik een gat in de lucht
Toen Alan Brooke de volgende dag In
Londen terug was en daar werd begroet
door een opgewonden, maar voor alles
opgewekte Churchill, werd hij boven
dien verblijd met het nieuws, dat Hitier
zijn troepen had opgeroepen te kiezen
tussen de overwinning en de dood
[et was goed nieuws; het keerpunt
de oorlog was nabij.
Volgend artikel: -
Churchill wilde
klokken luiden
A LAN BROOKE had Chur-
chili in lange tijd niet zo
opgewekt gezien als na het be
kend worden van Montgome
ry's hernieuwde aanval, die
een grote bres sloeg in de Duit
se linies in Noord-Afrika.
In het dagboek lezen wij:
Churchill is opgetogen. Om
half vier 's middags liet hij mij
terugkomen om het plan te be
spreken alle kerkklokken te la
ten luiden. Ik smeekte hem
hiermee nog even te wachten
totdat wij meer zekerheid had
den, opdat we geen spijt zou
den krijgen van het feestelijke
klokkengelui
Om 11 uur moest ik opnieuw
bij Churchill komen. Hij was
bezig met brieven en telegram
men te dicteren aan Roosevelt,
Stalin, de dominions, de com
mandanten, enz. Hij was erg
opgewonden.
Het nieuws uit het Midden-
Oosten is de victorie, waar ik
altijd om heb gebeden. Alles
hangt van de ontwikkeling
daar af. Het succes in Lybië
zal de Spanjaarden en de Fran
sen gunstiger doen staan tegen
over de operatie „Torch". Als
„Torch" slaagt, houden wij op
met verder te verliezen; wij
gaan dan langzaam maar zeker
r de overwinning!"
Oude vijandschap laait weer op
(Van een onzer redacteuren.)
TNE MOEILIJKHEDEN tussen de Sowjetunie en Turkije dateren niet van
U gisteren of eergisteren. Al meer dan een jaar geleden trachtten de pro
pagandisten van radio Moskou in de Turkse taal de bevolking van Turkije
ervan te overtuigen, dat de Sowjetunife haar vriend is en dat dit grote buur
land de politiek van de vreedzame samenleving (of coëxistentie) in het on
rustige Nabije Oosten voorstaat.
In de uitzendingen in de Arabische'
taal beschreef radio-Moskou evenwel
de Turken als de historische vijanden J
van de Arabische volken. „Turkije",
zo werd gezegd, „heeft imperialisti
sche neigingen, intrigeert tegen Syrië
en bedreigt Irak en de Libanon."
Terwijl een commentator in het
Turks getuigde van de Russische on
wankelbare vriendschap voor de
Turken, verklaarde bijna op hetzelf
de ogenblik een andere woordvoer
der van radio Moskou, dat Turkije
sterk gekant is tegen de „neiging tot
zelfstandigheid in de Arabische we
reld" en dat het voortdurend agres
sieve bedoelingen heeft en droomt
van overweldiging van de Arabische
landen. Op deze wijze zijn de Sow-
jets er inderdaad in geslaagd, nieu
we onenigheid in het Middenoosten
te zaaien. Het verschil met een jaar
geleden is, dat de Russen nu niet
meer vriendelijk doen tegen de Tur
ken, maar ze openlijk beledigen en
met vernietiging bedreigen.
leger, en marinebasis in de onmiddellijke
omgeving van de Bosporus en de Darda
nellen en voorts lieten z(j weten, dat het
gehele gebied ten suiden van Batoem en
Bakoe tot aan de Perzische Golf in de
Russische invloedsfeer moest komen te
liggen.
De oude politiek
We hebben er al vaker op gewezen, dal
Rusland van oudsher een grote belang
stelling aan de dag heeft gelegd voor hel
Midden-Oosten. Het Tzaristische Rusland
sloeg zelfs meermalen z(jn slag; menige
tsaar liet reeds een oogje op Turkije val
len b(j zijn streven, de toegangswegen
naar de Middellandse Zee onder controle
te krijgen. De communisten zetten de Im
perialistische politiek van de tsaren voort.
Bij de onderhandelingen tnssen vertegen
woordigers van de Sowjetunie en Hitler-
Duitsland eisten de Russen in 1940 een
Oieram in te- bijten!
Moeilijkheden in Oegstgeest
Uitbreiding benzinepomp ter
sprake in de Raad van State
De goedgekeurde uitbreiding (nog niet
van hoger hand) van de benzinepompin
stallatie aan de Rijnsburgerweg te Oegst
geest schijnt een bron van ergernis te
zijn. In ieder geval voor de bloemenex-
porteur H. de Best, die bij de Kroon in
beroep is gegaan tegen de beslissing van
B. en W. van Oegstgeest, waarbij aan de
firma Van der Mei en Post een vergun
ning voor uitbreiding van de bestaande
benzinepompinstallatie was verstrekt.
Tijdens een gistermiddag gehouden
openbare vergadering van dé Raad van
State heeft mr. J. de Clercq uit Leiden
de bezwaren van de heer De Best nader
toegelicht en er op gewezen, dat de heer
Weinig kansen
voor invasie
Ds. J. Hagestein overleden
Te Vlaardingen is vrijdag overleden ds.
J. Hagestein, predikant van de Gerefor
meerde Gemeente. Van 1948 tot 1951 dien
de de overledene de Geref. Gemeente
van IJsselmonde. In 1951 verkreeg hij
om gezondheidsredenen vervroegd emeri
taat, waarna hij in Vlaardingen ging
vonen. Ds Hagestein bereikte de leeftijd
van 43 jaar.
Naar uit kringen van de geldmarkt ver
nomen wordt, heeft de Nederlandsche
Bank besloten met ingang van heden
de verplichte kasreserve. die de banken
bij de Centrale Bank moeten aanhouden
te verlagen van 6 procent op 4 procent
Geldmarktkringen hebben van de ver
laging van het percentage met 2 pot. met
grote voldoening kennis genomen. Hier
mee is een maatregel genomen die men in
september reeds verwacht had en diio
thans de banken de gewenste ruimere
armslag geeft in verband met de grote
behoefte aan middelen op dit ogenblik
en in de naaste toekomst, zowel uit hoof
de van belastingbetalingen als van de
storting op de nationale wonlngbouwl*-
Krachtens een in februari 1954 tussen
de Nederlandsche Bank en de particu
liere banken getroffen regelïrg verplicht
ten de banken zich. voor zover de haai
toevertrouwde gelden 10 miljoen te
boven gaan, een bepaald percentage daar
van, bij wijze van kasreserve, renteloos
bij de Nederlandsche Bank aan te hou
den.
De Best veel last van de benzinepomp-
installatie ondervindt, omdat deze recht
tegenover zijn bedrijf Is gelegen.
Mr. T. Kuipers namens de Shell Neder
land sprekende, betoogde, dat het be
zwaarschrift niet ontvankelijk zou moe
ten worden verklaard, omdat het te laat
bij de Kroon zou zijn ingediend. „In een
brief van 19 maart 1957 heeft het ge
meentebestuur kennis gegeven van zijn
genomen besluit"
Mr. De Clercq: „Maar er is ook een
kennisgeving van 8 april".
De waarnemend-voorzitter, staatsraad
dr. A. A. L. Rutgers tot mr. Kuipers: „Er
zijn twee kennisgevingen nodig. Het ge
meentebestuur heeft ze verzonden, maar
op verschillende data. Dit is één van de
redenen, dat het zo Jammer is. dat er
niemand namens het gemeentebestuur
van Oegstgeest is verschenen. Na de ont
vangst van de éerste kennisgeving heeft
de Shell dus de benzinepompinstallatie
uitgebreid?"
Mr. Kuipcs: „Inderdaad"
Dr. Rutgers: „Maar dit heeft men dan
gedaan voor eigen risico
Vervolgens kwam dp vraag ter sprake
of er inderdaad moeilijkheden zijn door
de aanwezigheid van de benzinepompin-
stallatde.
Dr. Rutgers „Ik ben ter plaatse wel
eens persoonlijk geweest en heb de vraag
gesteld: Krijg je geen last met die inrit?
Wat denkt u dat ik voor antwoord
kreeg?"
De heren mr. De Clercq en mr. Kuipers
bleven het antwoord schuldig.
Dr. Rutgers: „Ik weet het antwoord
niet zo precies meer. maar Ik geloof dat
het ln deze geest was: "We hebben hier
telkens ged
De Raad van State zal later advies over
deze zaak aan de Koningin uitbrengen.
Israëlische dagbladen melden, dat de
Britse financier Isaac Wolfson bezig ls
het Israëlische bedrijf van Shell te
kopen ln samenwerking met Franse finan
ciële kringen, ter voortzetting van het
werk.
Deze eis betekende een terugkeer naar
de oude Russische politiek in het Midden-
Oosten. Meer dan een eeuw achtereen
had de Russische regering het bezetten
Konstantinopel en de Dardanellen
en eerste politieke vereiste be
schouwd. Aanvankelijk beweerde zij, dat
haar slechts om te doen was, de
hoofdstad van het oude oostromeinse rijk
op de heidense Turken te heroveren en de
slavisohe volken in de Balkan van hei
Turkse juk te bevrijden. Later maakte
deze vrome redenering plaats voor een
realistische argumentatie: Rusland
moest toegang hebben tot alle zeewegen
jter wereld en de Russische handel met
het Mideillandse Zeegebied en de om
geving van de Zwarte Zee moesten be
schermd worden, hetgeen slechts mogelijk
zijn, door de Dardanellen onder Rus
sische heerschappij te brengen.
Zowel bij de conferentie van Tilsit in
1807, de Krimoorlog en het congres
Berlijn, dat na de afloop van de Russi
sche-Turkse oorlog (1877—1878) plaats
had. als bij het politieke spel achter de
schermen, dat de Russische diplomaten
de eerste wereldoorlog ln de Balkan
bedreven, doken deze argumenten steeds
•er op. Telkens echter zag Rusland zich
zijn opzet gedwarsboomd door de ande-
Eu rope se mogendheden, die vreesden,
dat Rusland het oostelijke bekken van de
Middellandse Zee wilde beheersen.
Te laat
Toen het verzet tegen de Russi
sche plannen tussen 1915 en 1917 ein
delijk geluwd was en Engeland,
Frankrijk en Italië er in toestemden,
dat de Dardanellen en het omliggen
de gebied in Russische handen kwa
men, was het voor het tsaristische
Rusland reeds te laat. Met uitzonde
ring van de „Kadetten", de democra
tische partij, die onder leiding stond
van de historicus Paul Miliukof,
spraken alle Russische politieke par
tijen zich uit tegen gewelddadige an
nexaties. Vooral de bolsjewieken ga
ven blijk van hun afkeer van een
dergelijke handelwijze en na de com
munistische machtsovername zegden
zij dan ook alle geheime overeen
komsten op.
In een speciale oproep, gericht tot alle
mohammedanen ln Rusland en het Oos
ten gaven zij als hun mening te kennen,
dat Konstantimopel ln het bezit
moslims moest blijven en dat de i
komsten inzake de verdeling van Perzië
en Turkije van nul en gener waarde
Teneinde zioh een zekere mate van
ligheid te verzekeren, nam de Sowjet
unie een vriendschappelijke houding aai
Jegens het Turkije van de grote Kemal
Ata turk en op de conferentie van Lausan
ne in 1923 waren de rollen omgekeerd
was het niet langer Engeland maar
Sowjetunie, die het recht van Turkije
de vrije doorvaart vam oorlogsbodems
door de Dardanellen te verbieden, be
pleitte.
Het bleef Turkije steunen en mede hier
door slaagde dit er in 1936 in op de
ferentle van Montreux gunstiger
waarden te verkrijgen. In de herfst
1939 maakte deze vriendschappelijke hou
ding echter plaats voor vijandschap
sindsdien hebben beide landen met ol-J
kaar op gespannen voet geleefd.
De voornaamste oorzaak van deze
koeling van de Russisch—Turkse vriend
schap was het feit, dat Turkije weigerdi
het Russische verzoek in te willigen oi
militaire bases aan de Dardanellen te mc
gen aanleggen. De onderhandelingen ove
een verdrag van wederzijdse steun, die
toentertijd tussen beide landen werd ge
voerd, liepen op niets uit. Turkije sloot
een verdrag met Engeland en Frankrijk
en kort voor de Duitse inval in de
Sowjetunie een politieke overeenkomst
met nazi-Duftsland. De verhouding werd
er niet beter op. Dat Turkije hardnekkig
in zijn neutrale houding volhardde
deze ondanks de pogingen van de ge
allieerden om het land te bewegen zich
aan hun zijde te scharen eerst op 23
februari liet varen, droeg er eve
bij, de Russische beer vriendelijker te
Verdrag werd
opgezegd
Toen de Turken voet bij stuk hiel
den en iedere Russische eis met be
trekking tot een militaire basis
de hand wezen, zegden de Russische
machthebbers het 20 jaar oude
vriendschapsverdrag met Turkije op
Overeenkomstig het besluit op de
conferentie van Potsdam genomen
om de conventie van Montreux te
herzien, dienden de Ver. Staten in
Terugkeer naar
oude politiek
Op het ogenblik dat het tsaris
tische Rusland in 1917 van En
geland en Frankrijk de toezegging
had gekregen dat de Dardanellen
en het omliggende Turkse gebied
ln Russische handen zou komen,
gebeurde er Iets merkwaardigs: het
tsaristische bewind werd ten val
gebracht en de nieuwe machtheb
bers spraken zich tegen de annexa
tie alt. De bolsjewisten waren In
die tijd de grootste tegenstanders
van een eventuele annexatie. Zfy
zegden alle geheime overeenkom
sten op toen z(f de macht hadden
overgenomen. De huidige Russi
sche leiders, die evenals Stalin, z(jn
teruggekeerd tot de oude imperia
listische politiek van het tsaristi
sche Rusland hebben alle redenen
dit besluit van hun voorgangers
te betreuren. Onze redacteur bui
tenland geeft In nevenstaand arti
kel een zeer uitvoerig overzicht
van de wijze waarop de betrek
kingen tussen Turk()e en (het tsa
ristische en later communistische)
Rusland zich In de loop der eeuwen
hebben ontwikkeld.
1946 voorstellen in om de Dardanel
len open te stellen voor koopvaardij
schepen, maar alle oorlogsbodems
behalve die van Zwarte Zee-mogend-
heden de doortocht te verbieden.
De Sowjetunie bleef evenwel een
militaire basis bij de Dardanellen
eisen en de daardoor ontstane im
passe leidde tot het opstellen van de
Trumanleer en het steunprogramma,
dat ten doel had. Turkije in staat te
stellen, weerstand te bieden aan ver
dere druk van de zijde van de
Sowjetunie.
Dat do Russische plannen ln het Mid
den-Oosten meer op militair-strategische
en politieke, dan op economische over
wegingen berusten, blijkt duidelijk uit
enkele andere Russische elzen, waarvan
de inwilliging ingeval de Sowjetunie ba
ses bij de Dardanellen zou verkrijgen, het
einde van de Turkse onafhankelijkheid
zou hebben betekend. De Russen eisten
ni. de terugkeer van de districten Kers
en Ardahan binnen de Sowjetrepubliek
Armenië en meenden op grond van een
oude overeenkomst zelfs aanspraak te
kunnen maken op niet minder dan acht
Turkse provincies, die in lang vervlogen
dagen deel zouden hebben uitgemaakt
van Georgië.
Voorts moest er een onafhankelijke re
publiek Koerdistan worden gesticht. Op
die manier trachtten de Sowjets bij de in
Turkije woonachtig* Koerden in het ge
vlei te komen. Ten slotten wensten de
Russen nog de beschikking te krijgen over
een eiland in de Dodekanesos, waar hun
schepen zouden kunnen bunkeren en
drongen zij er op aan, dat Tripolis onder
Russisch toezicht geplaatst zou worden.
Het lijdt geen twijfel dat, wanneer ad deze
ei9en en wensen inderdaad ingewilligd
waren, Turkije al spoedig tot de rang van
satelliet van de Sowjetunie zou zijn afge
zakt. Ondanks het feit, dat de Russische
intimidatiepolitlek (troepenbewegingen
aan de Turkse grens, propaganda-offensie-
ven enz.) totnogtoe schipbreuk heeft gele
den, heeft de S.U. haar vijandige hou
ding tegenover Turkije in werkelijkheid
nooit laten varen.
Dode en gewonde
bij joyriding
Gisternacht la bij een ernstig ongeluk
in Katwoude (N.H.) de 18-Jarige J. M. ui»
Volendam om het leven gekomen. Zijn
plaatsgenoot, de eveneens 18-jarige J.
S. werd met ernstige verwondingen naar
het stadsziekenhuis te Purmerend ver-
vervoerd.
Beide Volendammers waren zondag
avond zonder toestemming van de eige
naar met een vrachtauto gaan rijden.
Waarschijnlijk door te grote snelheid
heeft M. de macht over het stuur ver
loren, want de wagen schoot dwars door
het hek van de boerderij van de heer A.
Baas het erf op, ramde een boom en
werd zeer ernstig beschadigd. Beide In
zittenden werden uit de wagen geslingerd.
daarbij onmiddellijk zijn over-
Crematorium in
Den Haag
De Kroon heeft aan de Haagse crema-
toriumvereniging overeenkomstig haar
verzoek verlof verleend tot het oprich
ten van een crematorium In de gemeente
Den Haag op de begraafplaats Nieuw
Eykenduynen.
Zoals men zich zal herinneren hebben
destijds enige groepen te Den Haag tegen
het desbetreffende raadsbesluit bezwaar
gemaakt, ontleend aan opvattingen om
trent de godsdienst
De Kroon heeft de overweging doen
gelden, dat de bezwaarmakende groepen
tezamen slechts een gering gedeelte vor
men van de bevolking van 's-Gravenhag*
en haar naaste omgeving. Deze bezwaren
kunnen dus niet worden beschouwd alt
overheersend ln de zin der wet op d*
lijkbezorging. Krachtens genoemde wet
wordt een degelijke vergunning alleen
geweigerd, indien blijkt dat in de ge
meente van oprichting en haar naast*
omgeving daartegen overheersende be
zwaren bestaan, ontleend aan opvattingen
omtrent de godsdienst.
