Waarom mengen
we die niet
met margarine?
KONINGEN
VAN DE
ALASKA HIGHWAY
Drieduizend kilometer
zonder bevriezing
ZONDAGS
BLAD
BRIEVEN AAN DE
Hieuw? £cihsr()c UTomnnt
ZATERDAG 12 OKTOBER 19571
Deze „brievenbus" mag
ich nog altijd in een warme
elangstelling van onze le-
5rs verheugen. Soms moet
a wachtlijst worden
ingelegd, omdat in één
reek te veel aanvragen bin-
enkwamen. Daarom: als uw
raag nog niet werd ge-
aatst alstublieft nog even
•duld. En dan nogmaals
t: Wilt u zich vooral op de
mgte stellen of een door u
rraagd boek inderdaad
iet meer in de handel is?
tweedehands-boekhandel
an heel vaak helpen.
GELE KAZERNE
Als een vergeten stuk touw met gerafelde ein
den ligt de Alaska Highway door het uiterste
noordwesten van Amerika over een afstand, die
gelijk is aan die van Amsterdam naar de stad
Samara aan de Wolga. Weliswaar is deze weg
merendeels hard bevroren en staat hij soms
kniediep onder water of is hij verborgen onder
bruine wolken stof, maar hij loopt in elk geval
drieduizend kilometer ver zonder stoplichten
langs eindeloos veel bruggen, bergen en bochten.
Voor een werelddeel, dat zo de automobiel is
toegedaan als Amerika is dit de weg der avon
turen, een weg waarop de automobilist zijn rij
vaardigheid, zijn auto en zijn bekwaamheid kan
beproeven. Duizenden Amerikanen wagen elk
jaar hun auto aan deze weg en komen terug
met vernielde banden, beschadigde carrosserieën
en verbrijzelde voorruiten. Er zijn er ook die de
reis halen en hun auto weer tegen een aardige
prijs tweedehands kunnen verkopen na deze be
proeving.
Men is de tel kwijtgeraakt van het aan
tal bruggen, dat ten behoeve van de
Alaskaweg gebouwd moest worden. Men
kon bij de aanleg niet alle moerassen,
meren en rivieren vermijden en boven
dien is het hele land in de dooitijd een
bodemloos moeras. De jongens van de
Lynden Transfer Incorporated nemen
dan twee maanden vakantie.
c^-lleen op zon- en jeeótclagen..
Ik ben de knecht die in de Baas Zijn tijd
Ben kaartje legt en glimlacht zonder zorgen.
Die eventjes berouw toont elke morgen
Maar om tien uur ben ik het al weer kwijt.
Ik ben de knecht die nooit de Baas belijdt,
Een zwijger die als men Hem af gaat breken,
Zijn brood wel eet, maar nooit Zijn Woord gaat spreken,
aan paarlen denkt die men voor zwijnen smijt.
Zoals een trein die slechts op zondag rijdt,
(al geeft het spoorboek hem een kruis als teken1
Zo ben ik knecht die in de Baas Zijn tijd
de dag verprutst maar 's zondags mee wil preken.
Een zondagstrein op 't spoor van dode weken,
raakt de cadans voor zijn Bestemming kwijt!
D. VAN BOXEL Jr.
losraakt. De hele
Alaskaweg is een op de natuur
bevochten stuk niemandsland; er
is geen wegdek en des winters is
de weg hard bevroren zoals hij
des zomers in stofwolken gehuld is.
De Alaska wegencommissie en
het Canadese leger geven zich
wanhopige moeite de weg te vol
tooien, maar het is een titanen-
Een betondek vriest kapot en
waar geen betort is moet de weg
voortdurend worden opgehoogd
met zand en grind. Bruggen over
rivieren van twintig centimeter
diep en twee kilometer breed wor
den plotseling weggespoeld als het
dooiwater losbreekt. Als de
sneeuw gaat wegdooien storten
soms hele stukken weg in lie af
gronden. Overal langs de weg lig
gen de zielige overblijfselen van
het transport
Alaska. Sedertdien
verlaat de Lynden -
truck elke donderdag
middag Seattle en
komt maandagoch
tend, tachtig uur la
ter, in Fairbanks aan.
Twee maanden per
jaar ligt de dienst
stil als de voorjaars
regens de weg door
weekt hebben Maan
dagavond vertrekken
de chauffeurs uit Fair
banks met wat voor
lading zij hebben kun
nen krijgen en vrijdag
zijn ze weer thuis.
Met twee ritten per
maand krijgt een
chauffeur tussen, da
negen- en tienduizend
dollar per jaar.
Beginpunt Dawson Creek! Hier be
gint de eigenlijke Alaska Highway,
gerafeld touw naar verschillende
punten uitlopen. De weg kronkelt
zich dwars door Brits Columbia
het Yukongebied en Alaska heen.
Langs deze weg worden per jaar
zeventien duizend ton vracht ver
voerd, voor een belangrijk deel
door een groepje Hollandse vracht
wagenchauffeurs.
wat eens nieuwe autobanden wa
ren die het begeven hebben op de
scherpe stenen. Van oktober tot
mei is het er koud, tot veertig
graden onder nul. In de korte zo
mer is het soms ondragelijk heet
en altijd stoffig. Orfgelukken ge
beuren er zelden op deze weg.
Een legendarische chauffeur van
de LTI-liijn is Al Snowden. een
collega van de ..Dutchmen". Hij
brandde zijn remmen door op de
helling van de Steamiboatmoun-
tain en daverde met tachtig kilo
meter per uur omlaag, staler» bui
zen naar alle kanten spuitend,
maar hij was net op tijd beneden
om de ziekenwagen. Idie hulpvaar
dige mensen al hadden besteld uit
een greppel te slepen
NIET BANG
De chauffeurs van de LTI-trucks
zijn zo beroemd, dat journalisten
en fotografen tot uit Californië ko
men om hen te interviewen. Twee
van hen troffen Martin Stuur-
mans en Glenn Kok met hun auto
bij Charliemeer. Deze beide man
nen rijden een monstercombirtatie
met achttien wielen, negentien
meter lengte en zesendertig ton
gewicht, zoals een ander een two-
seater. „Goede reis gehad tot nu
toe'?" vroegen de Amerikanen.
„Vier lekke banden", zei Kok,
„maar we komen op tijd!Het rij
den van deze zware combinaties is
niet simpel, want ze hebben der
tien versnellingen, die voor een
groot deel in paren bediend moe
ten worden. De dashboards van de
ze combinaties tellen vijftig in
strumenten minstens en men moet
zo vaak schakelen, dat het de
moeite niet is om een hanld van
de versnellingshandle af te nemen.
De Lynden Transfer Incorpora
ted rijdt elke week, tien maanden
per jaar, transporten van vers
vlees, eieren en melk van Lynden
in Washlngtonstate naar Big Delta
in Alaska voor tien dollarcent per
pond, een totaalbedrag van zes
endertighonderd dollar per rit bij
achttien ton nuttige lading. Vier
Hollanders en twee Amerikanen
trotseren het barste klimaat ter
wereld voor deze route, die een
revolutie voor Alaska betekent.
De traditionele weg naar Alas
ka ging over zee en per trein van
Anchorage naar Dawson. Irt 1953
maakte Stan Kok een tocht per
auto over de Alaskaweg en ver
telde bij zijn terugkeer in Lynden
VAAK PANNE
de chauffeur het kalm aan kan
doen. Orfianks alle voorzorgen
raakt er onderweg altijd wel wat
los. Soms hebben zij op één rit
twintig kapotte bandert. De trucks
raken in de sloot of hebben mo-
torpech, maar zij komen toch al
tijd op de plaats van bestemming.
Zelden wordt er een rit gemaakt,
waarbij niet een gestrande auto
mobilist uit een greppel wordt ge
trokken, een motorpanne bij een
toerist wordt verholpen of eert ge
strande wagen, hondetlden kilome
ter? overal vandaan, een eind-
weegs wordt gesleept naar een
hulppost.
Kok, Stuurmans, Jansen en
Burger zijn bekend langs de weg.
De Canadese vrachtwagenchauf
feurs, die maar een deel van het
traject rijden en die lang zo snel
niet rijden, halen altijd ver opzij
uit als zij er aankomen. Maar de
Hollanders blijven er kalm bij. Zij
kunnen op zaterdagavond om zes
uur rustig spiegeleieren met ham
zitten eten ergens onderweg in
een roadhouse in het besef, dat
zij voor maandagochtend nog zes
tienhonderd kilometer moeten af
leggen. Die eieren eten zij het
liefst bij Cor Brandt en zijn vrouw
die een roadhouse bjj Muncho-
lake hebben, ook al Hollanders.
Men vindt trouwens behalve
Hollanders nog vele andere emi
granten langs deze weg. In dit
deel van Canada zijn veel betrek
kingen te krijgen en het is moei
lijk langs de Alaskaweg Canadees
personeel te houden. De beste ma-
lier is om het met een of twee
{ezinnen samen te doen in compag
nonschap, zoals de Schenks dat
doen „second generation" immi
granten, wier ouders in Winnipeg
kwamen omstreeks 1920 en die nu
vandaar uit naar de Alaska High
way zijn getrokken met zijn zus
ter en haar broer.
DRUKTE
Langs de Alaska Highway is
een druk verkeer: Amerikaanse
toeristen met zware wagens maar
ook kleine Europese auto's met
Amerikanen en aanhangwagens er
achter. Er zijn Canadese vracht
rijders en Canadese militaire con-
vooien. Maar de onbestreden ko
ningen zijn de wagens van de LTI.
Hun naaste concurrenten in snel
heid en uithoudingsvermogen zijn de
chauffeurs op de vrachtwagens
met .Royal Mail" die de post op
het Canadese traject vervoeren.
Voorbij Whitehorse wordt de weg
eenzamer en is er opvallend min
der verkeer. Dan komt het dal van
de Tanana, -een tweetal grote
vliegvelden van de Dew-line. een
verlaten goudzoekersnederzetting
en de eerste boerderijen. Dan is de
weg geplaveid en dan nadert men
Fairbanks. Het was in Fairbanks
dat een gezelschap Amerikaanse
toeristen met een kleine Europe
se wagen en een dak vol bagage
twee Australische toeristen aan
trof, die geprobeerd hadden om
van hen in Dawson een lift te krij
gen, wat niet gin/g omdat de wa
gen vol was. De begroeting was
hartelijk.
„Hoe komen jullie nu al hier?"
vroeger» de Amerikanen.
„O, heel eenvoudig" zeiden de
Australiërs, „we stonden langs de
weg en toen kwam er een enorme
vrachtwagen aandreunen in een
wolk van stof, die ons heeft mee
genomen
„Stond er LTI op die wagen?"
vroegen de Amerikanen.
„Ja" was het antwoord, „Hoe
weten jullie dat?"
De Amerikanen hadden hun tijd
onderweg goed besteed en vele
verhalen gehoord over de Dut-
chies.
„We wisten het niet" zeiden ze
als antwoord op de vraag, „maar
het moest bijna wel zo zijn; die
Hollanders döen alles op de Alas-
We hebben
immers toch
boter te veel...
ER is weer koelhuisboter
te krijgen. Niet zo goed
koop weliswaar (de prijs is
nog altijd minstens het dub
bele van een pakje marga
rine), maar toch aanmerke
lijk goedkoper dan „gewone"
roomboter. En al zal het
zeker niet in alle gezinnen
zo zijn, dat er nu dagelijks
boter op het brood komt,
toch biedt deze koelhuisbo
ter meer mogelijkheden daar
toe.
Misschien is het publiek wel
erg dom, dat het nu gaat vra
gen: waarom kunnen we die
boter niet altijd tegen zo'n
billijke prijs krijgen? Dat op
slaan in die koelhuizen kost
toch geld? Waarom mogen we
ons maar een klein deel van
het jaar aan boter „te buiten
gaan" en is er eigenlijk
niet iets mis, dat de prijs dan
opeens wel gedrukt kan wor
den?
Wijze mannen kunnen dan
het publihk, i.e. de huisvrouw,
vertellen dat het allemaal nog
niet zo eenvoudig is. Boter
moet, als het kan, geëxporteerd
worden. Ja, zegt het (domme)
publiek, maar als dat nu niet
kan? Dan blijven wij maar
met de overschotten zitten, en,
zegt het publiek, het kost de
regering miljoenen op die ma-
Melange
Ze moesten die boterover-
schotten kunnen verwerken door
het mengverbod op te heffen,
zeggen sommige (niet alle!)
zuiveldeskundigen. We moeten
de melange van voor de oor
log weer terug hebben. O
nee, zeggen sommige boterfa-
brikanten. Boter is geen pro
duct om te mengen met mar
garine. O nee, zeggen even
eens sommige margarinefabri
kanten, als dat gebeurt blijven
wij met de .margarine zit
ten
Wat is die melange eigenlijk.
Er is zo langzamerhand een
heel nieuwe huisvrouwengene
ratie ontstaan, die van melan
ge nog nooit gehoord heeft, en
die dus ook niet weet, dat dit
mengsel zelfs een tijd ver
plicht geweest is. Dat was in
de jaren 1932, toen er een cri
siswetgeving was, waarbij be
paald werd, dat de margarine
moest worden vermengd met
minstens 15 procent boter (het
percentage liep zelfs op tot 40
pet.), om op die manier de gro
te overschotten aan boter op te
In 1929, in de grote wereld
crisis, werd de boter-export ge
steund door de regering, terwijl
er op margarine een heffing ge
legd werd. Daarnaast werd de
afzet van de boter gestimuleerd
door de vermenging met mar
garine toe te staan. Vóór 1932
waren er dus ook al „melan-
geurs", maar er was toen geen
controle, zodat er nogal eens ge
knoeid werd.
Dat menggebod heeft ge
duurd tot november 1940, toen
werd het opgeheven in ver
band met de distributie, en
nooit herroepen. Het was tot
die tijd dus zo, dat er naast
de zuivere roomboter, marga.-
rine was, gemengd met boter
(de melange dus) en gewone
margarine, die volksmargarine
genoemd werd en die in de cri
sisjaren aan de werklozen tegen
een zeer geringe prijs beschik
baar werd gesteld.
Weerstand
Dat zal ook wel een van de
redenen zijn, waarom de weer
stand tegen margarine (die wat
de voedingswaarde betreft, op
het ogenblik zeker niet voor
roomboter behoeft onder te
doen) nog toenam. En tegen
woordig is het eigenlijk nog zo,
dat het woord margarine nau
welijks gebruikt wor&t. Men
praat over boter en roomboter.
Zou het daarom voor de hui
dige boteroverschotten niet de
oplossing zijn, als het meng
verbod, dat nu reeds zeventien
Jaar bestaat, ongedaan werd
gemaakt? Het publiek is er
niet meer aan gewend, zeggen
sommige producenten. Weet u
wat het is, zeggen anderen,
zodra de koelhuisboter op de
markt komt, gaan er stemmen
op, die zeggen: waarom ma
ken we niet weer die melan
ge? Maar die boteroverschotten
moeten na ook weer niet over
dreven worden: in het voorjaar
en de zomer is er altijd een
overproductie, die in de herfst
de winter aanmerkelijk la-
Export
Zijn er, vraagt het publiek,
dan misschien produktiemoei-
lijkheden? Nee, zeggen de fa
brikanten, we maken wel me
lange. maar die is alleen voor
export bestemd.
En als, vraagt het publiek
voorzichtig, die melange, laat
ons zeggen margarine met 15
pet. roomboter, weer op de
markt komt, hoeveel zal dat
dan ongeveer kosten?
Ja, alszeggen de fabri
kanten bedachtzaam. Maar ze
gaan bereidwillig aan het re
kenen en zeggen tenslotte: de
prijs van een pakje melange
zal dan om en nabij de zestig
cent komen te liggen.
En het publiek, dat van ex
portkansen geen kaas gegeten
heeft, haalt de schouders op en
denkt: als er dan toch boter te
veel is, waarom verwerken ze
die overschotten dan niet?.
Mevrouw W. V. tl. Zwan, Hoog-
..I eg 22, Leiderdorp, zou zo
;raag het stuk „Dc gele kazerne"
tillen laten overtypen. Wie staat
het haar zo lang af?
GOBELIN
Een gobelin patroon voor een
jandkleed, bijvoorbeeld een berg
landschap met een meertje en een
dorpsgezicht, of een landschap met
bloemen en .lieren, zou mevrouw
De Vries, Oranjestraat 20, Dor
drecht, zo graag willen maken.
Heeft iemand iets dergelijks voor
haar?
JAARGANG
Oude jaargangen of losse num-
iers van het Hervormde week
blad: de Gereformeerde kerk, uit-
|avè Veenman, Wageningen, is de
wens van A. van Cappellen, van
Speijkstraat 37, Capelle a/d IJssel.
Iet gaal om de jaargangen van
óór 1954.
LIED EN GEDICHT
Mej. A. E. Broeze, Violenstraat
12, P^pendrecht, zoekt het lied
,0 heb toch lief die. u beminnen".
Dok de muziek zou zij daar graag
jij willen hebben. En mevrouw
C. J. W. Groeneveld, kamer 410,
igs Hervormd Rusthuis, Goet-
Maar de on
gekroonde ko
ningen van de
Alaska High
way zijn zes
jongemannen,
van wie vier
Hollanders, uit
het stadje Lyn
den in de Ame
rikaanse staat Washington. Ande-
nensen halen misschien het
eind van de Alaska Highway, maar
die Hollanders komen er altijd.
Anderen proberen het misschien
sneller te doen, maar de „Dut-
chies" zjjn er altijd het eerste.
Een rit op de Alaskaweg van
Dawson Creek naar Fairbanks
doet men het beste me-t een ste
vige kleine vrachtwagen. Perso
nenwagens moeten vooraf gepre
pareerd worden, als hun eige
naars er tertminste prijs op stel
len om de r^is te halen. Zij doen
plastic hoezen over motorkap en
lampen, plakken ranlien van spat
borden eiï carrosserie af met ste
nig plakband, voorzien hun wagen
eert stevig rasterwerk als ste
nenvanger, proberen de kieren zo
goed mogelijk stofdicht te maken
temen een extbra stel banden
Een typische rit op de Alaska
weg begint met een vernielde voor
ruit. Er zijn weinig: mensèn die
de eerste honderd kilometer geen
ruit vernield zien door opsprin
gende stenen van voorbijrijdende
vrachtwagens. Het verkeer op^de
Alaskaweg is langzaam
ziet elkaar slecht door de hoog
opwolkende stofwolken. Men rijdt
er eert veertig kilometer, zelden
meerj meestal minder, vooral
als een regenbui het stof van de
weg tot een glibberige brij heeft
gemaakt. Maar dan komt uit het
niets een alummiumkleurige truck
met oplegger aanliaveren met de
letters „LTI" op de zijwanden en
een snelheid van om erï nabij de
zeventig kilometer per uur. „The
Dutchies are coming" zeggen de
die al van ze hebben ge
hoord en ze gaan netjes langs de
kant van de weg staan, de alumi-
rtiumkleurige wagens bewonderend
naziend in het besef. Idat deze
Hollanders de meesters van de af
stand zijn, die altijd eerder en
sneller aankomen dan wie ook.
KRONKELS
De Alaska Highway werd aan
gelegd' door mannen van het Ame
rikaanse l^ger en door arbeiders
van vijf nationaliteiten met het
doel een aamvoerwag te hebben
tegen de tijd dat de Japanners,
die de Aleoeten hadden bezet,
hun aanval op Alaska zouden wa
gen. Eert groot deel van het ge
bied waar Ide weg aangelegd zou
wordeh, is onbekend gebied, maar
het verhaal dat de weg met zijn
vele kronkels elandensporen volgt,
is niet waar. Het is een verzin-
sel van mensen die genoeg heb
ben van de eeuwige kronkels van
de Alaska Highway. De weg kron
kelt, maar dat is een gevolg van
het systeem van aanleg. Vaer 'bull
dozers reden naast elkaar voort
en zochten de zachtste plekken ln
het bos en Ide hardste plekken in
de grond uit. Als er geen bochten
zijrt, gaat de wég op en neer als
een achtbaan. Hoewel er meer
dan genoeg afgronden zijn staat
er nergens een hek langs de weg.
Mexico en Puerto Rico
Chinezen uit Californië Men had
deze mensen gezegd, dat er meer
dan genoeg winterkledtng zou
zijn. „Benzine en Bulldozers zijn
belangrijker dan handschoenen en
viltlaarzen" zelden de generaals
en het gevolg was dat de eerste
sneeuwstorm een paniek verwek
te. De arbeiders waren in tenten
ondergebracht, omdat die makke
lijk verplaatst konden worden
naarmate het werk vorderde,
maar de zuiderlingen bevroren in
hun slaapzakken en onder hun de-
BEVRIEZING
Pas na de eerste strenge winter
kwamen er barakken, kachels,
brartdhout, dekens en kleding.
Maar ook toen waren er nog ve
le gevallen van bevriezing. Vele
mensen kregen bevroren longtop
pen door het inademen van lucht
van veertig graden onder nul om
dat bij elke temperatuur doorge
werkt moest worden. Er gebeur
den tal van ongelukken; bulldo-
s gleden weg op beijsde wegen
stortten in afgronden. Andere
mensen verongelukten door steen
stortingen. In het voorjaar kwa
men d'e rivieren aandonld'eren en
spoelden de bruggen weg. Op een
van die bruggen bevond zich eert
autobus met arbeiders op weg
naar Edmonton voor een vrije dag.
Van de vierenveertig inzittenden
vond men er niet een terug. Op
een steile helling raakten de rem
men van een auto met stalen bui
zen defect en de auto raasde om
laag. mensen, auto's en stukken
staal naar alle kanten slingerend.
De arbeiders van de Alaskaweg,
waar het meestal zo koud is, dat
men er niet in de grond kan gra
ven, hadden hun eigen ballade
„Een hoop stenen werd hun
graf
HULP VERPLICHT
Hoe nieuw dé Alaskaweg ook is.
de oude wet van de Yukon geldt
er nog altijd: iedereen is ver
plicht eert medemens in nood te
helpen. Een Canadese toerist liet
eens een vrachtrijder alleen met
pech staan in de vallende avond.
Tot zijn verbazing moest hij de
volgende dagen van zijn reis be
merken, idat irt geen van de ho
tels, waar hij aanklopte een bed
leeg was. dat alle benzinepompen
bijna leeg waren en dat de maal
tijden schaars en slecht waren.
Net als vroeger langs de Yukon
reist het nieuws snel. Wie geen
eigen auto heeft kan er per auto
bus reizen; het is waarschijnlijk
de meest fantastische autobusrit
ter wereld.
De Zwitserse Alpen verzinken in
het niet bij de woeste bergen van
Alaska. De reis voert ten dele door
een streek, die zo kaal is als een
maartlandschap, ten Idele door de
dichtste bossen ter wereld. De he
le streek is één grote dierentuin,
waar men allerlei dieren kan ont-
moéten, vanaf een eenzame mus-
kusos tot de grimmige grizzly-
beer toe. Er zijn ook bruine be
ren die urenlang achter auto's
draven in de hoop op snoeperij en
een van deze beren is waarschijn
lijk de eerste beer ter wereld die
ooit coca-cola heeft gedronken.
Een autobus werd eens aange
vallen door een woeste eland, die
de achterzijde van de bus vart een
diepe d'euk voorzag. Deze autoweg
voert over dezelfde Whitehorse-
pas, waar eens Burning Daylight,
de held van Jack London, zijn af
gematte hondenspan door een
sneeuwstorm voortjoeg om de
Dost op tijd af te leveren. Nog al
tijd kan men langs deze weg
poker en faro spelen voor duizend
dollar per spel en kan men net
als vroeger een kwart miljoen
