Russen lanceren eerste kunstmaan f r Jltcuioc feiJtsrlje ÖTouranl Opnieuw gummiknuppels en traangas in Warschau Plan-Wilsveen f145.- miljoen goedkoper dan plan-Pij nacker a Nestos In anderhalf uur rond de aardbol - 900 kilometer hoog Amerikanen verrast over succes Sowjet-collega's ,Rode maan" bij ANP duidelijk hoorbaar aj. K. blijft ontkennen Dr. Drees voor de radio Heftige verontwaardiging optreden oproerpolitie Stap verder naar eenheid van Europa Hydraulisch systeem in Thunderflash was lek D ZATERDAG S OKTOBER 1957 BUREAUS: Steenstraat 37. Directie, Redactie, Abonnemente Advertentie-afdeling: Tel 31441. ADVERTENTIES: 0,20 per millimeter. Familieberichten 0,18 per millimeter. (Bij contract belangrijke korting.) Postrekening 58936. Achtendertigste jaargang no. 11076 Directie: F. D1EMER Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER Chef-red.; H. W. J. ENSERINK CHRISTELIJKE ATION AAL DAGBLAD Voor Leiden en Omstreken „$toithnistirb U ah(M«wn myn t)9rl in teyljenspoet" Alfred van Sprang: vriend en vijand ZIE PAGINA 7 "1VER DE GEHELE WERELD wordt in grote spanning via radio-ontvangtoestellen de Russische kunstmaan evolgd, die op een hoogte van ongeveer negenhonderd ilometer rond de aarde cirkelt. Deze eerste aardsatelliet, ie gisteravond in Rusland is gelanceerd, heeft een door lede van 58 centimeter en weegt 83,6 kg. De kunstmaan, ie geregeld op 15 en 7,5 meter radiosignalen uitzendt, ^schrijft een elliptische baan, die een hoek van 65 gra- en met de evenaar maakt. In 95 minuten beschrijft zij aar baan. Amerikaanse geleerden waren zeer verrast door het bericht over het nceren van de eerste kunstmaan ter wereld. Maar zij hebben onmiddellijk Russen alle eer gegeven en zich prijzend over deze prestatie uitgelaten. Vooral was men in Amerika verbaasd de grote afmeting van de aardsatel- 58 centimeter in doorsnee. „Dit is erkelijk fantastisch." zei dr. Joreph aplan, voorzitter van de Amerikaanse itlonale commissie voor het geofysisch „Al6 de Russen deze kunnen lan- kunnen zij ook veel zwaardere en." voegde hij eraan toe. iddels hebben de Russen bekend maakt, dat zij van plan zijn gedurende geofysisch jaar nog verscheidene an- kunstmanen te lanceren, die groter iwaarder zijn dan de aardsatelliet, die iteren het luchtruim werd ingeschoten. Het bericht over de eerste kunstmaan an het Russisch persbureau Tass werd id door radio-Moskou in de En- ise taal omgeroepen. Een aandrijfraket heeft de maan een gegeven van 8000 meter per se in het licht van de opkomende en on- ttgaande zon kon de aardsatelliet met de eenvoudigste instrumen- veldikijkers en telescopen, worden ■genomen, andaag zou de kunstmaan om 1.46 en plaatselijke tijd Moskou en omgeving 'paseeren. Van morgen vroeg heeft ingenieur van de B.B.C. op de door "kou aangegeven golflengten een lim an de kunstmaan ontvangen, waarneming werd op ongeveer 32 eter afstand van Londen gedaan. Volgens de Russische radio kunnen ra dio-amateurs de signalen van de kunst maan ontvangen. De signalen worden uit gezonden in de vorm van telegrafische tekens, die ongeveer 0.3 seconde duren met een pauze van dezelfde duur er- Het 16 nog niet bekend, hoe lang de kunstmaan in de lucht zal blijven. De onbekendheid met de dichtheid van de verdunde bovenlagen van de atmosfeer maakt een juiste berekening onmogelijk. Wel is zeker dat de satelliet door zijn ge weldige snelheid bij het bereiken van de dichte lagen van de atmosfeer zal ver branden. Propaganda (Van een onzer verslaggevers) adat de behandeling van de zaak tegen joor K. voor de krijgsraad te velde- est in Den Haag woensdag was ge- orst, is vanmorgen om tien uur deze k voortgezet. Bleek maar volkomen lerst beantwoordde de majoor de hem de president, kolonel mr, dr. J. P Erk, gestelde vragen. Op de laatste g van de president: „Blijft u beslist »j de ontkenning van het u ten laste ge ëgd?" antwoordde majoor K: „Beslist!". Na het kort verhoor van majoor K. gaf Ie krijgsraad de raadsman van beklaag- le, mr. W. J van Es, verlof een nieuwe gc- uige te horen. Dit was de heer H. Th. 'ops, sedert 1946 magazijnbeheerder in lienst van de heer Davids een van de nensen die steekpenningen aan majoor l zou hebben doen toekomen die v< ie officier-commissaris had verklaard Ie periode 1952=1954 drie of vier maal •pdracht van de heer Davids bedragen fêlds, telkens 500, aan een dame >en afgegeven op het adres van oor K. De magazijnbeheerder meende dat dit mevrouw K. was. Echter, donderdagmiddag is getuige Tops door mr. Van Es van huis gehaald tn meegenomen naar onbekende bestem ming. In een huis aan de Van Voorscho tenlaan in Den Haag is getuige Tops ge confronteerd met een dame. die hij nooit terder had gezien. Dit was mevrouw K- een andere dame, die eventueel het dat getuige Tops bracht, in vangst zou kunnen hebben genomen, op dit adres aanwezig. Ook deze dam vroegere kinderjuffrouw van mevi K., kende getuige Tops in het geheel niet. Hij verklaarde dit voor de krijgsraad nog maals onder ede. a een betoog over de jurisprudentie dergelijke zaken, merkte de auditeur militair, luitenant-kolonel mr. W. J. ts op: „Naast de getuigenverklaringen er andere bewijzen voor de schuld majoor K" .J een wel zeer belangrijke getuigen verklaring kwam de auditeur-militair te rug. Dat was die van de secretaresse van de heer Davids, die verteld had dat zij twee maal geld aan het adres van majooi K. had gebracht. Totaal was dit 2.000. j ..Belangrijk is deze verklaring naast die van de heer Davids, wiens verklaring dooi drie getuigen wordt bevestigd", aldus de ïuditeur-militair. (De zitting duurt voort) De minister-president, tevens mi nister van financiën ad interim, dr. W. Drees, zal hedenavond om tien minuten voor zeven over beide zen ders Hilversum een radiotoespraak houden over de financiering van de woningbouw. De uitzending van radio-Moskou gister avond besloot met de volgende trotse en ook propagandistische woorden: „Weten schappelijke aardsabellleten zullen de weg effenen voor ruimte-reizen en het schijnt dat de huidige generatie er getuige van zal zijn hoe de vrije en welbewuste arbeid van het volk van de nieuwe socialistische maatschappij zelfs de stoutmoedigste dro men van de mens verwezenlijkt." Sinds 19 juli heeft Rusland het stilzwij gen bewaard ovef de vorderingen van de experimenten met aardsatellieten. Op die dag werd op een persconferentie in Mos kou meegedeeld, dat Rusland van plan gedurende het internationale geo fysische jaar een of meer kunstmanen te lanceren Verwacht wordt, dat de Amerikanen eerst aan het eind van dit jaar hun eer ste, waarschijnlijk kleinere aardsatelliet de lucht in zullen zenden. Sportief De Russen zijn hun voor geweest en de Amerikaanse geleerden hebben dit spor tief opgevat. Tijdens een receptie op de Russische ambassade, die gisteravond werd gegeven ter gelegenheid van een speciale conferentie in verband met het geofysisch jaar. hebben de Amerikaanse deelnemers aan deze conferentie de Rus- gefeliciteerd. Dr. Lloyd Berkner sprak de gelukwensen uit en dr. A. A. Blagon- ravof en andere Russische geleerden ■aaiden van voldoening. Duidelijk ziet men op deze foto de ellipsvormige baan, die een kunst maan om de aarde beschrijft. Het is een voorstelling van de baan, die de Amerikanen hun satelliet tvillen laten volgen. In tegenstelling tot die van de Russische kunstmaan, gaat de baan via Noord- en Zuidpool. (Van een onzer verslaggevers.) A.N .P.-RADIOTELEGRAFIST de heer B. Veltman (Jan Wapstraat 183, Den Haag) komt de eer toe als eerste in Nederland de Russische kunstmaan te hebben „uitgéluisterd" Zijn rapport over deze primeur ziet er als volgt uit: „Vannacht uitgeluisterd naar radio signalen van de Russische aardsatelliet. Hoorde van 02.24503.00 vrij goed signaal en van 04.38—04.50 zeer zwak en verdronk om 04.50 in geruis. Telde 33 pips (geluiden) in 10 seconden op 20.005 kc/s. Afstemming op Philips BX 19-60 band 5. Hoorde van 06.20—06.45 weer signaflen. Nu echter anders dan vorige malen. Le ken nu meer op tekens met ook enkele pips met zelfde frequentie als voorheen". Ziehier het eerste officiële „afluis ter rapport" van een voorbij suizende kunst- Trouwens, de chef van de A-N.P.-raddo- kamer in Den Haag, de heer H. Mater, hoorde vanmorgen de communicatie ontvanger bij hem aan huis aan de De Helderstraat 29 de satelliet ook met zijn I geheimzinnige maar duidelijk doorko mende fluisterstem in „pips". „Ik telde 33 pips". In de radiokamer is deaardig- hedd er nu wel zo'n beetje af. Daar zeg- WARSCHAU is gisteravond opnieuw in rep en roer geweest, doordat studenten van de polytechnische hogeschool slaags geraakten met de politie en de arbeidersmilitie. Met traangas- en lawaaibommen, maar voor al met de harde gummiknuppels probeerden gehelmde leden van de oproer politie een menigte van duizenden studenten en andere burgers uiteen te drijven. Charge op charge werd uitgevoerd onder kreten uit het publiek van: „Gestapo, Gestapo!". Het ruwe optreden van de poltie op donderdagavond had de gemoederen nog meer opgezweept. De heftige veront waardiging over deze ranselpartijen overstemde bijna de rechtstreekse leiding tot de ergste onlusten uit de oorlogse jaren: het verbieden van vrijheidslievende studentenblad Prostu". Bovendien maakte men woedend over een communiqué vai Poolse communistische partij, dat sanc ties aankondigde tegen de redactie van het verboden blad. Het studentenoproer begon al vroeg in de avond. Tweeduizend studenten waren bijeengekomen in de grote zaal van de polytechnische hogeschool. Rondom dit gebouw legde de politie een kordon, dat de zaal voor driekwart was gevuld. Een groep studenten, die daardoor bul- B. en W. van Den Haag berekenden Woonwijken en stadscentrum moeten tegelijk verrijzen Een v stiel (Van een onzer redacteuren) EN VERWEZENLIJKING van de plannen om b(j Pynacker een nieuwe stad te ihten zal rond ƒ145 miljoen meer kosten dan het stichten van een nieuwe stad bij Wilsveen. In deze kosten is een bedrag van 22 miljoen begrepen voor het ophogen en omleggen van de Hofplcinlijn door pynacker, welk bedrag nagenoeg gcl(jk blykt te z(jn aan die van de constructie van een nieuwe spoorweg ten dien ste van Wilsveen. Zou men voor Pqnacker genoegen willen nemen met minder goede verkeersvoorzieningen dan voor Wilsveen en een ondertunneling van Ypenburg niet noodzakelijk achten, dan zou het nadelige verschil voor Pynacker met de kos ten van deze ondertunneling ten bedrage van ƒ55 miljoen kunnen worden ver minderd, hetgeen echter geen zuivere vergelijking geeft. Tot deze conclusie en globale bereke ning komt het Haagse college van B. en W. in een uitvoerige nota aan de gemeen teraad, waarin een uiteenzetting wordt gegeven van de motleven waarom men zich een nieuwe stad bij Wilsveen heeft gedacht en niet bij Pijnacker. zoals door de pnovinoiale Planologische dienst van Zuid-Holland en het gemeentebestuur van Delft wordt voorgestaan. Negen conclusies Het Haagse college van B. en W. komt in zijn nota tot negen samenvattfing zijn van hetgeen in de nota wordt toegelicht- -| Men aoht de ligging van het plan- Wilsveen uit algemeen planologisch oogpunt beter, dan die van het plan- Pijnaoker. 2 Het plan-Wilsveen biedt grotere vrijheid handelen dan het plan-Pijnacker, waardoor een grotere kans op de totstandkoming van een goede stad gewaarbongd o Het plan-Wilsveen zal binnen veel kortere tijd verwezenlijkt kunnen worden dan het plan-Pijnaoker, het- geen met het oog op de nijpende tijd nood van groot belang 1». A Het plan-Wilsveen verdient uit agra- risch oogpunt verre de voorkeur bo ven het plan-Pijnacker. r Het plan-Wilsveen biedt voor wat de verkeersverbindingen betreft, grote voordelen boven het plan-Pijnaoker z: De mogelijkheden ten aanzien van de voorziening in de behoefte van creatiegelegenheid voor de bewoners zijn bij het plan-Wilsveen aantrek kelijker dan bij het plan-Tij nacker. 130.000 inwoners in 40.000 huizen Op grond van de bestudering van verschillende prognoses zou de grootte van de nieuwe stad kunnen worden bepaald op ruim 130.000 in woners, welk cijfer, uitgaande van een gemiddelde woningbezetting van 3,3 en een woningdichtheid van 30 per ha., onderscheiden lijk correspondeert met ongeveer 40.000 woningen en gemiddeld on geveer 100 inwoners per ha. Uit deze cijfers kan een totale opper vlakte zonder omringende groen- gordel worden afgeleid van rond 1400 ha. y De bodemgesteldheid staatkundige toestand voor de bouw van een stad onder Wilsveen zijn gunstiger dan onder Pijnacker. g Bij het plan-Wilsveen behoeven uil bestuurlijk oogpunt en ten aanzier van reeds gevestigde bevolking aan zienlijk minder moeilijkheden tt worden gevreesd dan bij het plan- Pijnaoker, waar deze moeilijkheden ernstig en vele zullen zijn. g De verwezenlijking van het plan- Wilsveen zal belangrijk minder kos ten vergen dan die van het plan- Pijnacker, hetgeen een sterke Invloed zal hebben op de bouwgrondprijzen en dus ook op de woninghuren. ten bleef, trok joelend door de straten daarop begonnen de onlusten. Auto's i de politie reden met gillende sirene ir de stad, vrachtwagens voerden man schappen van de communistische arbel- dcrsmilitie aan. In de zaal ging het aanvankelijk rusti- >r toe. Een student las het communi qué voor van de donderdag gekozen stu dentendelegatie. die gesproken had met de autoriteiten van hoger en middelbaar onderwijs. Bespreking De delegatie maakte bekend, dat de massabijeenkomst van vrijdagavond uit gesteld zou worden en dat er zaterdag morgen om elf uur een bespreking ge voerd zou worden met de minister van onderwijs om de eisen van de studenten te lichten. Op acht na waren alle donderdag gearresteerde studenten vrij gelaten. Men zou ook zo spoedig mogelijk besprekingen voeren over het optreden an de militie. Buiten het gebouw was de politie erin geslaagd, de menigte terug te drijven naar de zijstraten. Voor het zover was, hadden de betogers kans gezien, door te dringen tot bij de ingang van het acht verdiepin gen hoge gebouw van het communistische hoofdkwartier. De grote aanval van de politie kwam toen de bijeenkomst in de hogeschool afgelopen. De eerste golf studenten uit het gebouw werd opgevangen en de zij straten ingejaagd. Velen zochten hun toe vlucht In huizen, maar zelfs daar joegen manschappen van de oproerpolitie hen met gummiknuppels achterna. Voor de polytechnische hogeschool zag het niettemin zwart van de mensen, verkeer was volkomen ontwricht. Er stond een file trams van zeker 500 meter lengte. De mensenmenigte bij het hootdkwartier van de partij vulde de straat tot aa wolkenkrabber, waarin het paleis va cultuur gevestigd is. Langs de Nowy Swiat (Nieuwe Wereldstraat) stonden om dt vijftig meter groepen mannen van de ar beidersmilitie in burger met rode arm band en met stalen helmen op. Hun op treden was ruwer dan dat van de gewone politie, die naar schatting, met de militie meegerekend, 2000 man sterk was. Voort durend barstten fcraaagasbommen, maai de harde, koude wind vernietigde het ef fect hiervan. Woedende demonstranten gooiden met stenen en grote keien' de militie. Drie militiemannen ranselden een jongen van 15 jaar met gummiknup pels af. Enkele jonge vrouwen werden bij de haren weggesleept ze om de 1 uur en 35 minuten of 1 m 40 minuten: „Daar heb je dat ding „Het is helemaal geen kunst, dat afluisteren", aldus de heer Mater. „Hij komt hier recht overzeilen en je kunt dus altijd wel goed ontvangen. Vol gens zijn mening zal het een grotere kunst zijn uit de door de meevliegende instrumenten uitgezonden informatietoon wat steekhoudens op te, maken. „Dat ding zegt natuurlijk meer dan alleen maar de fluittoon die wij ontvangen. Maar aan de ontcijfering van deze codes waagt de ohef van de radioafdeling zich liever niet. Drie weken Drie weken hoopt men de Russische minlatuurmaan in de lucht te houden vrjjwel alle radio-amateurs ter wereld zullen in die periode de gelegenheid kry gen, de ononderbroken reeks puntjes, dii de bol uitzendt op te vangen. Wanneer het weer helderder wordt, is het zelfs mogelijk dat men ln het licht van de ondergaande zon, of bij zonsop komst, de satelliet met een gewone veld kijker zal kunnen zien. als een snel weg schietend liohtstipje. Men zal judst op die tijdstippen moeten kijken, omdat de telldet het zonlicht zal weerkaatsen. In Amerika hebben reeds verschillende personen het lichaam met een kijker ge zien. De eerste melding, vanmorgen lr alle vroegte, kwam van Stedman Thomp son, het hoofd van de groep „maanwaar- nemers" in de staat Columbus. Een twaalfjarige padvinder dn Oharlestown, Virginia, meldde kort daarna de maan te hebben gezien. Hoewel in vele landen de radio-stations seinen hebben opgevangen, blijken de Russen niet geheel tevreden over sterkte van de beide zenders, die in lichaam zijin aangebracht. Slechts de der, die te horen is op golflengte 7% meter, werkt op volle sterkte en is dui delijk hoorbaar. Rustiger (Zie vervolg pag. 11) vorig jaar. Pas tegen kwart voor elf begon het liger te worden en konden de trams rijden. De poltiie stond in kleine groepjes op strategische punten opgesteld, i trad niet meer op. In een communiqué van de Poolse i munistlsche partij werd gisteravond het verbod van het studentenweekblad „Po Prostu" toegelicht. De redactie var blad, met inbegrip van partijleden in deze redactie, zou al maandenlang geageerd hebben tegen besluiten van de partij leiding. Het secretariaat van het centrale par tijcomité heeft een onderzoek gelast naai de mogelijkheid om disciplinaire maat regelen te nemen tegen partijleden in de redactie van het blad- „Po Prostu" heeft met zijn ongezouten kritiek op de euvelen van het stalinisme en zijn pleidooien voor verstrekkende her vormingen de weg helpen bereiden naai Ide Poolse „kleine revolutie" van oktober Sterrewacht De Leidse sterrewacht zal de kunst- laan slechts uit belangstelling gade slaan. Belangrijke gegevens zullen er niet worden verkregen, omdat men aan neemt dat de gegevens die de maan ver strekt in een speciale code zijn opgesteld. ZONDER overdrijving een histo risch moment in Nederlands parlementaire geschiedenis: gister middag even voor vijven aanvaardde de Tweede Kamer de Europese ver dragen. Het geschiedde met een gro te meerderheid. Het Euromarktver- drag werd goedgekeurd met 114 te gen 12 stemmen. Het Euratomver- drag met alleen de stemmen van de zes communisten tegen. De twaalf tegenstemmers (Euromarkt) waren de drie staatkundig-gereformeerde leden, de anti-revolutionaire prof. Ger- brandy, de liberaal Van Leeuwen en do rooms-katho-liek Van Rljckevorsel, als mede de zes communisten. Met 77 stemmen tegen 48 stemmen verwierp de Kamer een amendement van prof. Oud (lib.) om in de akte, waarmee Nederland de verdragen zal bekrachtigen, vast te leggen, dat rekening dient te wor den gehouden met de enorme bevolkings groei van ons land. Een motie van mr. Burger (soc.), waarin de regering wordt uitgenodigd elke gelegenheid aan te grij pen om te bereiken, dat door een systeem van plaatsvervanging of anderszins ver dubbeling van de ledentallen der assem blee mogelijk wordt, werd aanvaard met slechts de stemmen der communisten Ook ging de Kamer (met 82 tegen 45 stemmen) akkoord met een amendement van mr. Blaisse (kaïth.v.) om de uitvoe ringsovereenkomsten voor de Europese verdragen ter goedkeuring voor te leggen aan de Staten-Generaal. Dit geschiedde ondanks de ernstige bezwaren van minis ter-president Drees. Zeven ministers zijn gisteren nog aan het woord geweest. Zij hebben o.m. ge tracht de zes Kamerleden, die .bezwaren hadden, te overtuigen, maar zonder suc- Dc kleine moeilijkheden in de kleine republiek San Marino (Italië) hebben wereldaandacht. Hier een foto van de Marinese militiedie met geweren de wacht houdt voor de halfvol tooide rubberfabriek, waarin de nieuwe regering haar hoofd kwartier heeft gevestigd. ALLEEN MOTOR NOG BRUIKBAAR toevallige buiklanding bij Venray is de Nederlandse Thunderflash-straaljager achteraf bezien toch niet zo goed bekomen als aanvankelijk tot grenzeloze ver bazing van alle deskundigen zou zijn gebleken. Deskundigen van de Luchtmachtstaf hebben ernstige in wendige beschadigingen geconsta teerd en zij betwijfelen of het de moeite zal lonen, het toestel te repa reren. De motor van de Thunderflash is ln leder geval nog goed bruikbaar. Het stuk boöwland, waar het vliegtuig na zijn onbemande vlucht van ruim ander half uur ls neergekomen, was te drassig om het zware bergingsmateriaal te dra gen en bovendien omringd door slechte wegen. Men zal de Thunderflash daarom ter plaatse demonteren en ln onderdelen terugbrengen naar de basis Laarbruoh ln Duitsland. Gevoelig De storing ln de straaljager Is veroor zaakt door een lek in de bulzen van het hydraulische systeem, waardoor roeren, remmen, landingsklappen, landingsgestel en andere onderdelen worden bediend. Ook de noodsystemen, die een normale landing mogelijk hadden moeten maken, hebben gefaald. Het is by de fabrikant, do Amerikaanse „Republic"-fabrieken bekend, dat het hydraulische systeem met zyn véle af takkingen en aansluitingen bijzonder ge voelig ls voor lekkages, waardoor de druk uit het systeem wegvalt. Er is daarom al een nieuw systeem ontworpen. Dit wordt in alle Thunderslrcaks en Thun der flashes Ingebouwd, maar dat kost enorm veel werkuren. Daarom zal het nog wel enige tyd duren voordat alle Ne derlandse F-84-f toestellen zyn omge- Men nam tot dusverre aan, dat de ge voeligheid voor lekkage eerst na een zeker aantal vlieguren optreedt. Momen teel zorgt men, dat de wijziging in het hydraulisch systeem Is aangebracht, voordat dit „kritieke" aantal vlieguren is bereikt. WEERBERICHT Zacht weer De Bilt verwacht tot mor- genavond: Veel bewolking met voor- namelijk in het noorden van het land enige regen, en in '.fgfk/Dr- het zuiden enkele opklarin»- gen. Matige, in het noorden aanvankelijk krachtige wes telijke wind. Zachter, vooral des nachts. (Opgemaakt om 11.19 uur). ZON EN MAAN il uur, on-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1957 | | pagina 1