CHRISTELIJK
De grote invloed van
clir. organisaties
Puzzel mee
Geen inkopen op zondag, zegt
kerk in noordwest-Duitsland
Afwisseling van de
kleinestukken
Een woord voor vandaag
Kanttekening
1
INNSBRUCK
2
Civitasdagen te
Oosterbeek
(Van onze sociale redacteur)
YT/"E staan nog slechts aan het
v* begin van de omvorming
van onze maatschappij-struc
tuur in christelijke geest, zo ver
klaarde gisteren dr. W. Albeda,
economisch medewerker van de
chr. bond van werknemers in
de hout- en bouwnijverheid op
de laatste van de drie Civitas
dagen der Vrije Universiteit in
het Conferentie-oord De Pieters
berg te Oosterbeek.
Dr. Albeda was het niet eens
met hen, die menen, dat we van
de omvorming van onze maat
schappij in christelijke geest
niet veel meer te verwachten
hebben.
De grote invloed van de chr.
organisatie in Nederland zag hij
zowel in de groei van een weten
schappelijk verantwoorde chr.
maatschappij-leer als in de gang
van zaken bij de anders gerichte
organisaties. Zo zou op het ogen
blik, naar de mening van dr. Al
beda de Partij van de Arbeid geen
bloeiende prot. chr. werkgemeen
schap hebben, indien 75 jaar ge
leden geen chr. maatschappelijke
en politieke organisaties waren op
gericht.
Het is ook voor een groot deel
onder invloed van de chr. organi
saties geweest, dat in Nederland
het algemeen belang bij de orga
nisaties op de voorgrond is blij
ven staan. De ontwikkeling in het
buitenland met name in Zweden
naar de belangengroeperingen is
in Nederland voorkomen. Belan
genpartijen. waarbu elke volks
groep een ei^en partij heeft en
stemt naar eigen economisch be
lang, is de akeligste vorm van
verzuiling die er bestaat, aldus
de heer Albeda.
Betekenis Convent
Het op de voorgrond stellen van
het algemeen belang heeft ook ge
leid tot de oprichting van het
Convent van chr. sociale organi
saties. Dit convent kgnt reeds een
eigen sociologisch Instituut, maar
dr. Albeda zag als ideaal, dat alle
wetenschappelijke arbeid van de
vier bij het convent aangesloten
centrale organisaties bij een we
tenschappelijk bureau van het
Convent van ehr. sociale organl-
Voorts bepleitte hü ook de op
richting van een convent voor elke
bedrijfstak afzonderlijk, dus een
vervoerconvent, een bouwconvent,
een landbouwconvent etc.
Het beklemtonen van de ver
antwoordelijkheid van de organi
satie voor het grote geheel, neeft
naar de mening van dr. Albeda
ook het N.V.V. in de ideologische
hoek gedrongen. Vooral vergele
ken bij de socialistische vakbewe
ging in het buitenland valt dit op.
Het bestaan van chr. organisa
ties achtte dr. Albeda noodzake
lijk, déér, waar samenwerking
met andersdenkenden schadelijk
zou zijn voor het christen-zijn. En
onder christen-zijn wilde hij dan
verstaan als christen kunnen den
ken, spreken en handelen.
Zo heeft de vakbeweging te ma
ken met de emancipatie van de
werknemer, met de regeling van
de positie in het bedrijfsleven en
de consekwenties daarvan. De chr.
visie op de mens is hier onontbeer
lijk, de verhouding van mens tot
mens. de ethiek speelt hier een
rol en daarom chr. vakbeweging.
Voor de politieke partijvorming
geldt dit in gelijke mate. omdat
hier een eigen visie vereist is op
de mens, de staat en de maat
schappij.
Wat betreft onze huidige loon
politiek achtte dr. Albeda het ge
wenst in de toekomst pogingen te
ondernemen deze politiek te be
vrijden van de socialistische sig-
Evenals de beide andere refera
ten op de Civitas-dagen, die in het
teken stonden van het onderwerp:
Christen-zijn in de samenleving,
werd ook over dit referaat in
groepsdiscussies en algemene dis
cussie uitvoerig gesproken.
Niet alleen spreken
De eerste dag was het ds. J.
M. van Krimpen te Rotterdam,
die speciaal aandacht vroeg voor
het maatschappelijk werk. Ds. Van
Krimpen riep op tot hulp aan de
naaste, daar de nood nog zo groot
is. Het is niet genoeg alleen over
Gods genade en vergeving der
zonden te spreken en dan naar
huis te gaan zonder iets te doen.
Men zal in onze liefde tot de naas
te moeten kunnen zien, dat we
navolgers van Christus zijn.
Prof, mr, S. Gerbrandy refereer
de op de tweede dag over: Christen
zijn in de samenleving vanuit de
Vrije Universiteit. Prof. Gerbrandy
riep het streven van de oprichters
van de Vrije Universiteit in her
innering, namelijk een universi
teit te stichten, die invloed zou
hebben op het gehele volksleven
en die daarin als een zuurdeeg
zou werken. Van die oorspronke
lijke gedachte zijn wij in 1957 zeer
ver verwijderd, aldus prof. Ger
brandy, al kon hij de laatste tijd
tot zijn verheuging een lichte ken
tering- op dit punt bespeuren.
De Civitasdagen, die thans voor
de tiende maal gehouden zijn,
stonden onder leiding van prof.
mr. P. J. Verdam.
OPGAVE PUZZEL No. 12
Horizontaal: 1 angst, 5 telwoord, 7
bedachtzaamheid, 8 rondhout, 12
kleedje, 14 zoutoplossing, 16 putem
mer, 18 godin, 18 spil, 20 water in
Friesland, 22 bovendien, 23 wapen,
24 strowis, 25 heimelijk.
Verticaal: 1 plezier. 2 getijde, 3
boomschors. 4 futloos, 5 edelgesteente,
6 en derrgelijke, 9 grote bijl, 11 kle
ven, 13 voorzetsel, 15 kippenprodukt,
17 rij, 21 landbouwgereedschap, 23
droog en schraal, 24 lidwoord.
Aan de school met de Bijbel te Zegveld OPLOSSING PUZZEL No. 11
is benoemd tot onderwijzeres mej. S. A. PRUIM
Hjklema te Apeldoorn. barak, TABAK.
prima, praam, braam,
De leiding van de Evangelisch-Gereformeerde Kerk In noordwest-Duitsland
heeft een boodschap doen uitgaan naar aanleiding van de voortschrijdende
rnndagsontheiliging vooral op het platteland. Juist daar, zo heet het, zijn er nog
velen, die hun Inkopen combineren met het bezoeken van de kerkdiensten en die
zich het verkeerde van hun handelingen blijkbaar In het geheel niet bewust z(jn.
Afgesien van het feit, dat winkeliers en kopend publiek »ich door zo te handelen
voor de wet strafbaar stellen, la het onverenigbaar met het christelijk gebod
van de zondagsheiliging. Het is onverantwoord, wanneer klanten van hun
winkeliers verlangen ook op zondag voor hen klaar te staan en voor hen de
noodzakelijke rust op te offeren. De kerkleden worden ten slotte opgeroepen, in
steden en op het land, te breken met de slechte gewoonte van de zondagsinkoop
en hun bestellingen bovendien op zodanig tijdstip te doen, dat ook op de dagen
ln de week winkeliers des avonds vry zijn.
Generale Synode Geref. Kerken
Het knagend
gevaar voor de
Kerk
(Van een onzer verslaggevers)
Het is bekend, dat de kerk van al._
kanten wordt bedreigd, openlijk of
bedekt. Dit blijkt wel uit sommige
stukken, die in een synodevergadering
op tafel komen. Deze bedreiging is
echter niet altijd van geestelijke aard.
Ook dit kwam vast te staan in de
ergadering van de Generale Synode
der Gereformeerde Kerken. Er was'
namelijk een brief binnengekomen
een firma, die ernstig waarschuw
de tegen het boktorrengevaar. De
boktor vormt inderdaad een bedrei
ging voor het kerkvolk.
Denk het u in: ge zit zondags in uw
godshuis in vrede te luisteren naar de
"©rkondiging. Maar gij rijt u er niet
an bewust, dat ook de vijand op de
loer ligt, beter gezegd: aan de knaag
Het is waar: de boktor ondergraaft de
fundamenten der kerk niet. Maar hij
holt dan toch maar balken en zolde
ringen uit. blijkbaar bij voorkeur in
kerken. Het zou kunnen gebeuren
r het is nog nooit gebeurd! dat
heel kerkdak naar beneden kwam
als resultaat van het werk der onver
moeid voortarbeidende boktorren.
Het ware bijzonder naar, indien dit
gebeurde wanneer juist de gemeente
vergaderd was. De kans daarop is
evenwel uitermate klein, gelet op het
feit dat de gemeente maximaal drie
uren per week de kerk van binnen
ziet. Maar de bedreiging is er nietj
minder om.
Misschien is deze dakvernielende ac
tiviteit van de boktor wel een blijk
van de oecumenische gezindheid van
't beestje. Want bij een kerk zonder
dak heeft men eindelijk eens gele
genheid' om o dwaze term „el
kaar over kerkmuren heen de hand
te reiken".
En nu terug naar de synode: de waar
schuwende firma bood de kerkvergade
ring aan, om kosteloos alle gereformeer
de kerkgebouwen in Nederland od de
aanwezigheid van boktorren te onder
zoeken. Maar de synode is helemaal
niet de baas van de kerkgebouwen, die
zijn het eigendom van de plaatselijke
gemeenten. Zelfs over de kerk waarin
de synode vergadert, de Zuiderkerk te
Assêh heeft zij niets te vertellen
Hopeplijk herbergt die kerk géén
boktorren. En èls ze er zitten, beleven
ze kwade dagen: want die calvinistische
wierook, vlietend uit talrijke sigaren, ve
le pijpen en weinige sigaretten, maakt
1 zol-
tieriger op wc
Aan het verlangen van de boktorren-
firma vermocht de synode dus niet te
voldoen. Evenmin willigde zij het ver
langlijstje in. van een broeder uit Exloër-
mond. Deze had enige dozijnen wensen
bijeengegaard en neergeschreven op
een blaadje papier, dat hij aan de sy
node deed toekomen.
Enkele punten van het verlanglijs-
je waren: verbied toch het zingen
van gezangen; laat toch elke kerk
dienst anderhalf uur duren; neem toch|
geen contact op met kerken, die eenj
bisschop hebben; laten bij intrede en
afscheid van predikanten uit andere;
kerken toch geen afgevaardigden van!
gereformeerde kerkeraad derwaarts
gaan, want constateerde deze broe
der aan het slot de gereformeerde
kerken zijn de enige ware kerk.
De synode besloot dit stuk voor ken
nisgeving aan te nemen. Dit houdt al-1
lerminst in, dat de scriba er dan geen
werk aan heeft, integendeel! Het ver- j
langende kerklid uit Exloërmond krijgt
een uitvoerig schrijven terug, waarin ge-1
noteerd staat wat de synode vroeger
en later al eens over sommige der ge-1
noemde verlangens heeft gezegd.
Intussen was de brief uit Exloërmond
begonnen met de synode veel heil en
zegen te wensen.-. Dit werd' op prijs ge-j
steld, evenals het soortgelijke blijk vanl
Beroe pin gswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Ridderkerk, G. van Estrik
te Nieuwland; te IJsselmonde, C. Don te
Kuinre; te Noordwijk-binnen (toez.), J.
van Dok te Ens.
Aangenomen: naar Hornhuizen-Kloos-
terburen, G. Riemens, voorganger Vrijz.
Herv. te Bussum.
GEREF. KERKEN
Tweetal: te Delft (vak. E. de Vries),
J. M. Bloemkolk te Ede en L. J. Goede
te Aalten.
Beroepen: te Harlingen, D. Kuiper te
Bedum.
Aangenomen: naar Vrijhoeven-'s-Gre-
velduin-Capelle, G. Torenbeek, kand. te
Den Ham <Ov.), die bedankte voor
Pingjum, Zurich en Bozum.
Geen verdere beroepen. Kand. G. J.
Heerink te Aalten verzoekt ons mede te
delen, dat hij geen verdere beroepen in
overweging kan nemen.
GEREF. KERKEN (ART. 31 K.O.)
Beroepen: te Nijverdal, C. Bijl, kand.
te Pernis, Hoek en Schouwerzijl.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Barneveld, W. C. Lamain
te Grand Rapids (V.S.).
Als onze koningin op bezoek komt of ah er ergens
een treinongeluk is gebeurd, dan zijn de reporters druk in
actie. Zij schrijven hun oog getuig ever slag en en als de lezer
zijn krant openslaat, kan hij van a tot z de gebeurtenis
opnieuw beleven, 't Komt ook wel voor, dat de verslaggever
er zelf niet bij is geweest, maar zijn nieuws krijgt van
ooggetuigen. Daar weet de Bijbel ook van. Lucas introduceert
zich bij zijn lezers als zo'n reporter. Hij heeft alle inlichtingen
en gegevens nauwkeurig nagegaan, voordat hij zijn boek
schreef. En, zegt hij, het is alles betrouwbaar. Lucasis de
brenger van het grootste nieuws, dat tot het einde der dagen
nieuws blijft, in tegenstelling tot een koninklijk bezoek of
een treinramp, dat wij de volgende dag vergeten zijn. Dit
is het nieuws van alle tijden, de enig belangrijke boodschap
aan alle mensen, die de engel des Heren uitbazuinde aan de
herders: Weest niet bevreesd, want zie, ik verkondig u grote
blijdschap, die heel het volk ten deel zal vallen: U is heden'
de Heiland geboren, namelijk Christus, de Here, in de stad van
David! Dat is het nieuws van elke dag, dat wij elkaar moeten
vertellen en doorgeven aan ieder, die wel of niet wil horen!
J^JUNSASU rofararur pjum ro
neutron ani 16-7-57"
„Blijk van dankbaarheid voor
het goede werk bij de Neutron
ramp op 16-7-57", wordt ge
graveerd op de luiklok die over
enige tijd in de protestantse
kerk van Biak zal worden ge
hangen. Zoals bekend is deze
klok, vervaardigd in de klokken
gieterij van de gebroeders Van
Bergen te Heiligerlee, het ge
schenk dat een commissie van
nabestaanden van de slachtoffers
van de ramp met de Neutron,
het meest passend heeft ge
oordeeld om de bevolking van
Biak te danken.
WIJ KRANTELEZERS
De Geref. Bond en
de vrouw in het ambt
Naar aanleiding van de beslissing der
Ned. Herv. synode om de vrouw tot het
ambt toe te laten heeft het hoofdbestuur
van de Geref. Bond in de Ned. Herv.
Kerk besloten de kerkeraden uit te no
digen tot het bijwonen van een vergade
ring op donderdag 19 september a.s. in
Utrecht. Als sprekers hopen op te tre
den prof. dr. J. Severijn, dr. Schroten,
ds. W. Goedhart en anderen.
Allerwonderlijkst begrip van
openbaar vergaderen
Openbare agenda
werd geheim
(Van onze sociale redacteur
DAT de circulaire, die de staats
secretaris van binnenlandse
zaken, p.b.o. en bezitsvor-
r - 1 ming, drs. W, K. N. Schmelzer,
Herv.-Geref. intellectuelen enige maanden geleden in zee
gaan vergaderen
Op zaterdag 21 september a.s. zal het
Verband van Hervormd-Gereformeerde
Intellectuelen in hotel Pays Bas te
Utrecht bijeenkomen. Het te bespreken
onderwerp is: Wat zegt de wetenschap
over de geschiedenis der aarde? In drie
korte voordrachten zal het worden be
handeld.Ir. G. B. Srr.it te Arnhem zal
spreken over: Wat zegt de geologie? en
drs. Vreugdenhil fte Utrecht over: Wat
zegt de biologie?
Novitiaat S.S.R.
te Leiden
Het novitiaat van de S.S.R. afdeling
Leiden, de interkerkelijke Geref. studen
tenvereniging, zal dit jaar beginnen op
dinsdag 10 september, des middags om
r, op de sociëteit, Hogewoerd 108.
Advertentie
MM? 1/6LP ON <Cwr?t J
stuurde, nog niet in alle bedrijfs
organen tot de gewenste resulta
ten heeft geleid, bleek ons gisteren
tijdens de openbare zitting van het
bedrijfschap voor de vleeswaren-
industrie te Utrècht.
Tot en met de behandeling van het
vijfde agendapunt, de ontwerp-verorde-
ning vaststelling begroting inkomsten
en uitgaven voor 1958, was alles nor
maal verlopen. Toen de punten zes en
zeven van de openbare agenda aan de
orde zouden komen, verzocht de voor
zitter echter na enig gefluister van de
zijde van de secretaris, of de vertegen
woordigers van dei pers de zaal wilden
verlaten, daar het gewenst leek de
punten zes en zeven besloten te behan-
De daarop volgende agendapunten
als: wat er verder ter tafel komt en de
rondvraag werden eerst nog snel afge-
Enkele leden van het bestuur
vonden deze gang van zaken wel
wat erg wonderlijk en zij verzetten
zich daarom tegen besloten toehan
deling. Vervolgens werd men het er
over eens, dat men zich eerst in
j besloten zitting over de zaak zou
beraden. Nota bene: beraad over
het publiek behandelen van punten,
die geplaatst zijn op de agenda van
een openbare vergadering.
De secretaris gaf nog ter toelichting,
dat alleen verordeningen openbaar be
handeld moeten worden. Ook voerde hij
aan, dat de onderhavige punten eigen
lijk niet openbaar behandeld behoeven
te worden, want de agenda was nergens
gepubliceerd. Het drong blijkbaar niet
tot hem door, dat dit de zaak nog veel
vreemder maakte. Want wat bedoelt
dit bedrijfschap dan eigenlijk met
openbare vergadering?
De agenda's en agendastukken voo
openbare vergaderingen van dit bedrijf
schap worden nooit aan de redacties var
de persorganen gezonden.
Toen wij bij de aanvang van de ver
gadering alsnog om agenda en bijbe
horende stukken vroegen ontving de
pers in de loop van de vergadering één
exemplaar van genoemde ontw
verordening ter inzage. Een agenda
er niet bij en nog veel minder de stuk
ken bij de andere „openbare" agenda
punten.
Het op deze wijze aankondigen
houden van openbare vergaderingen
heeft al bar weinig meer met open
baarheid te maken, want het bedrijf
schap maakt van tevoren niets open
baar (een mededeling in het blad var
de S.E.R. staat hier buiten), maar ali
dan ook nog de ovenbare agenda niet
zonder meer openbaar behandeld kan
worden, dan wordt de openbaarheid
een farce.
Na beraad in besloten zitting bleek
het bestuur toch nog bereid de agenda
het openbaar af te werken. Na afloop
n de zitting verklaarde de voorzitter
tegenover de pers, dat hij het incident
betreurde, maar wij kregen ook toen
niet de indruk, dat men bij dit
bedrijfschap een juist begrip heeft van
nu openbaarheid betekent.
60
De inspecteur had haar poging om André te
overtuigen gekoppeld aan een nieuwe val voor
Von Emsighofer. Hij was er zeker van geweest,
dat deze een spoor kon geven, dat naar de op
lossing van alle puzzels zou leiden. En als Ma
rianne in deze affaire een toonaangevende rol
zou kunnen spelen, dan zou André Rost gewon
nen zijn.
Het was eigenlijk een onwaarschijnlijke zaak,
maar ze had haar medewerking toegezegd en ze
zag ook geen andere manier om André voorgoed
te genezen.
Groepjes mensen zaten gezellig bijeen in de
diepe fauteuils van dc grote en luxueuze hotel
zaal. Marianne had zich bewust afzijdig gehou
den. Er waren wel enkele mensen onder de gas
ten, die zij vaag kende, maar ze had opzettelijk
een plaatsje gezocht, waar het eenzaam was,
voorzover in deze goed bezette zaal van eenzaam
heid kon worden gesproken.
Ze trachtte te lezen in een tijdschrift, maar
steeds weer dwaalden haar gedachten af naar de
man, die zij liefhad en naar die andere man,
die zij zou moeten ontmaskeren. Liever vandaag
dan morgen.
Ze zat zo, dat ze zowel de ingang als de lift
en de marmeren trrp in het oog kon houden. Als
Von Emsighofer kwam opdagen, moest ze een
manier bedenken om onmiddellijk met hem in
contact te komen.
Een kwartier later kwam de gezochte de trap
c~Elaa.dóel{>
JAS VAN HOFWEGEN
af. Hij droeg een goed-gesneden sportcostuum en
hij deed dat met zwier en, Marianne moest het
toegeven, ook met élégance. Deze man had iets
van een gentleman-oplichter en hij was, hoewel
hij steeds op de rand van de misdaad danste,
toch een persoonlijkheid.
Nu moest het dus gaan gebeuren.
Hij was nog enkele meters van haar verwij
derd en zij kuchte beheerst. Harold von Emsig
hofer keek haar richting uit. Ze mocht nu geen
vergissingen maken.
Ze glimlachte stralend. „Ach, Herr von Dutzen,
goede avond," haar stem had een vleiende klank,
„ik had u nog willen zeggen, dat ik vanmorgen
wat al te bruut tegen u ben geweest.."
Von Emsighofer boog. „Wellicht was die bru
taliteit alleen maar bij mij te zoeken. Ik kon
de verleiding niet weerstaan om te doen, wat u
vanmorgen veroordeelde. Zou ik nu het genoegen
mogen hebben de conversatie, die vanochtend zo
plotseling werd afgebroken, te mogen voortzet
ten?"
Marianne van der Bij herinnerde zich eens
klaps, dat zij André Rost bij die ontmoeting op
de eerste avond zijn hoogdravendheid van spre
ken had verweten, een hoogdravendheid overi
gens, die André al spoedig verloren had, want
daarvoor was hij te weinig gecompliceerd en
wars van interessant doen, maar deze Herr Ha
rold von Emsighofer wist er weg mee. Eigenlijk
was hij een kwast, deze elegante Duitser, maar
een gevaarlijke. Dat had Marianne al heel spoe
dig gezien.
Nadat ze hem had toegestaan naast haar
plaats te némen, begon de Duitser een gezwollen
gesprek, doorspekt van al te vleiende complimen
ten en Marianne onderging de woordenstroom
quasi-argeloos, maar ze hield elke mogelijke ver
andering in de gelaatsuitdrukking van Harold
von Emsighofer in de gaten, terwijl ze noncha
lant de steen van een ring, die ze aan haar rech
terhand droeg, van de binnenkant van die hand
naar dé buitenzijde draaide. Ze deed het knap.
Niemand zou hebben kunnen zeggen, dat ze dit
in opdracht van Gustav Zuckwaller zo speelde.
Aan haar slanke vinger flonkerde in het kunst
licht een kostbare smaragd.
Uit de ooghoeken zag ze, hoe Von Emsighofer
een fractie van een seconde gefascineerd naar
de ring keek Hij maakte geen enkele opmerking
en toen wist Marianne, dat hij de smaragd in de
nogal opvallende zetting had herkend. Hij wist
wie de eigenares van deze ring was, en hij zat
zich op dit ogenblik ongetwijfeld af te vragen,
hoe het sieraad aan de hand van dit meisje te
recht was gekomen. (Wordt vervolgd'
Advertentie
ONDERWIJZERSEXAMEN
R ESA - HILV ER SUM
(Bekende Schriftelijke Cursus)
Atheïstische propaganda
in Rusland faalde
Radio en pers. alsmede de scholen en
de vormingsinstituten in de Sowjetunie
hebben bij de wetenschappelijke propa
ganda voor het atheïsme volledig gefaald.
Dit wordt zopder meer geconstateerd
door het Sowjet-partijblad „Partijnaja
Shisnj" in een artikel, dat zich uitvoerig
bezighoudt met het mislukken van de
anti-religieuze communistische volksop
voeding. Naar de mening van het partij
orgaan zijn opder de bevolking nog altijd
„religieuze overblijfselen uit het verle
den" te ontdekken. De kerkelijke feest
dagen worden op het platteland nog zo
algemeen gevierd, dat velen in de kol-
chosen zelfs hun werk ervoor laten lig
gen. Plaatselijke partijinstanties wijken
i vaak van de richtlijnen der propaganda
af en stellen gelovige boeren transport-
1 middelen ter beschikking om naar de
godsdienstoefeningen te kunnen gaan.
"(7 EN dichter heeft nog niet eens
lang'geleden gezegd: er is een
tijd geweest, waarin de mens een
knielende mens was met gevouwen
handen, maar vandaag is de mens
een mens met het boek in de hand.
Zo zag die dichter het, maar inmid
dels is het beeld alweer veranderd:
de mens van vandaag zit bij zijn ra
dio of televisie en wat hij leest is
minder het boek dan wel de krant.
De mens van vandaag is krantele
zer geworden. Het moge dan nog
niet zijn beroep zijn, het is wel
zijn functie, en indien al niet
zijn enige functie, dan toch een cen
trale.
Op de macht van de krant in ons
leven is al de nodige kritiek ge
oefend en er lag in die kritiek heel
wat waarheid. Maar het was
meestal kritiek vanuit machteloos
heid. Want de macht van de krant
werd er nauwelijks minder om en
minder door. De krant is er nu een
maal: als dagelijks verschijnsel, als
een onmisbaar geval. Het komt erop
aan, er het beste van te maken. En
gelukkig valt er nog iets van te ma
ken, iets meer dan een ding waar
op men alleen kritiek moet hebben.
Er valt nog iets goeds van te ma
ken.
Een Amerikaanse kranteman heeft
nu onlangs een zelfs voor een
Amerikaanse kranteman merk
waardige publikatie gedaan. Hij zei:
we zijn als lezers en als kranten
langzamerhand van elkaar ver
vreemd; er is tussen ons een kloof
ontstaan. En de oorzaak daarvan
had hij gevonden in de omstandig
heid, dat de kranten die hij op het
oog had aan de lezers wel heel veel
boden, maar toch net niet datgene
waaraan zij wezenlijk behoefte had
den.
Hierin lag een wijze les. De krant
is een opmerkelijk ding, maar de
mens is, al niet minder, een op
merkelijk schepsel. Een krant kan
zich heel wat verbeelden en een
krant kan zich een machtige positie
verwerven, maar de mens is ook in
onze tijd mens: er is hem iets inge
schapen, waardoor hij wel weet in
deze tijd te staan, maar dat hem te
gelijk boven de vergankelijkheid
uitheft.
En nu komt het er maar op aan,
wat de krant doet. Legt zij beslag
op de mens? Richt zij al zijn aan
dacht op de dingen die op zichzelf
misschien belangrijk zijn, maar die
niettemin vergaan? Absorbeert zij
de aandacht van de mens en blok
keert zij zo de weg naar hoger
waarden? Of probeert zij tegelijk de
mens mee uit te heffen boven wat
er, hetzij in onze naaste omgeving
hetzij desnoods verder weg, zoal ge
beurt?
De krant is in onze tijd inderdaad
wel machtig geworden. Maar het
merkwaardige verschijnsel waarop
die Amerikaanse kranteman doelde
is al evenzeer begrijpelijk. En eigen
lijk ligt er in dat verschijnsel ook
iets verblijdends en zelfs iets ver-
troostends. Er blijkt uit, dat ook de
machtige publikatiemiddelen van
vandaag zich niet maar alles jegens
de mens kunnen veroorloven. Er
gens komt dan toch de mens in op
stand. Ergens ontstaat dan de ver
vreemding, ontstaat de kloof.
Hoe die vervreemding en die kloof
ontstaan? Wij menen het als volgt
te mogen stellen: die kranten, die
zich zulk een machtige positie had
den verworven, die zichzelf zo cen
traal hadden geplaatst en zich zo
aan de lezers hadden opgedrongen,
zij waren net nog niet centraal ge
noeg. Zij waren de lezers net nog
niet dichtbij genoeg gekomen.
Mogen wij nu eens een opmerking
maken, die misschien onbescheiden
klinkt, maar die niettemin ont
springt aan een bescheiden ge
moed? Welnu: dat centrale, dat
wezenlijk onmisbare, ook voor een
krant wezenlijk onmisbare, het is
alleen een christelijke krant die het
Meden kan.
Dat dit onbescheiden klinkt, gevoe
len wij ook wel. En evenzeer dat
sommigen even tijd moeten hebben
om deze waarheid te verwerken.
Maar dan zal men ook moeten toe
geven, dat het is zoals we het stel
den.
Eenmaal op het pad der vermeende
onbescheidenheid willen we nog,
schuchter, een stapje verder gaan.
Men betwijfelt wel eens, of een
christelijke krant mogelijk en be
staanbaar is. Hiertegenover willen
wij opmerken, dat een krant alleen
maar als christelijke krant moge
lijk en bestaanbaar en bovendien
verantwoord is. De andere dragen in
zich de kiem van de vervreemding
en de oorzaak van de kloof, waar
over die Amerikaanse kranteman
zich op zijn standpunt terecht
bezorgd maakte.
Nu begrijpen wij, dat er over deze
zaken nog iets meer te zeggen valt.
Niet dat onze lezers er zelf veel
moeite mee zullen hebben. Maar we
zijn vandaag begonnen met wat we
zouden kunnen noemen „een week
van de christelijke dagbladpers".
En daarbij wordt ook van onze le
zers iets verwacht. Ze moeten van
daag en de komende dagen met
kennissen en buren maar veel pra
ten over hun krant. Behalve onze
krant zelf kan het bovenstaande en
wat we in komende artikelen nog
te berde zullen brengen, hun daar
toe, vermoeden we zo, de nodige
praatstof verschaffen.
DE KRANT ZENDINGSBLAD
"yAN de geschiedenis heeft iemand
eens beweerd, dat ze het lange pro
ces-verbaal is van de marteling der
mensheid. Dat is niet het-enige wat
men van de geschiedenis heeft ge
zegd. Men heeft haar ook genoemd
het aangename oord, waarin bejaar
de staatslieden zich plegen terug te
trekken. Men heeft gewaagd van
het raadsel der historie. Van de ge
schiedenis heeft men gesproken als
van het krachtenveld der menselij
ke uitdagingen. Men heeft de ge
schiedenis ^rveleken met de slinger
van de klok: dat wonderlijk resul
taat van werkende en tegenwerken
de krachten.
De «reschiedenis een raadsel? Men
zou het wel menen en de geleerden
hebben zich diepgaand bezonnen, of
er in de geschiedenis nog Iets
schuilt van wetmatigheid. Voltrekt
de geschiedenis zich naar zekere
wetten? Fruin stalde het, maar na
hem heeft Huizinga het betwist.
Nu weten wii: zo min ris in het
leven van ieder van ons gebeurt er
in het leven der volken iets bij toe
val. Wie zijn bijbel kent, weet, dat
er in de geschiedenis zit een zekere
gang, dat er als het ware is een
gang van God door de geschiedenis.
En zoals eens Adam ahn de ritse
ling der bladen in het paradijs de
gang van God onderkende, zo zal de
christen verlangende zijn om. zo hri
kan, van de gang van God door de
geschiedenis iets na te speuren.
Hij weet het: alles heeft een doel,
een bedoeling. Er gaat ook van de
geschiedenis een spraak uit. En wie
dat weet, zal willen proberen, die
spraak ook te verstaan.
Hoe moeilijk dit is, is ons allen
bekend. De mens van onze tijd is
een mens in verlegenheid. Van de
toekomst weet hij niets en hij heeft
bijzondere moeite, in het verleden a!
enige zin te zien. Voor hem is alles
volop raadselachtig.
Te opmerkelijker is het, dat, nu
weer enige tijd geleden, van de ver
maarde Engelse geschiedfilosoof
Toynbee een boek is verschenen:
„Een historicus op weg naar de re
ligie". Bestudering van de geschiede
nis had bij hem de zekerheid ge
wekt: de mens kan zonder religie
niet toe, religie is wezenlijk voor de
Een waardevolle erkenning, dunkt
ons. Bestudering van de geschiede
nis drijft uit naar de religie. Aan de
andere kant: religie is voor een kijk
op de geschiedenis onmisbaar. Dan
behoeft men nog nauwelijks toe te
komen aan de vraag, in hoeverre
zich in de geschiedenis een zekere
wetmatigheid voltrekt van oorzaak
en gevolg. Dan is al voldoende, dat
men gelooft: er is in de geschiede
nis een gang, een gang naar het
einde.
Voor de christen betekent het: dan
wordt de geschiedenis zendingsge
schiedenis en zijn krant, die hem
van de gebeurtenissen waar ook ter
wereld op de hoogte houdt, krijgt
iets van een zendingsblad.
De eeschiedenis een raadsel? Lie
ver is het ons te spreken van een
geheim. Een geheim, het naspeuren
waard. Eens, zo weten wij, zal het
geheim worden ontsluierd. Dan gaat
het boek open. Het levensboek van
ons allen en ook het boek van de le
vensgeschiedenis der ganse aarde.
Dat boek is nu nog gesloten. Dat
zou ons wel eens bezorgd kunnen
maken, maar het behoeft niet. Want
het boek ligt in de hand van God.
Zou hri nipt bij uitstek behoren tot
een christelijke beoefening van de
journalistiek, dat wij er oprecht
naar streven, op deze wijze en ir.
deze lijn van het wereldgebeuren èn
tekst èn uitleg te geven?
