Nadere voorstellen voor bouw
JLeidse universitaire woonwiik
Meer slachtingen en keuringen
gunstiger (nadelig) saldo
Gespreksstof voor raad
van Leiden
Moderne Groningse schilders
Shakespeare in Lakenhal
en
nieuwe leidsche courant
3
DINSDAG 11 JUNI 1957
Lening van drie miljoen gulden
q
ml. 7 7 77 C. bijdragen tot een oplossing van het wo-
\Tehort aan gegadigden behoeft men
niet te vrezen
IET COLLEGE VAN B. EN W. heeft de raad van Leiden een nader voor
stel gedaan met betrekking tot de totstandkoming van een woonwijk
ter voorziening iii de huisvesting van de wetenschappelijke staf van de
jjk9universiteit, op een terrein, begrensd door de Boerhaavelaan, de Van
Swietenstraat en de Mariënpoelstraat. De raad heeft op 29 augustus 1955
lesloten tot onteigening van de bedoelde grond om de uitvoering mogelijk
te maken van een bouwplan van 108 woningen. De grond is intussen in
eigendom van de gemeente overgegaan en dient thans te worden verkocht
jan de Stichting universitaire assistenten woonwijk, die het betrokken
»mplex zal bouwen en exploiteren.
Lag het aanvankelijk in de bedoeling
•n complex van 108 woningen voor as-
fistenten te bouwen namelijk 10 éénge-
linswoningen en 98 flatwoningen m 2, 4
7 woonlagen, volgens een nader plan
Bi het aantal woningen worden uitge
breid tot 140. Het definitieve bouwplan,
ontworpen door de heer E. F. Groosman
Botterdam, bevat zowel ééngezins-
als flatwoningen. In de flatbouw is een
aantrekkelijke variatie aangebracht.
Indeling
Aan de Mariënpoelstraat zijn 10 éénge-
inswoningen geprojecteerd, geschikt
oor gezinnen van acht tot elf personen-
Het hoge flatgebouw telt- zeven woonla
gen. Hiervan bevatten zes woonlagen 42
woningen voor alleenstaanden. De 10 wo
ningen van de zevende woonlaag zijn ge-
at^ Khikt voor gezinnen van vijf tot zeven
dj personen. Voor het blok, gelegen aan de
Mariënpoelstraat, liggen een restaurant,
crèche, een winkel en zeven boxen-
gro- garages.
Achter het blok, aan de zijde Boer
haavelaan., komt een centrale wasserij,
alsmede een winkel. Aan de Boerhaave-
verrijst een flat met drie woonlagen,
bevattende 54 woningen, geschikt voor
gezinnen van vijf tot twaalf personen. Bij
lit blok worden 12 garages gebouwd.
Aan de Van Zwietenstraat is een flat
ran vier woonlagen geprojecteerd, be
vattende 24 woningen, gesohikt -voor ge-
van vijf tot zeven personen. Hier
bij komen drie garages.
Bezuinigingen
Aangezien de bouwkosten het college
rij hoog voorkomen, zijn met de Stich
ting universitaire assistenten woonwijk
ampele besprekingen gevoerd, teneinde,
in overleg met de aannemers Korswagen
na te gaan, welke bezuinigingen
louden kunnen worden aangebracht, om
verlaging van de geraamde stich-
jingskosten te komen.
Men heeft daarbij tevens gestreefd naar
ren oplossing van de moeilijkheden, die
ontstonden ten aanzien van de hoogte
de huurprijzen, in het bijzonder van
de kleinste woningen, ervan uitgaande,
dat de woningen zullen worden betrok
ken door gegadigden uit de verschillende
rangen van de wetenschappelijke staf
de professoren.
1. en W. menen hierin te zijn geslaagd.
Op basis van de thans geraamde stich-
tingskosten zullen de huurprijzen varië-
van 66 tot 225 per maand, de kos-
wegens extra-voorzieningen niet in
begrepen. Op deze laatste kosten zijn tal
an bezuinigingen aangebracht,.
Met de Stichting zijn B. en W. van
ming, dat de hoogte van genoemde
uren voor hen, die voor deze wonin-
;n in aanmerking komen, geen reden
"kan zijn van het betrekken van de
woningen af te zien.
In verband met de hoogte van de huur
prijzen hebben de raad enkele verzoeken
bereikt, te weten een adres van zestig
belanghebbenden uit alle rangen van de
wetenschappelijke staf dd. 16 november
5, met het verzoek te willen bevorde-
i, dat de plannen tot de bouw van een
assistentenwoonwijk zouden worden aan-
Schoolzaken in
Leidse raad
Het bestcur van de Vereniging vooi
schoolkindervoeding en schoolkinderklc-
ding heeft de raad verzocht voor 1957 een
subsidie te verlenen van f 10.000 voor de
verstrekking van kleding over dat jaar.
De vereniging is ervan uitgegaan, dat ln
1957 ongeveer driehonderd kinderen voor
verstrekking van kleding in aanmerking
komen. Op grond van berichten van de
hoofden van de openbare en van de be-
besturen van de bijzondere lagere scho
llen over 1957 echter vermoedelijk
slechts 156 leerlingen vertrekking van
kleding behoeven, waarvoor naar de me
an B. en IV. een bedrag van f 6000
voldoende zal zijn.
n W. hebben een pre-advies uitge
bracht op het verzpek van een aantal
ouders om tegemoetkoming in de kosten
vervoer verbonden aan het bezoeken
hun kinderen van de Mytylschool.
De kosten bedragen naar raming f 1071
het tweede halfjaar van 1956 en
f 2818 voor 1957
Met de aanschaffing van banken ten
behoeve van de Gereformeerde school
ïlo aan de Hooglandse Kerkgracht
is f 2300 gemoeid.
Het ligt in de bedoeling de aanschaf-
ng van meubilair voor de r k school
»or ulo aan 't Vrouwenkerkhof te sprei
en over een periode van vier jaar. De
kosten van aanschaffing in het eerste jaar
bedragen naar schatting f 3907.
Voor de aankoop vaii meubilair voor
inrichting van twee houten hulplokalen
bij de gemeentelijke h.b.s. voor meisjes
is naar raming f 4340 nodig.
Mejuffrouw G. M. Berends, onderwij
zeres aan de openbare opleidingsschool
voor gymnasium en h.b.s. aan de Lo-
rentzkade, en de heer W. Blom, onderwij
zer aan de openbare opleidingsscnool
voor gymnasium en h.b.s. aan de Du Rieu-
straat, hebben verzocht om ontslag uit
hun betrekking wegens benoeming el
ders.
Mejuffrouw dra. M. L. W. Barön, lera
res in de plant- en dierkunde aan de ge
meentelijke h.b.s. voor meisjes met zes-
jarige cursus en afdeling m.m.s., heeft
verzocht met ingang van 1 september
•957 a.s zodanig te worden benoemd
volledige betrekking. B en W. geven de
raad ter overweging dit verzoek i
willigen.
gepast aan de behoefte en mogelijkheden
van degenen, voor wie deze woningen in
de eerste plaats zijn bedoeld.
Naar aanleiding van deze belangheb
benden zouden de aanvankelijk
veronderstelde huurprijzen, onmo
gelijk kunnen worden opgebracht
door het merendeel van de woning
zoekenden onder de leden van de we
tenschappelijke staf, namelijk-de as
sistenten. Adressanten betogen, dat
by een minder luxueuse uitvoering
aanzieniyke besparingen kunnen
worden verkregen.
Verder is er een adres binnengekomen
van de faculteit der geneeskunde van de
rijksuniversiteit, dd. 20 november 1956.
met het dringend verzoek al het moge-,
lijke te doen de plannen, zoals die toen
bestonden. doorgang te doen vinden, zon
der het aanbrengen van versoberingen.
Een voorlopig onderzoek had uitgewezen,
dat de te verwachten huurprijzen niet te
hoog zouden zijn.
Het interfacultair bestuur van de ver
eniging van leden van de wetenschappe
lijke staf verklaarde bij zijn adres van 14
december '56. dat de totstandkoming van
het flat-complex van groot belang is voor
de Leidse academische wetenschap, wier
belangen met een spoedige verwezelijking
ervan ten zeerste zouden zijn gediend.
Het bestuur verzocht ook een gedeelte
van de woningen voor de stafleden te
Rapport
Tenslotte ontving men een adres
de Stichting universitaire assistenten
woonwijk, waarin zij het vertrouwen
de hoop uitspreekt, dat de raad die be
sluiten zal weten te nemen, die zullen
ngprobleem, ook voor de toekom!
de leden van de universitaire gemeen-
sohap. De stichting deed dit met over
legging van een rapport, op haar verzoek
samengesteld door prof. dr. P B. Kreuk-
Uit dit rapport blijkt onder meer. dat
niet behoeft te worden gevreesd voor een
aantal niet voldoende gegadigden voor de
woonwijk en dat voor degenen, die om
financiële redenen niet voor een woning
in de woonwijk in aanmerking zullen ko
men, een oplossing door opschuiving el
ders in de stad kan worden gevonden.
Het college is van mening, dat de
woonwijk in alle opzichten zal vol
doen aan de eisen, die een gemeen
schap als de onderhavige aan haar
behuizing stelt, waarbij als vaststaand
naag worden aangenomen, dat deze
gemeenschap bereid is daarvoor de
nodige offers offers bezien in het
licht van de huidige huurveilhoudin-
gen te brengen.
Wanneer de Stichting universitaire a6-
sistentenwijk uitdrukkelijk van mening
:s, dat deze woningen dan ook door een
voldoende aantal woningbehoevende le
den van de wetenschappelijke staf en
door professoren zullen worden betrok
ken behoeft er naar de mening van B. en
W. gelet op het aanvaardbare huur-
peil geen ernstig bezwaar te bestaan
om de voor deze bouw nodige gelden van
gemeentewege te verstrekken.
Kosten
De totale stichtingskosten zullen, na af
trek van de rijkspremie, 4.447.000 be
dragen. De stichting, die niet over geld
middelen beschikt, heeft verzocht te be
vorderen, dat haar een geldlening, onder
verband van eerste hypotheek, tot ge
noemd bedrag wordt verstrekt.
In de raadsvergadering van 15 novem
ber 1956 is besloten een lening tot een
bedrag van 3.000.000 aan te gaan. tegen
een rentevoet van 4V« pet. B en W. stel
len thans voor onder dezelfde voorwaar
den als waaronder de gemeente de lening
destijds heeft aangegaan, deze som geld
aan de stichting ter leen te geven.
In afwachting van het geschikte mo
ment om het restant ad 1.500.000 aan te
trekken, zal dat gedeelte der stichtings
kosten met kort geld moeten worden ge
financierd. Ook het bedrag van de rijks
premie ad ƒ573455 zal moeten worden
gefinancierd tot het tijdstip, waarop dit
ter beschikking wordt gesteld, namelijk
na het gereedkomen van de bouw.
Leids slachthuis in 1956
Uit het jaarverslag van het open
bare slachthuis te Leiden blijkt, dat
in 1956 687 meer slachtingen zijn
verricht dan in 1955, toen aan het
Leidse slachthuis 23.282 stuks vee
werden geslacht. Van deze slachtin
gen werden in 1956 186 stuks volle
dig afgekeurd, hetgeen 39 stuks min
der was dan in 1955. Het aantal kilo's
vlees, dat ter keuring werd inge
voerd, bedroeg 3.114.305 (in 1955:
2.959.654), waarvan 264.141 afkom
stig was uit het buitenland (in 1955:
102.151).
Bij 22 varkens en 78 biggen werd var
kenspest aangetroffen en onder zeven kop
pels schapen en lammeren constateerde
men rotkreupel.
Momenteel staan nog twee trekhonden
ingeschreven, daar twee van de Vier eige
naars die vorig jaar inschreven, hun
hond een andere bestemming gaven.
In de gemeenten Leiden en Oegstgeest
met tezamen 95 slagers werden 1718
controlebezoeken afgelegd; tevens werden
Feest bij meelfabriek
De Sleutels
Zaterdagavond gaf de personeelsver
eniging „M.D.S." van de meelfabriek De
Sleutels haar jaarlijkse feestavond in de
foyer der Stadsgehoorzaal, nu ter gele
genheid van de 23e verjaardag der ver
eniging. De voorzitter, de heer J. C.
Mattaar, opende deze feestavond met
een hartelijk woord van welkom tot de
leden, die in groten getale waren opge
komen om deze verjaardag te vieren. In
het bijzonder heette de beer Mattaar
welkom ir. F. K. T. Beukema toe Water,
directeur der onderneming, die verge
zeld was van zijn echtgenote.
De voorzitter gaf in zijn openings
woord een kort overzicht van de gebeur
tenissen in het verenigingsleven van het
afgelopen jaar. Met enige gevoelvolle
woorden herdacht hij de heer A. de
Koster, oud-directeur van het bedrijf,
alsmede de personeelsleden A. van Es,
J. Bisschop, J. Regeer en L. J. van der
Hulst. Er werden enige ogenblikken
stilte in acht genomen te hunner nage
dachtenis.
Ditmaal was de verzorging van het
programma opgedragen aan de toneel- en
cabaretclub van de personeelsvereni
ging van het departement van justitie te
's-Gravenhage onder leiding van de heer
J. Jonker. Verschillende vrolijke voor
drachten werden afgewisseld met zang
van de „Close Harmony Singers" onder
leiding van Joop Knies. De heer Joop
Jonker praatte de prograr-manummers
met een geestige conference aan elkaar.
„M.D.S." kan op een geslaagde jaar-
feestviering terugzien.
Gemeentelijke aankopen
De gemeente is te koop aangeboden
de woning Middleetegracht 34. B. en W.
achten het bezit van dit perceel, dat aan
sluit op een complex gemeente-eigen
dommen, voor de gemeente van belang.
De koopprijs bedraagt 2600. Voorts kaD
men in he\ bezit komen van enkele per
celen weiland, gelegen nabij de Hoge
Morsweg. tezamen groot 1.76.7.0 ha
f 2 per vierkante meter. De te koop
aangeboden gronden zijn nodig
stadsuitbreiding. De gronden worden
pachtvrij opgeleverd.
1043 controles gehouden bij vleeswarenver-
kopers, restaurants, automatieken enz. Bij
deze inspecties werden 511 kg vlees en
471 kg vleeswaren wegens bederf en 55 kg
vleeswaren wegen ondeugdelijkheid in be
slag genomen. Voorts werd 396 kg vlees,
dat niet ter invoerkeuring was aangebo
den, in beslag genomen.
In een automatiekbedrijf werd 51 kg
kalfsvlees aangetroffen, afkomstig van
frauduleuze slachtingen.
De balans laat een gunstiger beeld zien
dan vorig jaar. De telling sluit met een
nadelig exploitatiesaldo van 2.097,69 op
431.507,42; in 1955 was het nadelig saldo
bij een eindtelling van 418.981,33 groot
76.441,92.
(Xdiyle^JL. -
Jl<xwd /w Zo otinZZ oéaZ ZuZ
/husiJtfZ X* £xov /youxxwx AZO/ /VA&Z
jLe&Z ttw t/fro* cu.
/yyi4 tlst/j&ZovU, oO Zt AVOSXHW,
ZcZ Z-vf Zü/Zvow cZocC J?
ZoowZ Zc ZlZ ■iy
jt<w IA/ *-
I/ZAAZ IA, AZoi* />njZ
JbuZZuVodsA, - ioOs&Of*
faUZtsorjL Avt&AAsOA&hwC ts) ja Ovro
tswJhroZjtio/ aneZto, f. jo Jy
Gronheid
V/H fy flcjvjit iïcrösisrroOuiZZ /8
Maandagmiddag om twee uur komt de
gemeenteraad van Leiden in openbai
vergadering bUeen. De agenda vermeldt
onder meer de volgende punten:
benoeming lerares in de plant- en dier
kunde aan de gemeentelijke h.b.s. voor
meisjes met 6-iarige cursus en afdeling
middelbare meisjesschool; benoeming v;
een lid van het bestuur van de vereni
ging tot bevordering van de bouw
werkmanswoningen; voorstel inzake het
verlenen van ontslag aan twee leerkrach
ten bij het openbaar lager onderwijs;
voorstel inzake het beschikbaar stellen
van gelden voor het aanschaffen
meubilair voor de Inrichting van twee
houten hulplokalen bij de gemeentelijke
h.b.s. voor meisjes met 6-jarige cursus er
afdeling middelbare meisjesschool; pre
advies op het verzoek van het bestuur
van de stichting room-katholieko scho
len om medewerking voor het aanschaf
fen van meubilair ten behoeve va:
school voor uitgebreid lager onderwijs
aan het Vrouwenkerkhof; preadvie
het verzoek van het bestuur vai
geref. schoolvereniging om medewerking
voor het aanschafte n van twintig ban
ken ten behoeve van de school voor
gebreid lager onderwijs aan de Hoog
landse Kerkgracht; voorstel tot het
1957 beschikbaar stellen van gelden ter
gedeeltelijke dekking van de kosten
een schoolrijpheidsonderzoek. in te stel
len op de o.l. school aan de Ha'
straat; preadvies op het verzoek van
aantal inwoners om tegemoetkoming in
de kosten van vervoer, verbonden aan
het bezoeken van de Mytylschool te Lei
den door hun kinderen; voorstel Inzake
beschikbaar stellen van gelden voor
verstrekken van kleding aan schoolgaan
de kinderen voor 1957; voorstel inzake
Meer dan honderd stukken
Beide exposities in pedagogisch en
kunsthistorisch opzicht van
groot belang
DE MODELLEN, afbeeldingen, foto's en documenten, samen de Shake-
speare-tentoonstelling vormend, staan en liggen, wat verlaat door
het oponthoud in Antwerpen, thans in één van de Lakenhal-zalen, syste
matisch, overzichtelijk en in prettige afwisseling uitgestald. Voor een ge
zelschap van genodigden, onder wie vertegenwoordigers van het Leids
Academisch Kunstcentrum en onderwijsinstellingen, spraken, ter oriën
tering, de heren J. N. van Wessem, directeur van het museum, en H. Paget
en Ronald Crichton, resp. vertegenwoordiger in Nederland en hoofd van
de documentaire afdeling van het British Council (Londen).
Dr. J. M. Roosensehoon, chef van de af
deling onderwijs, bekende in zijn dank
woord, de Britten om het historische be
zit van een figuur als Shakespeare te be
nijden. Zijn dramatis personae spreken de
mens van onze tijd nog volkomen aan en
zijn uit het spraakgebruik zelfs niet meer
weg te denken. Ook ten opzichte van de
heren prof. dr. A. G. H. Bachrach, hoog
leraar in de Engelse taal en letterkunde,
en Jos. de Gruyter, directeur van het
Groningse 'museum, toonde hij zich erken-
SCH00LARTIKELEN
Demmenie
Haarlemmerstroat169
Hervormde ziekendag in Staalwijk
wordt door N.C.R.V. opgenomen
De Hervormde wijkgemeente „Staal
wijk" houdt op vrijdag 21 juni aanstaande
haar vierde ziekendag. Op deze dag wor
den zieken, invaliden en bejaarden, die
aan huis gebonden zijn, uit hun dage
lijkse milieu naar het kerkelijke wijkcen
trum gebracht om daar in gemeenschap
met anderen te worden gesterkt in het
geloof in die Heer, Wiens hart in de
Leiden krijgt lening
van f3.077.700
De Bank
heeft de gei
>r Nederlandse Gemeenten
:nte Leiden een geldlening
een bedrag van f 3.077.700
honderd procent,
pet., halfjaariyks te voldoen
af te lossen in ongeveer geiyke jaariykse
termijnen gedurende dertig Jaar.
Het leningsbedrag zal in zeven termij
nen beschikbaar worden gesteld en wel
zodanig, dat 37% procent van de lening
wordt opgenomen in 1957 en 62% procent
in 1958. Hiervoor is een bereidstellings-
provisie verschuldigd van twee procent
van de in 1957 op te nemen bedragen
en van 2% procent van de in 1958 beschik
baar komende termijnen, alsmede "fe
procent voor de kosten van de bank.
Extra-aflossing is gedurende de gehele
looptijd niet toegestaan.
Apparato, 10 jaar, gaf
feestavond
Zaterdagavond zette de personeelsver
eniging Apparato van de Leidse Appara-
tenfabriek de feestelijkheden ter gelegen
heid van het tienjarig bestaan voort met
een feestelijke bijeenkomst in het Anto-
niusclubhuis aan de Mare. Voorzitter
P. Spierings opende met een woord van
welkom waarna de heer I. de Wolf na
mens de leden hem een nieuwe voorzit
tershamer aanbood.
Het programma werd verzorgd door het
Residentiecabaret Mozaïek onder het
motto „Eens even neuzen". Het dient ge
zegd, dat alle medewerkenden er in ruime
mate toe hebben bijgedragen, dat de
mensen van Apparato een prettige avond
hebben gehad. Het muzikale gedeelte
van de avond werd eveneens goed ver
confrontatie met de ziekte en het gebrek
in het bijzonder bewogen was.
's Morgens wordt in het wijkgebouw
aan de Herenstraat het heilig avondmaal
gevierd. Aan het begin van de middag is
:en gemeenschappelijke maaltijd en
daarna volgt de middagrust. De dag ein
digt met een dagsluiting.
Via het blad voor predikanten, ouderlin
gen en andere Gemeentewerkers Woord
en Dienst heeft de Ned. Chr. Radio-Ver
eniging kennis genomen van het bestaan
van deze ziekendag. Op verzoek van de
redactie van dit blad schreef de wijk-
predikant, ds. Kloek, er namelijk een arti-
over. Het gevolg van een contact tus-
de N.C.R.V. en de kerkeraad van de
wijkgemeente „Staalwijk" is nu, dat deze
omroepvereniging op 21 juni opnamen van
de ziekendag zal maken voor uitzending
op een later tijdstip in de rubriek voor
zieken „Onder de hoogtezon".
Feestavond kraamcentrum
Het Groene Kruis
Het kraamcentrum van Het Groene
Kruis te Leiden vierde een feest mede
ter gelegenheid van het feit, dat de da
mes Jo van der Meij, Cobi Stouten en
Tiny de Zwijger het feit herdachten, dat
ze tien jaar geleden hun diploma als
kraamverzorgster behaalden Mevrouw
KapaanFilippo slaagde voor haar di
ploma. De voorzitter, burgemeester
Van Diepeningen van Leiderdorp, over
handigde de jubilerende dames een boek
werk en een enveloppe met inhoud. De
collega's boden bloemen aan aan leiding
en jubilerenden.
De andere kraamverzorgsters hadden
al maanden tevoren gewerkt aan een on
derhoudend programma. Vooral de hoe-
denshow viel in de smaak. De tractatie
ontbrak niet. Een pianist zorgde voor de
muzikale omlijsting. Deze avond getuig
de van de zeer goede verstandhouding
tussen bestuur, leiding en personeel.
Bestiuirftvacature
Het bestuur van' de vereniging tot be
vordering van de bouw van werkmans
woningen heeft ter voorziening in de
vacature ontstaan door het bedanken
van de heer mr. P. A. van Toorenburg,
de volgende aanbeveling bij de raad \an
Leiden ingediend: 1. mr. D J. Gorter., 2.
mr. H. Burgersdijk.
telijk. Prof. Bachrach gaf zich veel moeite
bij de voorbereiding van de Shakespeare-
expositie, Jos. de Gruyter bij die van de
moderne Groninger schilders. Maar deze
laatste vallen onder een ander chapiter,
Beide tentoonstellingen zijn, elk voor zich,
in kunsthistorisch en ook in pedagogisch
opzicht van groot belang. Onze toneel
medewerker zal over de eerste zeker nog
een gedetailleerd overzicht schrijven. Wij
zullen trachten het over de Groningers te
doen.
Het beoordelen van eigentijdse, althans
zeer recente schilderkunst is geen gemak
kelijke taak. Men loopt daarbij de kans,
öf te abstract óf te persoonlijk te worden.
In het eerste geval dreigt het gevaar van
onverstaanbaarheid, in het tweede dat
van oneerlijkheid tegenover de bedoelin
gen van de kunstenaar. Algemene esthe
tische normen kunnen meestal bezwaar
lijk worden gehanteerd, voornamelijk om
dat de beschouwer tegenover deze kunst
geen voldoende afstand kan nemen. Een
kritiek moet dus wel voor een zeer be
langrijk deel bestaan in het weergeven
van de indruk, die het werk op de criticus
jiersoonlijk maakt. Het ene doek zal hem
dan veel sterker aanspreken en zelfs in
nerlijk beroeren dan het andere; hij zal de
neiging tot prijzen en afwijzen in zich voe
len opkomen, ofschoon hij zich bewust is,
daaraan niet dan na langdurige beschou
wing te mogen toegeven. Voor een andere
beoordelaar kunnen de verhoudingen mis
schien weer geheel anders liggen. Boven
dien, al zou een werk zo goed als unaniem
worden veroordeeld, wie zal zeggen, dat
het
halvi
esthetisch voortreffelijk zal worden aan
vaard? Uit deze onvaste, roerige over
gangstijd kan immers een geheel nieuwe
kunstbeschouwing tot geldigheid komen.
Medewerking
Op deze tentoonstelling wordt men ge
confronteerd met meer dan honderd schil
derstukken, etsen en tekeningen van
kunstenaars uit het Groningse land, het
land van de felle contrasten, nuchterheid,
het zware levensritme en de tongval, die,
naar het woord van de dichter Hendrik
de Vries, „herinnert aan overmatig pedaal-
gebruik bij een pianoforte". Van 1918 af,
toen de Groningse kunstkring ,,De Ploeg"
werd opgericht, is uit dit land onder de
„wolkenluchten, voortgedreven door de
stage, krachtige wind van de Waddenzee'
dit land van de „zelfbewuste, rechtlijnige
dorpshuizen, machtige boerderijen
wilde koren- en koolzaadvelden" een
heel eigen kunst voortgekomen. Zó zegt
T. .1. E. M. de Wilde het in de inleiding
van het met abstracte kladders verluchte,
wegwijs makende programma.
Het heeft lang geduurd, eer het
werk van deze schilders de Groningse
grenzen overschreed en de grote reis
naar „Holland" aandurfde. Maar
dank zij de medewerking van vele
particulieren-bezitters, enkele schil
ders zélf en niet in het minst die van
de heer Jos. de Gruyter, die uit zijn
museum ervoor afstond is een ver
zameling gevormd, bestemd om ook
andere gebieden van Nederland met
de Groningse picturale kunst te doen
kennismaken. Na Venlo en Breda
gewerd thans Leiden dit voorrecht.
Zij, die in de schilderkunst belang
stellen, een open oog en een ontvan
kelijke ziel voor de nieuwe uitdruk
king van ideeën en gevoelens bezit
ten en getroffen worden door verhou
dingen van vorm en kleur, zullen zichtig gestemd. Zo
niet gemakkelijk van dit Groningse
werk kunnen losmaken. Misschien
niet reeds bij de eerste aanblik, maar
dan toch bij nadere beschouwingen
worden vele van deze doeken spre
kendOok wie de vorm of de kleuren-
groepering, waarin de mededeling is
vervat, in een aantal gevallen primi
tief, lelijk of barbaars mocht vinden,
zal deze expressieve werking niet
kunnen ontkennen.
pressionism e
Er zijn onder deze schilders expressio-
nisten-door-alles-heen, die om geen her
kenbaarheid, luciditeit en evenwicht
maalden, maar vlammende kleurvlakten,
felle strepen op het doek wierpen. Ande
ren hielden het verband met de werke
lijkheid, of zoals zij die zagen. Dat zijn de
naturalisten, die geboeid door de Groning
se mens, deze voorstelden, zoals hij ovei
zijn vette, bonkerige land gaat. er mei
lichaam en geest deel van uitmakend.
De abstracten, de schilders van de vlak
ken en stippen, de expressionisten van de
tweede dimensie, ontbreken in Groningen
niet. Men vindt er voorbeelden van in het
werk van Wobbe Alkema, die zich in la
tere jaren uit „De Ploeg" terugtrok, om
dat hij zich er niet meer in thuis gevoelde.
Drie „Composities" uit de allerlaatste tijd
getuigen van de behoefte, zijn medede
lingen in strenge vorm rechtstreeks, bui
ten de werkelijkheid om, over te brengen.
De nu reeds twee en zeventigjarige Jan
Altink heeft vooral het Groningse land
schap lief. Uit zijn „Koopvrouw op land
weg" en „Dijk langs het Reitdiep" (1925,
1927) spreekt reeds de mildheid van
en ook de vodfkeur voor de sfeer boven
de bewuste stilering. Zijn groei naar
gevoelig naturalisme schijnt in „Bos met
vijver" voltrokken.
Siep van den Berg (geb. 1913). als huis-
sohilder begonnen, kreeg zijn opleiding bij
Altink. Hij wendde zich juist van het na
turalisme af, verwierp het creëren van
sfeer en zocht zijn ideaal in stilering door
meetkundige figuren. Zijn „Vogels" (1955),
een vrij omvangrijk doek, moet men dus
niet als een abstract werk zien, al gevoel
den wij persoonlijk geen behoefte aan
deze „programmatische" toelichting bij
dit werk, dat ons in menig opzicht boeide.
Mevrouw Fie van den Berg-Wcrkman is
vertegenwoordigd met een „Kinderpor
tretje" en „Tulpen" (resp. in Siberisch
krijt en O.l. inkt en penseel). Deze ree
werken, met persoonlijk cachet, spreken
de bedoeling van de kunstenares voldoen
de uit, vooral als men weet, dat zij aan
Groningse kinderen les geeft in „vrije
expressie".
Een zoeker naar onontgonnen gebieden
der uitdrukking was de vader van me
vrouw Van den Berg, de vlak voor de be
vrijding door de Duitsers gefusilleerde
Hendrik Nicolaas Werkman. Deze veel
zijdige kunstenaar was, behalve dat ook
drukker en typograaf. Zijn experimen
teerzucht uitte zich, onder meer, in he
„schilderen" door middel van zetmateriaal
en drukkersrol. Een fijne geest, met eer
enorme fantasie en voorname uitbeel
dingskracht, bezat deze kunstenaar. Jam
mer dat welhaast de helft van zijn
verbrand is. Wat men hier van hem ziet,
is sterk afwisselend van genre en aspect.
We noemen zijn „Blauw en goudbruin
paard", één van de schoonste stukken
de gehele expositie (1937), de mooi belijnde
en expressieve „Voerman" (1923), het
boeiende kleuren gerealiseerde „Stilleven
met radijsjes" (1932). Bijna ongeloofwaar
dig hangt naast „Voerman" het (uit het-
zelfde jaar afkomstige) vertrokken, rom
melige „Stadsgezicht met sneeuw".
Jan Wiegers, oprichter van „De Ploeg"
door de Duitser Kirchner geïnspireerd er
op gang gebracht, schilderde aanvankelijk
sterk sensitief, zoals zijn realistische, bijna
vermakelijke „Intérieur bohémien"
de twee halfbeschonken, versufte drinkers
en de tot groteske afmetingen uitgegroei
de dansers aantoont. Zijn laatste werken
(„Ameland" en „Winsumerweg") bewijzen
nog sterk gegroeide zelfver
vermogen tot overtuigende
Griezelig
Enkele kunstenaars moeten we,
omdat ze onbelangrijk zijn, maar vanwege
de ons toebedeelde ruimte, stilzwijgend
voorbijgaan. Eerlijk gezegd hebben ons dc
verwarde kleurensproeiing, de vervagen
de, vervloeiende lijnen, de bizarre figuren
Jacob Gerard Hansen niet aandach-L
i enkele kerk als
het beechikbaar stellen van gelden voor
het maken van een staantribune op het
gemeentelijk sportterrein aan de Haar
lemmerweg; voorstel om te bepalen, dat
de vaststelling van een uitbreidingsplan
en een herziening van het uitbreidings
plan. vastgesteld bij raadsbesluit van 6
november 1933, zoals dit sedert is gewij
zigd. wordt voorbereid, één en ander
met betrekking tot het gebied, begrensd
door de Hoge Rijndijk, de Zijlsingel, de
Lage Rijndijk en het Rijn-Schiekanaal;
voorstel inzake het beschikbaar stellen
van gelden voor het bouwrijp maken van
terreinen, de aanleg van een gedeelte
weg en de aanleg van een speelplaats,
één en ander in plan Noord VI; voorstel
inzake het beschikbaar stellen van gel
den voor het ophogen vin terreinen, ge
legen in de Bo6- en Gasthuispolder, de
Marcdijksepoldor en de Stadspolder;
voorstel inzake het aankopen van de wo
ning Middelstegrach/t 34; voorstel inzake
het aankopen van gronden, gelegen nabij
de Hoge Morsweg: herstemming over
het voorstel van de heer J. van Iterson.
luidende: „Ondergestekende stelt voor,
dat uit het ontwerp-besluit no. 158 wordt
gelicht 8e onteigening van het gedeelte
van het kadastrale perceel sectie Q, no.
489 (jo. 6-van het grondplan, groot 3.03
are; voorstel tot voorlopig goedkeuren
van een plan tot onteigening van eigen
dommen. die zijn gelegen in de Meerbur
gerpolder en begrepen in het goedge
keurde uitbreidingsplan ..Leiden—Meer
burgerpolder"; voorstel tot het wijzigen
van de begrotingen van de gemeente en
van enige takken van dienst voor de
dienstjaren 1956 en 1957; voorstel inzake
het beschikbaar stellen van gelden voor
de vernieuwing van een stoomafstands-
leiding op het terrein van de inrichtin
gen Endegeest c.a.; voorstel inzake be-
oerking van de uitbetaling van ten laste
van de gemeente komende pensioenen,
alsmede verhoging van die pensioenen
met een algemene toeslag, één en ander
in verband met de inwerkingtreding van
de algemene ouderdomswet.
Excursie Vola naar
Hooglandse kerk
Ter gelegenheid van haar dertig
jarig bestaan organiseerde de V.O.
L.A. een excursie naar de Hooglandse
kerk. Ongeveer vijftig deelnemers
verzamelden zioh zaterdagmiddag op
het plein voor de kerk voor e^n tocht
door het gebouw en over de steigers.
De architect, de heer P. v. d. Sterre,
leidde de excursie en vertelde iets over de
kerk. Deze ligt op de punt van een weard-
eiland, waarop ook de Burcht is gelegen.
Om de Burcht vormde zich een kleine
nederzetting en langzamerhand werd de
behoefte gevoeld aan een kerkje.
In 1314 begon men met de bouw. Eerst
was de kerk een appendix van de kerk in
Leiderdorp; spoedig werd ze een parochie
en iets later een kapittelkerk. In het ein
de van de vijftiende eeuw begon men me*
de bouw van een grote kerk.
De heer Van der Sterre lie* de vorm
van het bouwwerk zien en maakte de aan
wezigen er opmerkzaam op, dat de bouw
niet voltooid is. Voorts werd nagegaan
welke material en werden verwerkt en be
werkt.
Na de tocht door het gebouw werd ln
twee groepen een beklimming van de stei
gers ondernomen. De deelnemers bekeken
wat reed6 is gerestaureerd en wat nog
gedaan moet wórden.
Restauratie gegund
'Het architectenbureau ir. H. A. van
Oerle en J. Schrama te Leiden en de
architect M. J. J. van Beveren te
Middelburg hebben namens het be
stuur vam de Bibliotheca Thysiana de
restauratie van de Thysius-bibldo-
theek op de hoek van het Rapenburg
de Groenhazengracht na onder
handse aanbesteding gegund aan de
laagste inschrijver, K. Burgy te
gtigeest, voor een bedrag van
52.239.
Botsing Sophiastraat-
Julianastraat
Zaterdagavond omstreeks acht uur ver
leende de 22-jarige motorrijder D. O. op
het kruispunt SophiastraatJulianastraat
geen voorrang aan een personenauto. Het
gevolg was een botsing, waarbij de motor
rijder zodanig gewond werd dat hij met
een schedelbasisfractuur naar het acade
misch ziekenhuis moest worden vervoerd.
Prinses-Irene-school
Vermeld dient nog te worden, dat de
Hervormde Prinses Ireneschool aan de
Van Vollenhovenkade vrijdagavond bij de
Avondvierdaagse als wandelgroep het
eerst binnenkwam. Deze groep bestond
uit achttien leerlingen en stond onder lei
ding van de heer B. J. de Klerk.
Baldadigheid in Leidse
Hout
In de nacht van zaterdag op zondag zijn
in de Leidse Hout bijna alle banken om
vergegooid.
een open van buiten nog gave ruïne, een
geheel Stitswerd te verbeelden (de rest
moet men uit de klcurenwarreling raden),
lijkt ons op het griezelige af. Wat de
„Huisschilder" teweeg brengt, is trouwen»
voor ons evenmin acceptabel. De „Bloeien
de elzeboom" demonstreert echter een uit
bundige kleurenweelde, die men wel, on
danks alles, moet bewonderen.
Van Jan G. Jordens hebben we het
scherp geprofileerde „Coosje" (1924) en
het geheel anders geconcipieerde „Vos
bergen", met de prachtige, warme kleu-
rencompositie, met vreugde bekeken. Jor
dens latere werken tonen een naar het
cubisme en Miró zich wijzigende opvat
ting.
Ten slotte: Johan Dijkstra met, onder
tien andere stukken, een emotioneel „Ne
gerportret" en een, ln harde kleuren en
scherpe contouren opgezet „Boerderijtje",
Ruurd Elzer met „Peruaanse vaas" en,
vooral niet te vergeten, de naar Spanje
aangetrokken (en daar thans ook geves
tigde) tekenaar-met-penseel, crayon-en-
pen. Hendrik de Vries; zijn beweeglijke,
zelfs geagiteerde lijnen vormen van een
warm leven bezielde figuren.
De belangrijke expositie is geopend tot
7 juli.
Joh. van Wolfswinkel
