Misschien tóch mogelijk een
aantal molens te behouden
Kinderkoorklasse voerde twee
zangspelen uit
Migratie kan bijdrage zijn
voor de vrede
Leids Excelsior gaat elfde
lustrumfeest vieren
3
WOENSDAG 29 MEI 19S7
Molenschoon rondom Leiden bedreigd
ACÜNDA VOOR LEIDEN
Woensdag
Pieterskerk, 7.30 tot 8 uur: avondgebed.
Gymnastieklokaal Kaasmarkt 1, 8 uur:
aarvergadering Geref. schoolvereniging
Gebouw Prediker. 7 30 uur: Bouwfonds-
Actie-Comité Prediker.
..Deining om de dorpsdokter" door de to
neelvereniging „Het Zijlkwartier" te Lei
derdorp en ingebruikneming nieuwe stoe-
Stadsgehoorzaal. 8.30 uur: feestavond
A.S.C.
Lakenhal. 8.15 uur: concert door het ka
merorkest van het studenten-muziekge
zelschap „Sempre Crescendo" o.l.v. de
E. Poslawsky. werken van Telemann.
Bach. Purchell. Geminiani en Honneger
Telderskade. 4 uur: eerste-steenlegging
Geref. school voor g.l.o. door dokter J.
de Bruyne.
egstgeest: gemeentehuis, 8 uur:
gemeenteraadsvergadering.
Donderdag
Eerste Groenesteeg 16, 8 uur: evangell-
aticbijeenkomst Baptisten Gemeente,
evang. W. C. Malgo uit Zwitserland.
Den Burcht, 2 uur: „Spelevaartfeest"
volksdansgroep Nieuw-Holland Leiden.
Papenstraat, 8 uur v.m.: afdeling Lel
den Ned. Chr. Reisvereniging, vertrek
zoor autotocht naar Harderwijk, Lelystad
;n Veluwe.
Vrijdag
Eerste Groenesteeg 16, 8 uur: evangell-
satiebijeenkomst Baptisten Gemeente,
evang. W. C. Malgo uit Zwitserland.
Rchoboth, 8 uur: afdeling Leiden Ned.
Christen-vrouwenbond. J. Vink te Kat
wijk aan Zee over de Ned. balladen.
Zaterdag
Eerste Groene steeg 16. 8 uur: evangell-
satiebijeenkomst Baptisten Gemeente,
evang. W. C. Malgo uit Zwitserland.
Antoniusclubhuis Mare, 7.45 uur: gym
nastiek - en schermvereniging Excelsior,
feestavond 55-jarig bestaan.
Antoniusclubhuis Mare, 3.30 tot 5.30 uur:
gymnastiek- en schermvereniging Excel
sior. receptie en huldiging bestuur ter ge
legenheid van 55-jarig bestaan.
Ingang Oud Poelgeest te Oegst-
leest. 2.30 uur: afdeling Leiden Kon.
Ned. Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde,
excursie onder leiding van J. Vermande.
Antoniusclubhuis, 2.30 uur: Maatschap-
)ij voor Toonkunst te Leiden, uitvoering
operetteklassen van Leiden en Oegstgeest.
Jacobazaal. 8 uur: afdeling Leiden Ver
eniging van Gerepatrieerden voor Leiden
in omstreken, feestavond.
Station, 2.15 uur: afdeling Leiden Ned.
Chr. Reis-Vereniging. vertrek per gele
tram voor wandeling door Raaphorst.
Steenschuur 19a, 2.30 uui
laar de Lode wij kskerk. voo
Ten toons tc II ineen
Prentenkabinet Leidse unl
nel tot 15 juni van 2 tot 5 uur
fid"
Rijksmuseum voor volkenkunde, tot
oktober: tentoonstelling „Mens in minia
tuur? De wereld van het poppenspel".
Universiteitsbibliotheek Rapenburg, to
Juni: tentoonstelling over Linnaeus.
„Vier gra-
Steei in 't gezin
De Nieuwe Leidsche" er in I
Ssst...
eksgeheim! Steek
maar eens op.
't Kan er best af
want IBIS shag
(in 3 smaken
verkrijgbaar) draait
lekker uit
In cellofaan
verpakt
Een dokter nodig
De dienst van de huisartsen wordt
vanmiddag 12 uur tot donderdagavond
waargenomen door de dokters Jasperse,
Stoffers, Wydicks. Van Alphen en De Ja
ger
Welke apotheek
De avond- en nachtdienst van de apo
theken te Leiden en Oeg6tgeest wordt
waargenomen door de apotheek Boekwijt.
Breestraat 74, tel. 20552, de Haven-apo
theek, Haven 18, tel. 20085, en de apotheek
te Oeg6tgeest, Wilhelminapark 8, telef.
26274. Morgen, Hemelvaartsdag, is van
's morgens 8 uur tot 's avonds 12 uur al
leen geopend de apotheek Boekwijt.
Bepaalde voorstellen vragen
nadere overiveging
F)E VERENIGING De Hollandsche Molen voert een hardnekkige strijd
voor het behoud van molens in het poldergebied ten noordoosten van
Leiden, die dreigen te worden afgebroken in verband met de aanleg van
Rijksweg 4a en het ruilverkavelingsplan Oud-Ade. Men betwijfelt ten
sterkste, of de Cultuurtechnische Dienst, die ruilverkaveling en een betere
afmaling van het grondwater noodzakelijk acht voor verhoging van de
opbrengst van de cultuurgronden, wel zoveel mogelijk tracht de wind
molens in het nieuwe plan een taak te laten blijven vervullen. In beschou
wingen ter verdediging van het standpunt van de CTD zou namelijk een
onjuist beeld worden gegeven van de mogelijkheden en de capaciteit van
de Oudhollandse windmolen.
Zoals wij al eens eerder hebben geschre
ven, heeft de Cultuurtechnische Dienst
een open oog voor de verdiensten van de
windmolens en voor hun belangrijke func
tie in het landschap. Volgens de CTD zou
een onverbeterde windmolen echter niet
meer dan 1.5 tot 2 m3 per minuut per hon
derd hectare polderland aan water ver
zetten, welk cijfef bij mechanische bema
ling daarentegen 8 tot 10 m3 per minuut
per honderd hectare bedraagt. Verder zou
een verbeterde windmolen (met stroom-
lijnwieken en dergelijke) 4m3 per mi
nuut per honderd hectare water kunnen
verwerken.
Tegen deze bewering nu trekt De
Hollandsche Molen felvan leer en
ook de heren ir. W. Koster en ir. A.
G. Bruggeman van de Provinciale
Waterstaat van Zuid-Holland zijn het
niet met de onderhavige zienswijze
eens. Aan de hand van uitvoerige be
rekeningen tonen deze onpartijdige
deskundigen aan, dat de door de CTD
genoemde cijfers een geheel verkeerd
beeld van de werkelijkheid geven. De
gemiddelde capaciteit per maalperiode
bedraagt wel 8.5 m3/min. per honderd
hectare. En bij behoorlijke wind blijkt
deze zelfs nog hoger te zijn.
Hoewel er veel in het standpunt van de
CTD is, dat door De Hollandsche Molen
kan owrden gewaardeerd, onder meer
'het aangeven van de mogelijkheid
enkele molens te behouden door toepas
sing van de wet Bescherming Water
staatswerken in Oorlogstijd, worden er
toch ook conclusies getrokken, waarmee
de vereniging het totaal oneens is. Men
stoot zich bijvoorbeeld aan de opmerking,
dat 't uit landbouwkundige overwegingen
noodzakelijk is de nog bestaande windbe-
raaling en dus het overgrote deel van dc
nog bestaande Oudhollandse molens te
vervangen door bemaling met elektrische
energie.
De molenbeschermers vragen zich af
waarom de molens niet kunnen worden
bijgestaan door een hulpgemaal, vooral
nu is gebleken, dat 't met de capaciteit van
windkrachtwerktuigen heus nog wel mee
valt.
Men meent stellig, dat het mogelijk moet
«ijn méér molens aan de toekomstige be
maling te laten meedoen dan de CTD zich
heeft voorgesteld.
Wat nu?
De vereniging De Hollandsche Molen
stelt zióh in het extra-nummer van haar
orgaan, dat geheel aan deze kwestie is ge
wijd, de vraag, wat haar thans te doen
staat. Wanneer men aanneemt, dat van de
16 molens niet 5, zoals oorspronkelijk door
de CTD bedoeld, maar 1 of 2 minder be
hoeven te verdwijnen, dan zou dit beteke
nen dat nog 3 molens in stand moeten
worden gehouden ten koste van een jaar
lijks nader bij te passen bedrag in de ex
ploitatiekosten.
Het is logisch, dat de grondeigenaars en
grondgebruikers niet bereid zullen zijn
zich jaarlijks extra-kosten te getroosten
terwille van het in gebruik houden van
een windmolen inplaats van een mecha
nische bemaling. Men heeft berekend, dat
deze kosten ongeveer 1000 per jaar per
molen zullen bedragen.
De vereniging kan zich voorstellen dat
een direct belanghebbend gemeentebe
stuur in dit verband zou willen subsidië
ren met een jaarlijks bedrag, dat afhan
kelijk is van het voor zijn gemeente daar
bij betrokken belang en van het aantal
Wanneer in de gemeenten Al'kema-
de, Leiderdorp, Koudekerk en Wou-
KANTOOR
BENODIGDHEDEN
"bemmenie
Haarlemmerstraat 169
brugge per jaar 5 cent per inwoner
zou worden besteed, betekent dit een
bedrag van f 850 per jaar. Als Alphen
aan den Rijn en Warmond als minder
rechtstreeks daarbij betrokken ge
meenten een subsidie verlenen van
3 cent per inwoner (f780 in totaal)
en de gemeente Leiden eveneens
bij het behoud van de desbetreffende
molens betrokken uit een oogpunt
van toerisme en recreatie steunt
met 2 cent pe» inwoner, dan zou dit
een bedrag van f 1800 per jaar uit
maken, waardoor in het geheel een
jaarlijkse subsidie van f 3430 voor de
instandhouding van de molens, die nu
gedoemd zijn te verdwijnen, is ver
zekerd.
Schoonheid
Het gebied ten noordoosten van Leiden
is één van de mooiste molenlandschappen
van Nederland. Het bestaat uit kleine
polders, waartussen zich talrijke natuur-
Het behoud van de molens on
der de rook van Leiden is een
pleidooi waard.
lijke waterlopen kronkelen, die de streek
een bijzondere bekoring geven.
Nu is het duidelijk, dat schoonheid en
recreatie in bepaalde gevallen voor eco
nomische belangen moeten wijken, doch
niét, dan nadat alle mogelijke moeite is
gedaan een combinatie van deze twee el
kaar vaak tegenstrijdige grootheden te
bewerkstelligen.
Deze zaak is in ieder geval belangrijk
genoeg haar in het licht van de door de
Hollandsche Molen naar voren gebrachte
opmerkingen nog eens nader onder de
loep te nemen. Elke redelijke mogelijk
heid de molens in de omgeving van Leiden
draaiende te houden, moet met beide han
den worden aangegrepen.
Leidsch Muzieklyceum Oegstgeest
TN HET St. Willibrordusgebouw te Oegstgeest voerde de kinderkoorklasse
van het Leidsch Muzieklyceum twee zangspelen op. De directrice,
mejuffrouw E. H. C. Westendorff, gaf eerst voor het gesloten doek enkele
toelichtingen. Het eerste spel, „Mariekes speelgoed" (E. J. van den Broecke-
de Man) zou door de kleuters van vier tot acht jaar ten tonele worden
gebracht. Mejuffrouw Westendorff noemde deze opvoering een experi
ment. Het kost immers zeer veel tijd en inspanning om die piepjonge jeugd
op zo'n voor haar geweldig gebeurenvoor te bereiden. En dan, na al dat
beredderenis men nóg geenszins zeker van de goede afloop.
Jan Bata voor Leidse studenten
OP EEN VERGADERING van de Nederlandse Studenten-Raad, die
gisteren in de Leidse studentensociëteit Minerva te Leiden werd
gehouden, heeft de heer Jan Bata een voordracht gehouden over de
migratie der mensheid, die een grote bijdrage zou kunnen leveren tot de
wereldvrede. De heer Bata, een telg van het beroemde schoenfabrikanten
geslacht, vatte het wereldprobleem als volgt „in a nutshell" samen: Land
zonder mensen enerzijds en mensen zonder land anderzijds scheppen een
situatie, die naar oorlog moet leiden.
Het is meegevallen. Dat zal wel in de
eerste plaats voor de ijverige, uit haar
verdekte opstelling onverpoosd aanmoe
digende en steunende directrice, een pak
yan het hart zijn geweest.
Het gegeven is eenvoudig. Marieke, die
Gymnastiek en schermen
Oprichter Kettenis hoopt het feest
iveer mee te vieren
MAANDAG 3 JUNI A.S. zal het 55 jaar geleden zijn, dat de heren
v. d. Broek, Galjaard, Kettenis, Plu en Van Stralen het besluit namen
om een gymnastiek- en schermvereniging op te richten, waaraan zij de
naam Excelsior gaven. Het kostte hun veel moeite een oefengelegenheid
te vinden, doch toen hierin was voorzien, togen de leden van de pasgeboren
club ijverig aan het werk. Op 7 mei 1904 trad de vereniging reeds met
succes op en dat dit vruchten afwierp, bewees de adspirantenafdeling, die
in datzelfde jaar nog kon worden opgericht.
Het aantal leden en de kwaliteit van de
oefenstof stegen voortdurend. Zo ver
overde de heer J. J. Kettenis, de huidige
penningmeester, een internationale me
daille: Schoonheid Colonne Langestok.
Enige jaren later werd deze tak van sport
vervangen door het schermen op sabel en
degen. Ook hier werden fraaie resultaten
Helaas werd de eerste wereldoorlog
spelbreker en maakte de vereniging een
slechte periode door. Na 1918 ging het
weer opwaarts. Moeilijkheden zijn het be
stuur en de leden niet gespaard gebleven.
Voor de uitvoering die in 1933 gegeven
zou worden hebben alle leden een jaar
lang elke week een dubbeltje (destijds
meer waard dan tegenwoordig) afgedra
gen om de kosten van deze avond te dek
ken. Na de wereldoorlog ontstond door
de sportuitwisseling met Gent interna
tionaal contact en de resultaten van de
heren waren verdienstelijk.
Trol*
Op het ogenblik telt de herenafdeling
62 leden, een aantal waarop het bestuur
trots is. De wedstrijdploeg telt jonge
veelbelovende turners die alles op alles
zetten om hun oudere makkers op spor
tieve wijze voorbij te streven.
Excelsior is een vereniging, bruisend
van leven.
Daarom ook is dit elfde lustrum een
bijzonder lustrum. Héél de vereniging is
in feeststemming, omdat zij een van haar
noeste werkers wil danken voor zijr
beid. De aandacht is ditmaal gericht op
de heer J. J. Kettenis. Hij, een der op
richters en van die eerste dagen af be
stuurslid, is een van de pijlers waarop
Excelsior nog rust. In de loop der jaren
heeft hij voor vele moeilijkheden eer
lossing weten te vinden. In de begintijd
was hij één der grootste propagandisten
door zijn successen bij gymnastiek-
schermwedstrijden.
In 1912 werd de heer Kettenis tot
ste penningmeester gekozen. Hij heeft
zich die plaats waardig getoond. Altijd
werd hij bij bestuursverkiezingen met
grote meerderheid van stemmen herko
zen. Het getuigt ervan, welk een groot
vertrouwen er in hem gesteld werd
wordt! Reeds in 1919 werd hij erelid
Excelsior.
Bij het gouden jubileum der vereniging
werd de heer Kettenis door het Konink
lijk Nederlands Gymnastiek Verbond be
noemd tot lid van verdienste voor het
vele werk dat hij heeft verricht. Bestuur
en leden vinden het een groot voorrecht
deze jubilaris nu te kunnen huldigen.
Zaterdagmiddag 1 juni van 3.30 tot 5.30
uur vindt de receptie plaats in het Anto-
nius clubhuis, waarna een feestavond
wordt gehouden.
de volgende dag jarig is, droomt, dat
haar stukken speelgoed: poppen,
sponzedoos, een blok uit een bouwdoos
en een theepot, als levende wezens h
nood aan een kabouter klagen, omdat
door het eigenaresje zo schromelijk vi
waarloosd worden. Deze scène vult het
tweede bedrijf. Natuurlijk betert Marieke
bij het opstaan op slag haar leven, w
op ze met nieuwe cadeautjes wordt c
De voornaamste rollen waren bezet door
actricetjes, die vrij zeker waren van
zaak. Het miniatuur-ballet werd door de
peuters op een hart-vertederende manier
voorgedragen. De zang van de koortjes
kwam onder al dde bedrijvigheid nog wel
eens in 't gedrang. Het is ook wel érg
moeilijk, aan twee dingen tegelijk ernstig
te denken. Maar de beschermende nabij
heid van de leidster en de attente piano
begeleiding voorkwamen toch onaange
name gebeurlijkheden.
Uiteraard met belangrijk grotere zeker-
De heer Kettenis, nog steeds een
der steunpilaren van de Leidse
gymnastiekvereniging Excelsior.
heid verliep de opvoering door de oudere
kinderen van het zangspel „Lentebloe
men". Mevrouw C. M. van Hilde-Gaerthé
schreef vele jaren geleden de poëtlshe
tekst, Cathartna van Rennès de muziek,
dde voor onze oren toch wel heel wat van
de vroegere glans verloren heeft. De
actde in dit sped (lentekoningin, winter
koning, bloemen) is vrij gering, de mooi
gebouwde, gevoelige zinnen en vooral de
sfeer der ontwakende lente, maken de
eigenlijke waarde ervan uit. Daarom is
Voordat de heer Bata tot deze verras
sende conclusie kwam, had hij de moge
lijkheden van emigratie en immigratie in
het algemeen aan een korte beschouwing
onderworpen. Puttend uit zijn ervaring,
schetste hij het ontstaan en de groei van
een kleine kolonie in Oost-China, waar
tussen 1930 en 1940 drie jonge mensen
18, 19 en 20 jaar een gemeenschap wis
ten op te bouwen, die tegen de rampen
van oorlogen bestand bewees te zijn.
Na de oorlog werd het bevolkingsvraag
stuk in Europa buitengemeen nijpend. De
overbevolking van vele oostelijke landen
is daar al jarenlang een rem geweest voor
de opbouw van een gezonde samenleving.
Andere delen van de wereld hebben ech
ter nog onmetelijke gebieden, die slechts
op voldoende mensen wachten om vrucht
baar te worden gemaakt. Aarzelend is
men na de oorlog in vele Europese sta-
De Leidse boot
gemist
Na een vochtige middag in vele
Leidse café's bereikte een mannetje
eergisteravond bij het vallen van
de duisternis de Witte Singel, waar
het water hem tot diepe gedachten
inspireerde. Wellicht dacht hij aan
de zonnige dagen van zijn jeugd,
die zo treffend teruggeroepen wer
den in zijn troebele hersentjes door
de zachte avondzon, weerspiegeld
in het roerloze water. En toen op
eens wie zal het proces uan
gistend graan en lome hersens pre
cies doorgronden? was hij terug
in die goede oude tijd en tevreden
sloeg hij rechtsaf naar het Rijn
en Schlekanaal. Met een zucht van
voldoening liet hij zich aan de
waterkant zakken en kalm bungel
den zijn beide benen in het koele
De agent, die hem in deze geluk
zalige toestand aantrof, informeer
de meelevend, wat hy aan de
waterkant deed.
Nu. dit vond het mannetje een
domme vraag van de agent, en hij
besloot geen antwoord te geven-
Pas toen de agent zijn vraag enkele
keren herhaald had. klonk het on
geduldig. zoals een verstoorde
vader zijn weetgraag zoontje in
lichtingen verschaft: „Natuurlijk
zit Ik hier op de boot te wachten!"
De wereld heeft echter geen
wachtkamer en daarom werd het
mannetje naar een klein vertrekje
gebrachtwaar hij wèl mocht
wachten, totdat zijn hersentjes de
trieste realiteit van 1957 weer kon
den bevatten-
er met een beschaafde, gevoelige voor
dracht al heel wat gewonnen.
Het was gelukkig, dat de kinderen, op
wier spel en voordracht het aankwam,
hoegenaamd niet teleurstelden. Ze zeg
den de tekst duidelijk, rustig en vaak goed
ticuleerd, zodatmede door de kleu
righeid op het toneel en de aardig uit
gevoerde dansjes, een geslaagd geheel
ontstond.
De zang klonk vaak vrij goed, maar
toonde tevens nu en dan momenten van
onzekerheid.
De pianobegeleiding was ook in dit
zangspel te loven.
Joh. van Wolfswinkel i
ten de emigratie gaan organiseren. De
heer Bata was echter van mening, dat
migratie de taak van de toekomst is.
Als het mcnscn-evenwleht op de we
reld wil worden hersteld en gehand
haafd, zullen per jaar tussen de ces
en tien miljoen mensen naar andere
werelddelen moeten trekken. Dit kan
een wereldomvattende organisatie
werk verschaffen.
Ten eerste dient een dergelijke organi-"
satie de voorlichting in overbevolkte
streken ter hand te nemen en voorts
dient zij voor het vervoer te zorgen. In
tussen dient men in het immigratieland
de aankomst van de emigranten tot in de
finesses te hebben voorbereid. De emi
granten moeten niet aangewezen zijn op
kampen, waar zij hun geestdrift dreigen
te verliezen, maar zij moeten in 9taat zijn
onmiddellijk met eigen hand aan hun
nieuwe toekomst te werken. Als laatste
taak dient de organisatie er dan voor te
zorgen, dat mogelijke aanpassingsmoei
lijkheden worden opgelost.
De organisatie, die de heer Bata schets
te, vereist duizenden vakmensen, die zich
op het verschijnsel migratie hebben ge
specialiseerd.
Geert utopie
Hoewel de schildering van de heer Bata
;n weinig utopisch aandoet, bewees deze
ikenman, dat hij voldoende met de rea
liteit rekening wenst te houden. Ook het
dit plan verbonden financiële vraag
stuk had een onderwerp van studie uit
gemaakt. Hij heeft uitgerekend, dat over
de gehele aarde verspreid ruim 500 mil
jard dollar renteloos in oude sokken en
Keulse potten wordt bewaard. Wanneer
dit geld wist aan te trekken, bijvoor
beeld door hot stichten van een „migra
tie-wereldbank", die het vertrouwen zou
kunnen krijgen van de meest voorzichtige
„oppotter", zou men een drieledig doel
bereiken: duizenden mensen zouden een
bestaan kunnen vinden in de nieuwe
wercld-migratie-organisatic, vele duizen
den spaarders zouden hun geld winst
gevend kunnen beleggen en tenslotte zou
den per jaar miljoenen mensen de gele
genheid krijgen een hoopvolle toekomst
te beginnen en de grondslag te leggen
voor eigen bezit.
Tegenstelling
Als schrijnende tegenstelling betoog
de de heer Bata, dat in de afgelopen
wereldoorlog rond 50 miljoen soldaten
zijn gesneuveld en dat omgeslagen
op de totale kosten de dood van
iedere soldaat de staten f 400.000 heeft
gekost. Voor f 5000 per persoon kan
een gezin emigreren en in het nieuwe
vaderland worden reïn9talleerd met
een huis, land en gereedschap om zijn
bestaan te verdienen.
De heer Bata besloot zijn toespraal- met
een oproep tot de studenten om hun stu
dietijd aan dit probleem te %vijden. De
mogelijkheden zijn overweldigend en het
-esultaat kan een grote bijdrage vormen
ot de wereldvrede.
Dc heer F. v. d. Berg. die als praeset
'an de N.S.R. de heer Bata had verwel
komd, dankte de spreker na afloop voor
zijn inspirerende woorden.
Voor vervolg stadn-
nieuwg zie pagina 4
