V inding van Alexander Bell vond
weerklank over de gehele wereld
Leiden voert per dag 26.500 lokale
telef oongesprekken
ns
Nummer-speurders, opgelet
NIEUWE LE1DSCHE COURANT
13
DINSDAG 7 MEI 1957
U draait en zij bellen
Geluidloos rollen deze kabels
aan de Boommarkt de kelder
binnen van de Leidse telefoon
centrale. Maar miljoenen woor
den vinden door deze draden
iedere dag en iedere nacht hun
weg naar kleine toestelletjes,
waar ongeduldige, zenuwach
tige, verheugde, verliefde en
nuchtere mensen hun oor te
luisteren leggen om deze woor
denstroom op te vangen. Deze
golf van kabels bevat de helft
van de ruim 9.000 draden-
paartjes, die met zo'n sierlijke
lijn gebundeld in de kabel
kelder terechtkomen.
r\P DE REDACTIE staan er ze
maar één toestel is al ruim
doende om zeer gemengde gevoelens
te krijgen over de handigheid van
Alexander Neville Bell, die bijna
een eeuw geleden de wereld trots een
toestelletje toonde, waardoorheen je
zo-maar met je buurman kon spre
ken, die een paar honderd meter ver
der zat. In het begin vond de mens
heid het maar een merkwaardige
uitvinding; men vertrouwde het niet
helemaal, want men vond het vrij
griezelig, dat iemand in zijn kamer
rustig door een toestelletje sprak en
dat zijn stem door een ander toe
stelletje in een ander huis werd ge
hoord. De bevende verbazing heeft
echter slechts korte tijd geduurd
daarna begon een tijd, dat men
lelijke woordjes tegen het toestelle
tje van Alexander Bell ging zeggen
eerst omdat het niet goed werkte
en thans omdat het te veel werkt.
Tussen de triomfantelijke glimlach van
Alexander Bell. toen hij voor het eerst
contact kreeg, en het bedroefde gelaat
van de meneer, die 's nachts om zeven
minuten over half vier uit zijn bed wordt
gebeld om te vernemen, dat men aan de
andere kant het verkeerde nummer heeft
gedraaid, ligt een schier eindeloze weg
van experimenteren en verbeteren, van
teleurstellingen en nieuwe vondsten.
Wanneer de vindingrijke Alexander Bell
eens een tegenwoordige telefooncentrale
op volle capaciteit zou zien werken, zou
hij waarschijnlijk wenend van angst weg
vluchten en in de ratelende robotten van
wentelende wieletjes zou niets hem meer
herinneren aan zijn gezellige toestelletje,
dat een eeuw geleden zo'n opzien heeft
gebaard.
POSTJE
Vlak na de eerste politionele actie zijn
wij door een administratieve vergissing
ingedeeld geweest bij een lijnploeg in het
toenmalige Nederlands Indië en de wijze,
waarop wij toen meegeholpen hebben per
telefoon het ene postje met het andere
te verbinden, zou Alexander Bell nog wed
vertrouwd zijn voorgekomen. Als de lijn
over een afstand van honderd kilometer
nog geluid gaf, barstte de lijnploeg van
louter blijdschap in vreugdetranen uit.
Maar als wij hier in Leiden met Maas
tricht bellen en de lijn stoort een beetje,
voelen we ons bekocht!
Tussen ons veldtelefoontje, dat Alexan
der Bell ongetwijfeld als de uiterste per
fectie van zijn vinding zou hebben be
schouwd, en het schijfje, dat momenteel
te Leiden in 9.837 hulzen wordt gedraaid,
bevindt zich een ontwikkeling, die via de
eerste grote centrale en de telefoonjuf
frouw naar de automatisering loopt, welke
vlak voor de oorlog in Nederland werd
Ingevoerd.
De telefoondiest der PTT een opvol
ger van de „Nederlandsche Bell Tele-
phonie Mij.", die in 1882 te Amsterdam
met 42 aansluitingen begon heeft zijn
dichtgeweven dradennet in Nederland
iderverdeeld in districten. Deze distric
ten zijn opgebouwd uit sectoren en de
sectoren bestaan weer uit een aantal zelf
standige centrales.
Dit is het zenuwstelsel van de telefooncentrale aan de Boommarkt. De
kabels, die tot draadjes gesplitst zijn, zijn per abonnee op deze zoek-
kolom bevestigd en wanneer u thuis de hoorn van de haak neemt, be
gint in deze zoekkolom, waar de draadjes van honderd abonnee's beves
tigd zijn, een wijzer zenuwachtig te draaien, totdat hij uw draadjes
paar heeft gevonden. Dan ontstaat er een contact met het kastje daa-i
naast, waar wieltjes het nummer aanslaan, dat u draait. De eerste staj
pen op de lange weg naar een gesprek, die in enkele seconden word
afgelegd, zijn nu gezet en op deze pagina kunt u lezen, hoe het da
verder gaat.
Foto's N. van der Hors,
Keesje begrijpt er niets van, dat hij zomaar met pappie kan spreken,
wanneer hij de hoorn' van de haak neemt en een paar nummertjes
draait. Maar pappie zelf begrijpt het misschien ook niet helemaal, al
bezorgt de telefoon hem minder sensatie dan Keesje. Om alle Keesjes
en pappies enig idee te geven, wat er allemaal gebeurt, wanneer ze de
hoorn van de haak nemen, zijn we de vorige week op bezoek geweest
bij de Leidse telefooncentrale. Het is geen spoedcursus telefonie ge
worden, want daarvoor is het net te ingewikkeld en de geschiedenis te
lang. Maar misschien gaat het glimmend zwarte toestelletje iets meer
betekenen dan alleen maar een lastig apparaat dat belt, als u juist het
gezicht hebt ingezeept of de boter in de pan gedaan om een eitje te
bakken. Misschien neemt u voortaan met enig respect de hoorn van de
haak in het besef, dat vele vèrverwijderde radertjes hebben moeten
draaien, voordat bij u het belletje overging.
Wanneer men in zijn woonplaats ee
lokaal gesprek voert, wordt slechts de
plaatselijke centrale in werking gezet.
Belt echter de bakker te Noordwijk
een fabriek te Voorschoten, dan loopt dit
gesprek via drie centrales Noordwijk,
Leiden en Voorschoten omdat ieder
interlokaal gesprek zijn weg moet vinden
vla de sectorcentrale. Nog ingewikkelder
wordt het, wanneer een melkboer ui-
Katwijk wil spreken met een kaashande
laar in Nieuwkoop, want Katwijk behoort
tot de sector Leiden en Nieuwkoop tot de
sector Alphen aan den Rijn. Al draaiende
zet de Katwijkse meflkboer nu eerst cen
trale-Katwijk in beweging, dan centrale-
Leiden, vervolgens centrale-Alphen,
daarna centrale-Nieuwkoop en deze ge
hele weg heeft in enkele seconden zijr
eindpunt gevonden bij het belletje van de
kaashandelaar in Nieuwkoop.
De volgende mogelijkheid is, dat mer
buiten het district belt, dus b.v. van
Warmond naar Gennep. De weg wordt
dan: WarmondLeidenDen Haag—
NijmegenCuyckGennep.
In de paar seconden, die verlopen,
voordat het belletje vertelt, dat men con
tact heeft, is op alle centrales, die wor
den ingeschakeld, een ingewikkelde pro
cedure verlopen.
Van ieder telefoontoestel lopen
twee draadjes naar de kabel, die on
der de grond langs de huizen loopt.
Deze kabel bundelt alle draad-paar-
voert ze naar de plaatselijke
centrale. Daar moeten alle draadjes
weer in paartjes worden gescheiden,
want zij moeten op nummer en niet
op straat komen te liggen. Na deze
scheiding loopt ieder draad-paartje
vermeerderd met enkele draadjes,
die de signalen moeten verzorgen en
de kosten moeten registreren naar
de „zoeker". De „zoeker"' is een grote
kolom, die samengesteld schijnt uit
kleine contactpuntjes. Binnen in deze
„zoekkolom" bevinden zich horizon
taal ronddraaiende wijzers. Op iedere
zoekkolom zijn honderd abonné's
aangesloten en wanneer nu een van
deze abonné's de hoorn van zijn toe
stel neemt, beginnen de wijzers van
zijn zoekkolom te draaien, totdat een
ervan contact heeft gekregen met het
draadjes-paar van de bellende
abonné. Dit contact wordt nu door
gegeven naar het „register".
t „register" is de gemechaniseerde
telefoonjuffrouw. In de schakelkastjes
;n ronddraaiende cijferschakeltjes
gehoorzaam het nummer over, dat de
abonné draait, en wanneer het nummer
volledig is gedraaid, geeft dit register het
contact weer door naar de zoekkolom
diegene, die wordt opgebeld. Want de
wijzers in de zoekkolom waarschuwen
niet alleen het register,
abonné belt, maar alarmeren ook de
abonné, als op het register zijn nummer
gedraaid is. Omdat ook de PTT niet van
de wind kan leven, is er tussen het regis-
de zoekkolom een apparatuur in
gelast, die nauwkeurig ieder gesprek op-
AUTOMATISERING
Vroeger, toen de telefoon juf rouw nog
haar luidruchtige strijd, tegen de zenuwen
streed, was dit haar taak en toen werden
de gesprekken gewoon genoteerd, met
bijvoeging of het interlokaal was geweest
hoelang het had geduurd. Bij de auto
matisering heeft men echter alle gesprek
ken teruggebracht tot een standaard
tarief; de automatische tellers zijn afge
steld op gesprekken van vier cent. Belt
lokaal, dan kan men onbeperkt voor
deze vier cent spreken; telefoneert men
echter interlokaal, dan gaat de teller
afhankelijk van de afstand iedere der
tig of twaalf seconden een nummertje
verder. Op het eind van iedere maand
worden foto's gemaakt van de telblokjes
deze films gaan naar de administratie,
aar men de rekeningen gaat becijferen.
De problemen, die deze gehele ma
chinatie meebracht en meebrengt zijn
uiteraard niet gering. Zoals we reeds
schreven ontstond er onder de tropen
zon grote vreugde, wanneer de veld
telefoon over enkele tientallen kilo
meters afstand nog was te verstaan.
Omdat de PTT deze blijdschap niet
kan delen, heeft zij versterkingsstati
ons gebouwd, die het geluid over gro
te afstand versterken. Wanneer een
abonné te Alphen met een kennis te
Groningen belt, loopt zijn gesprek
over verscheidene versterkingssta
tions en op ieder station wordt bet
geluid weer „verfrist".
REGELING
Een apart vraagstuk vormt de regeling
in het onderlinge telefoonverkeer.
Wanneer heel Nederland het plan
maken om vanavond klokslag acht
de telefoon te grijpen, dan liep de
zaak natuurfijk spaak. Dit is enkele jaren
geleden bewezen, toen tijdens een radio
wedstrijd de luisteraars een prijs konden
verdienen,
paald
Vele luisti
later brandde
haar tussenkomst. In Leiden worden per
dag 26.500 lokale gesprekken gevoerd;
rond 8.600 maal wordt er dagelijks van
uit Leiden interlokaal opgebeld en een
zelfde aantal gesprekken komen per dag
van buiten de stad in Leiden binnen.
Alexander Bell vond bijna een
eeuw geleden een merkwaardig toe
stelletje uit en thans beheerst deze
vinding een groot deel van ons leven.
Als Alexander de groei van zijn ap
paraat kon zien, zou hij vervuld zijn
van gerechtvaardigde trots. Maar
misschien heeft Alexander Bell in
een idealistisch ogenblik wel eens ge
hoopt, dat zijn vinding de mensheid
dichter bij elkaar zou kunnen bren
gen en dat vele geschillen via zijn
toestel in een gesprek van man tot
man zouden kunnen worden opgelost.
Wanneer Bell ooit aan deze mogelijk
heid gedacht heeft, zou hij thans wel
erg teleurgesteld zijn.
Zijn vinding heeft wel de afstand
overbrugd, maar zij heeft de mens
heid niet dichter tot elkaar kunnen
brengen.
Een stapje verder in de kabel
kelder aan de Boommarkt brengt
ons bij het punt, waar de kabels
gesplitst worden in kleinere ka
bels. Deze splitsing gaat door,
totdat de dikke kabels draadjes
geworden zijn, die ieder een
apart puntje op de zoeker
krijgen.
Wie gaat u draaien
De hagelstenen van de afgelopen zondag hebben ons droevig ge
stemd, omdat de hagel neerkletterde op onze plannen om een voor
jaarsnummer uit te geven en dit schone plan dreigde te vernietigen.
De zon van gisteren bracht ons echter weer hoop en om de vreugde
van deze koesterende warmte aan onze abonné's mede te delen, stel
len wij hen in staat met dit nummer een gedeelte van hun komende
vakantiekosten op te-vangen. De telefoon, die zo'n grote plaats in ons
leven heeft ingenomen, rinkelt door dit gehele nummer heen, maar
het lastige is, dat alleen de nummers bekend zijn en dat wij de hulp
van onze abonné's nodig hebben om de namen achter deze nummers
te krijgen.
Sinds het ontstaan van de eerste telefoonlijn heeft men de goede
gewoonte gehad om gidsen uit te geven, waar de namen alfabetisch
opgesomd worden met daarvoor het telefoonnummer. De groei van
dit ingewikkelde systeem kunt u volgen op de reportage-pagina,
waar een speciale beschouwing aan de uitvinding van Alexander Bell
is gewijd.
Maar de goede gewoonte om de namen in volgorde te zetten en de
nummers door elkaar, hebben wij voor een keer verlaten. Op de
tekenpagina ziet u vandaag alleen maar nummers staan, en wat wij
van u vragen is: de namen bij de nummers te zoeken.
DIT MOET V DOEN
Op de tekenpagina vindt u 150 maal een combinatie van een cijfer,
een aantal letters en een telefoonnummer. Het cijfer duidt op de
rangorde van de prijsvraag; de letters vermelden de voorletters van
de adverteerder en het telefoonnummer is het nummer, dat in de
advertentie als telefoonnummer vermeld staat. Het enige, wat u te
doen hebt, is: de naam volledig te maken en het adres van de adver
teerder daarachter te schrijven. Dit lukt u natuurlijk alleen, wanneer
u een nauwgezette speurtocht maakt langs alle advertenties van de
pagina's, die bij deze puzzel zijn betrokken. Dit wil natuurlijk hele
maal niet zeggen, dat u de andere advertentiepagina's kunt ver
waarlozen, maar voor de puzzel zijn ze niet belangrijk.
De advertenties, die niet aan de prijsvraag meedoen, staan op
de pagina's 8. 10, 11 en 12. Alle tussen de tekst verspreide adverten
ties doen ook niet mee, maar wel de advertenties, die op pagina 3
staan.
DIT KUNT V WINNEN
De noeste arbeid, die u thans te wachten staat, behoeft een be
loning in het vooruitzicht, omdat het slijk der aarde op de een of
andere manier altijd glans weet te verlenen aan het zweet des aan-
schijns.
Daarom worden acht prijzen beschikbaar gesteld, die in volgorde
van waarden bedragen: 75,50,25,en vijf prijzen van
een tientje. Omdat echter ook onze jeugdige lezertjes dikwijls in de
puzzelboek zitten, worden zij ook in de prijzenstroom betrokken.
Voor de jeugdige puzzelaartjes beneden de 15 jaar een sjoel
bak met schijven en 10 gezelschapsspelen.
DIT MOET V INSTUREN
De oplossingen moeten uiterlijk zaterdag 25 mei het bureau van
onze krant bereikt hebben. Op de enveloppe dient u zeer duidelijk te
vermelden: Voorjaarsprijsvraag. Omdat de jeugd in een aparte klasse
meespeelt, moeten de puzzelaartjes beneden de 15 jaar hun leeftijd
op de enveloppe schrijven. Om misverstanden en teleurstellingen te
voorkomen zij uitdrukkelijk vermeld, dat er dus twee groepen zijn,
die ook in twee verschillende prijzengroepen dingen.
De zon schijnt momenteel heerlijk en achter de ramen van ons
bureau wordt het zelfs een beetje warm. Maar misschien wordt
Nederland in de komende weken nog wel eeni versluierd door een
fikse regenbui en dit zal dan het beste moment zijn om in onze
puzzelkrant te duiken.
,,Dit is het toppunt" voor K. en O.
Variété met weinig nieuws,
maar veel goeds
17". EN O. BESLOOT de speciale uitvoeringen voor de groene kaart-
houders met een gevarieerde vrolijke avond in de Stadsgehoorzaal.
Onder de titel „Dit is het toppunt" werd een cabaret- en variété-avond
gegeven waaraan meewerkten „The top-luiers" Tonny en Johnny Blanzee,
Henk Bouwman en Andree Meurs. De avond werd niet gekenmerkt door
veel nieuws, maar wél door veel goeds. Wanneer men geen gloednieuwe
nummers brengt, dan moet wat men geeft tot in de puntjes verzorgd zijn,
anders heeft het geen succes. Ieder van de medewerkenden aan deze avond
verstond de kunst van het brengen van de nummers.
Henk Bouwman goochelde met allerlei
dingen waar reeds velen mee gewerkt
hebben (touwtjes, doekjes, kaarten) en
die nog lang de attributen van vele goo
chelaars zufllen zijn. Door zijn voortreffe-
zij heel vlug
n Hilversum draaiden,
wilden toen kennelijk
enkele seconden
;t luid gesis een kabel
nabij Hilversum door.
Doch alls het een beetje kalmer gaat,
kunnen de kabels heel wat verwerken-
De kabels, die de districten onderling
verbinden, bestaan uit 24 aders; op iedere
ader kunnen maximaal 48 gesprekken
worden gevoerd; de gehele kabel heeft
capaciteit van 1152 gelijktijdige
gesprekken van het ene naar het andere
district dit is in de praktijk voldoende
gebleken.
VERRASSINGEN
De cijfers bij de telefoondienst bergen
eer verrassingen. Testtoestellen hebben
uitgewezen, dat van de honderd abon-
praktisch nooit meer dan zeven
tegelijk in gesprek zijn. Er zijn natuur
lijk Qijnen, die doorlopend in gesprek zijn,
honderd van dergelijke lijnen
op één „zoekkolom" zette, zouden de
wijzertjes het niet meer kunnen bijhou
den. Maar de draadjes op de zoekkolom-
worden zo uitgezocht, dat zelfs de
kolommen, waar de lijnen van waren
huizen en redaktiebureaus op uitmonden,
het aantal gelijktijdige gesprekken van
zelden overschrijden. De hoogste ca
paciteit, die de drukste zoekkolom kan
bereiken, is veertien gelijktijdige ge
sprekken.
Maar al gebeurt het dan niet geOijktijdig,
toch wordt er in Nedebland nog wel eens
de telefoon gegrepen. Toen de ge
meentetelefoon te Amsterdam in 1896 de
taak van de „Nederlandsche Bell Tele
phone Mij." overnam, werden op de cen
trale per dag 10.000 aansluitingen tot
stand gebracht; thans verleent de PTT-
centrale te Amsterdam rond 500.000 maa'
lijk praatje, geestig en vol humor, weet
hij toch de aandacht gespannen te hou
den. Ook de conference van Andree Meur»
was vlot en vol vaart, zodat de oude
beestjes het ook nog deden.
Tonny Blanzee liet voor de pauze zijn
kunsten op de draad zien. Dat was prima
werk. beter dan de kozakkendansen na
de pauze.
Een groot gedeelte van de avond werd
gevuld door het showorkest „The Top-
Liners" met muziek en liedjes van allerlei
soort. Ook al kan men niet van alle
muziek „weg" geweest zijn. We kunnen
niet anders zeggen dan dat het muzikale
lui zijn met een prima techniek en voor
treffelijke show.
Het geheel was uitstekend verzorgd en
getuigde van goede smaak, zodat deze
avond zowel voor de uitvoerenden als
voor K. en O. een groot succes werd.
A. C. Bouwman
Werkweek over de
P.T.T.
In de jeugdherberg „Zonnehoeve" te
Blaricum wordt deze week een werkweek
gehouden voor de leerlingen van de vier
de klas van de gemeentelijke H.B.S. te
Leiden. De week is geheel aan de P T T.
gewijd. Er worden inleidingen gehouden
over postale expeditie, telegraaf en tele
foon, de radio-verkeersdienst en de radio-
omroep. Er staat een discussie op het pro
gramma over de overgang van de school
naar het bedrijfsleven. Excursies worden
gehouden naar de zenders te Lopik, de
studio's in Hilversum en de centrale te
Amsterdam.
„Jeugdliulp" vraagt
extra hulp
In het tehuis voor moeders en kinderen
van de Chr. Jeugdhulp, Zoeterwoudse-
singel 98-99, is men bezig met kostbare
reparatiewerkzaamheden; door verzak
king moet er worden gebroken èn weer
opgebouwd. Deze onverwachte uitgaven
stellen het bestuur voor financiële zorgen,
waarbij het de hulp inroept van de Leidse
burgerij die dit leest. In de week van 6 tot
11 mei wordt de jaarlijkse huis-aan-huis-
uollecte in Leiden gehouden.
