■ja graag
Wetenschappelijk „spelen"
T.N.O. al 25 jaar
Dronk ambtenaar in dienst,
borrels in de kroeg?
In Rijswijk meet men dagelijks
de radioactiviteit in de lucht
BRITISH
GLENKIRK
Forty Four
Slechts raden naar lot van 207
gerepatrieerde Hongaarse
vluchtelingen
7
DONDERDAG 2 MEI 1937
WERK VAN GROTE WAARDE
„Hij slaat een pijpie in de grond,
„En gaat met de kwitantie rond."
Dit edel stuk poëzie slaat op de direc
teur van een waterleidingbedrijf, dat
grondwater gebruikt en het dient om
aan te tonen, dat grondwater wel zo'n
beetje het goedkoopste water is, dat te
krijgen is. Anders is het met het brakke
(Van een onzer verslaggevers)
jC'EN HUISVROUW in de grote stad merkt, dat de drukkerij naast haar
huis een nieuwe drukpers in gebruik heeft genomen. Het lawaai is
met te harden en zij kan zichzelf niet meer verstaan.
In de grachtjes van Delft hakkepoft een sierlijk motorsloepje met enkele
ernstige meneren aan boord. Het scheepje is van plastic en weegt bijna niets.
In Scheveningen wordt binnenkort een klein loodsje geïnstalleerd met
enkele ingewikkelde apparaten: men maakt er drinkwater uit zeewater.
In een oud landhuis in de bossen op de Wageningse Berg staat een witte
ijskast. Een ingenieur doet de deur open: er zit geen cola in, maar stuifmeel.
Men brengt ons in Voorschoten bij een slootje met een houten kastje
aan de kant en men zegt ons: hier zuiveren wij rioolwater op de doeltref
fendste manier.
Als we thuiskomen na een tweedaagse
excursie en de aantekeningen rangschik
ken, stuiten we op dat verhaal van die
huisvrouw, van dat bootje, van dat loods
je, die ijskast en dat slootje
rangschikken het allemaal in de map: 25
jaar TNO.
Een kwart eeuw lang hebben weten
schapsmensen op hoog niveau gespeeld
met bandrecorders, luidsprekers, meter-
tjes, bootjes, zout water en stuiïmeel
zij deden dat allemaal onder auspiciën
van TNO: Toegepast Natuurwetenschap
pelijk Onderzoek. Want wat aan de op
pervlakkige buitenkant misschien op
..spelen'' lijkt, is in werkelijkheid serieus
onderzoek, dat tot een resultaat moet
De hulsvrouw komt klagen en TNO-
mensen krijgen de opdracht, het lawaai
in haar huiskamer te onderzoeken. Zij
komen op visite met bandrecorders, me
ters en ingewikkelde instrumenten. Zü
meten, zij nemen op, zij vergelijken en
confereren en het gevolg is, dat de druk
pers verplaatst wordt. Enkele meters
maar. Maar voor de huisvrouw ver ge
noeg: zij kan de klok weer horen slaan
en kan weer met haar dochtertje praten.
Het in de Delftse grachten hakkepoffende
bootje is de vrucht van jarenlang onder
zoek in het Kunststoffen-Instituut, in
opdracht van een botenbouwer. En hel
bootje, dat de TNO-mensen in elkaar zet
ten, was als één grote fruitschaal uit
polyester-hars over een mal gesmeerd,
gewapend met glasvezel, naadloos, watt
dicht en uiterst licht.
meel en brood, op dé Wageningse Berg
heeft men het bosbouwproefstation, waar
niet alleen stuifmeel in de ijskast wordt
bewaard, maar waar men ook de ons
landschap ontluisterende ïepziekte analy
seert en bestrijdt en in Utrecht heeft men
een afdeling van de Gezondheidsorgani
satie, waar men bijvoorbeeld de hersen-
spanningen door middel van een zelf ont
wikkeld apparaat zichtbaar en hoorbaar
kan maken, zulks ten dienste van analyse
en therapie-ontwikkeling.
Dit z(jn dan nog maar alleen de afde-
lingen, die wü op een tweedaagse excur
sie oppervlakkig hebben gezien; het werk
is oneindig uitgebreider en het onderzoek
diepgaander. Toch geven deze facetten
een beeld van het werk, dat door TNO
een kwart eeuw is gedaan. Overheid, be
drijfsleven en wetenschap participei
gelijkelijk in deze nuttige Instelling, die
in 1956 35 miljoen had „omgezet", waar
van 24 miljoen subsidies.
Door deze geluidspiegel in kerkruim
ten te zetten, kan men onmeedogend
de akoestische fouten van gewelven
en beuken aan het licht laten treden
de ervaring met deze spiegel leert,
dat onze meeste kerken en gebouwen,
zalen en kamers akoestisch bijzonder
ongelukkig zijn 1
Resultaten
Dat zijn twee losse resultaten uit de om
vangrijke lijst, die TNO ongetwijfeld zou
kunnen samenstellen als TNO daaraan
behoefte zou hebben. Het drinkbaar ma
ken van zeewater in het loodsje in Sche
veningen is waarschijnlijk van veel ver
strekkender betekenis dan het bootje in
de grachten van Delft. Want uit de drie
methoden om zout water drinkbaar te
maken verdamping, elektrodialyse en
lonenwisselaar heeft men in de boezem
van de Nijverheidsorganisatie van de
TNO voor elk soort ontzilting de juiste
methode weten te bepalen.
GLENKIRK
SPORT.
JASJES EN
COSTUUMS
in zéér
exclusieve dessins
en modellen
-
Sportjasjes v.a.
f 67-
Costuums vanaf
f 157.-
Een goed
gekleed man is
Krijgsmacht herdenkt
de gevallenen
Plechtigheden van marine
landmacht en luchtmacht
De Nederlandse krijgsmachtdelen zullen
op 4 mei elk afzonderlijk de gevallenen
herdenken. De Koninklijke Marine houdt
tezamen met de koopvaardij een plechtig
heid in Den Helder, 's Morgens om kwart
over tien worden de vlaggen bij het mo
nument „voor hen die vielen" en op Hr.
Ms. schepen en inrichtingen gehesen en
veertig minuten later halfstok gehangen.
Ds. J. W. Sepmeyer, waarnemend hoofd-
lootpredikant, zal een toespraak houden,
de hoofdvlootaalmoezenier, mgr. J. F. M.
de Sain, zal een gebed uitspreken. De be
velhebber der zeestrijdkrachten tevens
chef marinestaf, vice-admiraal H. L.
Pröpper, zal evenals de directeur-gene
raal van de scheepvaart, de heer W. L.
de Vries, een krans leggen.
De landmacht herdenkt de gevallenen
om elf uur op de Grebbeberg. Bij het
nationale legermonument zal de chef van
de generale staf teyens bevelhebber der
landstrijdkrachten, generaal B. R. P. F.
Hasselman, een krans leggen. De hoofd-
tegerpredikant kolonel ds. A. T. W. de
Kluis en de hoofdlegeraalmoezenier ko
lonel mgr. J. J. M. van Straelen zullen
toespraken houden.
De plechtigheid van de luchtmacht
wordt eveneens om elf uur gehouden op
de vliegbasis Soesterberg. Hier zullen bij
het monument de stafluchtmachtaalmoe-
zenier luitenant-kolonel R. H. M. Ver
hoeven en de stafluchtmachtpredikant
luitenant-kolonel ds. A. C. J. van der Poel
het woord voeren. De chef luchtmachtstaf
tevens bevelhebber der luchtstrijdkrach
ten luitenant-generaal H. Schaper zal een
krans leggen.
Senaat van mening
Te lage uitkeringen
aan emeriti
(Van onze parlementsredactie).
Een aantal leden van de Eerste Kamer
vestigt in een voorlopig verslag over een
begrotingswijziging de aandacht van de
regering op de zeer lage uitkeringen, die
de Staat der Nederlanden voor bepaalde
belangen van kerkgenootschappen en
hun dienaren, alsmede de nabestaanden
van die dienaren, verstrekt. Deze uitke
ringen berusten in beginsel op de dooi
de Staat erkende plicht tot vergoeding
van de schade, aan kerkgenootschappen
toegebracht door naasting van kerkgoe
deren in de revolutionaire periode om
streeks 1800. Deze eenzijdig vastgesteld!
vergoedingen zijn sedertdien niet ver
hoogd in evenredigheid met de daling
van de geldswaarde, die de kerkgenoot
schappen, althans ten dele. zouden heb
ben kunnen opvangen. vanneer hun be
leggingen niet waren genaast en in gul
dens uitgedrukte verplichtingen daarvoor
in de plaats waren gekomen. Dit heeft
tot gevolg gehad, aldus de Kamerleden,
dat te lage rijkstraktementen, emeriti-
en weduwenpensioenen, kindergelden,
salarissen voor kerkelijke hoogleraren
toelagen voor kosten van beheer worden
uitgekeerd.
Nog dagelijks lijden min of meer hulpe
loze mensen bitter onder de gevolgen van
deze toestanden, zo schrijven de Kamer
leden. Zij menen te weten, dat het pro
bleem reeds geruime tijd wordt bestu
deerd door de staatscommissie-'s Jacob.
Indien de commissie voorlopig niet tot
een eindrapport zal kunnen komen, is het
dan mogelijk, althans tussentijds, een toe
slag te geven op lang geleden vastgestelde
uitkeringen, ten einde deze weer dichter
te brengen bij de waarde, die ze aan
vankelijk voor de betrokkenen haddenT
water, dat in de oases in de Sahara naar
boven gepompt wordt. Als het met de
ionenwisselaar ontzout is, kost het acht
cent de liter, of tachtig gulden per ku
bieke meter en dat is heel wat meer
dan ons drinkwater uit „een pijpie in de
Radioactiviteit
In een ander TNO-laboratorium in Rijs
wijk plaatst men een filterpapiertje voor
de opening van een luchtpomp die buiten
lucht in flinke hoeveelheden verwerkt. Na
een dag haait men het filterpapiertje cru
en zet het in een Geigerteller, die feilloi
reageert op radio-activiteit. Dag in, d:
uit meet men zo de radio-activiteit in c
buitenlucht en de grafieken, die van d
hoeveelheden getekend worden, vertone
duidelijk enorme pieken enkele dagen
t er ergens ter wereld een atoom
bom-explosie heeft plaats gehad.
Dat onderzoek is niet hel enige, wat
en daar in Rijswijk doet ter bescher-
iing van u en mij tegen radio-activiteit:
en óhderzoekt er alle dierlijke en men
selijke reacties op stralingen, klinisch en
laboratorisch.
Broodzorgen
going
Den Haag Groenmarkt 13
Amsterdam - Leidsestraat 7
Rotterdam Stadhuie^Gin
Een der grote zorgen van dit instituut
om de „bakwaarde" van in Nederland
gewonnen tarwe te verbeteren. Bijna
derde van de broodvoorziening hangt
arwe af. Het brood van dit produkt
heeft echter ongewenste kwaliteiten. De
Stichting Plantenveredeling te Wagenin-
gen voert thans een tienjarig kruisings
program uit. Het meel van deze gekruiste
tarwesoorten wordt op miniatuurschaal.
doch precies zo als in de bakkerij, che
misch geanalyseerd en op bakkwaliteiten
beproefd. Daartoe zijn tal van ingenieusp
meet-methoden en apparaten ontwikkeld.
Door oogstanalyses over een reeks van
jaren wordt nagegaan of de bak-kwaliteit
van het inlandse graan stijgt.
Voorts worden b.v. proeven geno
den roggebrood om schimmels te ver
mijden, met diepvriezen van brood en
banket voor bewaardoeleinden, met
het weer vers maken van een of twee
dagen oud brood, (waarvoor thans een
methode is gevonden) en met tegen
gaan van het te vroeg ontkiemen van
tarwe (schot) in natte zomers.
Raad van Zevenhoven in beroep bij de Kroon
Ged. Staten onthielden hun
goedkeuring aan ontslag
M°
OET IEMAND, die ontslagen is als ambtenaar ter gemeentesecretarie en ah
administrateur van het gemeentelijk woningbezit ook ontslagen worden al:
ambtenaar van de burgerlijke stand? Deze vraag kreeg de Raad van State gisteren t<
behandelen, naar aanleiding van een beroep, dat het gemeentebestuur van Zevenhoven
bij de Kroon had ingesteld, omdat het college van Ged. Staten van Zuid-Holland
goedkeuring had onthouden aan een besluit van de Zevenhovense gemeenteraad,
waarbij aan de ambtenaar L. ook ongevraagd eervol ontslag als ambtenaar van de
burgerlijke stand was verleend.
Het ontslag van L. als 2e ambtenaar
secretarie en als administrateur van
gemeentelijk woningbezit zaü 13 mei
door het ambtenarengerecht worden be
handeld, doch ingevolge art. 183 van de
Gemeentewet moest het college van Ged
Staten zijn goedkeuring hechten aan hel
raadsbesluit inzake het verleende onge
vraagd eervol ontslag als ambtenaar
de burgerlijke stand.
Prof. mr. D. Simons, die tijdens de
openbare zitting van de Raad van State
als gemachtigde van het Zevenhovense
gemeentebestuur sprak, wees op wat hij
noemde de „eigenaardige opeenstapeling
van de processen", waardoor een uit
spraak van het Ambtenarengerecht, resp.
de Centrale Raad van Beroep anders kan
zijn dan de beslissing van de Kroon.
Prof- mr. Simons was van oordeel, dat
wanneer iemand door een gemeenteraad
of B. en W. ontslagen wordt als secretarie
ambtenaar hij niet gehandhaafd kan blij
ven als ambtenaar van de burgerltjke
stand. Ged. Staten hadden het raadsbe
sluit inzake het ontslag als ambtenaar
van de burgerlijke stand kunnen goed
keuren, waarna L. ook voor dit ontslag
in beroep had kunnen gaan bij het Amb
tenarengerecht. De motivering van Ged.
Staten, dat de tekortkomingen en gedra
gingen van L. geen betrekking hadden
op zijn functie van ambtenaar van de
burgerlijke stand, noemde prof. Simons
onjuist. De jurisprudentie in de ambte
lijke rechtspraak kijkt niet alleen naar
het ambtelijke-, maar ook naar het par
ticuliere leven Het gaat om de gehele
ambtelijke mens.
Afdelingen
De TNO-organisatie telt vele afdelin
gen, verspreid door het hele land. In Delft
experimenteert men met plastics en har
sen, bij de Technische Physische Dienst
ontwikkelde men de nu gemeengoed ge
worden elektronenmicroscoop en onder
zoekt men optiek, warmte en geluid en
in het laatste geval de bestrijding ervan.
In Wageningen onderzoekt men kwalitei
ten en bereidingsmethoden van graan,
Het lijkt spelen met een bromfiets,
maar de microfoonopstelling en de
geluidsreportagewagen registreren de
uMaatgeluiden basis voor de TNO-
mensen om eens te onderzóeken, wat
Gemeenten zijn boos op
minister Struycken
Dc Vereniging van Nederlandse Gc-
eenten zegt in een brief aan ministei
Struycken zeer te z^n getroffen door het
feit, dat de regering haar pr(jsstabilisatic-
politiek in de particuliere sector langs
de weg van overleg met liet bedrjjfsli
•t, maar ten aanzien van de openbaro
ibcdrtfven onverwachts en zond*
overleg een prjjsstop heeft afeekondigd.
De Vereniging geeft verder als haai
mening te kennen, dat ook de mogelijk
heid om in het buitenland kapitaal te le
nen aandacht verdient.
Kind overreden. Het tweejarig zoontje
van de familie L. uit Sluiskil is gister
middag voor de ogen van zijn moeder
overreden door een vrachtwagen toen het
wandelwagentje waarin het kind zat plot
seling ging rijden, het trottoir afschoot en
onder een Juist passerende auto kwam. j
Het kind was op slag dood.
Dronken in de raadzaal
Prof. mr. Simons somde vervolgens de
grieven op, welke het gemeentebestuur
er toe hadden geleid de heer L. ontslag
te geven. L. zou meermalen misbruik van
sterke drank hebben, gemaakt. Toen de
burgemeester op 18 juni 1956 opdracht
gaf procesverbaal op te maken, lag L
in de raadzaal zijn roes uit te slapen.
Wanneer de burgemeester zijn hielen
had gelicht, liet L. zijn werk in de steek
at hij in een café. Hoewel er geen
fraude was geconstateerd, voerde het ge
meentebestuur aan, dat L. nalatig zou zijn
geweest in gemeentelijke financiële zaken
Bovendien zou L. te vroegtijdig zijn sa
laris hebben opgenomen.
De raadsman van de ontslagen ambte-
lar, mr. Tichelaar, meende een woord
an protest te moeten laten horen tegen
het feit. dat men twijfel durft uitspreken
een verklaring van de gemeente
ontvanger. mevrouw W. Bergshoeff—
Slingerland ten gunste van L. „Deze ver
klaring is voor honderd procent verant
woord", aldus mr. Tichelaar, die, omdat
hij dit reeds voor Ged. Staten had gedaan,
niet wilde ingaan op de beschuldigingen
over het drankmisbruik en het ongeoor
loofd verlaten van het werk. Ten aanzien
van de nalatigheid in geldzaken merkte
mr. Tichelaar op, dat L. een klein salaris
genoot en dat hij in afwachting van de
ontvangst van een rijkswachtgeld. de
huur van een door hem bewoonde ge
meentewoning niet tijdig betaalde. Spr.
overhandigde een verklaring van twee
gewezen wethouders, waarin stond, dat
dat L. dit mocht doen, omdat men de ze
kerheid had, dat de achterstallige huur
toch wel betaald zou worden.
Oud-burgemeester
Op een vraag van één der staatsraden
op grond waarvan L. een rijkswachtgeld
genoot, antwoordde mr. Tichelaar, dat L.
tijdens de oorlogsjaren ontslagen was als
burgemeester van Den Bommel. Hoewel
hij na de bevrijding niet voor de zuive
ring behoefde te verschijnen, werd hij
toch niet herbenoemd.
Staatsraad mr. Cort van der Linden
vroeg zich af waarom B. en W. een amb
tenaar, die in diensttijd in een kroeg bor
rels zit te drinken, niet hebben gestraft.
Burgemeester J. A. Detmers antwoord
de, dat men L. geen straf had gegeven,
wel had onderhouden. Ook de wet
houders hadden met L. gesproken en hem
gezegd met de komst van een nieuwe
burgemeester een ander leven te begin-
Dat L. de huur van zijn woning niet
tijdig zou kunnen betalen, was volgens
de burgemeester onjuist omdat zijn sa
laris in de afgelopen jaren tot het nor
male niveau was opgetrokken, zodat hij
iet meer afhankelijk was van het rijks-
achtgeld.
De Raad van State zal later advies aan
de Koningin uitbrengen-
V V
j •- V
Deze drie broden werden gebakken
van roggebloem, dat in uiteenlopende
mate door „schot" was aangetast. Da
resultaten zijn duidelijk te zien.
Varkensprijzen zijn met
3 ct. per kg gestegen
Op de varkensmarkt ontwikkelde zich
de laatste week een stijgende tendens in
de prijzen. Het produktschap voor Vee
Vlees besloot daarom gisteren de prijs
>r baconvarkens te verhogen van
2,22 tot 2,25 per kg (inclsief de toe
slag van tien cent). De prijs voor de ove
rige varkens komt daarmee op ƒ2,15 per
kg. al» •""-"•'erkingswearde.
De salarissen van de
leraren handenarbeid
Het Tweede Kamerlid C. Kleywegt (soc.)
heeft minister Cals schriftelijk gevraagd
waarom de leraren in handenarbeid,
handwerken, spreekonderwijs en schrij
ven niet hebben gedeeld in de (vorig jaar
november aangebrachte) salarisverhoging
voor kweekschoolleraren. Het Kamerlid
verzoekt de minister te bevorderen, dat
op korte termijn voor de leraren handen
arbeid enz. een salarisverbetering tot
stand komt en wel met dezelfde terugwer
kende kracht (tot 1 januari '53) als voor
de kweekschoolleraren heeft gegolden.
SINDS december zijn 207 Hongaar
se vluchtelingen, die deel uit
maakten van de 2853 in Nederland
opgenomen Hongaarse uitgewekenen,
naar hun vaderland gerepatrieerd.
Naar het lot van deze mensen valt
slechts te raden.
Zij. die uit heimwee en zorg
financiële positie van achtergebl
trekkingen de terugreis aanvaardden, be
loofden meestal vooraf bericht van aan
komst te zullen zenden. Tot op heden if
nog niets ontvangen, zo deelt dc Neder
landse federatie van vluchtelingenhulp
Berichten die in vluchtelingcnkrlngen
itvangen zijn, geven wel een idee om-
ent het lot van de gorepatrlcerdcn. Mel
ding wordt gemaakt van arrestatie, te-
■htstelling of gevangenisstraf. Aan
eds gerepatrieerde vluchtelingen ge-
•esseerde brieven tonen aan. dat vele
teruggekeerde Hongaren nooit thuis ge-
rriveerd zijn.
In aanmerking genomen, dat vele vluch
telingen onder zware psychische druk
hebben gestaan (vaak een gevolg van
ontvangen brieven en telegrammen, die
nooit door familieleden zijn geschreven
en ook vaak een gevolg van gestook in
de centra door afgezanten van de rege-
ring-Kadar) kan het aantal gerepatrieer-
den. dat zeven procent van de totale groep
uitmaakt, niet hoog genoemd worden
Sinds het verstrijken van de amnestie
termijn op 31 maart heeft zich nog slechts
een enkele vluchteling voor repatriëring
aangemeld.
Het grootste deel van de In Nederland
opgenomen Hongaarse vluchtelingen heeft
een woonplaats en werk gevonden. Giste
ren is het laatste van de vierenveertig op
vangcentra „Bos en Hei" te Uddel geslo
ten. In de prov. Zuid-Holland heeft zich
24.18 procent gevestigd. In Den Haag ver
blijven 110 Hongaren, in Leiden 48.
De samenstelling van de in Nederland
opgenomen vluchtelingengroep is de vol
gende: 176 gezinnen met kinderen (samen
646 personen), 88 echtparen zonder kinde
ren, acht alleenstaanden beneden de veer
tien jaar, 220 alleenstaanden beneden de
achttien jaar en 1803 oudere alleenstaan
den. Dagelijks komen nog gezinsleden van
'luchteldngen naar Nederland.
Nederlandse firma op
zwarte lijst
Het bureau voor buitenlandse handel
van het Amerikaanse ministerie van han
del heeft de Nederlandse im- en export
firma N. S. Cohen te Amsterdam alle
Amerikaanse voorrechten inzake uitvoer
ontzegd. Deze firma zou op ingewikkelde
cn onwettige wijze antibiotica uit de Ver
enigde Staten naar Rood-China verhan
deld hebben, namelijk 50 000 flessen aureo-
mycin van 250 000 dollars die via twee
Belgische firma's van een Amerikaans
exporteur gekocht zouden zijn.
