OORLOGSERFENIS
ROTHENBURG
nog niet verdwenen
Het wiel van Michiel
in het Rijksmuseum
57
ZONDAGS
BLAD
BRIEVEN AAN DE
Hieuw? Cciterfjc (Courant
ZATERDAG 30 MAART 1957
een bom kan liggen, dat er in het
slootje achter uw huis geweren, mor
tieren en munitie verborgen kunnen
zitten, dat er vlak langs het heidepaad
je, waar u fietst, landmijnen in het
zand kunnen zijn het wordt nog
dagelijks bewezen. Maar er wordt nog
iets meer bewezen: dat wij, Nederlanders dat oorlogstuig nog steeds als speelgoed
voor grote mensen beschouwen, en dat er nog steeds stommelingen worden verminkt
of gedood, omdat zij een granaat proberen te demonteren, omdat zij proberen, of het
gevonden geweer nog schieten wil.
In het centrum van Den Haag, hoog in de wolkenkrabber van een kantoorverza
meling, zit een kleine ambtenaar achter een lessenaar: de heer J. H. Grim. administra
teur van de Hulpverleningsdienst, ook wel populair „Mijnopruimingsdien6t" genoemd,
en hij overziet uit zijn grote raam als het ware het gehele land, waar nog steeds bommen
en granaten in de grond zitten, waar nog steeds geweren, pantservuisten en mortieren
gevonden worden, en waar nog steeds ongelukken gebeuren met mijnen en bommen.
En hij verzucht: „Waren de mensen maar wijs. Ik wou dat alle mensen de spullen, die
ze vinden, tenminste durfden aangeven
Er kan een bom in
uw tuintje liggen
„Ik wou dat alle mensen de spullen
tenminste durfden aangeven
kreet van mensen, die zelf
vaak noodkreten van anderen
hebben gehoord, en niet alleen
hebben gefluisterd,
hebben geholpende red
ders, vrijwilligers, verenigd
de Nederlandse Vereniging De
Reddingsmedaille. ,,Ons Onder
steuningsfonds heeft dringend
aanvulling nodig", schreef ons
de secretaris, „de financiën
schieten tekort om onze leden,
veel oudere redders, bij
staan. Mogen we via uw blad
een beroep op de mensen doen?
Met alle genoegen. Deze men
senvrienden verdienen
steun, lezers. Weet u dat er dui
zenden gezinnen door hun man
moedig optreden van ellende
bespaard zijn gebleven? En zul
len we him ellende nu vergeten?
Dat mag toch niet! Het fonds
steunt oud-redders en de wedu
wen en wezen van omgekomen
redders. Hier volgt het gironum
mer van de Vereniging: 30 90 50.
Het secretariaat van De Red
dingsmedaille is gevestigd in de
Vlierboomstraat 116, Den Haag.
Dat er in onze grond nog
steeds mijnen en bommen lig
gen, werd onlangs weer eens
bewezen, toen in Alem in Bra
bant een vrachtauto op een
mijn reed en ernstig bescha
digd werd. Onlangs werd in
Rotterdam nog een bom gevon
den en zo zal het voorlopig
nog wel doorgaan. En het eer
ste telefoontje is altijd naar de
HVD, die door het gehele land
nog steeds met 25 man op post
is, om ons van dat gevaarlijk
spul te verlossen.
fllerkivaardig
Het is waarschijnlijk wel een
van de merkwaardigste beroe
pen van ons land, dat de man
nen van de HVD tot het hunne
hebben gemaakt: het wegha
len van spul, dat nog altijd
ontploffen kan. zelfs na tien,
twaalf jaar in een sloot of de
grond gelegen te hebben. Bij
ontginning, bij baggeren en
graven komen de bommen en
granaten voor de dag het
werk wordt gestaakt, de politie
wordt t>p de hoogte gebracht.
En dan gaat er een telefoontje
naar het Spui in Den Haag, en
vanuil deze commandopost
wordt de HVD in beweging ge
zet. Met speciale werktuigen
mijndetectors, voor dit doel
ingerichte transportauto'
trekt men naar het terrein van
de strijd, een strijd die span
nender en enerverender kan
zijn dan wij ons ooit kunnen
voorstellen. Want niemand is
voorzichtiger met wapentuig
dan hij, die er alles van
In stand
„Zolang er nog één stuk mu
nitie is, zijn we verplicht, de
dienst in stand te houden..
Dat is het devies van de HVD,
en het is een devies, dat vele
mensenlevens sparen kan. En
het werk van de dienst is soms
lang geen sinecure. „Bij Alem,
waar die auto op een mijn ge.
reden was," zo vertelt de heer
Grim óns, „moesten we met
detectors het omliggende ter
rein afzoeken. Zo'n detector
„reikt" maar 40 cm diep.
sten, zelfs al verspeelt men er
zijn prestige van brave, nette
burger meeis veel straf
baarder: het is levensgevaar
lijk.
Een fietsenmaker zaagt de
kop van een granaat; een huis
vader maakt van een bom een
vaas; ouders weten, dat hun
zoon eeai Duits geweer in zijn
kamertje heeft hangen wor
den we dan nooit wys
Het „Plönleiri
plekjes i
een van de meest betoverende
romantisch Rothenburg-
ob-der-Tauber
romantisch stadje in Beieren,
waar middeleeuwse rust heerst
(Van onze correspondent jn Bonn)
Net over de grens van Baden-Wiirtteuiberg ligt
in Beieren het stadje Rothenburg ob (an) der Tau-
ber. Het is het noordelijke eindpunt van de z.g.
„Romantische Strasze", die in het zuidelijker ge
legen Dinkelsbühl begint. Deze „Strasze" nog
niet hersteld van de vorstschade tijdens de winter
1955-1956 is in haar geheel en in haar détails
één van de bezienswaardigheden van West-Duits-
land.
de stad bezette, en aanvanke
lijk wilde plunderen en platbran
den. Maar hij bleek bereid te
zijn de stad genade te schenken
als een der vroede vaderen een
kroes met 13 glazen wijn erin in
één teug kon ledigen. Burgemees
ter Nusch offerde zich daarvoor
op. Het lukte hem en Tilly hield
woord. De scène met de wijn-
drinkende burgemeester en de
verbaasde Tilly herhaalt zich elke
dag om 11, 12. 13 en 14 uur. In
de „Ralsherrn-
trinkstube in Ro
thenburg bevindt
zioh een klok
een schenking van
„Vrienden van Ro
thenburg" uit Neu
renberg uit het
nirs verkopen, rondleidingen or
ganiseren. fotograferen dan wel
in hotels én café-restaurants be-
genoemde uren
gaan er twee
HHPV. ramen
thenburg wordt jaarlijks door aan herinneren, dat de geschie- klok open. Rechts
Vooral echter het stadje Ro- wellen gelegen stationnetje
het is geen uitzondering dat u ,s w,JLUl UUO! aan nerinneren,
we na het eerste ondlrzofk het duizenden en ,nog eens duizenden denis de laatste
laten afera toeristen uit binnen- en Duuen-
tneiren en land vooral door de Amerikanen
1 in West-Duitsland) bezocht om
de schoonheid van dit unieke
„kleinood van het Duitse verle-
mijn gevon- den" op zich te laten inwerken.
8ranaat. Zo slecht zijn helaas echter de
Rothenburg
Rothen- drinkt burgemees-
buiten- burg toch niet onopgemerkt is ter Nusch
Dan wordt eei
den, een bom.
In haksel, zand en stro wordt toegangswegen tot
MONUMENT
Rothenburg-ob-der-Tauber is
één groot kunst-historisch monu
ment, zoals er in het na-oorlogse
Duitsland met zijn vele geheel of
buig thans het taittottó heeft ge. st,!de"
nomt»n tot aanW van ggn vlieg- ^.el geelL enkel .meer 1S overge'
het explosief in een speciale, (njet aÜeen de „Romantische
afgeschermde auto vervoerd strasze". doch ook die van Würz-
de springhel bij Bergen burg en Neurenberg derwaarts),
mi-w— - hotel-eigenaar in Rothen-
in Limburg. En daar klinken
dan, van tijd tot tijd, als er
weer een voorraadje is, op be- tcai .nee-
paalde dagen luide explosies, veldje vlak buiten de stadspoor- bleven. Tot de luchtaanval
c met een startbaan ""c
tn nrtia hefschroefvliegtuigen
U( "e diensten van Fran1-'-
Maar de HVD komt pas in berg en München
de 31e maart 1945 toen de geal-
lengte. Hij hoopt, dat met lieerde luchtmacht het zeepfa-
cóntinu-
briekje, de twee kinderwagens-
Fj-ankfurt Neuren- fabrieken, het kousen-industrie-
bedrijf waar Kerst-
afhankelijk, of Nederland In
een nabije toekomst werkelijk
„schoon" kan zijn. Het in zijn
bezit hebben van wapentuig is
strafbaar maar het niet
melden van voorraden of vond-
delingenvei-keer van Rothenburg-
ob-der_Tauber nog ten goede ko- rnaar^ inplaats daarvan
men, het zal de romantiek scha- J~
den van een stadje Waar overi
gens alleen de bomschade van de
luchtaanval op ,31 maart
de vele zware Ameriï
auto's (die alleen maar in enke
le straten der stad kunnen par
keren), en het buiten de stads-
Na de 17e eeuw heeft Rothen
burg zich niet meer uitgebreid.
Het is merkwaardig te zien, hoe
weinig nieuwe ook in eeuwen
gerekend huizen er buiten de
stadsmuren staan. Lang is Ro
thenburg vrijwel
geheel vergeten
geweest. Deze af
geslotenheid is ver
moedelijk haar ge
luk geweest
hoewel honderd
jaar geleden de
burgerij op de
vroede vaderen
der stad foeterde,
omdat die zelfs
geen aansluiting
van het stadje aan
de spoorwegen
wensten. Hieraan
Is het te danken
geweest, dat de
stad Rothenburg
In haar oorspronke
lijke staat be
waard is gebleven
en het moderne
leven der laatste
eeuw niet heeft
geknaagd aan zijn
wallen en torens,
dat de stad niet
ten offer viel aan
het verkeer,
waakt de „Verein
AJt-Rothenburg" er voor, dat dit
ook achteraf niet meer zal kun
nen gebeuren. Mede daardoor is
het stadje met zijn wallen, zijn
,1s dl, id Keulen of In Ulm. Ho- golhische terkm „„t,, pa.
kroes leeg, links
staat de veldheer
hem verbaasd aan
te kijken.
Zo is Rothen
burg vol oude
geschiedenis, voor
al op kerkelijk ge
bied. De stad is
voor viervijfde
protestants, voor
de rest katholiek.
Zij is vol kerken,
die trots over het
gewirwar van da
ken kijken en
de toerist reeds
van verre toeroepen. De voorma
lige Dom der stad thans
de protestantse St. Jakobskirche
kan zich in schoonheid uiter
aard niet meten het kathedralen
De „Klingengasse", met de
„Klinger Tor", waar veld
heer Tilly de toegang tot
dé vesting forceerde.
Sinds J
hun middeleew
de historische „ALfcstad'
as legde is Rothenburg sinds de
Dertigjarige Oorlog (1618—1648)
bewaard gebleven in de staat
wsarin het ook thans nog ver
keert. Dat het in de Dertigjarige
Oorlog werd gespaard, was te
danken aan de grootmoedigheid thenburg, dat aan het einde' van trffciërshuizen
van de roemruchte veldheer de 14e en In bet begin van de 15e „erken een uniek stuk Duits
Tilly, die in 1631 toen zijn eeuw zijn grootste bloei-periode leden gebleven dat
tanen was beleefde, heeft met zijn luttele naar
duizenden inwoners tegenwoor-
in zijn geheel
tijd is overgeplaatst
de moderne mens. die het ge-
rnJL.°,TI!!!,.!2500 ku„„e„
bezoeken, de gelegenheid te ge-
j t. ven te overdenken, wat er in al
als de basilieken to Fret. dla eeuwen
burg, Wenen, Keulen of Ulm.
Gerekend naar de bouwwerken
van de 14e eeuw is de St. Ja
kobskirche evenwel een pracht
stuk. Toen na de voltooiing van
de kerk in 1436 de burgerij de
raad vroeg, hoe de stad zulk een
bouwwerk had kunnen oprichten,
antwoordde deze zelfbewust en
trots: „Met gaven, raad, hulp t
MIDDELEEUWS
Wie Rothenburg heeft gezien,
heeft daarmede een beeld gekre
gen van een krijgshaftige, Duitse
Rijksstad uit het verleden, dat
de gemeenschappelijke aalmoe- onuitwisbaar is. In Rothenburg is
sen van onze burgers en ook van me„ me, één slag varplaaut
andere Christelijke lieden, gelijk
in het land te doen gebruikelijk Middeleeuwen. Het is een pel-
De Bisschop van Würzburg grimsstad voor toeristen, zoals
~*ÉM' ontwerp vroeger de pelgrims dromden
st£ naar de van het Heüjge
WÉ - - de Bloed. En er zijn niet alleen des
Deutschhauskirche in Würzburg. zomers vele gasten in Rothen-
Do bouw begon in 1373. De kost- burg. Ook des winter. lijn de
baarste schat d«» s» .Tatnhc
VREEMDELINGEN
De stad Rothenburg leeft van
het vreemdelingenverkeer. Drie
van de vijf inwoners hebben
daarmee op de een of andere ma
nier te maken, of zij nu souve-
ieder, die Rothenburg heeft ge
zien is met het stadje bevriend
geworden en zal anderen aanspo
ren het ook te gaan bekijken. Het
is onmogelijk, dat het iemand
ooit zal berouwen, zich aan de
betovering van Rothenburg te
hebben onderworpen.
Op de springhei bij Bergen (L.) stijgen van
tijd tot tijd enorme stofwolken omhoog:
met een daverende explosie wordt dan een
voorraad gevonden of in beslag genomen
wapentuig vernietigd.
VERSCHRIJVING
En dan vóór wy aan dc nieuwe
bockeuverzockjes beginnen, een
rechtzetting. Op de vacantiepagina
van ons vorige zondagsblad schreef
een redacteur heel vrolijk over een
sportfietsje van zestig kilo. Gezien
zijn gezicht heeft hy er zelf zo een
wel nodig, maar hy bedoelde na
tuurlijk zestien kilo. 't Is anders
geen sport meerDank lieren
D. van Krevelen en L. J. Mostert
voor uw opmerkingen hierover.
Dachsel.
DE RAMP
„Ik zou zo graag het boek van
de Ramp naar mijn zoon in Afri
ka zenden. Het is overal uitver
kocht. Kan iemand my helpen?"
Die zoon is van de lieer D. Bur
gers, Cromvlietplein 88, Den Haag.
DE HEMEL
Heeft iemand voor de wed. A.
M. Moermanden Hollander,
Maaskade 90a, Rotterdam, (des
noods ter lezing) „Dc Hemel en
het Heme"even" van ds. C. J.
Hoekendijk en „Verborgen weel
de" ook van deze dominee, maar
gepubliceerd onder het pseudoniem
Jan Senior?
i
195! JAN VAN BATENBURG
Mevr. A. B. Kruikemeier-v. d.
|g Mooren, Menkemastraat 230, Den
njj! Haag, zou voor haar kinderen de
gd boeken willen hebben, die haar
95(1 overleden echtgenoot onder het
19Kj pseudoniem Jan van Batenburg
<955 publiceerde Staan er nog in de
.9» boekenkast?
ko-
door Jurriaen Jacobson, aandacht.
Niet omdat het als schilderstuk
voortreffelijk is geslaagd, maar
omdat het doek De Ruyter toont
in zijn huiselijk leven, met de
zijnen, met prouw en kinderen,
met de grote zoon Engel, die vice-
admiraal werd, en zijn vader
slechts enkele jaren overleefde.
Als het portret wordt geschilderd
is De Ruyter al getrouwd met
Anna van Gelder, zijn derde
vrouw. Hoewel, zoals de geschied
schrijvers herhaaldelijk hebben
verzekerd, De Ruyter een een
voudig man was, die niet hield
van opschik en thuis de kleedij
van een zeekapitein droeg, heeft
de familie zich voor deze ge
legenheid in groot gewaad ge
stoken, mevrouw De Ruyter met
de brede kanten kraag en De
Ruyter in zijn admiruaisjas en
Engel de Ruyter met een veder
bos op de hoed. Het portret toont
verder nog Jan Pauwelsz. van
Gelder, de zoon van Anna van
Gelder uit haar eerste huwelijk,
en Alida, Margaretha en Anru
de Ruyter, spelende met haar
neefje Cornells de Witte, oudste
kleinzoon van de admiraal, en Jan
de Witte, oudste schoonzoon van
de admiraal en zijn vrouw Cor
nelia de Ruyter.
BOEKEN
De historie herleeft bij het zien
van deze expositie, die een reis
naar Amsterdam meer dan waard
is. Ook door de tentoongestelde
literatuur. Bij de boeken is uiter
aard Gerard Brandt, De Ruyters
biograaf, vertegenwoordigd, wiens
Het Leven en bedrijf van den
heere Michiel de Ruyter, de bron
is geweest, waaruit vele schrijvers
hebben geput, en dat zowel in
het Frans als in het Duits werd
vertaald En bij de jongensboeken
ontdekken we Paddeltje, het boek
van Joh. Been, die zoveel heeft
gedaan om de figuur van Michiel
bij de jeugd levendig te houden.
Expositie over
De Ruyter
Michiel Adriaansz. de Ruyter is
niet alleen een nationale figuur.
Zijn verrichtingen ter zee, waar
van de uitslag in hoge mate mede
bepalend is geweest voor de gang
van zaken in de toenmalige we
reld, hebben hem in een interna
tionaal milieu geplaatst en dit is
tot uitdrukking gekomen in de
tentoonstelling, die ter gelegenheid
van de 350ste geboortedag van de
vlootvoogd tot 17 juni in het Rijks
museum te Amsterdam wordt ge
houden. De organisators hebben
deze expositie met veel liefde op
gezet en mede door de inzendin
gen van particulieren ook uit
het buitenland is een goed ge
heel gekregen. Men moet het ech
ter wel betreuren dat van de per
soonlijke bezittingen van de ad
miraal in de loop van de tijd veel
verloren is gegaan, want daardoor
kan men zich uit de expositie niet
een geheel afgerond beeld vormen
van de grote man.
De expositie omvat tekeningen
en schilderijen van zeeslagen, ge
schilderde portretten van De Ruy
ter en van tijdgenoten, veel kaar
ten, brieven en boekwerken, on
derscheidingstekens, geschenken
en globes. In enkele zalen is dal
alles in chronologische volgorde
gerangschikt, zodat het leven van
De Ruyter wordt gevolgd van de
wieg, die in Vlissingen stond, tot
het graf, dat in de Nieuwe Kerk
te Amsterdam is.
WIEL
Het viel te verwachten, dat het
wiel, waaraan Michieltje in een
blauwgeruite kiel voor een loon
van zes stuivers in de week in
de lijnbaan van de gebroeders
Lampsius draaide, een plaats op
de tentoonstelling zou krijgen.
Van dat wiel weet iedere Neder
lander te vertellen en door dat
u iel is hij in de eerste plaats bij-
zeer en zeer velen bekend ge
bleven. Door het wiel en door liet
klimmen op de torenspits van
de St. Jacobskerk in Vlissingen.
Het is jammer, dat de organisa
toren meenden zo waarheidsge
trouw te moeten zijn, dat zij in de
catalogus de echtheid van het wiel
in twijfel trekken. Het zou „vol
gens de traditie" het wiel zijn,
waaraan De Ruyter „als jongen
gedraaid zou hebben". Niet het
oorspronkelijke dus, maar een an
der wiel, wel uit de lijnbaan, maar
van later datum? Veel van de
charme van dat eenvoudige ap
paraat gaat door deze toevoeging
verloren.
Van de tentoongestelde doeken
verdient vooral de grote Familie
groep van De Ruyter, geschilderd
Op Iedere Nederlander rust
de plicht, gevonden oorlogstuig
bij de politie aan te geven. En
die plicht geldt nog steeds, ook
voor de jongeman, die na de
oorlog wapens en munitie „ver
zamelde", en die nu met zijn
verzameling danig in zijn maag
zit. Daar schuilt het gevaar.
Als u en ik een bom of een
mijn, een geweer of een kogel
vinden, bellen we met een ge
rust hart de politie op maar
die jongeman, die tegen zijn
wapen-arsenaaitje in zijn kast
zit aan te kijken, durft dat
niet. Want hij is al die jaren
lang strafbaar geweest, en
maar weinigen hebben de moed
dit aan de politie te gaan ver
tellen. zelfs ai kan hun veilig
heid, hun leven en dat van hun
gezin, ervan afhangen
Het is de laatste jaren wat
stil geworden rond die Hulp
verleningsdienst, stil in elk ge
val vergeleken met de jaren na
de bevrijding, toen in één jaar
tijd bijna 100.000 'granaten,
5.000 landmijnen, 5.000 kg
springstof, 50.000 kilo munitie.
20.000 handgranaten en 1200
bommen werden opgespoord en
vernietigd. Veel daarvan, zeer
veel zelfs, moest uit particulie
re en onkundige handen wor
den gehaald
T rans port
Dat er bij particulieren nog
steeds oorlogstuig verborgen
wordt gehouden, is wel zeker;
dat bewees het nachtelijke
transport van een vrachtwagen
lading vol ontplofbaar spul op
de Veluwe, toen onbekenden
ten einde raad besloten, het il
legaal in hun bezit zijnde wa
pentuig dan maar stiekum bij
de Hulpverleningsdienst voor
de deur te leggen. Het is goed
afgelopen, maar de vakkundige
HVD-ers verzekerden, dat zij
zo'n transport niet graag had
den opgeknapt
