ii nu
TONY van
FDe verduisterde hemel
LAATSTE OPERA VAN
MOUSSORGSKY
r
Cultureel
venster
30 Eeuwen muziek
DOCUMENTEN van en over
DUITSE MUSICI
[viA NAALD
M'
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 2 FEBRUARI 1957 MA
Geloof, hoop en liefde in
moderne literaiuur
geen
Voor sommige mensen is het niet zo
gemakkelijk meer, om te zien dat hoven
vns de hemel is. Maar Max Tan, die ah
Jood is vervolgd en gehaat, kreeg van God
de kracht om naar boven te kijken en de
hemel te ontdekken.
Zijn boek „Denn über uns ist der Him-
mel" kon door niemand beter vertaald
worden dan door een dichter, en dat is ge
lukkig ook gebeurd. De dichteres Lidy
van Eysselsteyn vertaalde dit boek door
zelf van de hoofdpersoon te gaan houden.
Max Tau weet. wat haten is. Hij
heeft het aan den lijve gevoeld. Hij
moest uit Duitsland naar Noorwe
gen en vandaar weer naar Zwe
den vluchten. Maar hij heeft op
zijn vlucht geleerd, dat wij de haat
getoond op Golgotha. Als Jezus
nu weer eens op aarde kwam,
hoe zou Hij dan ontvangen
worden? Zich verdringende
haat moeten beantwoor- mensenmenigten. geschreeuw
den. Hij uit de cirkel gjttpt, „e|<lch, Ip0(, „rote knp.
j»r theologische
mysteriespelen.
Het kraken van een pistool, dat is
alles. Eén man valt om. bloedend.
Dood. Afgelopen. Dat is de vloek
van ons gemechaniseerde tijdperk.
Godsdienst in telegramstijl. Ver
lossing in zestig seconden. De men
sen hebben geen tijd meer.
De gelovigen hebben ook geen tijd
meer; maar dat komt, omdat hun
hart zo vol is. Ze willen niet meer
nadenken over allerlei kerkelijke
wetten en uitleggingen van bijbel
teksten. Ze denken alleen maar
ieder uur van de dag minstens
éénmaal deze vier woorden; Jezus
heeft ons lief. Deze zekerheid is zo
heerlijk, dat al het andere er naast
verbleekt. Zij hebben maar één
zorg; dat zij Jezus niet genoeg
liefhebben.
En de atheïst Ibraimow ontdekt,
dat de kamer, waar de dode Jezus
lag opgebaard, plotseling leeg is:
de doek die de dode had bedekt,
ligt op de vloer, en een zoete geur.
als van vroege appelen, vervult
het vertrek. De atheïst zinkt op
de knieën en stamelt: ..Rabbi, ver
geef, want wij weten niet, wat wij
Zo eindigt dan dit merkwaardi
ge boek.
De mens is maar niet alleen een
bange vluchteling, die weer moed
moet krijgen, doordat hij met
„strijdbare held" wordt aange
sproken. De mens is een opstan
dige deserteur, die alleen nog maar
door vergeving gered kan worden.
Wij moeten een actrice het recht
laten om deze boodschap in haar
taal te brengen. Zij kan daardoor
wellicht velen bereiken, die anders
voor deze dingen doof zouden blij-
De woorden „liefde", „geloof" en
..hoop" komen weer terug in de
literatuur. Maar als het licht van
Christus' opstanding er niet over
heen valt, blijven het gekruisigde
woorden.
MEESTtRUJKt ROMAN VAN FRANZ WERFEL
Zo'n enkele keer overkomt hel je. dat je ^nbeennjonge knai
een roman in handen krijgt, waarvan je
iedere bladzijde proeft als een teugje kost
bare wijn. Dan denk je ietwat mismoedig:
wat zijn er veel meesterwerken die ik nog
moet lezen en
komen.
FRANZ WERFEL.
,ra.9ii ik nooit zal toe-
Waarom het te verzwijgen? Ik
had veel over Franz Werf el gele
zen maar mij nog nooit in een ro
man van hem verdiept. Maar nu
heb ik dan het geluk gehad een
van zijn meesterwerken te lezen,
nu de uitgeverij Querido te Am
sterdam ons een in de Salaman
derreeks verschenen herdruk van
De verduisterde he
a el" zond. Het boek. dat i
grote foto'
jonge knappe gcestelijkt
hangen. Dat is het geheim vat
Teta.
Het is de foto van haar neef. aar
wie zij dertig jaar lang gele
zond. Eerst voor zijn studie, late:
voor allerlei andere privé-doelein-
den. In haar kamertje bewaart zij
ook een stapel brieven van dez;
God-gewijde, die zij (door omstanj
digheden) nooit heeft bezocht;
maar aan wie zij toch zeker wel!
een plaatsje in de hemel verdien!
heeft. Totdat de grote ontnuchtej
ring komt, wanneer blijkt, dat d;
geliefde neef een sluwe oplichter!
is. die nooit zijn studie heeft volj
Geen intriges'
Een gegeven voor een meestcrT
work? Ja zeker. Werfel heeft geei
beproefde roman-intriges nodig
Knap boek van
Irwin Shaw
muntend Nederlands is vertaald de spanning er in te houdei
door Alice van Nahuys. heeft mij Scherp staan de verschillende -
ongemeen genot be- .n. t*_
Welk
bloedarn
j leven zit opgesloten.
De hele wereld heeft zijn volk op pen
de rechterwang geslagen en hij
keert haar nu de linker toe.
In zijn boek laat hij de hoofd
personen zijn eigen gedachten over
de wereld van vandaag uitspreken.
Hij laat iemand op het
Vredesbibliotheek op j,ij hinderlijk
te richten. zoals hij dat zelf al
in praktijk heeft gebracht. Hij plaats
zoekt zijn houvast in de zekerheid, n,
dat het kwade het aanvankeli'k
wel wint, maar in de eindronde
verliest.
Zijn hoofdpersoon Jaros-
lav gaat eijvan uit, dat
wij iets, dat nog niet be
staat, kunnen scheppen
door er vurig in te ge
loven. Hij wil de wereld
belegeren met liefde.
In zijn beschrijving van
de mensen komt dan ook
telkens duidelijk uit, dat
hij de mensen liefheeft.
Dat is een verkwikking
op zichzelf, in een tijd
waarin ook in de kunst
en de literatuur de haat
van de mens tegen zichzelf als de komst
beelddrager van God en daarin te- opgevat -
gen God zelf de boventoon voert.
de krant, foto'
geïllustreerde bladen, speciale
berichten via radio en televisie:
dat zou Jezus in de twintigste
eeuw zijn. En ten slotte zou
het kruis
eindigen.
Heilige Geest. Er stak een grote
sprijker uit haar borst, de vleugels
hingen slap neer. ..HOOP", las
Bellman en hij huiverde".
Tony van Eyck weet, dat de
mens een wonderlijk wezen is:
„Het beste dat hij in opwinding
wil doen. is meestal het slechtste".
Zij iaat een eenvoudige man uit
Texas optreden als Christus, in
Amerika en in Rusland. Hij zit op
een heuvel, op een oud benzinevat,
i stromen naar hem
Ongetwijfeld komt
de indruk van Shaw's la.em
men zijn nieuwste 'ooek i ie
ondanks het bizarre gegeven
ondanks dat men niet a"
deze roman zal kunnen
schrijven.
Met zijn oorlogsboek ,,De jonge zij
leeuwen", dat volkomen terecht met
grote faam heeft verworvei
de zaak enigszins anders,
daarin is wel iets dat afstoot,
maar dat kan men aan hel genre
wijten. Voor Eindpunt Parijs"
gelden echter andere maatstaven.
Het gegeven reeds roept beden
kingen op. Shaw vertelt dc ge
schiedenis van Lucy Brown (Oor
onder in haar huwelijk niet de bevredi-
it als ging vindt, die zij ervan verwacht;
leest. haar eigen geaardheid en per
soonlijkheid raken menigmaal in
de verdrukking en van een ont-
onder- plooiing is dan ook geen sprake.
Mogelijk als reactie daarop raakt
Ook komt, doch haar 2
heeft betrapt
tegenover elkaar. De
cultuur verzadigde Argans ei
nWwhii met de zeei' besloten, geheime wereldj
He van Teta Linek- Door ziJn beelden
psychologische be- de schrijfwijze dwmgt Werfel zij
denksels. waarmee onze jongste iezers gespannen te volgen, ho
generatie schrijvers ons op-
scheept! Werfel, deze „onge
doopte katholieke Jood", heeft
eens gezegd: „Zoals slechte
muziek meis anders is dan ge-
organiseerde leegte van de tijd.
zo is materialistisch denken
niets anders dan aeoraaniseerde Maar als iedereen haar links la:
leegte van de geest. jureerTeta eenlaat geluk
iKKeia v de schoot, wanneer de jonge kap
Ook in ..De verduisterde hemel", laan Johannes Seydel zich
de geschiedenis van dc ouderwet- haar ontfermt Seydel, die,
mm" het lot. de personificat
Teta de ontnuchtering zal
ken. Van de twee groepen pë
grims naar Rome kiest zij uit lou
ter zelfkwelling het dure, snobis
tische gezelschap, waarvan c
schrijver zegt: ..Zowel de zone
als de boete hadden zich aangc
past aan de moderne techniek'
Zo
haar kind
haar man. Na di
echtgenoot doe
zocht zoekt zij haar
j-,ut PWI1 ,UU1. in Parijs, dat volgens de Neder-
sprortkenjk 'dróeThet "boek "zèr^er titel het eindpunt wordt
b-trirtrtrtrlz-lïirtï-bir-trictrlrtrü-üiriiitirZ-irlrüiiirïrMii-lrirtrtrirüiiïi
rliest zij uit vrije garii ]aat deze schrijver zich ken-
1—J ~n in wezen ook nen als een verklaard tegenstan-
dood van haar der van het „naturalistisch nihi-
hem zelf ge- üsme". Heel dit werk is doortrok-
;cn van een huiver voor de heilig-
ieid van het leven.
Als ik mij. na zelf van de roman
gaat zij „De verduisterde hemel"
Verlucht relaas van
toe
Wü hebben vroeger wel
eens te eenzijdig gelet
op dc Godheid van
Christus: tegenwoordig
wordt door literatoren
en theologen Zjjn m
heid geaccentueerd,
voelen vele kerkmi
lig Casper Höweler is voor d$ mu-
Cn sicus en vóór d? muziekliefhebber
,s. werkelijk geen onbekende meer.
al Zijn „Inleiding toi ae muziekge-
faan'
Vet
rhillendi
'ld kan
deel
Begrip voor de mens
an Jezus in onze tijd
worden. De Duitseac-
trice Tony van Eyck heeft dit ook
gedaan. Zij heeft niet zoveel ver-
Dorothy Sayers
proberen ons het Nieuwe
Testament te laten lezen,
alsof het gisteren en van
daag en morgen gebeurt.
Dat doet Tony van Eyck ook,
op haar manier.
schiedenis" is neg steeds het stan
daardwerk op dit gebied ir, ons
land. waarnaast dan zijn platenat-
Muziekgeschiedenis in beeld"
1 de r
bidde'rfie'Ifood nadoen, 'met de haai' aan als GELOOF. Aan het Jezus
Van arme marskramers zegt
iemand in dit boek: ..Ze zijn alle
maal zo uitgeput dat ze van lou
ter moeheid tevreden zijn; ze heb
ben eenvoudig niet de energie om
ontevreden te wezen. Daarom zijn
arme lui altijd goed voor elkaar.
Moe zijn ze, wat ik je zeg!" Zo
spreekt op elke bladzij zijn begrip
voor de mens.
De dorpsjongens, die spottend
een biddende Jood nadoen, met de
armen zwaaien en het hoofd ach-
teroverwerpen, houden plotseling
hun mond, als ze de hemel boven
zich zien. Hun overmoed capitu
leert onder invloed van een gevoel,
dat ze vroeger niet kenden, een
soort heimwee.
Zo wil hij aan alle menselijke
overmoed een halt toeroepen door
de „hemel", in het vertrouwen dat
de mensen nog altijd „waarden"
in zich hebben die hen tot dat ge
voel van „heimwee" in staat stel
len. Men kan zich van het appel
van dit boek niet afmaken door
deze gedachten als vaag-christelijk
humanistisch te bestempelen.
De schrijver wil proberen de
mensen te begrijpen (en wie dat
doet, kan altijd vrolijk zijn) en
„de werkelijke waarden" zo vlug
mogelijk fÜjÉHf
Zij laat een mer
enbakkersproduct
sigingsgroep. maar
met de moordenaars.
Aan het middelste kruis hing wel
Christus. hij zag er uit alsof hij
al lang dood was. In plaats van
INRI stond er echter het woord
LIEFDE ingegrift Aan het twee
de kruis hing een vrouw, de mond
tot schreeuwen geopend. Het op
schrift boven haar hoofd duidde
Die manier is in de romankunst
al bijna een mode geworden, maar
pot- voor de doorsnee-kerkmens nog
krui- zeer ontraditioneel. Niet iedereen
Jezus zal dit boek kunnen waarderen,
omdat niet iedereen de bedoeling
il begrijpen.
dijk: „Opgaan, blinken
kern" niet alleen betrekking heeft dit
op de mens, maar dat erf, ook het respectei
lot is van het geestelijk lever, van
gemeenschappen. We geloven var.
niet. omdat we aan de periodici
teit geloven en dat er dus eigen-
orden gebruikt. Een groot lijk niet van verzinken kan wor-
van he: illustratiemateriaal den gesproken zoals Bilderdijk dat
van deze zg. platenatlas is opge- deed ten aanzien van het mensen-
„omm in Höweter's nieuwste bMk |even y d Hótveler's
F»>
J. Paris te Amsterdam prachtig men wa'( oppervlakkig en is zijn
uitgegeven werk op kunsldtrukpa- uitspraak dat Debussy het „ocw-
pier. We ontmoeten ook in dit boek spronkelijkste genie was dat
weer de echte Höweler. die op boei- Frankrijk heeft voortgebracht"
ende en tevens leerzame wijze 0<>k wat eenzijdig. Zijn opmerking
de lezer leidt op de wandeling door over Badings' radiofonische opera
de muziekgeschiedenis. Hij doft orpe.es" mstuiet van weinie be-
opmerken en ontdekken, hij ver- "^resl" *"uip van wemig oe
heldert het inzicht en verruimt de 8*P deze materie. Het zou ver
blik. hij verklaart en verdiept, hij der dienstig zijn ge-
die in beider leven zijn sterke
vloed heeft doen gelden. Elkaar
geheel vinden doen zij nog niet.
Daarvoor zijn nun levens teveel
uiteen gegroeid. Wel zijn zij
zoend en daardoor
alleen het eind- maai
keerpunt in hun levens.
Het verhaal heeft veel te zeg
gen. Vaak ontroerend schildert
het de splijtzwam, die een gezin
verwoest. Het tekent schril een
huwelijk zonder werkelijke liefde,
diens vader, ben genoten, afvraag.
is van het droombeeld van Teta
neef.
Zij is innerlijk verscheurd doo
een gevoel van godverlatenhe.
dat haar dieptepunt bereikt tijden
een dienst in de Sint-Pieter. Oi
danks verschrikkelijke pijnen
haar benen besluit zij niettem
de excursie naar de catacombe
mee te maken, die „mijngange
jonge heilsleer"
dit boek nu graag ter lezing
aanbevelen, dan denk ik aan die Werfel kernachtig typeert,
lezers en lezeressen, die van een Wanneer Teta en de kapelaai
nog iets meer verwachten achtergebleven, in het duisti
moeten wachten op aansluiting b
dan alleen maar een boeiende
Parijs niet trige en ook ontvankelijk zijn
ook het markante beeldspraak en een
veroverende levenswijsheid,
nilde i
de volgende groep, is het grott
hart- ogenblik voor de gekwelde ziel ge-l ft
ge- komen zich te ontlasten van eenj
worgende twijfel. j
willen weten, kapelaan, 131
in cr-HnlH it Haf miin
'erdragen er
Daardoor heeft Shaw'
grote waarde gekregen, 1
kenis die gelukkig mindei
tabele details overstemt. En dat *rijgt
maakt het mogelijk, ondanks de
bedenkingen. „Eindpunt Parijs"
;n beminnelijk argeloze wij
ze betrekt Werfel de lezer aan- 0f het mijn schuld
stonds in de compositie Van zijn neef zo geworden is en dat heeft
/erhaal. wanneer hij vertelt van gedaan."
»an Ja. zo was Teta, dacht Johan-
vaar hij nes Seydel. „Zij stelde de fijnste
erkt en en gecompliceerdste van alle mo-
hij vertelt
zijn langdurige bezoeken aan
landgoed van de Argans.
Teta nu?eigenlijk
heel gew
de
ikkeld."
Meer van de inhoud vertelleu
Alleen nog dit:
de oude doe ik lie'.
van •ri» aan yev-ejcn. - n'et- Deze ree'ds de fijne ironische
T w„H«.-ionHc onovertroffen keukenprinses met djep doorvoelde beschrijving
N.Bdcria"ds haar cither en haar Slinde hond de "bedevaart „aar Rome. |ezie,
is, wat haar prive-leven betreft, door de ogen van deze joods
een gesloten boek voor haar naas- schrijver die zo dicht bij het chri:
te omgeving. Als de -schrijver de tendom stond, is het kopen van
kans krijgt een vluchtige blik in boek waard. Hier gaan wijsheid
haar sobere kamertje te slaan,
geheel vlekkeloos i
Uitgav«
A. M.
De bedoeling is om aan te tonen instrueert en speelt. En dat alles ker te wij:
dat Jezus sinds Golgobha
voortdurend sterft, maar sinds Pa
sen toch ook voortdurend onder
ons leeft.
1 de
ijdon manifesteerde zich de op
vatting van de schrijver natuurlijk
sterker dan de bedoeling was.
Maar wie zou daaraan ontkomen.
Godsdienst in telegramstijl Een enkele aantekening
Wei
>rdt
een componist
toch beslist onheus wordt behan
deld. Het zijn zo maar wat kleine
aantekeningen bij een overigens
zeer interessant en leerzaam boek.
van de 14 de eeuw tot heden
(V.,
kunstredacteur)
derde 'kruis hing de duif van de pistoolschot „opgeruimd". Er is zegt dat de uitspraak vgn B'ilder-
EN PLAAT
geweest
-.1 hen te ontdekken.
"deemoedige eerbied voor het
wezen en denken van de ander.
Hij is zich goed bewust, dat de
aterke mannen, de leiders, de re
formatoren. die de «wereld willen
verbeteren, omdat ze met hun
eigen leven niet klaargekomen
»ljn. Hij wil zichzelf niet opwerpen
als wereldverbeteraar, maar hij
weet ook, dat alleen hij, die ande
ren redt, zichzelf kan redden.
Wat moet Lidy van Eysselsteyn
genoten hebben bij de vertaling
van de opmerkingen van de actii-
ce die bij de generale repetitie uit andere werken.
heel slecht en bij de eigenlijke
uitvoering bijzonder goed speelde,
-ET die laatste opera van de
Russische componist Modest
Petrovitsj Moussorgsky bedoel
„De jaarmarkt van Soro-
cliintsy" naar het verhaal van
Gogol Avonden op een boerderij bij Dekanka". Eigenlijk is hei
niet helemaal juist van een Moussorgsky-opera te spreken, wam
Moussorgsky heeft er maar een paar fragmenten van nagelaten
Die paar kleine fragmenten zijn absoluut onvoldoende tot hei
opera. Die fragmenten zijn echt F '~:J
Een kunstenaar moet men
CORN. B, leren kennen uit zijn wer
ken. Anecdotes, levensver
halen en allerlei toegedichte
eigenschappen mogen als
leesstof en als interesse-
wekkend element interes
sant zijn. het gaat uitein
delijk om het werk zelf.
Zijn boek over Brueghel
noemde Felix Timmermans:
„Zo heb ik U uit Uw wer-
ten aie de
stuk voor stuk excelleren «Tunf!
kunst geven, die in geen enkel op- naar te ruiken uitzijn
zicht onderdoet voor die der ope- de schilder uit zijn schilde-
razangers en operazangeressen rijen, de musicus uit zijn
wereldvermaardheid. Er wordt composities, de sohrijV'
Moussorgsky was nu e*.- - - - --- --- -
en realist en hij wilde dus ïn elk de laatste tijd nogal veel ophef zjjn boeken, de beeldhouw
geval waarheid en werkelijkheid, gemaakt vanJ. enke'®„( u'* z'in beeldhouwwerken.
enkele componisten de opera zoals Moussorgsky kwam Er kw
die zich zou hebben kunnen denken, te voltooien. Eerst kwam J
dit werk als een soort spreekopera in de bewerking van
Sachnowsky en Mardschanow (1913) en daarna voltooide Cesar
Cui de opera, in welke vorm zij in 1917 in St. Petersburg werd
opgevoerd. Een bewerking van Nikolai Tscherepnin
in Monte Carlo opgevoerd en op 21 december 1931
Petersburg opgevoerd de voltooide opera door de Sowjetcomponist heeft Shebalin
Vissarion Jakowlevitsj Shebali" '"L E'" "J'" maakt W9arh'
•heid en werkelijkheid, gemaakt van enkele Italiaanse
°1 hij later nog wat zangeressen, die - net als film- .g echter nog iets
ipera werkte toch vlot- sterren veel reclame weten te waaruit men de scheppende
dat alles gereed maken Maar ^eze^twee zangeres- kunstenaar kan leren ken-
1923
schetsen voor een ouverture, ee
instrumentale dans, het lied v«
Parassia. het lied van Khivrya
de muzikale tekening van e<
warme zomerdag in de Oekrain
(geb. 1902). En wellicht is die maakt,
heeft er ernstig naar getracht in niets af te wijken van de geest
van Moussorgsky's muziek en hij heeft zich dan ook eigenlijk
uitsluitend van de muziek van Moussorgsky bediend, ook muziek
Moussorgsky
het wezenlijke. Max Tau wil zelf
ook alleen maar goed söhrijven.
als het om het grote en het wezen
lijke gaat. Hij typeert met enke
le woorden het verschil tussen de
cultuur van Parijs, van Praag en
van Duitsland, in korte gesprekken
van gewone mensen.
Hij heeft veel meegemaakt,
maar verzet zich met alle n">at|ht
tegen het fatalisme. Zijn
ting is niet mee-
cultuuroptimisme
het 19e-c
loof dat door de smeltkroes is ge
gaan.
Zijn diepste bedoeling kijkt er
gens in een losse alinea om de
hoek: als de Jood Schmul een uc
zwakzinnige man tegenkomt, die tragisch,
voortdurend, vanaf het KeizerrijK Ik zgl eerst
„De j
ervaardigde zelf
Gogol's novelle
en hij begon met de opera in 1875.
Het zou de eerste komische öpera
van Moussorgsky worden, van
de man die steeds meer de tragi
sche dan de komische zijde van
het leven onderging. En die tra
giek trachtte Moussorgsky dan te
vergeten in een verschrikkelijKe
alcoholroes. Op 42-jarige leeftijd
verwoestte de alcohol het lichaam
van doze wellicht meest-geniale
Russische componist. Hij liet
[wee opera's onvoltooid achter:
„De jaarmarkt van Sorochintsy"
cn „Khovanchtchina", beide mu
zikale volksopera's, de eerste spe
lend m een Oekraïns dorp. de
tweede rond de Tsaar in Moskou.
komisch, de tweede
i komische
de Republiek, door de angst De "jaarmarkt
werd achtervolgd dat hij opgepakt £intsv.: schrijven. Dat lijkt
zou worden, en die een diepe bui- 'ajs pen e
ging voor Schmul maakt en angstig
Sor<
zegt: „Wees gegroet, broeder',
dan lacht Schmul hem toe en zegt:
,Wces gegroet, strijdbare held!
iDe bange man is erg gelukkig met
die titel, wordt zelfs spraakzaam
en fluistert bij het afscheid:
„Schmul begrijpt me!"
Max Tau wil de bange mens
weer moed geven door hem als een
strijdbare held te begroeten.
De liefde aan het kruis
J>e merw heeft zijn wart aard heid t
gezonde economic
der creatieve krachten. Twee
zwaargewichten als ..Boris' en
„Khovanchtchina" achter elkaar
zouden mij kunnen verpletteren.
schreef Moussorgsky aan de
zangeres Karmalina. Hij liet er
dus zijn werk aan de „Khovancht
china" voor liggen: eerst de vro
lijkheid, "eerst de komische opera
En met de Gründlichkeit Mous
sorgsky eigen, ging hij zich
diepen in de geschiedenis i
van Oekraïne, van het zgn
Rusland" Maar dat viel hem
eindelijk toch niet mee.
de Klein-Krssische opera
1, de reden
„Nacht op een kale berg" inlas'
met gezongen tekst, uiterst kun
dig en op de juiste plaats.
de eerste grammo-
chappij die deze
opera op de plaat heeft
deze opname, de sopraan nen pn dat jets- js eigen-
Vilma Bukovetz en de mezzo-so- ]ijk ook zij„ werk. Dat
praan Bogdana Stritar zijn wer- jets" i? zijn corresponden-
kelijk niet minder al zijn hun na- 'Jie wezen er al eerder
men dan nog niet zo doorgedron- opEen brief kan Veel doen
tot de Westeuropese radio- begrijpen, kan doen onthul-
nentatoren. De 36-jarige Vil- len zelfs aj is het nog zo'n
Bukovetz izij zong in Proko- eenvoudige brief.
.Sinaasappelen".opera de En daar0m is het zo belangrijk
rol van de heks Fata Morgana" dat de Universiteitsbibliotheek
zingt hier de partij van dc boeren vandenhoeck Ruprecht te Göt-
dochter Parassia met een lichtheid tingen (Duitsland" onder de titel
en een muzikaliteit, die verrassen. „Deutsche Musiker" een boek uit-
En Bogdana Stritar (uit Proko- gaf. waarin Konrad Ameln en
fieff's opera bekend als Prinses Hans Schnoor een schat van docu-
Clarice» geeft de rol van de boe- mentcn verzamelden. Van de 14e
rin Khivrya alle reliëf En daar- eeuwse minnezanger Graf Hugo
dan de enorme bas- von Montfort tot de huidige Duitse
schoonheid hand in hand.
Vergeet de radio, vergeet de te
levisie, en keer tot u zelf in met
dit boek van een groot schrijver.:
Zijn werk dwingt u tot zelfwerk
zaamheid, doch ge wordt rijk be-
Het is een roman van diepe men-l
selijkheid, vol fijne humor en
prachtige taalbeheersing, vol ver- 1
l assende wendingen en aforismen.
Dat dergelijke meesterwerken te-,
genwooraig in een goede, goedko-.
geverij Querido. die hiertoe hct;
initiatief nam reeds lang voor hetiT
pocketboek zijn triomfen begon.
P. J. RISSEEUW;
HET GELUK IS VLAKBIJj™
Met haar derde meisjesromanlbi
„Het geluk is vlakbij",
heeft Lenie Stafleu-Kruikemeier de 0c
kring van haar jeugdige lezeres- pt
ongetwijfeld aan zich verplicht Z),
naar onze smaak evenwichtiger
dan haar vorige werken, speelt
fieff's
legd in de bewerking van Sheba- stem van Latko Koroshetz hij componist Paul Hindemith
lin. En dan nog wel uitgevoerd was Koning Klaver bij Prokoficff" mcn brieven en andere documen-
door de ook in ons land bekende en de prachtige soepele tenor van ten in dit boek. Dus ook van
Sloveense Nationale Opera uit Miro Brajnik als de jonge boer Maarten Luther. Bovendien wot- aard;e(, bijzonderheden
Ljubljana, welk Joegoslavisch en- Gritzko. Werkelijk het is vocaal den niet alleen de verschillende bijzonderheden die stuk
zich in hoofdzaak af in het Gi
ger land. Voor hen, die de „Grun-jri
negse sproak" niet machtig zijn,
heeft de schrijfster de dialogen in,51
een soort vernederlandst Gronings ki
gebracht en zij bereikte daarmee
dat de typische sfeer, die dit taal
eigen oproept, bewaard bleef. <1
Haar roman speelt zich af rond- 0I
om het meisje Inge Raadheer,,
dat door haar getrouwde broers
en zusje als het nestkuiken be-j v;
schouwd wordt, terwijl zij toch zo d,
graag wil bewijzen zelf op eigen; st
benen te kunnen staan. Het wordtl
haar pas na heel veel conflicten
en strubbelingen duidelijk, dat het;
geluk waarnaar ze zo haakt, welr
(xuslav Mahler eens minder ver-af zou kunnen18
zijn dan ze denkt. d
gezien in kort bestek een zeer in- Het verhaal wordt sober en rus-
dringend overzicht te geven. verteld, de probleemstelling is
De muziekstudenten die naast duidelijk en er worden geen spe-
hun muziekgeschiedenis-studie ciale eisen gesteld aan het bevat-
eigenlijk een verzameling feiten tingsvermogen van meisjes even
dit boek gebruiken, zullen veel boven de bakvisleeftijd. Vooral
meer leren van de componisten en bat laatste achten wij van niet te
voor hen zal die geschiedenis een onderschatten belang. Juist het
levend verhaal worden. De mu- eenvoudige milieu waarin het
ziekliefhebbers zullen er urenlang boek speelt en de ongecompliceerd-
bladeren en telkens weer andere heid van de figuren die
semble m het vorige Holland Fes- alles van superieure kwaliteit
tival de opera „De liefde voor de Een monument voor Moussorgsky
drie sinaasappelen" van Proko- en voor de Joegoslaven, uitgege-
fieff opvoerde. Met enkele van ven in cassette met uitvoerige in
dezelfde krachten heeft men thans leiding en vele foto's.
Moussorgsky's „De jaarmarkt van
op een wijze, die
muzikaal van de
is. (twee 30 cm
00329-30 L).
1920), die prachtig de
sfeer
Klem
een Klein-Rus door te gaan ei
derhalve de onmogelijkheid alli
nuances en bijzonderheden
muzikale contoui
i Groot-Rus om
loeclijk- Russische spreektaal te beheer-
Sorochintsy"
bad opgenomer
én technisch èr
hoogste orde
langspeelplaten
Het gegeven van de opera is
een stuk onvervalste folklore uit
de Oekraïne, waarbij het in de
le en 3e acte gaat oio de liefde
van de jonge boerendochter Pa.-
rassia en de jonge boer Gritzko,
terwijl in de 2e acte een liefdes
verhouding voorkomt van de boe
rin Khivrya met Afanasy Ivano-
vich De Oekrainse boer Cherc-
vik is de hoofdpersoon en hij is
niet afkerig van een glaasje wod
ka In dit geheel zijn ook echte
it de volksmuziek ver
ijl er enkele malen een
hopak te horen is.
Koor en orkest van de Sloveens
Nationale Opera uit Ljubljana ge
ven hier zang en spel van uitzon
derlijke kwaliteit en dirigent Hu-
bad brengt alles in een zeer ge
spannen. zeer suggestieve en echt
Slavische vertolking. Platen die
men telkens weer zou willen
de Klein- draaien om de geniale
CORN. BASOSKI.
zingt.
(België
Modest Moussorgsky. die fragm
componisten deskundig ingeleid
teen Beethoven-inleiding b.v. die
werkelijk uniek is", maar ook
vindt men er zeer waardevolle be
schouwingen in over de Duitse ro
mantiek en over de 19c eeuw met
de overgang naar de tegenwoordi
ge tijd. De schrijvers hebben kans
De Muiterij op
de Bounty
Van deze bekende trilogie, ge
schreven door Charles Nordhoff en
James Norman Hall is thans bij
Gottner te Haarlem een uitgave in
één band verschenen, waaraan de
minnaar van een boeiende zee
mansgeschiedenis zijn hart kan op
halen. Het is de historie van een
dramatische tocht naar de Stille
Zuidzee, met het doel broodvrucht-
planten te gaan halen, tijdens wel
ke reis muiterij uitbrak veroor
zaakt door het onmenselijk optre
den van de kapitein. Een goed en
;cldc; geschreven spannend ver
haal, vol leed en ontbering maar
•ok mei bekoorlijke episoden over
het romantische leven op de eilan
den in de Stille Zuidzee.
'inden, komen, moeten voor veel lezeres-!
stuk sen een verademing zijn na tal-!
het geteken- rijke boeken met onwezenlijke en1
personages en om-j
lijn betekenen
de portret van de kunstenaar. Een vaak
boekwerk dat U niet mag missen, standigheden. Dit boek
Voor DM 17.80 heeft U 396 pagi- eerlijk. (Uitgave Callenbach, Nij-i
na's authentieke en dus leerzame kerk;.
documenten. j, K.|
Wij zullen in een schaterende
lach gaan,
tussen de blaren,
de herfstbloemen sparen
en voorzichtig zijn,
omdat wij onder de paddestoelen
kabouters vermoeden
en wij van hen houden,
èn zachtjes onder de bomen
praten over de dode
vogel die wij zagen,
en zullen samen droef zijn
omdat wij veel
van vogels houden.
E. BRENT BESEMER.
(Uit „Ewout", zes verzen bö een kin
Uitg. Boucher. 's-Gravenhage.l
