is maar geleend.... Woningnood treft alleenstaanden ook in 't persoonlijke leven ZONDAGS BLAD BRIEVEN AAN DE Hieuw? CciWljc (ITourant Meer en meer krijgt dit ru- t briekje de allure van een ruil- i beurs. Telkens blijkt bovendien uit de brieven, die wij mogen ontvangen, dat onze lezerskring als het ware uit één grote fa milie bestaat. De familie Ooster man uit Leimuiden schreef naar j aanleiding van een overstelpend aantal gedichten, dat werd toe- j gezonden: HARTELIJK DANK Het is onmogelijk ieder persoon lijk te bedanken. De meeste gedich ten gingen met een begeleidend schrijven gepaard, waaruit zoveel liefde en onderlinge gemeenschap I spraken, dat we er stil onder wer den. Nog veel zegen toegewenst op uw werk. MOEDERLOOS j Inderdaad, geachte lezeressen, zal het hier gaan om „Moederloos" door Fannie Eden, een boek, dat naar i schatting 90 jaar oud is. Mevr. S. Visser, Zuidelijke Dwarsweg 6 te Waddinxveen deelde ons mee, dat zij hel hoek reeds van vele zijden aangeboden had gekregen ZATERDAG 19 JANUARI 195? daar RANDSPREUK Kan iemand van juffrouw J. v dankbaar wel Stellendam help. randspreuk„God lie. 1 kalme reis beloofd, ma i behouder inkom VERZAMELING i De heer C. Bruyn te Hardinxvcld I heeft bjjna dc verzamelde dicht werken van Cornelis Gébel (1794 1859) compleet. Hjj mist nog het gedicht „30e november 1813". Wie i helpt in deze (moeilijke) zaak? i GRONINGS LIEDJE De tekst van het Groningse liedje „Mijn vader zeide laatst tegen mij, VIERSTEMMIG De heer G. Diender, kade 84, Den Haag, „Ons Hutje bij de Zee UIT 1898 De lieer B. Groen, nslaa 15, sche gedichten uit zyn schooljaren: nl. „De gegroeide dwerg" en „De heldhaftige nachtwacht". Ze begin nen resp. zo: „Er leefde, 't was in één der stedenen ,,'t Was winter en het nachtTijk uur". BOERENOORLOG Drie jongensboekjes over de Boe- renoorlog zoekt de heer A. v. d. J Hoek. Nijverheidstraat 73, Rotter- dam-Z., nl. van J. Oost: „Gevon, den", „Geroepen" en „Gestreden". KUNSTGEBIT Onze lezers J. J. v. d. Spek en B. v. Vulpen de Jong wezen er ons op, dat wy vorige week het kunstgebit uit Den Briel als het oudste betitelden, maar heiden I schreven over het kunstgebit dat I destijds te Wieuwerd werd gevon- den in de grafkelder van Anna I Maria \an Schuurman, welk gebit I reeds uit 1678 dateert. Dank voor deze nadere toelichting. STEEN VOOR STEEN AFBREKEN EN IN OUDE STAD HERBOUWEN? Wellicht is het voor u geen open baring, als we vertellen, dat het huis van de gemeente Vlissingen maar geleend is, geleend van het rijk in dit geval. Voor ons was het in elk géval een verrassing, toen burgemeester Kolf het ons, aan de grote, groene midden tafel in zijn kamer vertelde. En hij vertelde nog meer: het prachtige, uit 1733 daterende, herenhuis, waar de gemeentelijke diensten zulk een plech tig onderkomen hebben gevonden, moet binnenkort verdwijnen. De werf „De Schelde", waarvan de kranen en scheepsmasten, de loodsen en hellin gen heel oud-Vlissingen overschadu wen en karakter geven, heeft de grond, waarop dit oorspronkelijk aan Pieter van Dieshoeck behorènde huis staat, dringend nodig voor uitbreiding van de afbouwkade. En oud stedenschoon wijkt in ons vaderland nu eenmaal voor de oprukkende industrie Maar er is een stout plan, dat zo hier en daar in gesprekken met Vlissingers opduikt: het stadhuis steen voor steen afbreken, de ste nen naar de oude binnenstad ver voeren en het huis daar in oude luister, in betere omgeving weer overeind te zetten. En dan zal het geen stadhuis meer zijn, want de plannen voor een nieuw raadhuis voor deze Scheldestad liggen al kant en klaar, neen, het Dishoeck- huis zou dan een museum worden van alles wat met onze grote zee helden heeft te maken, en de tijd, waarin deze fiere zonen van ons volk leefden. Maar die verplaat sing het is nog maar een plan, en het zal toch zeker wel onge veer een miljoen gulden kosten, een bedrag waarvoor dé gemeente Vlissingen in geen geval alleen kan opdraaien. Maar men moet daar, aan de Schelde-oever, zui nig zijn op het beetje oude stads- schoon, dat men heeft overgehou den. In 1733 liet Pieter van Dis- hoeck, rijk weergekeerd uit de ge lederen van de Oostindische Com pagnie, door de Antwerpse bouw meester von Baurscheit dit huis bouwen in onze ogen ^elache- eil heeft opgezet, komt de tad Vlissingen in het middel- <unt tan de nationale belang- toestand. Evertsen. Bankert en De Mooy de grootste waren) en het plan, deze helden te eren in een museum, on dergebracht in dit mooie huis in het centrum van de oude stad, is een plan. dat zeker ook vele Ne derlanders buiten deze Schelde stad zal aanspreken ALTIJD AL IN DE SCHADUW Het moet voor het huis van Pié- ter van Dishoeck geen vreemde, nieuwe ervaring zijn, door de scheepsbouw te worden verdron gen. Want een groot deel van zijn leven heeft dit oude, statige huis gesleten in de schaduw van die scheepsbouwnijverheid. Enkele tientallen meters van het Dis- hoeckhuis verwijderd, ligt name lijk het oudste dok van Europa, dat zo oud is. dat een houten mo del ervan als historisch voorwerp in Vlissingens Stedelijk Museum Het ligt buiten het wordt vertroeteld. Aan dat oud- terslaggever deze zo gel ondanks alli heeft bewaard, daar de h historie tan dige raadhui dat raadhuis dwijnen, en icht daarom rde stad. die i hij tekende erbij afgedrukte Vlissingens hui voor u op. Want of het onder de zal vallen of zal iden dat is het het kil stadscentrum, hol, en het gehamer van de klin kers van de werf maakt ieder rus tig werken en vergaderen on mogelijk. Vroeger was dat an ders; toen lag het gemeentehuis als aan een Amsterdamse gracht, temidden en tegeno' herenhuizen, lijk groot en voor onze begrippen met eén ridicule overdaad versiering en ruimte. Maar Baurscheit verstond zijn vak: hij maakte van dal een monument uit zijn stijlperiode, de Regence- stijl. DE NEEF dig huisje" was, bewezen door het niet te slopen, maa te laten overzetten naar woonhuis singens binnenstad, waar nu de bowkunst ds Kwast het als pastorie j_ T-, bewoont. zich spiegelend in het water het dok. Maar de dokken en hel lingen rukten op de overzijde van het dok viel ten prooi, en nu gaat ook het Dishoeck-huis ver dwijnen. Er zijn drie mogelijkheden: men kan het huis gewoon slopen (en dan hoogstens een traan weg pinken over een van de laatste stukjes historische schoonheid, dat in Vlissingen verdwijnt), men kan het huis steen voor steen ver plaatsen en herbouwen, maar men kan ook (en dat is waarschijnlijk de beste methode), voor het huis op de nieuwe standplaats een be- tonskelet yan gelijke vorm bou wen, en er de gevels tegenaan en de interieurs binnenin zetten. Dan heeft men tenminste de zekerheid, dat het stevig staat.... Toen Karei de Vijfde na in 1555 afstand te hebben gedaan, in 1556 uit Vlissingen vertrok, gaf hij zijn Europese dok is in de loop der vele, vele jaren natuurlijk wel het een en ander verbouwd, maar het is nog steeds volop in gebruik, en als ,,De Schelde" na het ver- andere kwijnen van het stadhuis de af- ne rust bouwkade naar plan kan door bouwen, komt het dok zelfs weer centraal in het bedrijf te liggen. Maar dan zal er geen Dishoeck- huis meer staan, om zich over dit hernieuwde bewijs van „l'histoire se repète" te verkneukelen Het Dishoeck-huis, dat de gemeente Vlis-van „De Schelde"De achtergrond van dit singen van hét rijk als stadhuis te leenlmooie huis is dan ook een decor van kranen heeft, staat als het ware midden in de werf TUSSEN WAL EN SCHIP (I) PLAFONDS Maar Pieter van Diskoecfc had NecI pleter bew00„de het een neef, en die neef (het is zijne echter in voorspoed en eigenlijk een heel ander ver- vrede. Hij ontwikkelde zich haal) had een jaar of wat te tot een groot kunstverzarne- voren, eveneens bij de OIC rijk laar, geworden, aan. de overkant van A""~ het dok, het beroemde „beel denhuis" laten bouwen. Pieter wilde het even beter en groot ser doen, en dat is waarschijn lijk de oorzaak van de afmetin gen van Pieter's huis. Toen Pie- ters huis klaar was, keek de neef uit het raam van zijn beel- denhuis. Hij zag, wat zijn neef len en bloemen, zijn had laten zetten, en benam zich, een bezoek aan het huis uit pure schaamte over zijn waard. eigen bescneiden optrekje, su biet het leven. In de Franse tijd woonde de stadscommandant in het Dat het beeldenhuis. dat stond huis, en toen de Fransen de vele buitenlanr ders, waaronder vele vor sten, die zijn huis bezochten, wisten niet, waaraan de voorkeur voor Tiüri enthou siaste bewondering te geven: de vele kunstschatten, waar- mee Pieter zijn huis ver- sierd, of de plafonds, waar- mee Pieter zijn huis getooid had. Want die plafonds, met krul- op de plaats, ,,De Schelde" Walcheren verlieten, verviel Russisch schip afbouwt, het aan de staat. Voor stad- ogen toch wel i De roep om meer woningen, welke in duizend echo's door ons land klinkt, toont een nood, die bijna twaalf jaren na het beëindigen van de oorlog nog altijd levend is. Een goede woning behoort tot de „rechten van de mens", waarover in deze jaren zo bijzonder veel is gezegd, bijna wel net zoveel als over de woningnood zelf. De hele kwestie is des te ingewikkelder geworden, omdat na de vijf jaren wereldbrand de modernisering en het hogere hygiënische levenspeil plotseling een kloek woord zijn gaan meespreken om het koor nog luider te maken. Geknot bestaan is eigenlijk al gewoonte geworden vinden wij die het probleem genoemd. nog wel, werkend of al Wie geeft zich er rekenschap De stulpjes waarmede ,,de arbeider" zich in vervlogen ja ren rijk achtte, zijn verguisde ondingen geworden: hoe kan een mens van nu leven zonder geknot bestaan U zult al hébben begrepen, dat wij de categorie jongemannen en meisjes, laten we zeggen onge- gepensionneerd, alleen of zuster of vriendin samenwonende, in een ..eigen huisje" of op een „eigen flat". Helaas is deze groep, zowel in de stad als in het dorp, maar klein en vinden wij een grote mas sa vrouwen, die in de benarde wo ningtoestand, „tussen wal en schip" zijn geraakt. dat de werkende vrouw indien zij alles in één kamer moet bekok stoven, dan ook nog verplicht is haar wasje te doen en te drogen bij haar meubeltjes en boven haar vloerkleed, welke zij toch ook zo graag netjes wil houden? Geknot leven En toch erger dan dit ge- Gelukkig is de weinig-elegante brek aan ruimte, dat ook het wer ken thuis zo erg moeilijk maakt, douche of lavet, modern het arbeidsleven mening, dat „de werkende onder 25 jaar, hierbij buiten genoeg heeft aan een kanier met bed, een kooktoestelletje en koekepan om een eitje te sanitair, behoorlijke ,kastruim- te, een goed-functionnerende ®aan 1 keuken, een zindelijk trappen- j>ens huis enz.? Ka™fr Daarom t nog thuis, of ir enkele jaren „er- de kost", of „op huis had men het toen niet nodig, want Vlissingen was wijd en zijd vermaard om het mooie raadhuis, dat een kopie was van het even be roemde Antwerpse. Maar de Jg£ Engelsen kwamen de verdrij- ving van de Fransen een handje helpen, en bij een Brits bombardement ging het mooie stadhuis in vlam men op. Alle archieven gin gen dezelfde weg. En toen de stadsbestuurderen in 1809 naar hun uitgebrande stad huis stonden te kijken, had den zij niet veel meer over. In 1818 kregen zij van de staat het Dishoeckhuis te leen.... Ja, te leen, want officieel was het Koninklijk Paleis, en dat is het eigen lijk nu nog. Een van de be palingen van deze uitleen was, dat er steeds vertrek ken in gereedheid moesten worden gehouden voor de huisvesting van koninklijke personen en toen koning Wil- zoon, Philips de Tweede, deze lem III eens naar Vlissingen kwam, raad: „Bewaar Vlissingen, want ontruimde men in allerijl de het is de parel der zee raadszaal en. maakte er een Deze raad hebben ook twintig koninklijk slaapvertrek van. In ste eeuwse Vlissingers zich t< 1950 kwamen koningin Juliana prins Bernhard in Vlissingen, woningpro- gezellig, bleem zich ongemerkt gaan uit- harte gegund, strekken krotvervanging en is het einde dus nog allerminst in zicht. Maar.... nu misschien de ergste nood gelenigd is, komt een facet van de huisvesting naar voren: men gaat eindelijk ook eens meer bewust denken de vele duizenden alleen- nieuwbouw tot nog niet verplicht. Anders wordt het voor de werkende .vrouw, die wat u ouder geworden, tot de ty- ■taanden, die. wat huisvesting gaa^bThoriu.'wTnoêi men nu speciaal de vrou wen, omdat niet-gehuwde mannen meestal in een pen sion trekken, iets, wat ae meeste werkende Zonder iets af te doen aan de nood, waarin nog vele gezinnen, die onvoldoende of te klein be huisd zijn, verkeren, willen wij óf zich niet kunnen permit- waardevol huis afgebroken en weer opgebouwd; het is het „Beeldenhuis", eertijds ook van een Dishoeck, waar nu ds. Kivast in Vlissingens binnenstad harte genomen: de plannen tot verplaatsing van dit mooie huis tóén kon de burgemeester op zijn zijn in de raad besproken. Vlis- stadhuis trots de koninklijke stan- singen heeft 16 zeehelden voortge- wel als handau-beidsters, die de kleine woning te huren, thans eens aandacht besteden deze grote groep Nederlanders, die evengoed als de vader van een gezin er dagelijks op uit gaan om hun eigen brood te verdienen (en dikwijls nog een deel van dat voor anderen) en dus hun steentje bij dragen in het hoognodige ar beidsproces. waarvan wij allen de haar goed recht vruchten plukken door het genot van de betrekkelijke welstand, waarin wij ons thans logsentbe r i nige n heugen Het behoeft geen betoog, dat de die een niet al te gering, van deze alleenstaanden inkomen had, in staat zich zijn. Hoofdarbeidsters omdat haar inkomen er niet naar is de vrij hoge pensionprijzen te betalen, óf liever niet doen omdat zij evenals gehuwde vrouwen liever haar eigen thuis scheppen, hetgeen overigens En hiermede zijn wij dan midden in het probleem mogen vei* aangeland. Voor de oorlog —is menige werkende v«"«' kleine of grotere etage of daard laten hijsen, ninklijke gasten „waren nier thuis Dat het Dishoeck-huis nog steeds stadhuis (van het rijk geleend..!) is. is eigenlijk een onmogelijke bracht (waarvan De Ruyter, ganse dag buitenshuis werken en haar éénpersoons-huishouding Foto boven: Als men bij het standbeeld van Michiel de Ruyter staat, kijkt men als het ware neer op de oude waterkant van het stadje. Het Beursplein, waar de schepen van onze grote zeehelden meerden, is links op de foto, en taal nog de rij die de statige gezichte,. Schelde en de zee, die Vlissine... bloei en leven schonken. Er is aan de haven wel wat veranderd, maar vele kaden herinneren in vorm nog aan die eeuwenoude Foto rechts: Speelde de scheep! bouw bij „De Schi ger af in twee I ofschoon men I klaarspeelde. loodsen scheepjes per jaar af li het bedrijf eei ml) de romantische hoekjes in de ide stad. Achter vele straat- telden en doorkijkjes doemen 'leen romantisch, ook gevaarlijk, 'ant „De Schelde" heeft grond ri ruimte nodig - en een stukje ud Vlissingen gaat daaraan ten offer vallen. In V/esl-Duilsland Vierkanle Edammers zijn voordeliger ALS ER IN EEN Westduitse ning, welk systeem reeds in alle rl „Feinkost" (delicatessen)- Stüssgen-aaken wordt toegepast. meeorensen winket sprake is van „Hol,ander Sgi&i!laS;l^SnS^ SPf!» ™-533S5W Kase' wordt daarmede altijd nj het winkelpersoneel met Je worden verminderd, ter wijl de omzet met 1 tot 1,5 pro cent toenam. Tot de personeels kosten in de levensmiddelen branche behoren in de eerste plaats de zgn. „manipulatiekos- ten", d.w.z. de kosten die het we gen, snijden en verpakken der wa- zich meebrengen. Daar- seft nog in het geheel een werkende v behoefte heeft a en gezellig thuis en aan een eigen huishouding als de lange reeks gehuwde vrouwen, die haar be staan, haar arbeid, haar zorg, hebben gewijd aan huishouding en gezin. de beknotting op het persoon lijke leven. Het feit, dat men zowel de voor- deursleutel als het badvertrek en het toilet „mag gebruiken" omdat het nu eenmaal niet anders kan, merkt ai de plaats, welke de ..on derhuurster" in huis inneemt, ook al is de verhouding tussen hoofd bewoners en medebewoonster nóg zo goed. De onderhuurster heeft altijd haar tijd af te wachten en zich naar de hoofdbewoners te schik- ag dikwijls niet teveel bezoek komen, ook mag dat bezoek niet laat blijven, anders „stoort" het de hoofdbewoners. In elk geval wordt elk bezoek gezien en min of meer geregistreerd. De fiets mag niet in vestibule of gang staan; het licht mag niet zo laat blijven branden, ook al houdt de onderhuurster misschien van lezen in bed of blijft zij graag lang op. Er moet 's avonds niet op een schrijfmachine worden ge tikt, ook mag men in huis de ra dio niet horen. Mevrouw droogt haar gezinswas op de overloop: de juffrouw moet er, evenals haar ev. bezoek, ma^r onderdoorkruipen. De juffrouw echter moet haar eigen wasgoed ergens wegmoffelen. Mevrouw kookt en bakt dat het een lust is, maar zij wil niet, dat op haar slaapetage koollucht of uienlucht hangt: de juffrouw mag dus dit cn dat niet koken. Waar de onderhuurster haar het geheel wei brandstoffen laat. moet zij ook enigeen be- zelf weten: zakjes kolen onder el niet, dat haar bed moge ongezond zijn en juist zoveel veel stof opleveren, daaraan is eenmaal niets te doen. Het moge vanzelfsprekend lij ken dat een vrouw-alleen het één of hoogstens moet kunnen doen. Geen kwade trouw Zijn de huisvrouwen en huis heren! die zo handelen ten opzichte van hun onderhuurster zo onmenselijk, zo hard of onge voelig? O neen, dat behoeft hele maal niet het geval te zijn. Zij geven zich eenvoudig geen reken kamers schap van het feit, dat zij hun medebewoonster geen behoorlijk 40 a het ronde Edammertje bedoeld. Duitsland worden geleverd. De Andere bekende kaassoorten ronde Edammer wordt daarmede ?an Hpr (zoals bijv. Goudse en Leidse vierkant. kaas) zijn onder hun stedelijke namen minder bekend. „Junge Gouda-Kase" ziet men nog wel kteg.^het opslaan eens, „Leiden-Kase" daaren tegen nooit. Als men die wil hebben, moet men naar „Küm- melkase" vragen. De Duitse zuivelproducenten maken al deze soorten kaas zelf ook. Het is grappig te noteren, dat de „Hollander (c.q. Edammer) stituut Van de vierkante Edammertjes verwacht dr. Wickern een vereen voudiging in de verkoop, verpak- het opslaan en de arbeid in inkels, waardoor een bespa ring van kosten kan worden ver kregen. Vierkante kaas is ook gemakkelijker te snijden wegen, terwi" verloren gaat. Deze uit de eigenlijke winkel worden ^én Kase" daarbij van vorm naam verandert. Men noemt waar het ze „Geheimratskase" en ze doet voudiging denken aan onze normale platte de winkel, rationalisering kazen, doch dan in Lilliput- formaat. erwijlerd. als gevolg meer ruimte ontstaat, die grotere opslag- en dus betere verkoopmo gelijkheden biedt. Volgens dr. Wi ckern is aan deze zaken nog veel te weinig aandacht geschonken, voorts minder Het dieuwe instituut wil daarom dat^ alles onderzoek dienaangaande op wetenschappelijke wijze verrich- Met dit voorbeeld wilde het In- ten. Het zal zich uitstrekken over Zelfbediening, dat in vinkelinrichting en -organisatie. assortiment (warenaanbod), per soneel en de opleiding daarvan en ten slotte de verpakking. De sultaten van het onderzoek zu ter beschikking van de njidden- gezin met laten we zeggen drie 'buis, geen persoonlijk leven gun- ._s_j----yj. ka_ nen. Zij achten het vanzelfspre- krijgt kend, dat een onderhuurster geen last veroorzaakt, maar zich aan past bij de gewoonten van het gezin en zij vergeten daarbij te goeder trouw, dat zij hierdoor een mens tekort doen. kinderen mers beschikt en met me manipulatie" "der toegewezen, maar bekijkt nipulatie" moet dan zlJn twee vertrekken 1 al teveel. Men vergete echter niet, dat een gezin, ook in een kleine wo ning. bovendien beschikking heeft over een keuken, een gang. een toilet, meestal een douchecel of lavet, een aantal kasten enz., en voor persoonlijk ge- zichzelf ijheid Zij nemen vooral het standpunt van aanpassing-vergen in, wan neer zij gedwongen zijn. „inwo ning" te nemen. Zij zien dan beetje beknot in hun duS. dat zij Bonn werd opgericht, laten streeft: vere de bediening De kamerbewoonster moet dik wijls stoken, wonen, eten, slapen, zich wassen en kleden in één ver trek en er vaak nog in koken en afwassen ook. Is zij zo geluk- het onderzoek zullen 'Ij de arbeid, daardoor verlaging stand worden gesteld. Ook zal van de bedrijfsonkosten en dus worden onderzocht of het systeem lagere prijzen. der zelfbediening kan worden uit gebreid tot textiel- en galanterie- kookgelegenheidje heeft. Van een popularisering der zelf- zaken. En dit alles, omdat de welke huisvrouw zou zich kunnen debewoonster. Maar intussen zit die werkende vrouw muurvast: zij kan het hier beter en daar slechter treffen, doch altijd houdt zij de materie- geestelijke levensbeknotting bediening verwacht het Instituut Edammer kazen vroeger rond wa- redden in zo'n hoekje dat gewoon- haar echter eer dan weer een stijging van de om- ren. doch binnenkort vierkant zul- lijk geen behoorlijke gootsteen ultzlchtloze kwestie geweest. De „Hollander Kase" stond de zer dagen in het middelpunt van de belangstelling op een bijeen komst te Bonn, waar dr. Joseph dan weer een stijging Wickern, lid van de directie der zet. die opnieuw tot prijsverlagin- len worden. Het beeld, dat de fa. Cornelius Stüssgen AG. te gen kan leiden. Door invoering ^damme-kazen over onze grens Keulen (de Westduitse Albert van het svsteem der (in sommige West-Duitsland binnenrollert. gaat Heyn), pleitte voor de oprichting winkels nog slechts gedeeltelijke i van dat ogenblik af enigszins van een Instituut voor Zelfbedie- zelfbediening, kon over het alge- mank. vertrekken heeft, dan is dat dus heus geen weelde. Men acht het dikwijls ai mooi, anneer zij in een hoekje van nj overloop of zolder een piepklein 'j wezen een onrecht- - maar "aardigheid, mede ontstaan door i druk op haar bestaan. het woningprobleem. Tot i haar echter doch binnenkort vierkant zul- lijk geen behoorlijke gootsteen heeft en waar allerlei kookgerei en serviesgoed stijf op eikaar ge propt is? toe volgend artikel zullen wij zien. hoe de gemiddelde wer kende vrouw woont en leeft en wat haar wénsen voor verbete eens ring van deze toestand zijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1957 | | pagina 9