De laatste jaren onder het
Franse juk
GOEMAAT
Goed klinkende uitvoering van
Halleluj a en Cantate domino
BLEICHRODT
Woningnood is en blijft een
moeilijke zaak
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
7
VRIJDAG 14 DECEMBER 19S6
In Oude Kerk te Katwijk aan Zee
Zang van beide koren sorteerde sterke
muzikale uitwerking
DE BEIDE KOREN van Johan Admiraal, het Katwijkse Halleluja en
het Noordwijkse Cantate Domino, gaven gisteravond tezamen een
uitvoering in de Oude Kerk van Katwijk aan Zee. Zij verklankten, in
combinatie met de solisten Nelly Schulze (sopraan), Beha Keyzer (alt) en
Bram van Luyn (bas), cantaten nan Buxtehude en Bach en de hymne
Jlör' mein Bitten" van Mendelssohn. Een Haags orkestensemble en Johan
Zweers (elektronisch orgel) begeleidden.
Door het regelmatige contact (o.a. in de
Jaarlijkse Lucas-Passlon-uitvoering) doen
de re koren zich als een natuurlijke een
heid voor. Ze zijn zó op elkaar ingezon
den. dat een vreemdeling zonder meei
xou aannemen, hier met één enkel en
semble te doen te hebben.
Bindende kracht
Nu is de heer Admiraal ongetwijfeld de
werkelijk bindende kracht We vrc
ons deze avond, zoals altijd weer. af, hoe
het toch mogelijk is, dat de zang van deze
koren een zó sterke muzikale uitwer
king sorteert, ondanks het feit. dat r
het met de dirigent, wat voordracht
opvatting betreft, niet zelden oneens m
zijn.
Het antwoord, dat ons deze keer in
viel, lijkt nogal simpel, maar impliceert
toch een grote zaak. We zagen het zó.
dat Johan Admiraal, de voor een repro
ducerende kunstenaar feitelijk onmisbare,
maar toch lang niet algemene eigenschap
pen bezit, de muziek van de componist-
in-kwestie, gehéél, dus ook naar de idee,
in zich te kunnen absorberen, om haar
din, in sterke potentie, op zijn zangers uit
te stralen, zodat dezen, ln het gunstig
ste geval althans, evenals hij, erdoor be
zeten raken.
Daarbij komt dan nog de welluiden
de klank, die nooit hoekig en stroef
verloopt, waaraan alle stemgroepen
In grote homogeniteit gelijkwaardig
deelnemen, een klank, die slch steeds
beschaafd voordoet en vol levendige
uitdrukking Is. Het is dan ook geen
wonder, dat men rich bfl het luisteren
naar deze echt-muslkale zang, geen
ogenblik verveelt, maar er ondanks
enkele bezwaren, veel vreugde aan
beleeft.
Niet overvol
Admiraal heeft gelukkig geen overvol
programma tot uitvoering gebracht; dus
aiet zo één, waaraan men zich een indi
gestie hoort. Alles bijeen vergde de
jüanking niet meer dan ruim vijf kwar
tier van de tegenwoordig toch al
tterk fluctuerende aandacht.
Twee cantates van Bach, die we beide
al eens eerder door deze koren hoorden
uitvoeren (No. 12: ,,Weinen, klagen,
gen, zagen" en no. 112: „Der Herr ist m.in
getreuer Hirt") werden voorafgegaan door
de cantate „Alles, was lhr tut mit Wor-
ten oder Werken" Men kan volkomen
begrijpen dat Buxtehude met zijn „Abend-
musiken" ln de Marien-Kirche van Lü-
beck destijds zulk een buitengewoon suc
ces had. Deze muziek is voor alle lief
hebbers begrijpelijk en, zij het niet altijd
even voortreffelijk, toch qua expressie,
vernuftig geschreven. Ze klinkt ook vaak
bijzonder boeiend. We noemen slechts de
sopraan-solo „Gott will ich lassen raten",
gevolgd door het slotkoor „Darauf so
spreche ich Amen", waar ln beide geval
len dezelfde prachtige melodie (in de
Hervormde bundel gezang 4) effectvol is
gebruikt.
De beide werken van Bach zijn knapper
geschreven. Vooral No. 112 (naar Psalm
23) Is in menig opzicht bewonderenswaar
dig. maar de Indruk op de toehoorder is
nauwelijks sterker dan bij Buxtehude.
Tempo
De heer Admiraal ging, met name bij
Bach, nogal vrij met de tempi om. terwijl
hij de trappendynamiek niet voldoende
serieus nam. In de cantate no. 12 for
ceerde hij de snelheid, niet tot ons per
soonlijk ongerief (we mógen dat wel, als
het niet té erg is), maar wel tot dat van
het amateursorkest. Deze musici, die vol
ambitie en ook muzikaal speelden, hadden
het vaak vrij benauwd. De heer Zweers.
die op het elektronische orgel een strak
tempo aanhield, moest niet zelden onder
vinden. dat het samengaan met de or
kestleden tot onregelmatigheden aanlei
ding gaf. De hoboïst onderscheidde zich
door betrouwbaar en muzikaal spel. Het
timbre van het orgel paste eigenlijk hele
maal niet bij deze muziek, vooral waar
het de te zware en te droge bastonen be
trof.
Het orkest speelde verder vrij verdien-
itelijk enkele suite-delen van Purcell.
Solisten
De sopraan Nelly Schulze betoon
de zich, afgezien van enkele techni
sche gebreken (voornamelijk de
ademdistributie betreffende)
muzikale en begrijpende zangeres.
Reeds in Buxtehude maakte zij een
goede indruk met haar uitdrukkings
volle metalige stem. Ons trof echter
vooral de voordracht (méér dan de
techniek) van de solo in Mendels-
sohns bewonderenswaardige, in vak
kundig opzicht wel volmaakte, maar
tevens ontroerende hymne „Hör'
mein Bitten". Het koor werkte hier
voortreffelijk en zeer stijlvol Inet
haar samen.
Ook de zang van de heer Van Luyn
heeft ons getroffen HIJ gaf alle blijken
van stembeheersing en muzikaal begrip.
Zijn voordracht was overtuigend.
Belia Keyzer leverde met de aria „Zum
reinen Wasser er mich welst" een ir
opzicht waardevolle prestatie Het
ons een groot genoegen naar deze wel
gevormde. mooie stem, die expressief z<
veel kan volbrengen, te luisteren.
Johan Admiraal met zijn koren en alle
medewerkenden, heeft ons een zéér ge
slaagd concert bezorgd.
Joh. van Wolfswinkel
V ogelbeschermingswacht
Onder voorzitterschap van de heer
C. Mol kwam de afdeling Katwijk va
vogelbeschermingswacht ln Casa Cara
bijeen. De heer H. van Dongen hield
causerie, waarin hij onder meer betoogde,
dat de natuur grote schade lijdt tenge
volge van de steeds toenemende bevol
kingsdichtheid. Daarom zijn ln ons land
op diverse plaatsen natuurreservaten aan
gelegd, waardoor vele vogelsoorten voor
uitsterven wqrden behoed.
Vervolgens werden dia's en films ver
toond, waarna een aantal opgezette vo
gels was te bewonderen.
Verloting van wild
In zaal Haasnoot organiseert het be
stuur van de oranjevereniging zaterdag
middag en -avond een grote verloting. Er
wordt een flinke vooraad vfild verloot.
De prijzen kunnen levend of panklaar
ln ontvangst worden genomen. Men kan
zelf een datum vóór kerstmis bepalen,
waarop de bout moet worden thuisbe-
Wandelclub opgericht
De wandelsport staat in Katwijk wel ln
het middelpunt van de belangstelling. In
het Unigebouw is namelijk gisteravond
opnieuw een wandelsportvereniging opge
richt. die 'zich heeft aangesloten bij de
Nederlandse Wandelsportbond. De heren
B. Ouwerkerk en J. M. Hulberts vestigden
de aandacht op het grote nut van deze
sport Vele leden gaven zich op.
De avond werd verder op gezellige
wijze doorgebracht. Het Leldse gezelschap
Babo zorgde voor pittige marsmuziek.
Jaarvergadering
De Christelijke Bedrijfsgroepencentrale
2 heeft gisteravond ln het jeugdhuis haar
jaarvergadering gehouden. Na een wel
komstwoord van waarnemend voorzitter
C. Verloop, las secretaris C. van der Plas
het jaarverslag voor. Uit het financieel
overzicht van penningmeester C. Ver
loop bleek, dat er een batig saldo Is. De
heren P. Rovers en W. van der Plas wer
den in de kascommissie benoemd.
Bij de bestuursverkiezing werden de
heren C. de Vreugd en C. van de Melj
herkozen. De heer J. Schaap werd be
noemd in de vacature B. de Jong. Ten
slotte ls nog gediscussieerd over een
eventuele contributieverhoging.
Bruinvis gevonden
De derde klas van de technische school
heeft dinsdag bij het voetballen op het
strand een nog levende bruinvis ontdekt,
die daar was aangespoeld vlak voor pen
sion Noordzee. De jongens meldden hun
vangst aan de politie en even later kwam
iemand van de kustwacht kijken. Perso
neel van het dierenpark Wassenaar haal
de de vis weg.
Hoog en laag water
Zaterdag 15 december, hoog water 0.57
en 13.17, laag water 9 en 21.16 uur.
De bekende Hongaarse violiste Steffie
Geyer is woensdag na 'n langdurige ziekte
op 68-jarige leeftijd ln ZUrich overleden
Zij is meer dan 30 jaar lang opgetreden
ln geheel Europa.
Oud-Kativijk herleeft
De schone slaapster...
Lief en leuk als uit een sprookje is deze
charmante pyama van het zo heerlijk
warme keperllanel. met elastiek verwerkt
in pijpen en manchetten. Het jasje op zeer
originele wijze bedrukt in zachte pastel
tinten de pantalon ellen, in harmoniërende
Deze "sprookjes"-pyama slechts
één week, als speciale aanbie-
ding. voor de verrassend lage A OC
prijs van
Maten 40 tlm 48
RIJNSBURC en
NOORDWIjK AAN ZEE
A. R. kiesvereniging Rijnsburg
Onder leiding ven ds. H. Post vergader
de de a.r. kiesvereniging gisteravond In
Concordia. De heer L. G. Goudrlaan hield
een Inleiding over de volkshuisvesting.
Inleider gaf eerst een historisch overzicht
van 1800 af. De woningnood was toen een
gevolg van de vele sociale misstanden. De
eerste pogingen tot verbetering van de
woonruimte vallen daarom zo ongeveer
samen met de opbouw van het aoclale
leven.
In 1854 werden plaatselijke raden inge
steld. die d« gemeentebesturen moesten
voorlichten over bewoonbaarheid, ge
schiktheid en reinheid van woningen. De
heer Goudrlaan vestigde hierbij ook de
aandacht op de grote betekenis van het
eerste christelijk-sociale congres.
In 1899 werd een wetsontwerp inge
diend, dat tot de woningwet van 1903
leidde. Komende tot de naoorlogse volks
huisvesting meende de heer Goudrlaan,
dat niet alleen kritiek moest worden uit
geoefend. Van 1947 tot eind 1955 zijn be
langrijk meer woningen gebouwd dan ln
het plan was aangegeven. Het bouwtempo
kan evenwel worden opgevoerd en ln het
bijzonder hebben de jongere arbeiders
hier een taak.
De heer Goudrlaan betoonde slch
een voorstander van een eigen bouw-
apparaat van de overheid, waardoor
het mogelUk zon worden 28.000 wo
ningen per Jaar te bouwen. Ook de
vraagstukken van de bejaardenwo
ningen en het eigen wonlngbezlt wer
den aangeroerd.
D« feiten van de woningnood zijn nog
steeds hard. Volgens de woningtelling
van 1956 zijn er momenteel 257811 huizen
tekort. De nood is ln het westen van het
land het grootst, waarbij de grote steden
nog het meest ongunstig afsteken.
Er volgde een geanimeerde bespreking.
Velen bleken zich met de gedachte van
de heer Goudriaan oyer de nationalisering
van hst bouwbedrijf niet te kunnen ver-
„Oefening baart kunst"
met „Verdronken land"
De Chr. recdteerclulb „Oefening baart
kunst" voerde ln de kerk aan de Voor-
houterweg het stuk van A. van der Lugi
„Verdronken land" op. Dit stuk ls ge
baseerd op de feiten, die zich omstreeks
1900 in de Alblaseerwaard afspeelden. De
gehele streek werd door watersnood ge
teisterd. De vader van het gezin Vermaat
(P. Ravenebergen) 16 een van de domine
rende figuren. Het gegeven is niet ge
makkelijk. maar naar onze mening hebben
de spelersfsters) zich goed van hun taak
gekweten De leiding was bij de heren
T. Kralt Czn en B. Paauw in vertrouwde
handen. Ds. Bijleveld opende en sloot.
Feestavond van Flora
De personeelsvereniging Flora hield
voor de eerste maal een feestavond. Voor
zitter M. Verheul opende. Van het be
stuur van Flora bracht de directeur, de
heer G. Hogewoning, de beste wensen
voor de Jonge vereniging over. Wij gelo
ven zeer zeker, dat een dergelijke vere
niging veel kan bijdragen tot goede on
derlinge verhoudingen, zei hij. Spr. vond
het prijzenswaardig, dat men ook over
weegt, excursies te organiseren.
De heer Westgeest en het gezelschap
(Inzet Med.-Adf.j
ALTIJD IETS BETER!
DAMESONDERJTTRKEN
ln de bekende KTW-kwalitelt,
reeds'vanaf 4.25
Luxe nylon ONDERJURKEN.
met royale kantgamering, In
alle maten, vanaf 10.95
Leuke, zuiver wollen KI N DER TRUITJES
met contrasterende fantasies teek.
In de tinten: rood, bleu, groen en geel.
maat 2, voor plm. 3 Jaar 5.70
(Kleine stijging per maat).
ALTIJD IETS VOORDELIGER
NYLONS In sen
Jo van da va 1-5
Arwa, vanaf 39
overtroffen sortering.
Tricotbeet, v.a; 8.25
Danlon. vanaf 1.50
RIJNSBURG KATWIJK AAN ZEI
Varwen Uzelf eens met so'n mooie DAMES
SJAAL of zo n leuk HALSDOEKJE. U vindt
Ml «os een fantastisch assortiment ln prijzen
98 ct. tot 9.85
Kralt verzorgden de rest van de avond;
het laatste voerde „Anne Marie, zeg Jij
het maar" op.
LISSE
N.L.C.B. LisscrdUk
De afdeling Llsserdijk van de Ned.
Chr. Landarbeidersbond hield een ver
gadering. Een belangrijk punt waa do
bespreking van de viering van het zilve
ren jubileum. Besloten werd, op 30
Januari een toneelstuk te laten opvoeren.
Er zal die avond nog meer gebeuren. De
voorzitter sprak over de ouderdomsvoor
ziening en de huurverhoging.
BurgerlUke Stand
GEBOREN: Ingrid Elisabeth Maria, dr
van -G. J. van Zeist en M. M. Hageman;
Anthonius Cornells Maria, zn van Th.
Witteman en J. M. Trompert; Willem
Peter, zn van P. K. Schenk en G H.
Klumpenhouwer; Johanna Margaretha
Maria, dr van C. J. J. Slootbeek en J. M.
Meijer; Johanna Helena Maria, dr van K.
Tulen en A. M. Lemmers; Elisabeth Wil-
lemine Johanna, dr van W. E. de Kooker
en W. Coors; TJltze Johannes, zn van T.
J. van Rljssel en M. H. Schalk; Wilhel
mus Antonius en Theodorus Cornells, zns
van W. van der Melj en M. C. van der
Linden; Adrian us Huberfcus. zn van A. J.
Be ijk en E. C. Weijers.
ONDERTROUWD; N. Timmers en T.
Tates; C. J. de Mol en C. Kleijhorst; J.
Th. Rutgrlnk en M. S, L Warmerdam;
E. J. P. P. van Ritoen en H. H. M. van
der Vlugt 'r
GEHUWD: H. J. Faas en "Ih. M. van
der Zwet.
OVERLEDEN: P. Koomen, wednr. van
P. van der Lans. 88 jr.
SASSENHEIM
Burgerlijke Stand
GEBOREN: Jelte. zn van P. Tilma en
E. Kapteijn, Oude Poststraat 4; Rudolphus
Th. M., zn van J. M. J. v. d. Melj en
Th. M. Weijers, Bijweglaan 30; Jan W.,
zn van W. van I^eeuwen en H. D. Klein,
Ter Leedelaan 36.
Niet gespaard
Bij de rijkspostspaarbank werd in
vember ingelegd f 42.967.27 en uitbetaald
f 69.734.72.
Wat d* raad behandelt
De raad van Saasenheim komt dina-
dagavond 8 uur bijeen. Op de agenda ko
men de volgende punten voor: benoe
ming gemeentelijk lijkschouwer; mede
werking art. 72 L.O.-wet; renteloze
voorschotten aan muziekverenigingen;
krediet uitbreiding Don Boscoschooi
voor b.l.o. te Lisse; besluit inzake voor
bereiding uitbreidingsplan; krediet
bouwplan 90 woningen; plaatsing abri
halte Sassenheim-noord en windscherm
bij halte Parklaan; comptabiliteitabeslui-
Volgt Henri Spaak
Lord Ismay op?
De Belgische minister van buitenlands»
zaken Paul Henrl Spaak zou overwegen
zijn functie binnenkort neer te leggen in
verband met een aanbod, secretaris-ge
neraal van de Navo te worden, aldus wel
ingelichte kringen in Brussel.
Men verwacht dat de raad van de Navo
die in Parijs vergadert, binnen twee da
gen een beslissing zal nemen over da
vraag, wie de tegenwoordige secretaris
generaal, Lord Ismay. zal opvolgen.
Spaak zou tn zijn tegenwoordige func
tie worden vervangen door de Belgische
minister voor de buitenlandse handel.
Victor Larock Spaak is Jarenlang voor
zitter van de Raad van Europa te Straats
burg geweest
Amerikaans smaldeel
naar huis terug
Het Amerikaanse smaldeel, dat sinds
het uitbreken van de oorlog tegen Israël
in de Middellandse Zee patrouilleert, keert
naar de Verenigde Staten terug. Tot dit
smaldeel behoort het vliegdckschip Antie-
tam. dat wegens de Frans-Engelse invasie
In Egypte destijds het bezoek aan Rotter
dam afbrak.
Turkije steunt Indonesië
inzake N.-Guinea
De Turkse parlementaire delegatie, die
thans Indonesië heeft bezocht, verklaar
de, dat Turkije de Indoneaische aanspra
ken op Nederlands Nieuw-Guinea steunt
Zij was overtuigd, dat het vraagstuk zou
worden „opgelost" met hulp der Verenif-
de Naties.
Bevolking verafschuwde sterk
dienstneming in leger
IN DE ZOMER van 1810 had het Koninkrijk der Nederlanden opgehouden
te bestaan, na het gedwongen vertrek van koning Lodewijk Napoleon.
Diens beschikkingen met betrekking tot de troonopvolging waren door zijn
grote broer, de keizer, niet erkend en onze lage landen waren ingedeeld bij
het Franse keizerrijk. Tot de meest gehate maatregelen, die vanaf dat
ogenblik werden ingevoerd, behoorde zonder enige twijfel de conscrip
tie, de inlijving van duizenden Hollandse mannen in de keizerlijke strijd
krachten door middel van loting.
In zijn „Dagboek mijner reizen" vertelt Cantonnement te Katwijk aan Zoo ge
haald hadden, bevonden rich In staat van
dronkenschap. Blijkbaar had één hunner
een zeer kwade dronk, want om welka
aanleiding ts ons niet bekend de bur
gemeester bericht aan de sous-prefect dat
„dcrzelve Fen jongen van 12 Jaren heeft
nedergeameten op de straat waardoor hij
Een wond aan het hoofd en aan het been
(hoewel daar minder) heeft bekomen en
zelfs eenlge tijd heeft getroubleerd ge
weest door de zware val Het was er
dus nogal Spaans toegegaan, en na een
klacht bij troepencommandant en vrede
rechter van het canton, waren de belde
militairen door hun commandant ln arrest
gesteld. Zo'n voorval lijkt ons symptoma
tisch voor de verhoudingen.
Werklieden
de befaamde Maarte Schaap, hoë tn 1812
opgeroepen werden alle varende personen
van 24 tot 49 jaar, om te loten voor plaat
sing op de oorlogsschepen. „Nu hoorden
Jam(m)cr (van) vrouw(en), kin
deren. vaders, dót allerschrikkelijkst was.
Daarbij wezenlijke armoede, want «11e
handwerk en handel hield op. Vermoe
delijk echter heeft de Katwijkse kapitein
zich ln het jaartal vergist, want de onge
regeldheden. waarvan hij in het vervolg
spreekt, hadden niet plaats in april 1812
in april 1813.
ns geschrift „Rondom de oude Rijn
mond" hebben wij reeds zeer kort hierop
gewezen: „De eigenwilligheid van de Kat-
wijkers, geprikkeld door armoede, duur
te niet uitbetalen van premlën door het
Rijk, hoge lastgelden en vele risico's, ma
nifesteerde zich behalve in overtreding
der wettelijke bepalingenin verzet
tegen het pressen van zeelieden uit Kat
wijk voor de zeelichting in maart/april
1813". (p. 53). Uitvoerig en nauwkeurig tot
In bijzonderheden is het beeld echter, dat
wij verkrijgen uit de copleën van uitgaan
de brieven der gemeente Katwijk uit die
dagen, welke zich bevinden ln het archief
der gemeente Katwijk.
Geladen
Laten we meteen beginneh mét te ver
tellen, dat zich in het zeedorp gaandeweg
een geladen atmosfeer had gevormd te
genover de Fransen. De verstandhouding
tussen Fransen en Katwijken was slecht
Duidelijk komt dat naar voren in wat zich
maandagmiddag 25 mei 1812 afspeelde:
twee militairen, die van Leiden terugkeer
den, alwaar zij levensmiddelen voor
(Advertentie)
RIJWIELEN
BURGERS E.N.R. - LOCOMOTIEF
UNION TEECO MAGNEET
RUwlel- en Bromfietahandel
P. ZUYDERDUYN
VOORSTRAAT 31
Katw(Jk aan Zee Telefoon 29M
Officieren gestraft in
Indonesië
Aan twee kolonels, drie majoors, drie
kapiteins en zes luitenants van het In
donesische leger ls hulsarrest opgelegd,
aldus heeft premier Sastroadmidjojo in
het parlement medegedeeld. Voorts wor
den een luitenant-kolonel, twee majoor»,
vier kapiteins en vier luitenants overge
plaatst Dit alles houdt verband met de
aan de nog steeds voortvluchtige kolonel
Lubls toegeschreven plannen tot
»taat9greep.
Het socialistische blad Pedoman spoort
de regering aan over te gaan op haar be
langrijkste taak, namelijk uitroeiing van
de corruptie.
Oostenrijkse journalisten
staakten enkele uren
De Oostenrijkse Journalisten zfln woens
dag om twaalf uur een staking begonnen
om kracht bij te zetten aan salariaeisen.
maar na ruim drie uur hebben xfj het
werk weer hervat. ZIJ hadden toen met
de werkgevers overeenstemming bareikt
over verhoging der salarissen van acht
tot tien procent.
Jan Sluyters wordt
maandag 75 jaar
JAN SLUYTERS. de bekende Amster
damse schilder van stillevens, stads
gezichten en composities met figuren
vooral portretten wordt maandag 17
december 75 Jaar.
Op 17 december 1881 werd hij te 's-Her-
togenbosch geboren, waar hij aanvanke
lijk de Koninklijke school voor beeldende
kunsten bezocht'om daarna leerling te
worden van de rifksnnrm*al*ehool en de
rijksacademie van beeldende kunsten te
Amsterdam.
In 1904 verwierf Jan Sluyters d«ar de
Prix de Rome. waardoor hij geruime tijd
ln Parijs kon verblijven. Ook bezocht hij
Italië en Spanje
Hij ontving in 1918 de erepenning van
de Jaarbeurs te Utrecht en in 1919 de
gouden medaille van H.M. de Koningin
op de tentoonstelling van „Artl et Ami-
cltlae". Op de wereldtentoonstelling te
Parijs werd hem in 1937 de „Grand Prix"
toegekend.
In 1933 werd Jan Sluytsra benoemd tot
officier In de orde van Oranje Nassau.
In verband met de gezondheidstoestand
van Jan Sluytera ls er op 17 december
geen receptie.
Kerstconcerten voor NCRV
In het NCRV-programma van zondag
16 december om twaalf uur zal de eerste
uitvoering worden uitgezonden van drie
Kerstliederen van Henk Bading* Deze
oud-latijnse hymnen worden gezongen
door de sopraanzangeres Wilmy de Zwaan,
begeleid door het Omroeporkest Op
vrijdag 21 december geeft de organist
Felke Asma een Kerstconcert van drie
kwartier op het orgel ven de Ronde
Luth. Kerk In Amsterdam.
Aanrander gearresteerd. Da
enige dagen geleden bij Terechuur een
tienjarig meisje aanrandde, blijkt de 22-
Jarige H. H. uit Barneveld te zijn. Er zijn
nog vijf andere gevallen aan het licht ge-
>men De arrestatie van H. heeft ln
BameveJd grote beroering gewekt.
Voorts was er een werkl leden vordering
geweest, voor het aanleggen van fortifi
caties nabij Den Helder, waarop zich
slechts vijf werklieden vrijwillig hadden
aangemeld in de gemeente Katwijk „de
wijl wij hier niet veel werklieden hebben,
en die geenen die er zyn, zyn vast by hun
nen bazen geangageerd, en wU hebben
ook een groote hoeveelheid teelleden ge
leverd, roals UEd. weet," aldus de moti
vering. vergoelijkend, van de malre
burgemeester) In zijn brief van 30 mei
1812 (vet gedrukt door ona).
Onder die zeelleden waren er ook, die
nimmer naar hun geboortedorp ln de
dulnreep terugkeerden, gelijk het onge
dateerde briefje uit mei 1812 demonstreert:
„Ik heb de eer UEd te zenden mijn Heer
Een Extract uit het doodregister van het
Hospitaal te Lort ent wegens do dood van
Leendert Hoek. matroos van de 3e classe
dienende om Arris Hoek (Broeder van
Leendert Hoek) conscrit der Clasae van
1808, te plaatsen aan het eind van het
depot" Leendert
(plaatsvervanger)
gegaan.
Soldaten
Een decreet van 4 mei 1812 had het be
grepen np eventuele voorraden aan granen
bfl bakkers en kooplieden, een niet mi» te
verstane voorbode naar een ophanden
zUnde poging tot vordering hiervan. In
tussen bleef de malre druk doende, om
de Ffansaa aan soldaten te helpen; het
sehrijvn van li Juli 1812 spreekt voor
tichzelf
.Voldoende aan UEd Missive van den
2de der es, heb Ik de Eer UEd te zenden
de Staaten der conscr: van mijn gemeente.
berigten dat de conscrits; welke gU
hebt opgeroepen door gezegde Missive zig
zullen bevinden den 15de aan de Prefec-
Tactvol waa het optreden der Franae
ambtenaren voorts ook al niet bepaald: ln
augustus 1812 wordt „Een persoon ln be
waringgebragt met name Oever (Za-
charlns van den) wonende te Catwijk aan
zee. Een patrouille van douanen had hem
des morgens om 3 uuren op het strand ge
vonden, dragende eenige Stukken hout."
En de vrederechter kreeg het proces-ver
baal
Matrozen
In dezelfde maand hadden enkele Kat
wijkse matrozen van de oorlogsvloot, blij
ken* een klacht van de kapitein ter zee
Landheer, verzuimd op tijd aan boord te-
te keren. De malre ontbiedt hen bij
zich. houdt hun „het onbetaamltjke van
hun gedrag" voor ogen, en beveelt ze ten
ernstigste aan, om vóór de door hun com
mandant gestelde tijd op hun schip terug
te zijn. Eén, zekere Floris Klaasz van
Duyn, was trouwens inmiddels al naar
boord vertrokken. Dergelijke klachten ke-
irouwens ook later regelmatig in de
brieven terug.
Door kennis te nemen van deze voor
vallen wordt het ons gemakkelijker ge
maakt ona ln te leven in de gevoelens,
die bij de bevolking van het zeedorp
heersten. Toen kwam de winter van 1812
op 1813. Dat waa de winter van de mla-
lukte veldtocht naar Rusland, de winter
de rampvolle overtocht over de Be
rezina, de veldtocht, waarvan het heet,
dat slecht» 10 procent van het hoofdleger
hem overleefde. En na de winter, ln het
voorjaar, ln de schrale aprilmaand kwam
het dan eindelijk tot een explosie van de
lang opgekropte gevoelens; spontaan, re
volutionair, zoals in Leiden, waar opge
wonden boeren en burgers uit het Rijn
land te hoop liepen, het stadhuis bestorm-
en «He op de nieuwe lichting betrek
king hebbende documenten vernietigden.
Van deze beweging kreeg ook Katwijk
zijn deel. Het uitvoerige verslag van de
Me aan de sousprefect laat ons dien
aangaande niet in bet ongewisse!
Opstootjes
Katwijk aan de Rijn. Het ia 21 april 1813.
Tussen 9 en 19 uur komt een opgewonden
gemeentesecretaris bij de malre, de bur
gemeester, binnenstuiven met de mede
deling, dat er samenscholingen plaats vin
den ln Katwijk aan den Rijn en In Kat
wijk aan Zee, I»e burgemeester, die klaar
blijkelijk ln Valkenburg woonachtig was.
begaf zich met de grootst mogelijke spoed
naar Katwijk Binnen. Zijn ontsteltenis
nam na da aerste alarmerende berich
ten nog toe, toen hij de klok hoorde
lulden. Bij aankomst begon hij terstond
de meest gegoede burgers bij elkaar te
roepr-n; met hun bulp werd da klok tot
zwijgen gebracht; daarna kon hij zich
verstaanbaar maken, en vroeg de samen
geschoolde menigte naar de reden van hun
«tappen. Zij antwoordden, dat zij zich ab
soluut niet wensten te doen Inschrijven,
noch wensten te vertrekken (naar hun on
derdelen); slechts wanneer de burgemees
ter hen dit kon beloven, zouden zij naar
huls gaan.
„Krachtens uw brief en de daarin ver
vatte orders cn krachtens het onderhoud,
dat Ik da eer hed te mogen hebben met U,
mijnheer en met mijnheer de prefect, heb
ik hun gezegd, dat zij niet zouden ver
trekken, als zij naar huls zouden gaan
en de goede orde niet zouden verstoren",
aldus tracht de malre jegens de souspre
fect zijn beleid te rechtvaardigen. Daarop
ging de menigte uiteen en beloofde zich
rustig te gedragen zolang men hen niet
zou oproepen om hen te doen Inschrijven
of te doen vertrekken.
Dat had de malre handig versierd! Hij
had de bevolking van het binnendorp keu
rig in de hand gekregen, en de souspre
fect zou wel voor de rest zorgen!
Daarna vertrok de burgemeester naar
het zeedorp. Onderweg kwamen hem al
verscheidene troepen tegemoet, die gewa
pend waren met stokken en hooivorken,
en die naar de burgemeester vermoed
de van plan waren zich naar andere
naburige dorpen te begeven om verster
kingen te gaan zoeken. De malre en zijn
gegoede burger» slaagden erin de rebellen
te bewegen op hun schreden terug te ke
ren, alweer op voorwaarde, dat de malre
hen beloofde, dat zij noch zouden worden
ingeschreven voor de dienstplicht, noch
zouden vertrekken. Om ongeregeldheden
te voorkomen, die zonder twijfel zouden
zijn uitgebroken, gaf de maire do gevraag
de toezegging, daarmee een opmars naar
Katwijk aan den Rijn voorkomend.
Paaien
De Katteken met hun knuppels en hooi
vorken volgen de burgemeester naar het
zeedorp, waar men ook al de klok getrok
ken had het ln die dagen geijkte mid
del om de mensen bij eikaar te krijgen
voor het doen van publlkaties e.d. en
waar men had „battu sur un bassin", dat
is: op een bekken geslagen. Het had dus
rondge klonk en. Men beweerd* dat een en
amder was gebeurd door een van Katwijk
aan den Rijn naar het zeedorp gekomeo
troep mensen.
BIJ de Ingang van het dorp had de com
mandant van de ln Katwijk aan Zeë ge
stationeerd* soldaten enkole militairen
geposteerd. In overeenstemming met de
commandant van da douane, „die had be
volen enkele salvo'a af to geven". Zulk»
dingen zijn doorgaans niet het meest ge-
sohikte middel, om de gemoederen tot ber
daren te brengen; de malre verzocht
blijkbaar zich niet helemaal op rijn ge
mak voelend hen om er te blijven, be
gaf zich onder de menigte en vroeg naar
de oorzaak. „En zij hebben me geant
woord. dat het was ter oorsake van de
inschrijving welke moest plaate hebben".
Ook tn hei zeedorp wist de malre de op
gewonden mensen te paaten met gelijke
beloften ala ln het binnendorp: de in
schrijving aou niet gebeuren, se zouden
naar huls gaan, alles zou geregeld wor
den zonder schade voor hen. en men zou
zorgen, dat zij niet behoefden to vertrek
ken. „teneinde absoluut geen ongeregeld
heden ln die gemeente te veroorzaken, en
ik heb aldua voldaan aan de bedoeling van
mijnheer de prefect"!
Lijkt het aldus, dat de rel ln Katwijk
aan Ze» met een sisser afliep, bedenke
lijk la toch wel. wat de malre tenslotte
niet kon verzwijgen: „Maar het spijt me
U te moeten zeggen, dat men mij heeft
te kennen gegeven, dat de heer Goumard
onderluitenant van de Douane la
mishandeld geworden door enkelen van
de samengeachoolden. Deze laatoten klaag
den. dat het gebeurd was door de mili
tairen, ma er ik geloot dat .dit zonder
grond ls".
Teruggekomen ln Katwtjk aart den Rijn,
bleek daar een nieuw» samenscholing te
zijn ontstaan voor het hula van de Vrou
we van CatwUk; de menigte eiste de wa
pens op, welke tij In haar hui» had; maar
na enkele dreigementen slaagde de malre
erin de bljeengedrorodo mensen te doen
vertrekken.
Voor de reet van de dag bleef het rustig.
Het gedrag van de adjunct-mair». I H.
Berckenkamp. die ln het dagelijks leven
het beroep van heelmeester uitoefende,
van de meest gegoede burger», van de
commandant der aoldaten. van de com
mandant der douane cn van de militairen
in het algemeen, werd door de maire ge-
Zondebok
In een bericht aan de commissaris-ge
neraal van politie te Rotterdam heette het
voorts nog: „De soldaten hebben In de
noodzaak verkeerd enkele salvo'a-met hun
geweren af te geven tn het begin, die
evenwel absoluut niemand hebben ge
wond; ik zei alle» doen wat ln mijn ver
mogen i«. om de aanstichter» te ontdek
ken en bij u aan te geven, en niet» zal mij
aangenamer zijn. dan u te kunnen mee
delen, dat alles zal blijven tn dezelfde
rust, al» waarin het zich thana bevindt
De zeelieden werden door de malre In
bijzondere bescherming genomen tegen
over de commissaris-generaal: „De zeelui
hebben zich ook geenezins bevonden te
midden van de samenscholingen, het me
rendeel was naar zee vertrokken."
Tot zijn geluk slaagde de malre er in
derdaad ln een zondebok te vinden voor
de revolutionair# uitbarsting, want twee
dagen na het gebeuren schreef hij, zowel
aan de aous-prefect als aan de commis
saris-generaal van politie; „Ik haast me,
mijnheer, u mede te delen, dat de genoem
de Pleter Riethoven l» aangehouden en
geleld naar de »er»te brigade van de Gen
darmerie, omdat men gelooft, dat hij één
van de eerste aanstichter» Is van de op
roerige beweging, welke in dee# gemeente
plaats heeft gevonden op de 21ste dezer
Loting
Aan het voorgaande «lult uitstekend aan,
wat Maarte Schaap heeft opgetekend; „Het
was ln april dat het kanton waaronder
Katwijk hoorde, moest loten. T» Katwijk
viel ar een wel]gering dat men niet wilde
loten. D* prefect uit Den Haag moest
komen, bragt 200 soldaten met gendarmen
meeden om de g'moeder te stillen en zoo
ging het een het looien". Uitzonderingen
werden gemaakt voor kapiteins, voor eige
naars van vaartuigen boven de 6 ton en
voor mensen met lichaamsgebreken. BIJ
de eerste oproeping waren de ongrhuwden
en weduwnaar» zonder kinderen betrok
ken, onder de tweede oproep vielen reeds
de gehuwden met kinderen, laatstgenoem
de werd In augustus gehouden. Ze moes
ten opkomen ln Den Haag. Daarover
schrijft Maart* Schaap nog: „Bulten op de
straat komende voor het bureau zag men
verschrikkelijke tonelen: moeder» met
kinderen aan de borat en aan de hand.
met hangende haren en een J ammrrge
schrei dat bet versteend* hart verbrijze
len moest".
De malre van Katwijk volatood slechto
met de volgende koel-zakelljk* medede
ling <L<L 1 mei 1813 aan de Sousprefect:
„Ik heb de eer u thans het algemeen re
gister te zenden van de burgers van 40
tot 60 jaar, die Ik ambtshalve heb Inge
schreven."
Toch kreeg dit muisje nog een onple
zierig staartje, waarover ln een volgend
artikel meer.
W. A. Poort
Naschrift: De brieven uit de periode
zijn oorrpronkeigk bijna alle ta
het Fran* oeeteld. etaar un gerieve van
da laser» ineen» vertaald.
