in Leiden
r
HEBBEN DEZE
ons iels te vertellen
ZATERDAG 1 DECEMBER 19.Ï6
BRIEVEN AAN DE
Jiieuwe Cci2l$rf|c QToiiranl
Vandaag gaan we de laat
ste maand van 't jaar in.
Over ruim drie weken is 't
Kerstfeest. Dan moet er ver
teld worden. Dat brengt voor
velen moeilijkheden mee. Het
kerstverhaal (Lucas 2) na
tuurlijk niet, maar de zg.
„vrije vertelling". Zoals elk
jaar bereikt ons ook nu weer
het verzoek om een handje
te helpen. Ons devies is: ge
heel tot uw dienst! We zul
len hier echter geen titels
noemen. Er bestaan verschil
lende bundels, waarin men
te kust en te keur terecht
kan. Voor ouderen en jonge
ren. Ga eens met uw boek
handelaar praten. Die zal u
zeker kunnen helpen. Wacht
daar niet te lang mee. Dan
kunt ge rustig uw keus be
palen en u voor de vertelling
voorbereiden. We wensen u
veel succes!
Impressies
van bezoek
aan Legermuseum
ER WORDT GEZOCHT
Tl. dr G. If R. - Wij hrhhrn
hel door u bedoelde geslicht
WIE KA.N IIKI.n.V
boekwerk „Eer
VELE VRAGER**
Het boek „Edna
enige jaren geleden i
al* feuilleton verseh
Mfj. W. de Raad,
z(j, die dit boek
RFXMR WDT-
KI PRODI i TIES
Over de aangeboden
imr mm mini hui iwh iiiiii min iinm mi urn mm iihi ihiii wik 'im urn hihh mm mm mui' m
Het keizerlijke leger trekt op. Het voet
volk sloft door het stof van de weg, daar
mede de achter het leger aantrekkende
bedelaars, marskramers en handelaars in
een wolk van scherp, wit poeder zettend.
In hun midden voeren de huursoldaten
een vreemd voorwerp met zich mee. Het
is zwaar, loodzwaar en het laat zich op
het kleine platte wagentje maar moeizaam
over de hobbelige zandweg voortzeulen.
Dan houdt het leger halt: achter de bos
rand steekt bet vijandelijke kasteel de to
rens en tinnen naar de zinderende, blauwe
lucht. De aanvoerder wenkt. De bombar
der. En bet voetvolk sjouwt het zware
ijzeren gevaarte, een enorm soort smeed
ijzeren trechter, naar voren en leggen het
En de bombarder was de
voorloper van de mortier en
van het kanon, en in het jaai
1450 was men er bijzonder mee
in zijn schik. De tijden veran
deren, het menselijk vernuft
dacht nieuwe toepassingen uit
van het moordend buskruit. En
de Bombarder uit 1450 heeft
plaatsgevonden tussen curiosa
als harnassen, spiezen en haak
bussen in het Leger- en Wapen
museum ..Generaal Hoefer" in
Leiden.
De slagen bij Hasselt en Leu
ven. Nederland trekt ten oorlog
tegen zijn zuiderburen. Het is
1831 en de uniformen zijn kleu
rig en welversneden. Een leger
te velde heeft nu heel wat meer
het lijf dan in 1450. toen de
huursoldaten wat suffig door
het stof van de landwegen sjok
ten. Er zijn paarden, er zijn
moderne wapens, er zijn' wa-
De bombarder,
de marketensier, het duel
in een geul langs de weg. zo. dat de brede
mond schuin naar boven wijst. Uit de
kruithoorn schudden ze er kruit in. cn dan
Nederlandse miliciens hebben hier
op niet een groot deel van hun va
derland doorkruist?
Tja. de fiets, bewijs, dat ons le
ger toen. in de dertiger jaren
i heel wat Hollandser was dan nu.
Tóen stonden de gebruiksaanwij
zingen ook nog in het Nederlands
op de kanonnen, en dat die kanon
nen wel wat onhandiger en ouder
waren dan het materiaal, waa'
de zonen van de toenmalige ..big
gen" mee werken, nu in 1956.
ach. dat zal leder met herinnerin-
- iii gaarne vergeven,
gapentic mond. Er gaat een lont door het telt een bezoeker
oude kanon daa-
trots ver-
ns. dat dat
ja dat. uit 1881.
staal, in 1940 in
de Peel nég een Duitse pantser-
trein in brand heeft geschoten. Oh
se, meQeertJtaÉBa^^B
kom da a
t aan weerszijden
hen twee maal twee zwartge-
jaste heren. Er worden de twee
trotse heren cassettes roorge-
kleine, gezette vrouw. Het houden, en ze kiezen hun pistool.
is vrouw Kronenburg, en zij Zij stappen ran elkaar weg,
draagt de kleurige kleding met draaien zich om. richt de pisto-
routine, de kleding van de mar- |c
ketenster. Aan een riem over vt
haar schouder draagt zij het t?an de twee heren grijpt naar
kleine, rood en geel geschil- :ijn nrm_ wcar bloed de witte
zundgat, het vuur vreet zich daaraan knis-
terend een weg.
De omstanders treden opzij een da
verende knal. een grote grijze wolk van Kr staat de bekende keukenws
«cherpe kruitdamp. Er gaat een gejuich w
op: in het dak van het kasteel heeft de 1 ™cl de mltr«illeur-«Huit op het
r stuur, er staat het proefumform
stenen kogel een enorm gat geslagen. met de platte kraag uit 1940. dat
het nooit verder dan een proef
kunnen brengen, er staat in
de ..Indische zaal" het borstbeeld
van Van Heutz met de twee uni
formen. die hij als GG en als ge
neraal gedragen heeft, ernaast.
Er is het uniform van Prins
Bernhard als Gele Rijder, als Ca
valerist en de battle dress, waarin
de Prins na 1945 in ons land te
rug kwam De uniformen van ge
neraal Snijders en generaal Rein-
defs rijn er. er is een hele zaal
gewijd aan de Gele Rijders, wier
ga la-uniform en meer dan duizend
gulden kostten!
Er is een miniatuur-opstelling
van een parade van de Lichte
Brigade voor de Koningin in 1918,
er is een uitrusting van een Noord-
koreaans soldaat met Russische
bewapening, er is een zaal met
vele miniaturen van wapens van
het Nederlandse leger in de loop
der tijden, er zijn zalen vol met
wapens voor sport en jacht, er is
onnoemelijk veel.
•eg het interessant-
leum la de volledig-
staat te kijken
de eerste mitrail
leurs. een wapen, dat 37 lopen
had. die alle 37 tegelijk werden
afgeschoten (een soort hagel in
het groot dus), bij de met een
slinger rond te zwengelen mitrail*
leur uit 1850, die 30 roterende lo
pen had. dan moet men de Inven-
uniformen. tlviteit van de constructie bewon
deren, en dan krijgt men een blik
op het historisch verband, dat
Maar vei
ste van dit
heid. Als
Is verleden stil e\
rt leeft in de krijgt
e het ons naliet.
kant. „Vrouw Kronenburg"
staat er op dat vaatje, en de
soldaten verdringen zich om
ene glaasje, dat zij van
hand tot hand doet gaan. Bran
dewijn, jenever, het is de sol
daten om het even.
DUEL VERDWENEN
Het duel is uit dé society
wagens en attributen. En soms
breekt de glimlach van herken
ning door bij velen van de bezoe- in de ontwikkeling
kers van deze uitgebreide eollee- oorlogsmachinerie zit.
tie. Zie daar die fiets eens staan
dat kale vervoermiddel van het
regiment Wielrijders van voor d«
laatste oorlog. Het gezondheids
del staat dw;
grauwgroene
In het trapportaal ran het Legermusea,
staat dit standbeeld van een Gele Rijdt
in vol ornaat tegen de ar h ter grond vc
vaandels van opgeheven regimenten
symbolen tan een verleden tijd
IS'ederlandse Leger.
Maa
echtop boven het vaderlandse krijg*
frame hoeveel veel bijgedragen oi
die hele
ik houden niet van oorlog,
in we het wel over eens.
het verleden hebben de
te maken tot de democratische,
onafhankelijke natie die het nu is
en daar kunnen u en Ik trots
op zijn. De attributen van die
moeilijke strijd door de eeuwen
heen. liggen in Leiden. Het is de
•iehtingen moeite «aard, er eens een kijkje
Nederland te gaan nemen.
dwei
hebber
NU CADI-WAGENS
arketenster bestaat al
lang niet meer; Cadi-wagens
hebben haar plaats ingenomen
Maar dat neemt niet weg, dat
de soldaten van 1831 met vrouw
Kronenburg bijzonder ir
schik waren. Zij schonk voor
drie cent flinke gl«asjes! En
het uniform van vrouw Kro
nenburg, het vaatje met hef
kraantje en de
hoed met de ko
karde hebben een
plaats gevonden
in het Leger- en
Wapenmuseum
Generaal Hoefer
in Leiden.
bellen ze elkaar op
om bet „eens goed te zeggen"
of ze .vragen hun secretaresse
even een brief op te nemen, een
brief, die begint met ..Waarde
beer en die eindigt met
van dergelijke praktijken
verschoond te blijven". En de
cassette met de duelleerpistolen
heeft een plaats gevonden in een
vitrine van het Leger- en Wapen
museum Generaal Hoefer te Lei
hun den.
■Het zijn
- drie punten op
Nog nooit tevoren heeft de fotografie
m^se'umfG(ip8Bombarder mt'ltóo. zulk ,Ü<1 van herwaardering rneege-
maakt als in deze jaren na de tweede we
reldoorlog. Fototentoonstellingen schoten
als paddestoelen uit de grond, de kranten
deze unieke en tijdschriften kregen naar buitenlands
leline oude J n
naar moderne
de Bombarder uit 1450,
de attributen van vrouw Kronen
burg uit 1831 en de cassette met
duelleerpistolen uit 1850. Er zou
den op deze wijze honderden ge
schiedenissen te vertellen zijn, al
le aan de hand van deze unieke
en prachtige verzameling oude
wapens en leger-attributen. Een voorbeeld een grote llOllgi
ivert1Cifdeen"jachG illustratie en enkele technische vindingen
de velden, als het 1418
jachtgeweer tovert
partij aan het hof van een sultan,
met alle pracht en praal voor
ogen, de oude Gereedschaps- en
Keukenwagen van het Nederland-
leger doet u de mobilisatie
duidelijk in gedach-
oude, bekende fiet» van
enten Wielrijders; hoevelen ran anj
et statte rechtop een andere houding
■ol te hondm op het gezondheids-
hoge hoeden ge tijd
plechtig op het pagnie i
hoofd, de lange
zwarte jassen sta
tig klapperend om ai
de benen. Het is
een vroege mor
gen in 1850, aan
de rand van Pa
rijs. Er ratelt nog
een rijtuig nader-
bij. cn daarna f
nog een. En dan
staan ze daar bij
elkaar. De twee
trotse heren in
hun hemdsmou
wen met kanten
middeleeuws kasteel tot nabije
werkelijkheid, de kanonnen van
de oude schepen naar de Oost te-
de heldhafti-
en verbeteringen maakten van de fotografie
als ambacht een uitdrukkingsmiddel, dat
zich op het hoogste niveau met de andere
kunstzinnige uitdrukkingsmiddelen is gaan
meten.
Iedereen fotografeert tegenwoordig;
iedereen kan ook fotograferen, net zo goed
als men ieder kind Lemoine. kan leren
spelen op de piano, net zo goed als een
tekenles in een klas van 30 kinderen ook
dertig tekeningen oplevert. Het is echter
maar enkelen gegeven, met de camera in
de hand uit te stijgen hoven de middelmaat
van vakbekwame, geroutineerde fotografen
en het is bovendien maar enkelen ge
geven de talenten en de groten in die top
te onderkennen.
Want fotografie is geen tech
nisch soort tekenkunst, fotogra
fie is geen beeldverhaal, foto
grafie is geen surrogaat-schil
derkunst. Neen. het schrijven
met licht (want dat betekent iën""zijn.'
„foto-graveren") heeft een vol- bekend. Maar als
Dat er zeventienjarigen met zien. en wilde dat op zulk een
sterke drank en sigaretten op en wijze, dat hij niet naar de pen,
over elkaar op zolderkamers en niet naar het penseel, maar naar
in kelders hangen, is nu eenmaal het fototoestel greep,
een feit. en dat dat soms de leer- Veel willen we hier nB deze
lingen van nette middelbare scho- uitgebreide ontboezeming van
ook wel genoegzaam lt)n foto's niet zeggen Wij plaat-
land honderden. duizenden ge
schiedenissen verbonden zijn. is
het wel aan de in het oude Leidse
Pesthuis ondergebrachte verzame-
komen unieke functie, een
karakter en een eigen, streng
afgepaalde plaats. Dat is geen
vermindering van de waarde
'ne~ ervan, integendeel. Het geeft
de fotograaf zijn eigen plaats,
of hij nu reportages maakt, of
lantekening
die morbide jongelingen opstaat de hierbij gepubliceerde foto'
om de buitenwereld een vals beeld hem; de ene foto stelt voor een
tc geven van die gedragingen der gezelschap jonge mensen, discus-
hope des vaderlands, dan moet sierend, „bomend
Nederland beslist
zeggen, schijnlijk een schildersatelier is.
ROMANTIEK
Want die jonge Van der Keuken
bracht de romantiek
ten heelt de binnenplaats
hij nieuws fotografeert of dat
hij op vrije middagen met de üiterlïjk v»n *Ün kameraden
camera wat door de velden hun samenkomsten in beeld,
dwaalt. Van de „salon-fotogra- niet de schrille leegheid van 1
fie", het romantische plaatje, innerlijk. En bij Joan van
waarvoor men het onderwerp de tooirraf,.
gebruikte voor een mooi eind- <oU" km"""
resultaat, zijn we voor eer
groot deel af. al wordt
de amateur-fotoclubs nog wel ook
(en niet onverdienstelijk) aar.
gedaan.
Men is langzamerhand gaan
begrijpen, dat de foto onvermoe
de mogelijkheden biedt bóven de
De foto is genomen in
spiegel, waarvan mei
nog gedeeltelijk ziet,
mantisch moment geven zonder
meer en dan schieten ze in hun
OP plicht te kort. Maar foto's kunnen
ihRéhhvnIiiiI vertollen en
dan hebben ze als uitdrukkings
middel een unieke plicht ten volle
vervuld. De tentoonstelling „Wij
en" van de Unesco, waar
wij indertijd uitvoerig schre-
heeft J SB
andere uitdrukkingsmiddelen. Het
functionele van de materialen, in
middels hier ook ten volle doorge- -
broken in architectuur cn binnen- vcrt*Uen
huiskunst, in kunstnijverheid cn
de beeldhouwkunst, is ook op dc
fotografie van toepassing gewor-
Een verhaal van armoede
van decadentie misschien, maar
steeds het eerlijke verhaal achter
dcn - hun onderwerp. Van der Keukens
Tot .over ie .n.. verheugend
uniek tussen de uitdrukkingsmid
delen. is de goede foto. Maar pa
rallel met de journalistiek en
literatuur dringt er in de fotogi
fie iets anders binnen, op meer
geestelijk niveau, dat een beden
kelijke kant heeft. Dat is de belle-
*-•- van de zelfkant van het le- "V'
de bedriegelijke romantiek Jen denken:
fotoboek
Van der Elsken ..Een liefde ir.
de Saint Germain des Pres"
van dc bohème.
Jonge schrijvers proberen er
,iun krachten op. jonge journalis
ten vullen er de kranten en tijd
schriften
decadente existcntialis-
tensfeer daar wel realistische,
maar oppervlakkige beelden
geeft. Wij hopen maar. dat vele
lezers en kiikers in dit boek zul
ten menselijke
ligen:
tisch Daarom
verkwikking te meer
te maken met een rr
aakt. die alleen
de Nieuwendijk". de ..bohémiens kunnen zijn.
is het een
an. die foto's
maar foto'
kijkjes in
i het exis
tentialisme van Saint Germain
des Pres. Het was alles nogal on
schuldig, doorzichtig en gpi
tot het met de 17-jarige Jc
van der Keuken die zijn fotoboek
je ..Wij zijn zeventien" de wereld
instuurde, ineens zeer ernstig en
bedenkelijk werd.
FOTO-AMATEUR
Hij exposeert onder het pseudc
niem A. Nettel in de „Cave In
ternationale". een Amsterdams
'ohan studenten-eethuisje. Hij is electro
technisch ingenieur, en een foto
amateur in de beste betekenis van
het woord Hij wil ons iets van de
wereld en de medemens laten
geleffect scheppen kan. heefl in tegenstelling tot de negativl-
deze foto meer gedaan, dan al- lelt van de belletrie en de ro-
Icen wat mensen in beeld ge- mantiek van de boheme..!
bracht.
Het is een verhaal, het ver- De andere foto geeft een heel
de lijst haal van pratende mensen in wat simpeler beeld: een poesje
deze een atelier, eendrachtig en de trottoirstenen van een
vreemde stad. Het poesje kijkt
u aan, een vrouw loopt met haar
boodschappentassen langt. Zo
maar een straatbeeldje, een mo
mentopname die de fotografie
ons mogelijk maakt. Geschilderd
of getekend kén dit met worden,
en dat heeft fotograaf Nettel
juist gezien.
Straat naar het niets
DE bekende Engelse schrijver
Beverly Nichols heeft in zijn
leven getoond een wel zeer uitge
breid oeuvre te beheersen. HIJ
publiceerde als journalist, schreef
boeken over architectuur cn tuin
kunst en bovendien zorgde hij er
voor. dat er verscheidene toneel
stukken op zijn naam kwamen.
Bovendien schreef hij een koste
lijke detectiveroman. ..No man's
street", die in een levendige, doch
soms wat slordige vertaling van
Jo Manassen in de bekende ABC-
serle van dc Arbeiderspers te
Amsterdam in het Nederlands is
verschenen. Het boek. dat als
Nederlandse titel heeft ..Straat
naarhetniet s". boeit door
de knappe opbouw, de originele
schrijftrant en de verrassende
ontknoping. Ook de indringende
persoonsbeschrijvingen verhogen
1e waarde van het boek.
Tenslotte zij gezegd, dat Nl-
hols, ondanks alle verbazingwek
kends In zijn boek. de aanvaard
baarheid niet heeft veronacht
zaamd. De deetectivellteratuur is
mat „Straat naar het niets" on-
tagenaeggelijk verrijkt.
