Hongaren begrijpen de vrijheid niet geheel „Vooral onze namen niet in de krant" Meisjesstudente: „Ik heb granaten gegooid" EERSTE VLUCHTELINGEN NU IN NEDERLAND Waarom in kampen als er huizen zijn...? 5 DONDERDAG 15 NOVEMBER 1936 (Van een onzer verslaggevers.) vluchtelingen, die gisteravond laat in Utrecht aankwamen. Vrij be- deN|ioorlijk, sommigen zelfs heel netjes gekleed en over het geheel wel gezond van uiterlijk, al vertoonden sommige mannen en jongens holle kaken. Ver- i ^noeid. ja, maar merkwaardig rustig en. voor het moment, zelfs blij. Maar H ttoen we, met onschatbare hulp van vele vrijwillige tolken die spontaan en B<*belangeloos uit alle delen van Nederland "naar Utrecht waren gereisd om ^zich beschikbaar te stellen, met hen gingen praten, kwam de tragiek los. j,Nog begrijpen zij hun vrijheid niet ten volle, nog leven zij in angst: „Schrijft «u toch vooral onze namen niet in de krantIn die ene zin ligt de wan hoop en de beklemming van jarenlange onderdrukking. wij Een meisjesstudente, (ze wil dokter wor den en hoopt hier verder te kunnen stu- 1 dieren) vertelt haar verhaal. Haar vader lstVerd gedood in de wereldoorlog, met haar '■jjbioeder is ze nu hier. „Ja, ik heb meege- acht maanden en zuigt tevreden op een grote ouderwetse fopspeen. „We komen van het landwe zijn allemaal bij elkaar gebleven", vertelt de moeder trots. Ja, haar man wil hier gauv vochten, ik heb granaten gegooid naar de ner|Russische tanks. Twee dagen. Toen werd elk bang. Moeder en ik zijn gevlucht v<flopend. Soms kregen we een lift. We heb ben er vier dagen over gedaan van Boe dapest naar de grens. Een man, somber voor zich uit kijkend, glimlacht vriendelijk en hoffelijk. In twee „linnen legt hij een wereld van verschrik- pj king bloot: „Ik stond erbij, toen een meisje werd doodgeschoten bij het gevallen beeld .jjvan Stalin. Ik wou die man te lijf gaan tan(t°en doodden ze mijn vrouw en mijn drie j kleine kinderen. En nu ben ik hier ?lu| Er is geen antwoord op zo'n verhaal. Je kunt niets zeggen, niet troosten, niet be- Imoedigen. Alleen maar stil zijn. Naast hem zitten twee aardige Anontere fd*meisjes. Zij zijn samen uit Györ gevlucht: c® de ene is boekhoudster, de andere tech- Attisch tekenares. Wel hebben zij haar fa- uv*tnilie moeten achterlaten, maar zij hopen. 'rMdat ook die hebben kunnen vluchten. „Wij 'n€Vilden naar Nederland omdat wij weten m,dat u ons een goed hart toedraagt. Wij willen hier ook werk zoeken en later te- ruggaan later, als alles voorbij is". Zo ispreekt de jeugd, met vol v gmeen rechtvaardige toekomst. „Wij vochten... Een hele rij studenten zit aan één d tafel geschaard. Zij doen wat brante- n«achtig, wat opgeschroefd-onverschil- e 1' lig. „Wij vochten in Boedapest, drie dagen lang. Maar toen raakte de mu- dl' nitie op en we moesten weggaan maar we sluiten ons bij de westelij ken aan en dan gaan we later met hen terug om Hongarije te bevrij- den ide Diep teleurgesteld zijn ze geweest, »i« toen de verwachte westelijke hulp 1 niet kwam. „We hebben op de daken staan uitkijken of de vliegtuigen nog jjt, niet kwamen. of Dicht bijeen zit een groot gezin. Vader, moeder en acht kinderen. De jongste is Aan tweede T. H. Veertien hoogleraren lieden benoemd Een jong Hongaars gezin op het Utrechtse perron: blikkend in een nieuwe toekomst. De het werk zoeken. „In Nederland kan alles", zegt ze naïef en vol vertrouwen. Haar dochtertjes, leuke kleine blond kopjes. willen wel verlegen-lachend een handje geven. „Ze begrijpen het nog niet", zegt de vader. „Waarom vluchtte u?" vra gen wij. En dan horen we voor het eerst het antwoord, dat we later nog vaker kre gen: „We hoorden dat iedereen naar Oostenrijk vluchtte. Toen zijn we ook gegaan Ja. dat antwoord geeft ons ook een andere moeder, die met haar drie dochters, meisjes van 12. 15 en 18 jaar, hier is gekomen. „Ze zeiden: je moet vluchten! En toen gingen wc". Ineens lopen de tranen over haar wangen. .Mijn man en oude grootmoeder zijn we kwijtgeraakt. Ja. we zijn allemaal samen de grens over gekomen, we hebben twee dagen gelopen. Maar mijn man'en ouder grootmoeder wer den in een ander kamp onderge- „O maar ze komen wel, zegt het bijdehandje van vijftien. Ze vertelt ook. in heel rap Hongaars, nog veel meer. Dat ze nog op school ging en dat er daar geen godsdienstles mocht worden gegeven. „En we moesten Rus sisch leren". „En het eten. hoe was dat?" „Och. matig", zegt de moeder, „maar wel genoeg. Dat eten was het ergste VrijheidVrijheid! Hoe dikwijls is in dat uur, waarin wij met de Hongaren konden spre ken, het woord „vrijheid" gezegd? WanJ dit hoorden we altijd opnieuw: nu de strijd om de vrijheid eenmaal was losgebarsten, konden, wilden ze niet meer terug. „Wij zijn gevlucht om vrij te zijn. Hier in uw land is alles vrij. Wij weten nog van vroe ger, hoe gelukkig men hier is! Wij zijn Nederland altijd dankbaar ge bleven. Dat is het, wat ze allen verwach ten. Vrijheid. Werk en brood ook, r vrijheid vooral. En.... o ja! Later terug naar het vaderland. De jongens willen opnieuw strij den voor die vrijheid, de ouderen ho pen op een terugkeer in een veilig rustig vaderland. Ach, er waren .nog meer verhalen, maar ze spreken alle van hetzelfde: vlucht na een verschrikkelijke strijd, en hoop, hoop op een nieuwe toe komst. Laat op de kille avond (Van een verslaggevers.) Wachtend de positie var Vertegen wi Spoorwegen LAAT OP DE ZEER KILLE, natte avond van de 14e november staat een grote groep mensen op het schemerig-verlichte perron van station Utrecht. wichtend. Uur na uur zijn de berichten doorgekomen over de vertraagde trein uit Wenen uur na uur is er gewacht, jrdigers van overheid en gemeente, van het Rode Kruis, van n Jaarbeurs, politiemannen, tolken, journalisten, radio- en televisiemensen, filmoperateurs, en, achter afscheidingen, vele landgenoten van de Hongaarse vluchtelingen, voor wie Utrecht zulk een warm welkom had bereid, staan daar bijeen. De stationsklokken wijzen bijna kwart voor elf.en plotseling flit sen grote, sterke lampen aan. Rode Kruishclpstcrs scharen zich langs de rand van het perron en dan wordt de zware blauwe locomotief zichtbaar. De trein, die 670 Hongaarse vluch telingen naar hot immer gastvrije Nederland heeft gebracht, loopt bin nen. Glijdt aan met alle ramen open. ramen, waaruit honderden handen wuiven, waarvoor moeders haar kin deren heffen, waaruit verbaasd- blijde gezichten kijken naar al die wachtenden. Er klinken uitroepen, die wij niet ver- staan en er is plotseyng Iets zo verwar- Tedere zorg van een moeder, die het liefste wat ze heeft, uit de chaos heeft kunnen redden. ïtaris-generaal onderwijs, dr. J. H. Wesselings. heeft vnamiddag de benoeming bekendge maakt van veertien hoogleraren aan de technische hogeschool te Eindhoven. Tot gewoon hoogleraar in de algemene etenschappen. natuurkunde is benoemd dr. H. B. Dorgelo te Delft, eveneens in de natuurkunde dr. P. van der Leeden te Delft in de wiskunde, dr. J. J. Seidel te Delft en in de sociologie dr. A. Olden- dorff. In de afdeling werktuigbouwkunde me chanica werd dr. ir. J. A. Haringx be noemd tot buitengewoon hoogleraar, ir de afdeling elektrotechniek tot gewoon hoogleraar dr. ir. J. L. H. Jonker te Delft en dr. ir. J. G. Niesen te Bandoeng. In de afdeling scheikundige technolo gie werd dr. K. Posthumus te Bandoeng benoemd tot gewoon hoogleraar in de al gemene scheikunde en dr. ir. W. var Loon in de scheikundige technologie. Tot gewoon hoogleraar in de afdeling werktuigbouwkunde werden benoemd voor het doceren van werktuigbouwkundi ir. L. J. P. Smulders, in de mechanische technologie en metallografie dr. ir. W F. Brandsma te Delft, in de mechanische technologie en werkplaatstechniek P. C Veenstra en tot buitengewoon hoogleraai in de werktuigbouw en verbrandingsmo toren ir. A. L. W. Seyffardt. Treinverkeer met Parijs werd beperkt In verband met de beperking van het brandstofverbruik in Frankrijk hebben de Franse spoorwegen besloten de trein, die om elf uur s avonds uit Parijs naar Amsterdam behoort te vertrekken en de trein, die om zes minuten voor negen 's avonds uit Amsterdam naar Parijs ver trekt. tot nader order niet te laten rijden. Alle elektrische treinen blijven rijden. Cyprus en Algerije op agenda V. N. De agendacommissie van de V.N. heeft aanbevolen de kwestie-Cyprus op -de agenda van de algemene vergadering t« plaatsen. Het betreft het Griekse ver zoek om zelfbeschikkingsrecht voor het eiland en de Britse klacht dat de verzets lieden steun van Griekenland krijgen. Ook is aanbevolen de kwestle-Algerije op de agenda te plaatsen Voorgesteld is de zitting van de assemblee tot 15 februa ri te laten duren. De commissie verwierf het verzoek van de Sowjetunie en India om de vertegenwoordigers van Nationa listlsch China bij de V.N te vervangei door communistische. rends, zo vreugdig en aangrijpend-tra gisch tegelijk, dat het de keel dichtsnoert. Neen. in dit eerste moment is er geen verslagenheid oT droefheid. Er is. voor de •elen. alleen het besef van „eindelijk hier te zijn", van opluchting en dankbaarheid De portieren vliegen open en met een irwonderlijke orde en rust stappen de Hongaren uit. Er klinkt een lach. een moeder trekt het mutsje van haar doch tertje zorgzaam recht, er worden handen geschud en er wordt lachend geposeerd voor de grage fotografen. Helpende handen pakken kinderen aan het zijn er niet veel, want deze eerste groep bestaat hoofdzakelijk uit Jon ge mannen onder de 25 jaar. Er is ge zorgd. dat de gezinnen achter in de trein kwamen te zitten en dus het eerst naar de achterzijde van het perron, langs het postkantoor, de straat kunnen bbreiken Slechts kort düren de be^rdettngen. want het is nat en koud en de nachtwind blaast onvriendelijk. In enkele minuten •ijds heeft zich een zeer ordelijke stoel gevormd, die zich beweegt naar de bui ten dachtende autobussen. Warmte en licht Een eresaluut mag worden gebracht san al degenen, die de ontvangst In Utrecht hebben voorbereid. Beter, ver zorgder. had het niet gekund. Een kwar tier na aankomst van de trein reden di eerste volgeladen autobussen het Jaar beursterrein aan de Croeselaan op In d« grote Margriethal was alles voor de ont vangst in de puntjes klaargemaakt. In het voorste gedeelte van de hal wa ren lange tafels, keurig met wit plastii bedekt, neergezet. De Jaarbeurs-directii had voor vele boeketjes gezorgd en d< Utrechtse bloemisten hadden daarvoor vazen geleend. Banken waren aange schoven. de koffie was warm en lekker, er was koek. chocolade en rookgerei. Vooral was er veel warmte en licht Door de grote zijdeuren reden de auto bussen de hgl binnen en in het achterste gedeelte was overvloedig plaats om de zware wagens netjes te parkeren. Tal van Rode Kruis-helpsters en helpers die deze dagen in drie ploegen dag en nacht zullen klaarstaan waren op hun post en weer was op de gezichten van de aan komenden die echte verrassing te lezen Hoe feestelijk was dat binnenrijden In die vastvrije hal. hoe goed deed het dadelijk vriendelijk naar een plaats te worden geleid en zich even te ontspannen na een treinreis van 28 uren' Feestelijk. Ja. Even deed dit alles de achtergebleven ellende, het zich los scheuren van het vaderland-in-nood. hei verdriet om verloren familieleden en Toch is hel zn PROEVEN MET BLIKSEMAFLEIDER 785) Vrg algemeen wordt asn Franklin het eerste experiment met de bliksem- afleider toegeschreven. Door by on- beveiligen. I' zie», de uilvinding van de bliksemafleider heeft Franklin hier al kant en klaar \oor ons neer gelegd, in theorie altham Hy correspondeerde niet anderen over deze denkbeelden, en nadat een van zyn brieven «oor de Royal Society lange metalen stang, die in een punt eindigde, werd op een geïsoleerd sta tief geplaatst dat in een srhildwarht- htiije werd ondergebr»rht. Met een ge aarde draad aan' een isolerend hands at probeerde- vervolgen» de proefnemer of er bQ sanriki^^H^H Da. Franklin als «inder an de bliksemafleider bekend Die laatste kv. alifiratie is zeker jiii'l Franklin is inderdaad de uitvinder van de bliksemafleider, maar bel eerste ex perin.ent op dit gebied tod» niet Hoor hem verricht. Bij de 2i0-tr herdenkinz san de geboortedag van Franklin, beeft dr. E. J. Dykslerbuis deze kwestie int de doeken gedaaqf Men kan dit een on vriendelijk verjaarscadeautje vinden, maar we verzekeren u, dat Franklin door deze rechtzetting niets van zyn waarde heeft ingeboet Hy kwam door een opmerking van Thomas Hopkinson (nl. dat een puntige, geaarde geleider de elektrische lading van geladen licha men kan „afzuigen") op de gedarhte. zodra wolk voorbij trok. En inderdaad, de vonken deden preries wat van hen verwacht werd. daarmee het hew ijs leverend dat wolke. elektri triader t tha door >rf het den kon worden bevestigd dat de blik .cm een elektrische lading ZOU zij.. Bleek dit juist, dan opende het waar genomen verschijnsel wellicht de mo gelijkheid gehouwen tegen bliksem te was voorgelezen, hadden de meest voor aanstaande geleerden van zjjn opvattin gen kennis gekregen. Op aansporing van Ruffou. die het grote belang rr onmiddellijk van inzag. verrichtte d'Abhard op 10 mei 1752 in Frankryk voor het eerst het ezperiment. Een Velen rollen denken, da lÜk hierna Franklin met zyn vlieger aan de beurt was. Maar die ging nog niet op. want eerst moest dr Franse koning l.ct wonderbaarlijke geval schouwen. Daarom werd de proef door de Lord in Parijs nog eens herhaald in tegenwoordigheid van koning en hof houding. De auteursrechten van het experiment wilden de proefnemers «ieh echter volstrekt niet toeëigenen; eer lykheidshalve werd de proef het „Phi ladelphia experiment" genoemd, naar de plaats van inwoning van de uitvinder Franklin, die met iyn proef pas de volgende maand, dus juni 1752, als der de aan bod kwam De veelzijdigheid van Franklin és ook wel een punt waaraan we even aandacht kunnen schenken. Daarover een volgende keer. (Nadruk verboden) Het eerste maal op Nederlands grondgebied na een lange Goede woorden Hier zijn ze dan. de gevluchte, op gejaagde mannen, moeders, die haar kinderen hebben meegetrokken op die lange, lange tochten naar de grens, naar de vrijheid! Mannen, die niet goed raad weten met hun werkeloze handen, zwijgzaam voor zich uit staren. Jongeren, haast kin deren nog, die al gevechten op leven en dood hebben meegemaakt Vele van deze ogen, die nu wat verlegen rondkijken, hebben gewon den, stervenden, doden gezien, heb ben huis en goed zien verwoesten. zitten ze daar, ver van huis en vaderland, ze drinken koffie uit een papieren beker, moffelen half- lachend een handvol gekregen siga retten in de zak. Onwerkelijk, een roes nog, dit «lies. Maar na deze vreemde avond, na het ver lossende moment van werkelijkheid ge worden vrijheid, zullen de herinneringen, de beelden van de vreselijke, ongelijke strijd, weer levend worden en misschien illes erhei goed. dal En daarom doet van de geestelijke tijdelijke bivak een hartelijke moedgeven de toespraak houdt. Goede woorden zijn nu wel bijzonder van pas. Ook dr. A. Vrijland), gewestelijk com mandant van het Rode Kruis In Utrecht, spreekt „Wij Nederlanders weten, wat on leed betekent en kunnen over dit leed van u alleen maar zwijgen." Als hy oog verontschuldigingen maakt over primitieve kampement, schudden seheidene mannen het hoofd. Een vr neemt de herfstasters, die voor haar op tafel staan, voorzichtig In de handen, eer kind breekt een reep chocolade In stuk- Kleding en selioeisel voor vluchtelingen Het Nationaal Comité Hulpverlening Hongaarse volk te Amsterdam heeft een bedrag van 100 000 overgedragen aan de Nederlandse Federatie voor Vluchtelin genhulp. die bestemd zullen worden voor kosten voor het opvangen van de Hongaarse vluchtelingen in Nederland. Men heeft besloten alle Hongaar»* vluchtelingen, die Ingevolge de jongste regeringsmaatregelen in Nederland zullen worden ontvangen, te voorzien van nleu- onder- en bovenkleding en schoenen. Dank zij een groot aantal bedrijven in Nederland op het gebied van k'edtng c d. de gehele voorziening deskundig ter hand worden genomen. •erzoekt daarom het Nederlands* volk zelf geen acties te ondernemen tot het Inzamelen van kleding en schoeisel. Suriname helpt Hongarije Het Surinaamse Rode Kruis heeft ver binding gezocht met het Nederlandsch* Roode Kruis over hulp voor de Honga- De echtgenote van de gouverneur, Van Tilburg-Stlkkcrs, maakt» receptie voor de Nederlandse am bassadeur in Mexico, de heer Van Bsuse- kom, gebruik om een collecte te houden de Hongaren. Ze hebben zich goed gehouden, deze 1570 vluchtelingen. Ze hebben de trein bewon derd-en ze hebben grote dankbaarheid getoond voor alle vriendelijke hulp Maar u komt de reactie de vermoeidheid. 7.e horen nauwelijks meer. wat dr. VrtJ- landt verder zegt: morgen registratie en medische keuring. Ze vinden alles goed. e nu maar mogen gaan slapen. Ze hebben vriendelijk en bereidwillig geant woord op talloze vragen, door Journalts- n gesteld en door tolken vertaald, ze •bben verteld, rustig of heftig, de jon- gerén met bravoure. ar het is nu ver na middernacht. Nog eert men. met de registratie te be ginnen. maar een meisje valt flauw, een w trekt wit weg. een jongeman gaat door de knieën. moeten ophouden." beslist dr. Vrijlandt Er wordt nog soep uitgedeeld en brood. Ja. hongerig zijn se wel. vooral de Jon- Als het maal voorbij is nemen ze ge hoorzaam hun weinige bagage bijeen en -<lgen de helpsters naar de Julianahal. aar staan de heldere bedden kant en aar te wachten Wat een aanblik! Babies en kleuters worden in de kleine ledikantjes gelegd, de meesten zijn al In ip gesukkeld. In de ziekenzaal, waar bedden staan, worden enkele flauw gevallen vrouwen en meisjes extra ge- kkelijk te ruste gelegd. Er zijn maar twee patiënten: een kind met waterpok ken. dat direct na aankomst al werd ge ïsoleerd. en een Jongen met een ontstoken kaak. Op de bedden vonden allen nog een nieuwe verrassing: een Utrechts blad, waarin welkomstgroeten in de Hongaarse taal waren afgedrukt. Deze groeten werden geschreven door de commissaris der koningin in de provincie en door Utrechts burge meester. Nog kunnen allen geen rust vin den, er moet wat bagage worden uit gepakt, wat nachtgoed bijeen ge zocht worden. Maar dan klinken de tonen van het Hongaarse volkslied over het Jaar beursterrein en die betekenen het einde van een wel heel lange dag. Half twee slaan de klokken, als ein delijk de lichten doven. Zeeuwen Iwnden ingezameld geld voor Hongaren voorlopig vast (Van onze correspondent.) IN ZEELAND is enige deining ont staan over de huisvesting van de tweede groep Hongaarse vluchtelin gen. Ondanks het feit dat het parti culier initiatief in Zeeland de ge vluchte Hongaren een verantwoorde huisvesting kan en wil aanbieden, is door ambtelijke instanties besloten de ongeveer 650 vluchtelingen in drie arbeiderskampen onder te brengen. Een andere belangrijke grief l«. dat alle* in ambtelijke sfeer Ie geregeld en noch met de provincie, noch met de Zeeuwse inatell neen op maatschappelijk gebied, contact is opgenomen Deze on* bevredigende gang van zeken Is voor de commissaris der Koningin in Zeeland, jhr. mr A T C de Casembroot. aanlei ding geweest de Zeeuwse burgemeester» en instellingen te adviseren de ingeza melde gelden nog niet over te dragen aan het Rode Kruis of het Nationale co rn Kë. Aangeraden Is het geld voorlopig vaat te houden, zodat het ten goede zal komen aan die groepen, die hiermee het meeat gebaat zijn. Op een perconferenl.e m Middelburg heeft de cotnmissarns der Kon.ngïn in Zeeland meegedeeld, dat zaterdag een Zeeuws comité voor hulp aan de Hanga ren zal worden opgericht Dit comité zal alle mogelijke stappen doen otn het ver* blijf v.-m de vluchtelingen in de kampen tc. kort mogelijk te maken Jhr mr De Casembroot zag .chter- grond van de moeiifjkh-ien. de zich voordoen, de onenigheid dit op hoger ni veau bestaat over de hulpverlening aan de Hongaren tuaaen de departementen van buitenlandse zaken, maatschappelijk werk en sociale zaken. Naar alle waarscbijnlUkhrid zullen dr Hongaarse vluchtelingen hui.vr.tlns krijten In hrt kamp Rlggekerke op Wal cheren en In de kampen Moofpolder en Rurghslui» op BehouwenDuivelend. Er is sprake van een komst van fiSO vluchte lingen De kampen hebben echter een ca paciteit van driemaal honderd personen. Da plannen zyn. dag alleenstaande mannen worden ondergebracht in het kamp Blggekerfce en de germnen in de kampen op Schouwen-Duiveland. Afgezien van het feét. dot sommige ba rakken In het kamp van B rgekerk* niet ln goede ataot verkeren, wordt als be zwaar gevoeld, dat de kampen op Schou wen zeer excentrlaoh zijn gelegen H <e" door wordt een opname van da vluchte lingen k) de gemeenschap en bat arbeids proces geremd. Wél huizen In Zeeland betreurt men het. dat op het aanbod de vluchtelingen tijdelijk te huis vesten in beschikbare pensions, hotels e.d.. aan de WaJchersa kust. niet ia Inge gaan. Bovendien zijn door gemeentebe- turen en particuliere Instellingen huizen aangeboden, zodat tenminste 240 perso nen acn permanent*, verantwoorde huis vesting kunnen bekomen. Zo heeft de ge meente VUssingen 25 woneigen aangebo den. die door de burgerij gemeubileerd •uilen worden Ook van de gemeenten He okenszand. Waarde en Burgh is offi cieel bekend, dat zU huizen hebben aan geboden. Verder heeft de Zu dnaderlandae bouw* -i handel acombtaaMe m v a«sa V •von'avgen die volgende w- v men t« beschikking ge»*»'» -> - u deze combinatie bergld n«v> - --n n d- toekomst te reserveren voor H at- garen Kredieten zijn aangeboden voor de nrtchttng van de woningen. Door plaatsing van de Hongaren In het centrum van de provincie, zo wordt er van Zeeuwse ityde op geweten, sou tevens een snelle opname In de zeme-n schap en hel arbeidsproces mogriyk zijn. De aangeboden woningen liggen In de on middellijke nahyheld van de bestaand* Industriekernen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1956 | | pagina 5