WERKEN VAN BACH IN DE
ARCHIEF-SERIE
VAN DEN
u
n
textiel-ontwerper en drukker
Gejaagd door de liefde
Cultureel
venster
twee stalles
KUNSTSCHILDERS
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 10 NOVEMBER 1956
Bij een bezoek aan de textielontwerper en drukker Jan van
den Bergh in Seheveningen krijgen we licht een gevoel van
heimwee naar de tijd, dat ambachtslieden nog in gilden onder
gebracht waren. Kigrnlijk kunnen we de persoon van Jan van
den Bergh als vakman maar op één manier en heel in het kort
kwalificeren nl. als meesterdrukker, een titel welke men geeft
aan iemand, die liefde heeft voor zijn vak en dit naar alle
kanten beheerst. Dat dit vak veelzijdig is, veel moeilijkheden
heeft, maar ook mogelijkheden biedt constateren we, wanneer
we hem op zijn atelier „*t Seghel" bezig zien en het verloop
van de werkzaamheden volgen.
Heel anders ligt hc-t bij deze
eenhng. die denkt in textiel,
die bij het ontwerpen als het
ware de stof met zijn vingers
l ja-
verhouding tot de fabriek drukt.
Tenslotte rest ons nog de
vraag: Waar lig.*, nu de belang
rijkheid van dergelijke stoffen,
renlange ervaring weet, dat hij ken. Deze ligt aan de ene kant
ze op zijn textiel kan bereiken.
Zelf brengt hij dan zijn önt-
werp over op het met zijdegaas
bespannen raam. al naar de
aard van het ontwerp, dus het
door hem gedachte eindresul-
rerper van een taat, doet hij hier een keuze uit
hierin, dat een atelier als
Seghel" de mogelijkheden biedt,
dat zij, die hun woning een
uitgesproken exclusief karakter
willen geven, hier op bestel
ling een gering aantal meters
stof voor gordijnen en bekle
de eerder genoemde mogelijk- ding kunnen verkrijgen. Maar
hoeveelheid pa- heden als snijfilmfotografie, belangrijker nog zijn deze stof-
tronen. Daarvoor of direk.:e beschildering. Met ten en hun maker voor de ar-
zijn zijn creaties de
te zorgvuldig op
gezet. en komen
zij slechts na lang
wikken en wegen gen,
en veel verande-
verstevigende laklaag chitekten en binnenhuisarchi-
maakt hij volgens zijn persoon- tekten. die voor hun bouwwer-
lijk voelen thans nog scherpere
inder scherpe omlij:
inrichtingen bekleding
en gordijnstoffen nodig hebben,
welke aansluiten bij de aard
Iedere volgende van hun werk. Deze zullen zich
wenden tot de ontwerper-hand
drukker en hem vragen zijn
creatief en druktechnisch ver
mogen in dienst te stellen van
hun spciale eisen. Evenzo kun
nen kerken, scholen en sche
pen, bank- en kantoorgebouwen
eindresultaat Kerk persoonlijk IlunJ ruimten ieder naar hun
.s, wat bi, een fabriKsprodukt aar,d °P ecn verantwoorde wy-
gewenste effekten nog
te verhogen,
bewerking van drukken tot de
de laatste fase van ontwikkelen
zal hij verrichten volgens zijn
visie.
king
collectie toege
voegd te worden, persoonlijki
Het behoeft ons
dan ook niet te
verwonderen, dat
de verschillende
dessins, welke in
de loop der jaren
behoorhfk^anbal !V/.
uitgegroeid zijn.
reeds vijf jaar
PERSOONLIJK KARAKTER
Begrijpelijk is. dat ook het
personen elk' volgens opgezet d«
het
'Sn V zonder' K"™ 'MJUI t
worden zonder
iets van hun
waarde ingeboet
te hebben Naast
de kwaliteit van
alleen-maar het
d£ne„ te zorgen, da', bel "eind"
produkt gaaf zonder fout of
vlek is.
Ook Jan van den Bergh wee.*,
ons met een betrekkelijk klei
ne outillage, welke hijzelf ont-
ontwerp heeft dit wierp en steeds meer perfec-
nog een andere tionneerde, door zijn zorgvul-
dat digheid en liefde voor het vak
Jfde een produkt voor te leggen, dat
wijze bewerkt worden als het diezelfde eigen
schappen bezit.
p—B.eigen
wijze wil laten inrichten.
ARIE VERMEER
Gedeelte van een stof, opga-
houivd uit verschillende vier
kanten en rechthoeken van ver
schillende kleur, u-elke lap op
groter formaat gezien toch een
opmerkelijk rustig effect sor-
I TITGAANDE van zijn ontwerp
wordt volgens zyn aanwij
zingen een houten of metalen
•panraam gemaakt*.. Dit raam
wordt door Jan van den Bergh werP ma
met zijdegaas bespannen, hetzelfde
waarna hij zijn ontwerp hier- ontwerp
fabrieksprodukt, dan treffen
hier, waar de eenling aan het Afgezien nog
werk is, een veel persoonlijker het artistiek peil
noot.
De fabrikant laat een
door belichting, dus fotogra- t
fisch. door smjfilm waarin dus
de te bedrukken delen gesne
den worden uit een filmlaag.
hiermede toch zijn
taak eigenlijk afgelopen zijn.
Dan komen na goedkeuring
van het ontwerp door de
welke op het zydegaas geplakt brieksdirekt e stuk
Precies volgens opgezet sche
ma gaan anderen thans aan
rvolgens ont
wikkelen. etc. tot er duizenden karakter heeft
en nog eens duizenden meters dit altijd behoudt
bewerkte stof vervaardigd zijn.
nodig om de fabriek draaiende
te kunnen houden.
wordt of door direkt het
werp met een lak op de zijde
te schilderen, waarbij dan de
uitgespaarde gedeelten later de
verf doorlaten, die op de tex
tiel overgebracht moet wor
den Om het zijdegaas nog te dere redenen, niet mogelijk
versterken. bTfDgt ^U. 0p
niet te bedrukken gedeelten
nog een laklaag aan. Opge
merkt zij nog, dat bij een ont
werp in verschillende kleuren het drukken!
iedere kleur een apart raam
vraagt.
Nu volg,*, de bereiding van de
verf. welke wonderlijk genoeg
op waterbasis wordt gemaakt,
doch na ontwikkeling volkomen
kleur- en wasecht is. De stof
wordt op een meterslange ta
fel gespannen, waarop het
raam komt te liggen, dat van
opstaande kanten is voorzien,
om de hierop gegoten verf bin
nen haar grenzen te houden.
Mo' een rubberrakel wordt de
verf uitgestreken, waarbij de
onbewerkte gedeelten van het
zijdegaas kleur doorlaten en
deze op de stof overbrengen.
Met verwarmingslampen wor
den direkt 'hierna de bedrukte Qeen aanwijzigingen
gedeelten gedroogd, waarna de
kleuren met chemische stoffen
ontwikkeld worden.
Door nog een aantal chemi
sche bewerkingen wordt de stof
nu gespoeld en de kleur geneu
traliseerd. waarna ze door ko
kende zepen wasecht gemaakt
wordt.
Tenslotte krijgt de stof een
finishing touch om haar soepel
te houden en wordt ze op span-
ramen gedroogd, resp. door ka
landers gewalst om haar de
oorspronkelijke glans terug te
geven.
komen we,
neer we de werk-
ken. Stel da, d„ op
niveau ligt als een wiens atelier een
van Jan van den Bergh combinatie van
werkplaats, labo
ratorium en kan
toor is, op de voet
volgen tot de
conclusie, dat èn
door gebruik van
de beste grond
stoffen èn door
zijn grote zorg
voor ieder aspect
van het werk, de
kwaliteit van zijn
stoffen zo niet
even hoog als het
fabrieksprodukt
ligt, dan er zeker
bovenuit komt,
het ontwerp een
veel exclusiever
stuk
de verschillende specialisten
aan bod. De kolorist gaat zijn
kleuren maken en probeert ze
aan tt passen, aan die welke
de ontwerper opgezet heeft. Is
het, hetzij om technische
door het veel ge
ringer aantal i
ters. dat hy
HEGEL
de Duitse denker
TN DE SERIE „Hoofdfiguren van
het Menselijk Denken" is nu ook
een Inleiding tot het denken van
Hegel verschenen en wel van de
hand van J. V. Meininger. Deze
'reeks telt nu reeds ongeveer twin
tig deeltjes en wordt nog steeds
voortgezet. De Uitgeverij Bom
N.V., AssenAmsterdam, heeft
met deze serie een goede greep
gedaan. Natuurlijk is het onmoge
lijk in zulk een beknopt werkje
aan de behandelde figuren recht te
doen wedervaren, maar aan de
andere kant moet men toch er
kennen. dat de auteurs er over
het algemeen in geslaagd zijn de
lezer een totaalbeeld van de den
ker in kwestie te geven, met me
nige karakteristieke trek op de
koop ioe. Een moeilijker figuur
dan Hegel is bij zulk een beper
king nauwelijks denkbaar, of het
zou Heidegger moeten zijn. Boven
al wordt intieme kennis van het
werk van de behandelde denker
vereist. Welnu, het onderhavige
boekje, dat er eerlijk voor uit
komt enige inspanning van de le
zer te eisen, geeft de lezer inder
daad een algemene indruk van het
formaat van de 19e eeuwse Duit
se denker en van zijn wijze van
filosoferen. En aangezien in de
wijsbegeerte de grote denkers' wel
iswaar komen en gaan. maar op
een of andere wijze hun woord
blijven meespreken, is het goed.
dat aan een breed publiek in het
kort wordt verteld, wie Hegel was.
wat hem bezielde en hoe hij hen
die na hem kwamen heeft beïn
vloed. een invloed, die heden ten
dage nog niet is uitgewerkt.
VIA NAALD
£N IM.AAÏ
Over de juiste vertolking van
de werken van Joh. Seb. Bach
it al heel veel geschreven en
gesproken Bach heeft namelijk
de uit
zijn composities ge
geven en in dit opricht rijn de uitvoerende kunstenaars geheel beide uitgevoerd door het Berliner
aangewezen op eigen stijlgevoel. Dat men het niet altijd met el- Motettnchor. de Berliner Phil-
kaar eens is. valt :e begrijpen. Dat is ook niet zo erg. maar wel harmoniker. Gunthild Wcber <so-
erg is dat er meerderen rijn. die geen andere opvatting dan de Praanj, Lore Fischer 'alt'. Hel-
„r derHclv. alle. „Heel 'A"VTÏ"
overeenstemmend iaarmee i, Dor noem ik ortiel.eke onver- r„u (30 e„ Ung.peel-
draagzaamhe-.d. Slechts als Bach m de vertolking volkomen be- plaat APM 14005'.
dekt blijft onder een romantisch kleed of als de uitvoerder zich- De cantate „Es erhub sich ein
If belangrijker vindt dan de componist, dan is er reden tot kri- Streit" is voor uitvoering op de
tick.
E*
DIENENDE FUNCTIE
Jan van den Bergh heeft ge
toond zijn vak zowel artistiek
als technisch te verstaan door
zich niet alleen te laten gelden
als kunstenaar, die allerlei ate
lier-experimenten uithaalt op
linnen, dat de wereld instuurt,
om zich verder van het al of
nie«t-bruikbare ervan weinig
aan te trekken. Hij heeft be
grepen. dat zijn werk een die
nende functie heeft, dat het
niet maar even moet bekoren
om daarna van het toneel te
verdwijnen en weer vervangen
te worden door nieuwe opzien
barende motieven. Hy is
ook met in de eerste plaats
De sierletters
waarmee je het v«
van mijn eenzaamheid
hebt beschreven
zijn alle medeklinkers
uit het alfabet
van myn eigen echo
Ik lees geen zon
ik lees geen sneeuw
geen bloem
ik lees geen teken
ik opnieuw beginnen kan. J stilistisch
Orer de zaterdagavond
editie
van het dagblad
c buigen wij ons hoofd
op zoek naar het laatste
cryptogram:
traar de klinkers resoneren
Water in u»ijn. Offerlam.
streven geweest de
an Bach uitsluitend
op de instrumenten
uit Bach's tijd. Historisch gezien
voorwaar een prachtig streven cn
tevens een waarborg van een stijl-
verantwoorde weergave Voor het
muziekleven lijkt het me overi
gens helemaal geen dwingende
eis. daar de klankidealen in
Bach's tijd heel anders waren
dan in onze tijd Wil men dus ook
de mensen van onze tijd kennis
doen maken met de kunst van
Bach, dan lijkt het me beter niet
de beperking der oude instru
menten voor te schrijven, doch
onze instrumenten, waarmee de
mens van deze tijd dus vertrouwd
is. als overbrengers van Bach's
muzikale gedachten te gebruiken
Het belangrijkste is dat de stijl
van Bach s kunst niet wordt ge
schaad en dus een Preludium en
;ien- Fuga uit Bach's ..Wohltemperier-
"an te Klavier'' op de moderne vleu
gel anders klinkt dan de „Mond-
scheinsonate" van Beethoven.
DE DEUTSCHE GRAMMO-
2 PHON GESELLSCHAFT heeft
A naast de gewone uitgave van pla-
ten een special: zgn. Archiv-Pro-
J duktion, welke onder artistieke
P leiding staat van de zeer bekwa-
A me dr Fred Hamel. In deze Ar-
chief-serie wordt er naar ge
streefd. de composities van oude
P componisten idus niet alleen klank-
Bach, maar ook van compoms'en mij is
J als Schütz. Monteverdi Weck-
P mann. Handel. Telemann. de
y Mannheimers
J de middeleeu
akoestisch.
„haft
Bach-ca
n Gunthild Weber.
irhieTserie "van" de
Grammopho n Geselt-
nu weer de twee
's 19 en 79 op bij
en opnametechnici. Voor
mij is de Archief-serie het groot
ste muziek-monument. dat ooit
werd opgetrokken en van onschat-
zelfs muziek uit bare waarde voor iedereen, die de
roeg- oude muziek op volkomen verant-
oorde wijze wil horen'vertolken
Michaelsdag <29 september'
stemd en door Bach in Leipzig ge
schreven ongeveer 17251726. De
orkestbezetting heeft drie trom
petten. pauken, twee hobo's, hobo
da caccia, strijkers cn cotinuo,
terwijl de vocale partijen worden
gezongen door een sopraan, een
tenor, een bas en een koor. Zo
als begrijpelijk gaat de tekst over
de strijd van Michael tegen de
draak, waarbij zowel de vreugde
over de overwinning van de draak
wordt bezongen, als het gebed op
klinkt. dat Gods engelen ons
steeds zullen vergezellen (zoals
bijv. in het slotkoraal op de wijs
van Ps. 43: ..Lasz dein Engel mit
mir fahren").
De cantate „Gott der Hcrr ist
Sonn' und Schild" is voor uitvoe
ring op de Reformatiedag (31 ok
tober' en door Bach in Leipzig
geschreven omstreeks 1735. De
orkestbezetting heeft twee hoorns,
pauken, twee fluiten, twee hobo's,
strijkorkest en continuo. In plaats
van de tenorsolist zingt hier een
altsoliste Het werk is geba
seerd op de woorden van Ps. 84:
12 (berijming vers 6): ,,Want God
de Heer is een zon en een schild,
de Heer zal genade en eer geven;
Hij zal het goede niet onthouden
aan degenen die in oprechtheid
wandelen'' Een der schoonste
kerkcantates van Bach.
Men kan zich de uitvoering niet
beter voorstellen. Vier zeldzaam
mooie en stijlvolle Bach-stemmen
rei «wf van s°l'sten, een koor (van 76
dat ooit led®"' dat technisch volmaakt
CORN. BASOSKI.
qua instrumentatie Aan de hand daarvan zal
xo getrouw mogelijke weergave te eigen uitvoeringen tot een hoger
brengen, waarbij zoveel mogelijk artistiek gebeuren kunnen
het oude instrumentarium wordt ken.
geschoold, een uniek instrumen
taal ensemble en een dirigent, die
Bach's kunst na aan het hart ligt
Hier spreekt Bach en is de subjec-
it van een al te persoonlij-
eergave geweken.
gebruikt en de bezettingen geheel
overeenstemmen met die uit de 7° ontving ik
tijd waarin deze werken wer- mooi- ai
S HELDER.
plaat bij de mensen kwam
steeds wordt uitgebreid
beste werken uit vroegere tijden. Bach-cantates
uitgevoerd door de beste kunste- sich ein Streit'
Bach-werken,
die strumentaal.
Allereerst de plaat
verzorgd door de beste der Herr
IAE andere plaat is een orgel-
opname van de blinde orga
nist Helmut Walcha. die zowel
het kleine orgel van de St. Jako-
bi in Lübeck als het Schnitger-
orgel in Cappel bespeelt Op
laatstgenoemd orgel speelt Wal
cha de canonische variaties over
met dc het Kerstlied „Vom Himmel hoch
Es erhub da komm' ich her" en de ..Fuga
79 ..Gott sopra il Magnificat" op het orgel
Sonn' und Schild", in Lubeck de Partita over het
De alt Lore Fischer zingt in
de Bach-cantate „Gott der Herr
ist Sonn' und Schild" bijzonder
mooi de alt-aria in de D.G.G.-
opname.
TF/-ANNEER men het zeer
W luxueus uit^voerde Duitse
passiekoraal „Sei gegrüszet, Jesu
gütig" (30 cm langspeelplaat
APM 14030).
Wat doet Walcha met deze or
gelwerken? Zij die menen dat
Walcha's spel koud of verstard
is, vergissen zich toch wel heel
erg als ze deze plaat horen. Hier
is een sprankeling en een barok
ke beweeglijkheid, die volmaakt
past in de tijd van Bach. In de
registratie heeft Walcha gezocht
naar een helder en doorzichtig
klankbeeld, waarbij hij vanzelf
sprekend geholpen werd door de
oude disposities op beide orgels.
Zelfs een tfemulant schuwde
Walcha niet in de canonische va
riaties ..Vom Himmel hoch".
Dat is echter geen vrijbrief voor
alle organisten om de tremulant
bij Bach te trekken, want er zijn
maar weinig goede tremulanten
op de wereld en er zijn ook maar
weinig organisten, die precies we
ten wanneer zij een tremulant
kunnen gebruiken. Walcha heeft
op dit instrument een goede tre
mulant en het gebruik hiervan is
stilistisch volkomen verantwoord.
Het geheel is een rijk. doorleefc
en zuiver Bach-spel geworden.
Slechts een enkele keer is er even
een kleine zweving in de orgel
klank. Een plaat die alle organis
ten en orgelminnaars moeten be
zitten en die als voorbeeld kan
dienen, zoals trouwens de gehele
als voorbeeld dient.
prospectus van Arnold Kriegers
derde Afrika-roman „Geliebt. ge-
jagt und unvergessen". dat de uit
geefster van de Hollandse verta
ling ons ter oriëntering toezond,
heeft doorgekeken, ontkomt men
niet aan een niet nader te defini
ëren gevoel van weeheid, veroor
zaakt door de talloze typisch Duit
se lofprijzingen. Dr. Egon Franz
is zelfs van mening dat. als dit
boek de Nobelprijs niet krijgt, de
Nobelprijs zijn betekenis heeft
verloren.
Wanneer ik mijn oor
deel zo kort mogelijk sa-
menvat, kom ik tot de
slotsom dat Arnold
Krieger met het verhaal
van de jonge geroofde
negerin Jokoenda een
magdalenafiguur heeft
geschapen, gejaagd door
de liefde tot haar dood
toe. Met een boek als
dit is men voor geruime
tyd van zijn eigen omge
ving afgesloten en ver
toeft men in „donker"
Afrika, waarvan de au
teur zich afvraagt of het
wel zoveel donkerder is dan
Europa Het geeft de lezer
een duidelijk inzicht in de
problemen van dit ontwakende
werelddeel. Om zich, zoals Krie
ger deed, zo te identificeren met
de meest innerlijke roerselen van
een mooie, door de liefde gejaag
de vorstelijke negerin, moet men
niet alleen kunstenaar zijn. doch
ook grondige studie hebben ge
maakt van land en volk. Aan bei
de voorwaarden voldoet dc schrij
ver. doch zijn etnografische en
folkloristische kennis heeft de
kunstenaar in hem toch parten
gespeeld. Weliswaar i 3 hij een
meester in hc-t schrijven van le
vende dialogen, doch men .can
van het goede ook teveel krijgen.
Het was mij wel zo lief geweest
a.j de schrijver de omvang van
zijn verhaal tot de helft had be
perkt.
Wie niet opziet tegen het lezen
van een zeer breed opgezette ro-
DROOM IN DE DELTA
van Fred. Thomas en
Anton Pieck
F\E DELTA, dat is het Delta-
gebied van Rijn en Maas.
Nederland Is daar nog gelegen
heid tot dromen, bij een bevol
king van tegen de elf miljoen zie
len. bij overvolle verkeerswegen,
bij een intensieve bearbeiding
van het land en een ongekend be
drijvige industrie? O ja. het komt
er maar op aan de plekjes te we
ten en de rust van dergelijke plek
jes te doen beantwoorden aan een
innerlijke rust. Fred Thomas
heeft het land bereisd als een dro
mer. maar dan in de beste zin
van het woord, namelijk als een
fijn en indringend waarnemer
een goed geïnformeerd kenner
van de* historie, een zorgvuldig
stylist En Anton Pieck. met wie
Thomas al vroeger heeft samen
gewerkt voor het boekwerk ..Be
min dan Amsterdam", is er ook
nu weer met een schat van pla
ten. waarvan vele gekleurd, die
natuurlijk de opvattingen van de
ze productieve tekenaar niet ver
loochenen. maar die zo volkomen
afgestemd zijn op alles wat schil
derachtig. oud en karakteristiex
is aan geveltjes, torens, markt
pleintjes, hoekjes en gaatjes, dat
men zich gewonnen geeft en de
liefde respecteert, waarmee hij
zich in elk détail heeft verdiept.
Door de samenwerking van be
schrijver en tekenaar is een voor
treffelijk geheel ontstaan, ccn ge
zellig en onderhoudend boek,
waarmee men urenlange verpozing
beleeft en dat ons leert ook zelf
de ogen te gebruiken en zich te
verlustigen aan het vele pittores
ke. dat ons goede landje ons on
danks de industrialisatie nog biedt.
Het boek is een royale en voor
name uitgave geworden (van Ad
M. C. Stok. Zuid-Hollandsche Uit
gevers Maatschappij. Den Haag)
man kan hier terecht (369 blz.)
Dat het boek, ondanks de breed
voerigheid. zo aangenaam leest,
is zeker een compliment voor de
vertaler C. J. Kelk.
zen zal de figuur van Jokoenda,
..het zwarte licht", niet spoedig
vergeten.
Arnold Krieger. „Jokoenda, het
zwarte licht" N.V., Uitg. Mij. Kos
mos. Amsterdam 1956
D? inmiddels voortreffelijk
verfilmde roman van Sloan Wil
son „Thé man in the grey flan
nel suil" heeft in een Neder
landse vertaling waarvoor Han
G. Hoekstra lof verdient, bij De
Bezige Bij in Amsterdam het
licht gezien en daarover kan
men verheugd zijn, want „De
man in het donkergrijze pak"
(waarom moet overigens donker
grijs worden gesproken, alleen
grijs was al mooi gendeg ge
weest) is een voortreffelijke ro
man. Het is sterk geschre
ven en geeft op indringende wij
ze het probleem weer van de
man, die in de oorlog uit de
koers is geraakt in zijn strijd
om het geluk. De uitgave van
het sympathieke, maar wel wat
dure boek, is keurig.
Een boekje waarop beslist
niet gewacht is vindt men in
„Twee stalles voor 1972".
Een zeer zwakke toekomst
fantasie van Dimitri Ffenkel
Frank, in de Vensterreeks ver
schenen bij „Het Wereldvenster"
in Baarn.
Het verhaal kreeg als leus
mee: De gigantische toekomst-
strijd tussen film en televisie uit
gevochten, via de hard-
heid en hartstocht van
producers en filmster
ren. Het geeft echter
slechts wat goedkope
Wild-West-romantiek
en getuigt bovendien
van een groot gebrek
aan verbeeldingskracht.
Wat vooral voor een
schrijver van toekomst
fantasieën funest is. Ge
lukkig zijn er in de
Vensterreeks ook betere
boeken verschenen.
als romanhelden
in onze kunstredacteur) geniale abstrahering in de kunst,
zijn grootheid van het penseel.
„Degenen die mij veroordelen Daarover spreekt het boek niet
kennen het karakter van de kun
stenaar niet ten volle en waarom
dringen ze ons verplichtingen op,
gelijk aan de hunne? Wij dringen
hen onze wetten toch ook niet
op". Deze woorden die Gauguin
het i
r de
kunstschilder Paul Gau-
gelezen zal het karakter van de
kunstenaar nog niet begrijpen en
zal wellicht ook nog veroordelen.
De schrijver heeft namelijk nage
laten de kunstenaar Gauguin te te
kenen, doch zich uitsluitend be
paald tot een geromantiseerd ver-
derd in 1892 en 30 x 25 c
nemarken en in Frankrijk woon
de. die in Panama het houweel
hanteerde en rust zocht op de ei-
literair heeft het ook niet l_
veel waarde. Het is af en toe wat
primitief, een wat stumperige pri
mitiviteit overigens, niet in de
geest van Gauguin, die een in
tens heimwee had naar het ver
loren paradijs der „primitieven".
Het is aardig om daarnaast de
Irving Stone over Vin-
liever al blijft ook hier het be
zwaar, dat het verhaal domineert
over de persoon. Maar Ir
ving Stone heeft
gevoel
lite-
beneden de
is de derde druk die
thans verscheen en
vanzelfsprekend wilde
schrijver d
Vincent
meer bij het publiek
doen leven. Nu. het
publiek zal er wel
licht van smullen, als
het tenminste geen
eisen stelt op literair
of kunsthistorisch ge
bied. We ontmoeten
in dit boek weer de
schilder Gauguin en
het is leuk te lezen
hoe beide schrijvers
over bepaalde zelfde
feiten heel anders
schrijven, maar na
tuurlijk beiden toege
spitst op dat „what
the public wants".
Daarom zijn het wei
nig opvoedende boe
ken voor de jeugd.
Ten slotte is er dan
nog een roman ver
schenen over de Ita
liaanse kunstschil
der Amadeo Modigli-
ani (1884—1920). geti
teld ..Een eenzame in
Montparnasse" en ge
schreven door Herbert
Koch. 2)
Het leven van Modigliani is in
teressant genoeg geweest voor
een roman, het leven van iemand
die zich nergens thuis voelde, die
alle kroegen in Montparnasse
kende en in een Parijs ziekenhuis
de tering stierf. Maar waar-
'n uitgesponnen in
die
dit alles
roman? Waarom al die
genaamde eerlijkheid, die niets a
n Gogh het Gele Huis ders is dan een middel
hetgeen
voor van ixogn net nood
lottige gevolg had van zijn
eerste vlaag van verstandsver
bijstering. Het is alles heel inte
ressant, vooral de tragiek van
Gauguin, zijn verblijf op zolder
kamertjes in Montparnasse, zijn
bordeelbezoek en zijn ziekte.
Maar wat veel interessanter is.
is het werk van Gauguin, zijn
streven naar de geestelijke bete- JW_
het onderwerp, zijn lei-
in arliitiiiw riir, Scheltens
verdienen. De kunstenaar Mo
digliani, die ik werkelijk niet
als de grootste schilder kan be
schouwen, is er heus niet mee ge-
Abraham in burger: slordig boek
Het zou onbillijk zijn te zeggen,
dat het boek van mr. G. Th. Ver
haren, dat bij J. N. Voorhoeve in
Den Haag onder de titel „Abra
ham in burger" is verschenen, he
lemaal geen kwaliteiten heeft.
Hier en daar immers bewijst de
heer Verharen, dat hij heus wel
kan vertellen.
Storend zijn echter de grove
slordigheden ook op juridisch
gebied, wat men van de schrijver
toch eigenlijk niet verwacht en
absurditeiten. In het boek laat
mr. Verharen bijv. in een rechts
zitting eerst de eis uitspreken en
daarna de getuigen horen, maar
aan het eind maakt hij het het
bontst. Dan laat hij de hoofdper
soon, slechts in het bezit van een
vals paspoort, emigreren. Het
ergst achten we overigens, dat al
le leugen en bedrog verklaard
wordt uit het geloof.
1) „Gouden gestalten",
roman over Gauguin, door Char
les Gorham. Oorspronkelijke titel
„The gold of their bodies".
Vertaling J. F. Kliphuis. Uitg.
Giltay. Amsterdam.
(308 blz.)
2). „Het leven van Vin
cent van Gogh" door Irving
Stone. (3e druk). Oorspronkelijke
titel „Lust for life". Vertaling me
vrouw L. J. A. M. Berkhout-Wil-
lemse. Geïllustreerd met foto's uit
de gelijknamige film met Kirk
Douglas. Uitg. Hollandia te Baarn.
(372 blz.)
3)
i n
Montpari
bert Koch.
„Schicksal
Vertaling' J.
Scheltens en Giltay te Amster
dam. (248 blz.)
i a s s e" door Her-
Oorspronkelijke titel
Montparnasse".
Kliphuis. Uitg.
