1
CHRISTFLIJK
1
WYBERT
Nieuwe wet opent perspectieven
voor de pensioenregeling
Algemene en grondige herziening
van kerkvervolging gewenst
Het openbaar onderwijs geschiedt
niet met sanctie der herv. synode
Verwarring V
Duitse chauffeif'
staat terecht
KANTTEKENING
1 er slag Raad voor de predi kants pensioenen
Het verslag over 1955 van de
Raad voor de predikantspensioe
nen der Nederlandse Hervormde
Kerk is verschenen. Het verslag
opent met enige „perspectieven"
die enkele belangrijke gegevens
bevatten.
Na het tweede Jaar van de nieuwe
pensioenregeling mag geconstateerd wor
den. dat deze zonder grote moeilijkheden
la geaccepteerd. In hoeverre hierbij de
gunstige conjuctuur een doorslaggevende
(actor is geweest, kan voorlopig nog
slechts worden gegist.
Ondertussen Is het steeds duidelijker
geworden, dat de pensioenbedrsgen die
thans ii)n bereikt, aowel als die. welke
binnen afxlenbare tUd igllen worden be
reikt. tengevolge van de gestegen kosten
van het levensonderhoud, te laag moe
ten worden geacht.
Het is daarom ook voor de kerk van
bijzondere betekenis, dat er e«n wet is
aangenomen op de algemene ouderdoms
voorziening. die per 1 Januari 1957 in
werking zal treden, volgens welke de 65-
Jarige gehuwden f 1338.- pensioen en de
ongehuwden f 804.- per Jaar zullen ont
vangen.
Indien dit ..bodempensioen'' ook In de
toekomst premlevrU ion worden genoten,
d.w.s. Indien een regeling wordt getroffen
waarbij de lasten ervan door de ge
meente worden gedragen, sou hiermee
een betrekkelijk goedkope pensloenver-
boging sijn verkregen die een belang-
Berlijnse jeugd herstelt
joodse begraafplaats
Vertegenwoordigers van West- en
Oostberlijnse Jeugdorganisaties hebben
besloten, een gezamenlijke actie te voe
ren om de graven op de joodse begraaf
plaats Welssensee in Berlijn te restau
reren Het initiatief hiertoe heeft de
vertegenwoordiger van de Evangelische
Kerken in Duitsland bij de Oostduitse
regering, ds Gruber. genomen Ds.
Gruber verklaarde, dat de inspanningen
en opofferingen die de jeugd zich zal
moeten getroosten om de begraafplaats
te herstellen niet alleen een teken zullen
zijn. dat de Duitse Jeugd boet voor het
geen hun ouders aan de Joden direct
of indirect hebben misdreven, maar in
eerste instantie dat de Duitse jeugd
vreemd staat tegenover rassenverheer-
lijking. Ds. Gruber bracht In herinne
ring. dat sedert 1033 de Joodse begraaf
plaatsen in Duitsland stelselmatig zijn
vernield en dat de Joodse gemeenschap
in Duitsland te klein is om ze alle te
herstellen Ds Gruber heeft onder
Hitler vijf Jaar in een concentratiekamp
gezeten wegens zijn stellingneming te
gen de Jodenwetten en hulp aan Joden.
In dienst der Kerk
Zaterdagmiddag houdt het provinciaal
verband „In dienst der Kerk"-Zuld-Hol-
land zijn Jaarlijkse middag m het ge
bouw Pretoria, Pretorialaan 115, Rotter
dam-Zuid.
In de middagvergadering, die om half
vier begint leidt ds J C. Brokken, her
vormd predikant te Rhoon, het onder
werp in: De bewustwording van het
hervormd gemeentelid op zijn plaats in
de gemeente.
In de avondvergadering, na het nutti
gen van het meegebrachte brood, beant
woordt een forum de vragen uit de
Kraatkringen. Het forum bestaat uit de
eren ds J C. Brokken, ds. mr. C. G.
Mulder (Hillegersberg). ds. Jac. Tref
fers (Feyenoordi. D. Boer (Rotterdam),
R. de Jager (Woerden' De avondver
gadering wordt gesloten uiterlijk 8 uur
De samenkomst is voor ieder hervormd
gemeentelid toegankelijk.
scheiden van het lid mr W C C. van
Romondt Vis. die sinds 1937 deel uit
maakte van het college In diens plaats
is gekozen jhr. mr. N. J. Westpalm "an
Hoorn te Den Haag.
Verder wordt gemeld dat in het ver
slagjaar 79 (1954 93» predikanten voor
gewone werkzaamheden werden beves
tigd die uit een andere gemeente waren
overgekomen; bovendien deden 27 vica
rissen en 31 candidaten intrede in hun
eerste gemeente dus in totaal 58 53'
nieuwe predikanten. In <J« 1°°P van het
verslagjaar overleden 29 emeritus predi-
kanten (25). In 1955 kwamen 33 predikan
ten in aanmerking voor pensioen als
mede 19 weduwen.
Aan het eind van 1955 telde de raad
1871 ingeschrevenen bij het pensioen
fonds met een premievragende verzeke
ring. Hieronder bevinden zich 100 predi
kanten die zelf hun pensioenspremie be
talen w.o. 31 predikanten aangesteld in
buitengewone dienst en 30 eervol ontsla
gen predikanten en 30 predikanten bij
andere kerken.
Ds. H. A. Enklaar
overleden
In de ouderdom van 72 Jaar is te
unspeet overleden ds. H. A. Enklaar.
predikant der Nederlandse
Protestantenbond.
Da. Enklaar werd in 1884 te Deventer
Ïeboren. HU studeerde theologie aan de
tijksuniversiteit te Leiden. In 1909 werd
hij kandidaat in Gelderland en in 1910
aanvaardde hij het predikambt te Heke
lingen. Ds. Enklaar was achtereenvol
gens predikant te Berkhout. Almelo.
Oudkerk en Roodkerk en van 1929 tot
Laren, waar hij voorganger was
Nederlandse Protestantenbond en i
de Remonstrantse kring.
Sedert 8964 was hij als voorganger
de Nederlandse protestantenbond
Nuns peet werkzaam.
Van de van zijn hand verschenen
werken, noemen wij zijn boek
zesde burger van Calais'
Ds Enklaar heeft vooral bekendheid
verkregen door de morgenwijdingen, die
hij voor de AVRO verzorgde
Zijn stoffelijk overschot zal woensdag
31 oktober om 14 00 uur ter aarde wor
den besteld op de nieuwe begraafplaats
Vergaderingen
De algemene vergadering van de
Vereniging van christelijke onderwij
zers zal 28 december in het Gebuw var.
Kunsten en Wetenschappen te Utrecht
worden gehouden. Na afdoening der
huishoudelijke zaken zal dr. N. J. Hom
mes. gereformeerd predikant te Hille
gersberg, spreken over: „Wat een school
nu christelijk maakt". Voor de verkie
zing van een bestuurslid zijn kandidaat
gesteld de heren J. van Beusekom.
hoofd van een christelijke school te
Opheusden en T. W. Korevaar, hoofd
te Schoonrewoerd. beiden behorend tot
de Nederlandse Hervormde Kerk.
i rechtskundig adviseur der verenl
is benoemd mr. W. C. van der
Brink, te 's-Gravenzande. advocaat en
procureur te 's-Gravenhage, die deze
benoeming ook heeft aangenomen.
Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan
van het Christelijk Paedagogisch Stu
diecentrum wordt op woensdag 21 no
vember. 's middags te 1430 uur, in
hotel Wittebrug te 's-Gravenhage een
bijeenkomst gehouden. Tijdens deze
samenkomst zullen voordrachten ge
houden worden door prof. dr. J. Wate
rink. wetenschappelijk adviseur van
het C.P.S. over: ..Hoe het groeide",
en door de heer J. W. van Hulst, lid
van het moderamen van de Raad van
beheer, over: „Gefundeerde bezinning".
Beroepingsiverk
NED. HERVORMDE KERK
Bedankt voor Terwtapel en Munten
dam J W. Bruinsma te Gaastmeer.
Bedankt voor Sneek (toez.): H. A. J.
Smits te Akkerwoude en Murmerwoude
Beroepbaar: kand. C. van Evert, Prof.
H. de Vrieslaan 35. Utrecht.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Westmaas kand. J. C. van
Veen te Rotterdam.
Aangenomen naar Grootegast: J. A. van
Netten te Slootdorp.
GEREF. KERKEN (ART. 31)
Beroepen te Huizum (Fr.): F. F. Pels
te Armadale i Free Chr. RefChurch)
West-Australië.
Aangenomen naar Heemse: J. R. Wis-
kerke te Schouwerzijl.
Bedankt voor Oegstgeest-Valkenburg:
D. Deddens te Wetsinge-Sauwerd.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Scheveningen: J. W.
Kersten te Genemuiden.
Beroepen ti
te Treebeek.
Onderwijsbenoemingen
Benoemd tot hoofd van de school met
de Bijbel te Schoonebeek: H. J. Maag te
Gasselternijveen: van de school met de
Bijbel te Gasselternijveen: H. Ilmer te
Vlaardingen.
Benoemd tot onderwijzeres aan de
Van Limburg Stirumschool te Arnhem:
mejuffrouw M. G. Wijngaarden te Gro
ningen.
Benoemd tot onderwijzer aan de Prin
ses Julianaschool te Gouda: N. Sluijs
te Eindhoven; aan de chr. u.l.o.-school
te Naaldwijk: H. J. Schroten te Naald
wijk en P. Mullié te Maasdijk.
Ik ben Uw zonde
Dat was van Luther toch wel een
heel wonderlijk woord, dat hij na
zware strijd durfde te zeggen: „Gij
Jezus zijt mijn gerechtigheid en ik
ben uw zonde."
Dat woord: gerechtigheid
Gods, dat hij bij zijn studie in het
nieuwe testarilent enige malen had
ontmoet, heeft Luther heel wat
onrustige dagen
en angstige nach-
EEIM
WOORD
VOOR
VAN
DAAG
ten bezorgd. Welk
mens kan voor
die gerechtigheid
bestaan? In 't to
renkamertje van
de hogeschool te
Wittenbeig gaf
(zoals hij later
meedeelde) de
Heilige Geest hem het rechte in
zicht in dit voor hem zo moeilijk
Schriftwoord. De „gerechtigheid
Gods", waarvan Paulus spreekt
(Rom. 1 17) wordt daarom zo
genoemd, omdat ze niet uit ons
en uit onze werken is, maar uit
God en door Hem uit loutere ge
nade om niet geschonken wordt.
Christus heeft de toorn Gods tegen
de zonde volkomen gedragen, aan
Zijn gerechtigheid ten volle vol
daan.
Morgen vieren we Hervormings
dag. Natuurlijk denken we dan aan
31 oktober 1517. Maar vergeten we
vooral niet de „ontdekking", die
Luther vijf jaar vroeger mocht
doen. „Gij Jezus zijt mijn gerech
tigheid en ik ben Uw zonde."
Dat is het hart der Reformatie.
En alleen als we dat de man van
Wittenberg kunnen nazeggen, heb
ben we de vrede met God, waar
naar zijn hart uitging en die hij
gevonden heeft aan de voet van
het kruis.
Vaticaans blad over Wyszynski's vrijlating
De Osservatore Romano, het gezaghebbende blad van Vaticaan
stad, heeft gisteravond in een hoofdartikel onder de titel „Roerend
en bevredigend" de terugkeer van de primaat van Polen, Stefan kar
dinaal Wyszynski, aartsbisschop van Warschau op zijn zetel bevestigd.
Het blad spreekt bierop de wens uit. dat „de vervolgers, door
de hen omringende werkelijkheid op ondubbelzinnige wijze gewaar
schuwd, daaruit de consequentie zullen trekken, die ze veel te lang
miskenden en die de onderdrukte werkelijkheid eist."
De Osservatore zegt verder te hopen,
dat de terugkeer van de kardinaal de
inleiding moge vormen tot algehele en
§rondige herziening van een wetgeving,
ie er tot nu toe op gericht was de kern
te onderwerpen aan de willekeur van de.
openlijk een militant atheïsme aanhan-l
pende autoriteiten. In dit verband wijst
net blad opnieuw op de „abnormale''
toestand in tal van Poolse bisdommen,
met name dat van Kattowice, waarvan
de 82-jarige bisschop, mgr. Adamski, op
nieuw gearresteerd werd. nadat hij eind
september naar zijn diocees had mogen
op de scholen toe te laten.
„Het Poolse volk", zo vervolgt het
de autoriteiten heb-
het schynt begrepen, dat mei
27 miljoen zo goed als uitsluitend
rooms-katholieke Polen niet tot een
geestelijke dood kan veroordelen. Deze
i jongeren, ook al
in een zogenaamd
moeten voortbrengen, geven zoals de
Brandwonden
Kloosterbalsem zuivert en ge
neest de wond. bevordert de
groei van een nieuwe huid.
Kloosterbalsem
"geen goud zo goed" J
Melodie en woord
der Ethergolven
Puzzel mee
OPGAVE PUZZEL No. 51
11 snavel. 12 voorzetsel. 13 1<
tuur. 1"
22 uitroep. 24 hoeveelheid. 25 venster.
Eesi 15 sprookjesfiguur 17 gemeente
in de Betuwe. 19 ryesnoer. 21
WOENSDAG SI OKTOBER
vrwfr Ja ^nWwmiU; 7 46 E,n
Otm.- o™ l en S IS
f 926 v d hulzvr:
r«rn Ün: ï4® Salonork; 10.10
Gram. 1030 Morgendienst noo Grsm I
11 15 De gouden vuilnisman, hoorsp 1Z 00
Gram; 13.10 Vecaal ens: 13.30 Land- en
tulnb meded: 13.33 Gram; 13.37 Middac-
pauzedien?t. 13 00 Mwi; 13.15 Met Pu o
pad;' 13 30 Instr trio; 13 45 Gram: 14 50
Omr ork. 15 40 riuit en orgel 10 00 V
Jeufd: 1730 Gram; 17 40 Beursber; 17 45
Gram. 18 00 Muzikale caus: 18 30 Vrafen
beantw: 18.40 Gram: 18 45 Spectrum v h
Chr organisatie- en verenigingsleven; 1900
Nws en weerber: 19.10 Orgelconc. 19.30 Bul-
tanl overz: 19 50 Gram; 30 00 Radiokrant;
2030 Hervormingsdlenst; 21 30 Omr ork;
Aspecten van het christelijk onderwijs VII
(Van
i medewerker)
TNOOR de ontwikkeling bin-
nen en het ontwaken van
de Nederlandse Hervormde
Kerk is er tussen kerk en
school een zekere spanning
ontstaan, en dat heus niet
alleen tussen de kerk en dc
christelijke school; ook en
niet minder is die spanning
waarneembaar in dc kring vau
het openbaar onderwijs. Men
is bier beducht voor een
kerkelijk imperialisme waar
door de school een geheel
inhoud zou krijgen. Al zijn wij
het met deze beduchtheid niet
eens, te begrijpen is ze wel.
Ook in de kring van het
bijzonder onderwijs wordt dc
kerkelijke „bemoeizucht"
met zorg en niet altijd met
instemming gadegeslagen
wordt er vaak
genomen. Hoe
denken over de wijze
de Hervormde Kerk zich ter
zake van haar taak kwiit.
Kerk en school
zelfde denken, die over God
en Zijn Woord dezelfde ge
dachte hebben (o, ijdele
hoogmoed), maar God houdt
de mensen als Kerk bijeen,
Christus, niet door de men
sen tot Heer uitgeroepen
maar van Godsweg als Ku-
rios en Immanuel geprocla
meerd, dezelfde Heilige Geest
leidt haar in alle waarheid,
dezelfde Sacramenten bindt
ze saam. hetzelfde geloof in
God-Drieënig.
r genoegen
het i
kunnen ontzeggen, haar ver
antwoordelijkheid te dragen.
De Kerk in haar verschil
lende vormen moet behan
deld worden als van eigen
rechte; niet als een vereni
ging. maar als een openba
ring ln het volksleven met
eigen rechtskarakter. De
Christusbeljjdende kerk kan
en mag om haarzelfs wil
geen genoegen nemen met
een isolement, hoe schoon
„gefranjerd" het ook is en
hoe gemakkelijk de stoel
ook zit.
De Kerk is geen door men
sen gestichte vereniging
waarvan de leden door hun
contributie de zaak draaien
de houden. De Kerk is daar.
waar woord en sacrament in
Christus' naam gepredikt en
bediend worden De Kerk
wordt niet bijeengehouden
door mensen, die over be
paalde geestelijke zaken het
Een Kerk die
genoot
schap naast andere culturele
of wijsgerige, of .Jcerkellike"
verenigingen beschouwd te
worden, houdt
houding op Kerk
Daarom zal de Kerk ernst
moeten maken met de doop
en kan zij de verzorging van
haar leden, als kinderen op
de school, als ouderen in de
organisatie, allen in het staat
kundig leven verkerend,niet
aan anderen overlaten. De
Kerk heeft het recht van de
staat, van de school te vra
gen om de vrijheid, het
Evangelie te prediken. Wie
aan dat recht tornt, miskent
het wezen der Kerk.
ZO bezien moet het tot een
hartelijke verblijding
stemmen, dat de Kerk ook,
Juist de Hervormde Kerk
zich actief bezig houdt met
bijv. de school; de Kerk. vrij
van haar kluisters, ook al is
deze „inmenging" wel eens
„lastig" en komt die ons ook
vaak niet „van pas".
Het schijnt tegenwoordig in
bepaalde kringen, zowel bin
nen als buiten de Hervorm
de Kerk, als een blijk van
eruditie en christer.-zijn te
gelden, indien men zich afzet
elk her-
Het ergste wat iemand kan
gebeuren lijkt vaak te zijn,
dat hij valt binnen de be
straling der Keek, Men. zegt
dan. dat de Hervormde
Kerk nog niet voldoend® er
varing heeft en gerijpt is om
zich overal mee te bemoeien
en op ieder terrein haar
woord, haar getuigenis te
laten horen. Evenzee: is
waar. dat heel velen in ons
land en binnen de kerk nog
niet rijp zijn voor het ker
kelijke getuigen, ook al heb-
Of er dan niets waart
schuilt in de kritiek? Zeer
zeker wel. indien het gaat
om de neerslag van het
kerkelijk getuigen op het
praktische leven. Maar
daarmee Is niet gezegd, dat
de kerk daarom maar moet
zwijgen!
Er bestaat dringend be
hoefte aan een waarlijk
kerkelijke en theologische
bezinning der lidmaten en
een waarlijk theologisch
gesprek tussen de kerken
der Reformatie. Wat we nu
vaak zien. is een frontver
kenning, een elkaar aftas
ten. maar het met geloof
en overtuiging doorstoten
naar de Schrift om daarnaar
te luisteren en het gesprek
te voeren, lijkt nog veraf.
Of gaan de ogen eerst open
en zijn de harten bereid
als de schoven van de akker
zijn?
Wij zijn dankbaar voor
het feit. dat de Hervormde
Kerk weer haar eigen we
zen bewust is geworden en
daarom luisteren we. posi-
tief-kritisch ook naar de
stem der Kerk, o.a. op het
terrein van de school.
Behalve in allerlei bro
chures en artikelen, zijn er
toch wel twee hoofdmo
menten aan te wijzen,
waarop de hervormde sy
node zich uitliet over het
Nederlandse onderwijs. Dat
het twee hoofdmomenten
zijn, moge blijken uit de
velerlei reacties, instem
mend en beslist afwijzend,
alsmede de verschillende
modulaties tussen deze
Ten aanzien van bet
schoolbeleid zegt de ver
klaring van 1952 terecht,
dat het de taak der Kerk
is mee te werken aan de
kerstening van het onder
wijs, uitgaande van de be
lofte van de God des Ver-
bonds en op grond van bet
doopbevel; terwijl de Kerk,
haar medeverantwoorde
lijkheid erkennend, de
schoolkens laat bU de
ouders.
„Wel vermaant zU de
onders, die aan de bijzon
dere christelijke school de
voorkeur geven, er voor te
waken, dat het Evangelie
van Jezus Christus heer
schappij voert over het
daar gegeven onderricht en
de overhand h&üdt over
allerlei usantles en tradi
ties."
Daarnaast vermaant de
Kerk de ouders, die aan de
openbare school de voor
keur geven, er op a«n te
dringen, dat ook daar het
onderwijs gedragen worde
door de erkenning van en
de eerbied voor het Evan
gelie."
De tweede helft van dit
artikel plaatsen wij over
morgen.
gebeurtenissen bewijzen de voorkeui
aan de lichamelijke dood liever dan aan
de geestelijke slavernij."
„Het Is begrijpelijk", zo besluit de
Osservatore Romano. dat de regeerders
Warschau door tot een daad te beslui
ten, die door het katholieke Polen
geheel de beschaafde wereld sinds drie
jaren werd geëist, zich vap de swarr
verantwoordelijkheid hebben willen ont
doen. die hun voorgangers op zich hebbei
genomen, toen z(J eind september 195
kardinaal Wyszynski lieten
Ds. F. J. Folpmers
overleden
In de ouderdom van 83 jaar is te Am
sterdam overleden ds. F. J Folpmers,
emeritus predikant der Nederlandse Her
vormde Kerk.
iDs. Folpmers werd in 1872 te Holwerd
geboren, en studeerde theologie aan de
Rijksuniversiteit te Groningen. In 1900
werd hij kandidaat in Overijssel; hij
heeft achtereenvolgens gestaan te Oter-
leek. te Kooten. te Pieterburen en te
Twijzel, waar hij tot zijn emeritaat op
16 december 1943 werkzaam is geweest.
Ds. Folpmers heeft veel werk verricht
voor de bond voor staatspensionering.
de drankbestrijding en het Groene
Kruis.
Relatief veel gevallen van
kinderverlamming in
Zuid-Holland
Te Rotterdam alleen al 11
In de weck van 14 tot en met 20 ok
tober zijn in ons land aangegeven 79
gevallen van kinderverlamming met en
20 gevallen zonder verlammingsver
schijnselen. Verder Werden 12 gevallen
zonder nadere aanduiding bekend.
In Zuid-Holland deden zich veruit de
meeste gevallen van kinderverlamming
met de gevreesde verschijnselen voor.
nl. 24. En in deze provincie telde Rot
terdam de meeste patiënten, n.l. 11.
Den Haag volgde met 5, Leerdam met
3 en Brielle met 2. Verder deed zich
telkens één geval voor in Katwijk. Lei
den en Zoeterwoude. Kinderverlamming
zonder verlammingsverschijnselen deed
Socialistische Unie
breekt met C.P.N.
Het partijbestuur van de Socialistische
Unie heeft de op 4 mei jl. met de
C.P.N.-leiding gesloten overeenkomst op
gezegd. Deze overeenkomst had tot
doel. de strijdvragen tussen socialisten
en communisten op redelijke wijze te
bespreken. De Unie verwachtte boven'
dien, dat de C.P.N.-leiding bereid zot
zijn „de menselijke koers te accepte
ren, die meer en meer leidraad wordt
voor de internationale communistische
beweging."
Blijkens een mededeling van het be
stuur constateert de Unie met genoegen,
dat verschillende Nederlandse commu
nisten definitief met het Stalinisme wil
len breken. De houding van het C.P.N.-
bestuur maakt evenwel een verder ge
sprek ..onwaardig en nutteloos".
Rembrandts terug
naar Moskou
Vandaag zal het K.L.M.-vliegtuig
„Rembrandt" van Schiphol via Stock
holm naar Leningrad vertrekken voor
het overbrengen van zes Russische
schilderijen van Rembrandt. Het komt
terug met zes Nederlandse Rem
brandts.
Advertentie
IN SLEUF ÉN 3 GAATS VERKRIJGBAAR
jyE wereld van vandaag biedt
beeld van vreselijke verwarp
Mens vecht tegen mens in zijn hui
ring naar vrede en vrijheid en in
geduchte vrees voor bedreiging.
Voort gaat de bange worsteling
de volkeren achter het IJzeren
dijn, die in hun getergde staat tot
stand zijn gekomen. Hun wanho]
poging moest aanvankelijk wel h<
loos schijnen, maar voor de met
gehouden adem toeziende wereld i*"
trekt zich het wonder, dat de ba
strijd toch niet zonder uitzicht is.1 1
Weer herhaalt zich wat zich inad
geschiedenis der volken al zo le
malen voltrokken heeft: de vrijpa
laat zich wel lange tijd, doch niet re
mer onderdrukken. Zo was het r« 0
ln vroeger eeuw. Vandaag is het Pr
anders. Vandaag, zo mag zelfs woitac
aangenomen, geschiedt het in snê
tempo.
De wereld toch is kleiner geworden
Men kan elkander toch altijd bi.
dan voorheen benaderen in woord^
geschrift. De publikatiemlddelen j 1
vandaag overschrijden onweerst«!>i
baar de grenzen. En zo ook roept»d
onderdrukking duidelijker dan
heen om verlossing en lokt omgeke c
tc sterker de vrijheid. »-a
ten worden afgewacht. En naar
zich Iaat aanzien nadert nn ook
lijk het uur der bevrijding. De staer<
beelden van de grote verdrukker
len er in puin en in diggelen uit^j
Het geheimzinnige proces van des^
nisatie, door niemand nog afdoende t>u'
klaard, was voor de moegetergde
ken het signaal, waarop sij zich, Oe
inspanning van de hun nog geW
krachten, van hun ketenen ginFe'
bevrijden. rj
Inmiddels echter glijden de blikje
reeds weer naar een ander str
toneel. Op het oude brandpunt vat
wereldgeschiedenis, aan de voet
de Sinal, zijn Israëliërs en Egypte
ren slaags geraakt. sl
Wie kent die streek niet sinds
jongste jaren? Het is het gebied, wger
door het volk Israël moeizaam tfni
veertig jaren lang, losgebroken h<
datzelfde Egypte en op weg naarjn"
land der vaderen. Het is het gebel
waarin God Zijn wetten en gebo 0
gaf als evenzovele regelen voor PJ
leven. Daar woedt thans opnieuw);,-,
strijd en wie die vanavond zijn bike
in de hand neemt, denkt niet aai^"
oude spanningen tussen Izaak en'°n
maël, tussen Jacob en Ezau, tussen,n2
Israël der oudheid en het Egypte fee
voorheen? b
Ie
VARA: 7.00 Nwi;
7 20 De Ontbljtclub; 8 00 Nw
Idem: IJ .30 Gevir
27 rondhout. 28 bevatting.
Vertikaal: 1 scheepskeuken. 2 be
werkte huid. 4 voorzetje!, 5 kerkge
bruik. 7 insect. 10 voegwoord. 12 voor
malig Russisch heerser. 13 paar. 14
Fr. lidwoord. 16 niet thuis. 18 gemeen.
20 weekdier. 23 scharnier van een
hengsel. 25 zangnoot, 26 zangnoot.
OPLOSSING PUZZEL No. 54
Horlaonlaal: 1 strand. 6 tras, 7 ruim.
10 rem. 11 kurk. 12 0$. IS puin. 15
duif, 16 do. 17 do. 18 rem. 19 hals. 21
nu. 22 trap. 24 achaars.
Vertikaal: 1 strop, 2 tres. 3 ram.
4 as. 5 druif, 8 urn. 0 ik. 11 kuil. 12
pu. 14 rommel. 15 dol. 16 de, 17 da,
18 rups. 20 sta. 21 nar. 23 j.
I 18 De Ontbljtclub; 8 50 V d vrouw. VPRO
VARA: 1020 Gram; 1045
rogr; 13.30 Land-
V h platteland: 13.38
Hammondorgel en zang; 13 00 Nw»;
Ten t onnet ell In («agenda: 13 18 Dansmuz; 13.30
Medische kron; 14 00 Gram; 14.30
Jeugd: 16 00 V d zieken: 18 30 Gram; 17 00
Planoduo; 1715 Dansmz; 17.50 Regering»
uttz Nederland biedt de wereld zijn ver
keeradietiften aan. door W L de Vrle»
18 00 Nwi en comm. 18 30 Hammondtrio
18 40 Act; 18 50 Gram; 1S00 V d jeugd
19 10 Onderwljarlchting. humanisme en Par
tij van da Arbeid, eau». 1935 VARA-Varla
VPRO 19 30 V d jeugd VARA 30 0O Nw»
30 05 Tussen de regel» foor: 30 15 Weenee
12 00 Koorzang: 23 15 Strtjkork; 33 45 Tuz
aen men» en nevelvlek, eau»; 33 00 N»i
33 IS Lichte muz. 33.50—34 00 Soc nw» I
Eeperanto
Te|»vi«ieprogr. NCRV 17.0b—17.40 V d
jeugc. KRO Good of hl» Soul. film; 30 30
Arme AdamTV-«pel.
Advertentie
Voorkom
heesheid door
regelmatig gebruik
161.
De vrolijke, maar volkomen onhandelbare Pe
ter Tunstall arriveerde in Kolditz. Hij had toen
al de helft van zijn record van zes Duitse krijgs
raadzaken en 360 dagen eenzame opsluiting be
reikt, en Bader en hij vormden als vanzelf een
team. Tunstall had een manier ontdekt om het
papier, waarop foto's waren gedrukt, te splijten
en de stukken weer aan elkaar te plakken na
dat binnenin een boodschap was geschreven. Die
foto's gingen dan naar Engeland. Bader schreef
een boodschap, die Tunstall voor hem zou ver
zenden. „Boodschap van wing commander Ba
der," zo begon deze mededeling en Bader som
de alles op wat hij van de toestanden in Duits
land af wist, de invloed van de bombardemen
ten, troepenverplaatsingen, enz. Aan het slot
schreef hij: „De bombardementen zijn een suc
ces. Bombardeer de beroerlingen het hemd van
het lijf!"
Tunstall deed die boodschap in zijn portefeuil
le, maar twee dagen later begonnen de Duitsers
onverwacht alle kamers te doorzoeken. Toen ze
Tunstall's kamer binnen kwamen,* lag de porte
feuille naast zijn bed. Hij pakte het ding vlug
op, maar té opvallend en een bewaker beval:
„Geef hier!" Tunstall smeet de portefeuille het
raam uitvlak voor de voeten van Hauptmann
Eggers. die er mee wegliep.
Er gebeurde niets en Bader dacht al dat het
met een sisser zou aflopen, toen Eggers hem
's morgens om zes uur wekte met de medede
ling: „Opstaan, wing commander. We moeten
u naar Leipzig^ brengen."
„Waarom?" informeerde Bader humeurig.
„Befehl iat Befehl." antwoordde Eggers ge
heimzinnig-
Hij werd in een auto gezet met aan elke kant
een bewaker en het zou prettig zijn geweest het
sombere kasteel te verlaten, als hij maar had
zeweten wat er aan de hand war In Leipzig
werd hij v- or een schrale ernstig kijkende Duit
se officier geleid en ogenblikkelijk begreep hij
DAN
MAAR ZO!
dat hij voorzichtig moest zijn. De officier be
studeerde een papier op zijn schrijftafel en
keek hem toen streng aan.
„Ik heb hier twee aanklachten tegen u, wing
commander. De eerste is dat u, sinds u in Oflag
IVC bent, de officieren hebt aangezet tot onge
hoorzaamheid en wangedrag, waardoor de disci
pline zeer heeft geleden." Zijn stem was indruk
wekkend kil. „Wat hebt u te antwoorden oo de
ze beschuldiging van aanzetten tot muiterij?"
„Ik heb geen flauw benul waar u 't over
heeft."
„En hier is een nog veel ernstiger aanklacht
tegen u." Een indrukwekkende oauze. ,,U wordt
beschuldigd van spionnage."
Bader hield zijn mond.
„Wij hebben een bericht onderschept dat u
naar Engeland probeerde te zenden. Een be
richt njet belangrijke militaire gegevens."
Bader leunde voorover en kon nog juist hei
briefje zien. dat hij Tunstall had gegeven. De
laatste regel ervan was dik onderstreept en hij
herinnerde zich wat hij over de bombardemen
ten had geschreven.
„Militaire inlichtingen!" ging de Duitser ver
der. „U hebt geprobeerd deze mededelingen tf
verzenden en dat is spionnage. Dat kan u duur
te staan komen U kunt er voor worden dood
geschoten."
Opeens kreeg Bader pen inspiratie. Hij glim
lachte en zei kleinerend: .Maar nu prei' toch
werkelijk nonsens. Ik ben Brits officier en ik heb
voortdurend onder uw bewaking gestaan. En al
die tijd ben ik in uniform geweest.... Hoe kunt
u nu een krijgsgevangen officier in uniform var
spionnage beschuldigen?"
De Duitser had daar blijkbaar niet aan ge
dacht en verkeerde even in onzekerheid. Toen
hervatte hij zijn aanval: „Hoe het ook zij
hebt geprobeerd deze inlichtingen naar Engeland
te sturen."
„Dat is mijn plicht," antwoordde Bader. „Ieder
ander zou dat hebben geprobeerd. Maar daar
om ben ik nog geen spion. Hier zit ik! In uni
form! En ik ben uw gevangene. Hoe ter wereld
kunt u me dan als spion beschouwen?"
Het debat duurde nog een hele tijd tot de
gevangene al te bazig werd en de Duitser op
stond en snauwde: „Nu is 't genoeg- Bereidt
u er maar op voor dat u zich voor de krijgs
raad in Berlijn zult moeten verantwoorden."
Onverschillig verliet Bader de kamer, maar
toen ze de dertig kilometer naar Kolditz terug
reden, voelde hij zich niet bijster od z'n gemak.
En plotseling dacht hij: ik moet zien te ont
snappen, dan ben ik van de hele geschiedenis af.
De volgende twee dagen was hij voortdurend
in conferentie met Geoffrey Stephenson
ter Storie-Pugh. een jonge luitenant van de land
macht. Vervolgens bespraken ze hun plan tot
ontvluchting met Dick Howe's ontsnappings-
comité. Ze zouden door een zolderraampje op
het steile dak, hoog boven de binnenplaats, klim
men en zich dan op de een of andere manier
in het Duitse gedeelte van het kasteel laten zak
ken. Wegduikend in de schaduwen en daarna
over nog meer daken heen zouden ze proberen
de plek te bereiken, waar de kabel van een
bliksemafleider zo'n meter of tien in de droge
gracht daalde, zich daarlangs omlaag laten zak-
men en door een mijnenveld kruipen om dan te
proberen naar Zwitserland te vluchten. Of het
ontsnappingscomité nu maar zo goed wilde zijn
de nodige Duitse Marken, nagemaakte papieren
en andere zaken te leveren.
(WUKUl VEKVULUD pen.
jyE wereld is oud geworden, maar1"
mensen zijn mensen gebleven, f
teloos zoekende naar vrijheid, i^l]
vrede en naar rust. Soms schijnt |ng
een conflict van machten, die elkvr
het overwicht betwisten. Maar V 1
dan is het in feite niet anders dan in
beeld van onmacht, het beeld van-
mens, die, zich bedreigd gevoelt
zijn lot in eigen handen neemt. I
kan gebeuren tot zelfs aan de voet
de Sinal.
Is er dan nog vrede mogelijk |L,
het menselijk hart? Ja, want het i^qi
boodschap van de christelijke kerk,^
ook uit de grootste verwarring thu1
de mensheid verlossing mogelijk fe{
Mits de wereld gelooft in Hem, fa
weer door menselifke kortzichtighfoi
nog als klein kind gedwongen w)kt
als een banneling te zwerven door kijf
zelfde gebied, waarin thans opnle|4Q
het trieste menselijke krijgsrum
weerklinkt. |0T
Twintig koks bereideif
Ot<
diner voor 350 gasten"
De Nederlandse afdeling van L
„Chaine des Rotisseurs" een verenia
van lekkerbekken, zal op 17 novembJcfc
Maastricht1 Dominica nerkerk 1c
Maastricht een groot gala-diner ge*,,;
SntfüJi «asten uit binnen- en
eregast K"' f^;ns Bernhard
hJS d£ keuj5ens- die voor deze srele*-
heid door de prov. elektriciteitsmi
schappij van Limburg zullen worl
ingericht, zullen die zaterdag 20 ia 1
werkzaam zijn Studenten van de h<3
vakschool zullen de heerlijkheden»
achttien lange tafels serveren. Het d»
wordt muzikaal opgeluisterd door I
Staar" Zan€verenigin« ..Maastreec»
Het ongeluk bij Ulm
r 1 f"'
mIn Awstu» van dit jaar werd
Ulm in Zuid-Duitsland een uit Oosten]
komende toeringcar van de firma L
Stok te Zwijndrecht door de aanhangl
gen van een truck, die de autobus t
moet reed. geraakt en hierdoor ope.
reten. Vijf vakantiegangers, afkorr
uit Dordrecht. Dubbeldam en Den H*
verloren bij dit ongeval het leven. 3
scheidene andere werden zwaar of 1
gewond
Op 13 November zal de chauffeur f"1
de truck. H. Müller zich voor de re<Pa£
bank in Ulm-Memmingen te verg ei
woorden hebben. Hij wordt ervan l t,
schuldigd. het ongeval door roekeloos
onvoorzichtig rijden veroorzaakt te hc
ben. De chauffeurs van de verongeluf00
toeringcar. dc heren C Stok Jr. en h'
Scholten. resp. uit Zwijndrecht
-Gravendeel zijn ais getuigen opgerlon
