Jeugd is de kern van
Evangelische kerk
FOCKINK
STIERMARKEN - heerlijk land II
Bervboeren bleven Bijbel trouw,
ondanks druk der Jezuieten
Engeland wil vrijhandel
President van Costa Rica
bezoek in Nederland
DONDERDAG 4 OKTOBER 1956
door de eetzaal van het protestantse jeugdhuis in Deutschfeistritz loopt.
Links is deze spreuk geflankeerd door een zilveren kruis op een blauw veld
- het insigne van het Evangelische Jeugdwerk in Oesterreich. En onder dit
symbool staat onze gastheer, die datzelfde insigne op zijn revers draagt:
Ds. Sepp Meier, de jeugdpredikant van Stiermarken. In dit jeugdhuis had
den we een langdurig onderhoud met deze dominee, die ons een inzicht
heeft gegeven in het kerkelijk leven van die kleine groep protestanten in
Oostenrijk, welke slechts 5 pet. van de bevolking uitmaakt. Men worstelt
met tegenwerking van roomse zijde, met een groot gebrek aan predikanten,
kerkgebouwen en geld. Alsook en dat is veel erger met grote lauwheid
n overschilligheid bij kerkleden, zodat men het grotendeels van de jeugd
moet hebben. Daarom is in Oostenrijk het jeugdwerk het belangrijkste
kerkewerk. En daarom klopt in dit jeugdwerk het hart van de protestantse
kerk in Stiermarken.
In Gra is ds. Meier de zieleherder
van één der drie kerken aldaar. Voorts
verzorgt hij de verspreide leden in een
gebied van 800 vierkante kilometer, een
gebied waar geen enkel kerkgebouw is,
waar toch regelmatig godsdienst
oefeningen gehouden moeten worden.
Bovendien dient in dit diaspora-gebied
orden gewerkt aan de vorming van
gemeenten en de bouw van kerken. Ten
slotte is hij jeugdpredikant voor geheel
Stiermarken en in deze kwaliteit heeft
hij leiding te geven aan het zeer inten
sieve jeugdwerk onder de 17.000 jonge ge
meenteleden.
Bovenmenselijke taak
van de grootste problemen in het
diaspora-gebied, waar dus geen kerk en
geen eigen predikant is, vormt het gods
dienstonderwijs aan de jeugd. Dat onder
wijs wordt gegeven op de staatsscho
len. Doch deze hebben alle Roomse
leerkrachten. De protestantse kinderen
mogen tijdens het op het rooster ver
melde uur eigen godsdienstonderwijs ont
vangen. als ereen bevoegde
kracht bij is. Dat betekent, dat de pre
dikant steeds grote afstanden moet af
leggen van de ene school naar de
andere om op bepaalde uren aan
twee of drie kinderen les te kunnen ge-
Gelukkig zijn er hier en daar moe
ders, die het diploma godsdienstonder-
behaalden en zo. behalve haar
eigen kroost, ook enkele andere kinde-
i onderrichten kunnen. Voorts zijn er
diaconessen, die bevoegd en bereid zijn
bij te springen. Maar de dominee moet
zorgen, dat dit onderwijs gegeven wordt
Daarnaast heeft hij dan het eigenlijke
catechetische onderricht, dat ook in de
gebieden met alleen maar versprei
de leden altijd door de predikant zelf
gegeven moet worden.
Zo hebben ds. Meier en zijn collega's
dus een bijna bovenmenselijke taak. Bo
vendien baren de „handelingen van de
leeftocht" hem waarschijnlijk ook nog
méér zorgen dan velen van z'n Nederland
ambtgenoten. Het maximum salaris
n een dominee met vijf kinderen be
draagt nl., inclusief de kinderbijslag f 420
per maand. Het aanvangstraktement van
de hulpprediker is 130 per maand
Uit deze kleine kern van protestan
ten moest de Evangelische Kerk weer
worden opgebouwd, zodra en dat was
onder keizer Jozef II, de zoon van Ma-
Theresia een tijdperk van tole
rantie aanbrak. De protestanten werden
toen geduld, hoewel ze van academi
sche studie en staatsambten uitgesloten
bleven en ze ook geen kerkgebouwen
met torens mochten bouwen.
Zo bleef het, tot in 1870 de Rooms-
Katholieke Kerk het dogma der onfeil
baarheid van de paus aanvaardde.' Uit
nationalistische overwegingen ontstond
daarop in Oostenrijk een krachtige los-
i-Rome beweging. Uit verzet tegen
het veldwinnende ultra-montanisme wer
den vele roomsen toen protestant. Zo ont
stonden de zgn. „Ubertritt-Gemeinden"
gemeenten, die uit gewezen roomsen be
stonden. Deze nieuwe protestanten had
den echter over het algemeen niet uit
diepe, innerlijke overtuiging voor het pro
testantisme gekozen. Hun overgang was
meer een demonstratie tegen Rome. Zo
wel de Dolfuss-periode als de tijd van de
„Anschluss" waren moeilijk voor de Pro
testantse kerk. Onder het nationaal-so-
cialisme verloor ze 30 procent van haar
leden (onder wie vele predikanten) door
oorlogsgeweld. En tal van jonge gemeen
teleden uit de jeugdbeweging werden bij
de SS ingedeeld.
Velen hunner dienden echter weldra
ln strafcompagnieën, omdat zij weigerden
bepaalde opdrachten te vervullen. „Dank"
zij de na-oorlogse vluchtelingenstroom
nam het aantal kerkleden later weer met
25 procent toe. Zó zelfs, dat thans ver
scheidene H.B.-gemeenten geheel uit
Hongaarse calvinisten bestaan.
Anti-rooms
De groei van het protestantisme in
Oostenrijk wordt duidelijk gedemon
streerd door de volgende cijfers: in 1781
logse j'aren door de jeugdbeweging op
gegroeid in een nauw contact met Duits
land, Zwitserland, Hongarije en Ameri
ka. Bij de jeugd wordt wèl enthousias
me gevonden voor een levend geloof. Zo
doet zich hier het wonderlijke verschijn
sel voor, dat de jeugd in doorsnee veel
orthodoxer is dan de oudere generatie
Dit geldt vooral voor Stiermarken, waar
van de dertig gemeenten er slechts drie
behoren tot de bergboerengemeenten, die
teruggaan tot de eerste reformatietijd. De
jonge belijdende leden nemen twintig
maal aan het Avondmaal deel, tegen de-
ouderen éénmaal. Vaak zijn de middag
diensten in de kerk voor de helft gevuld
met jongeren!
Vandaar dat aan de jeugbeweging zo
veel aandacht wordt besteed. Vandaar dat
ds. Meier jarenlang alles O" alles heeft
gezet, om een jeugdhuis te kunnen bou
wen als centrum van het kerkelijke
jeugdwerk in Stiermarken. Hier worden
conferenties gehouden voor de arbeiders
jeugd, die dagelijks onder invloed staat
van de zeer marxistisch georiënteerde
vakbeweging. Hier komt de boerenjeugd
bijeen, die dikwijls volkomen geïsoleerd
leeft tussen louter roomse jongeren,
's Winters is het tehuis een landobouw-
huishoudschool voor de boerenmeisjes, die
allen openbare en dus rooms-katholieke
scholen moesten bezoeken en daarom
hier nog eens in een protestantse gemeen
schap worden samengebracht, voor ze
zelf een gezin gaan vormen.
Bovendien wordt dit huls van de jeugd
gebruikt voor predikantenconferenties
en andere kerkelijke bijeenkomsten. Bui
tenlandse jongerengroepen worden er
graag ontvangen. Kortom, het Evangeli-
jT)7T IS HET interieur van de rooms-katholieke kerk van Weizberg in
Stiermarken). Deze uitbundige Oostenrijkse barokstijl is typerend
voor het land. Zelfs het inwendige van sommige oude romaanse en go
tische kerken is in de periode van hartstochtelijke bouwdrift onder de
„barokkeizers" in de nieuwe „Jezuïtenstijl" bijgewerkt.
sche Jugendheim in Deutschfeistritz is
het centrum van het protestantse leven
in Stiermarken. Ook bij de exploitatie van
dit tehuis kampt men natuurlijk met
geldgebrek, want de kerk is arm en kan
onmogelijk bijspringen. Van de bouwkos
ten, groot f 195.000, werd 60 procent door
de jeugd zelf bijeengebracht met allerlei
waren er 15.000 protestanten, in 1900 on
geveer 100.000 en thans 426.000. Naast
het grote gebrek aan predikanten, kerk
gebouwen en jeugdleiders baart echter
vooral de houding van een groot deel
der oudere gemeenteleden grote zorg
geest, die in veel „Ubertritt-Gemeinden"
heerst, is er een van laksheid en onver
schilligheid. Men ziet het lidmaatschap
van de kerk als een formele en traditio
nele aangelegenheid en als een vorm van
protest tegen Rome. Méér niet.
De jongeren zijn echter in de na-oor
acties; 30 procent Averd ontvangen van
de Wereldraad van Kerken en de over
heid droeg 10 procent bij daar het ge-
>uw ook gebruikt wordt als school.
Doch ondanks alle geldzorgen
heerst er een blijmoedige en opti
mistische sfeer in dit tehuis Men
wordt er niet gewekt door gongge®
of gebons op de kamerdeuren,
doch door de klanken van een chris
telijk lied, dat door de directrice en
enkele meisjes iedere morgen wordt
aangeheven. Zware debatten worden
fgewisseld met volksdans en
voordracht. Hier wordt gebouwd aan
de toekomst van de protestantse kerk
in Stiermarken, dat ook kerkelijk een
„land aan de grens" is met zijn
62.000 protestanten op een bevolking
1.200.000 zielen. Gebouwd in het
vertrouwen, dat in de toekomst,
evenals zo vaak in het verleden, de
woorden uit het hier zo veelvuldig
gezongen Lutherlied bewaarheid zul
len worden: Al drukt het leed, al
dreigt het lot, Hij doet Zijn hulp ver
schijnen!
Geen verdeeldheid
Eén groot voorrecht geniet de protes-
ntse groepering in Oostenrijk, eén voor
recht, dat uit de druk geboren is. Zij kent
nl. géén kerkelijke verdeeldheid. Alle ge
meenten behoren bij „Evangelische Kirche
und H.B. in Oesterreich", zoals de of
ficiële naam van de kerk luidt. Die ge-
:innige lettercombinaties duiden op
eendrachtige samenwerking van protes
tanten van Gereformeerde en van Lutherse
ignatuur binnen deze kerk. A.B. bete
kent Augsburger Bekenntnis en duidt de
Lutherse groep aan, die de Augsburgse
geloofsbelijdenis onderschrijft. De H.B.
gemeenten Hclvetischer Bekenntnis, die
de Zwitserse geloofsbelijdenis van Calvijn
onderschrijven.
De gereformeerde groep is verre in
de minderheid en telt in geheel Oos
tenrijk slechts 16.000 zielen, terwijl
de lutherse groep 410.000 zielen om
vat. Bovendien zijn er maar acht
H.B.-gemeenten, terwijl de overige
gereformeerden plaatselijk aangeslo
ten zijn bij de A.B.-gemeenten, die
een lutherse predikant hebben. Dit
is echter, voor wat bijv. het cateche
tisch onderwijs betreft, geen be
zwaar. Deze lutherse dominees leren
de kinderen van hun gereformeerde
gemeenteleden n.l. de Heidelbergse
catechismus en omgekeerd onderwij
zen de predikanten in gemeenten van
gereformeerde signatuur de lutherse
belijdenisschriften aan hun catechi
santen, die van luthersen huize zijn.
Moeilijkheden heeft deze nauwe sa
menwerking tot dusverre nimmer
opgeleverd. Daarvoor is de gemeen
schappelijke strijd naar buiten te fel.
De lauwheid van vele ouderen is
alleen te verstaan uit de geschiedenis
van de protestantse kerk in Oosten
rijk.
De Jezuieten
I Oostenrijk heeft geen eigen reformator
J gehad. Kooplieden, soldaten en studente»
[brachten de protestantse geschriften ei
I vooral de liederen van Luther in he
land. „Al zingende is Oostenrijk voor d<
moederkerk verloren gegaan", zei een bis
schop destijds. Binnen vijftig jaar had de
reformatie gezegevierd en was 90 pet
de bevolking protestant geworden. Pries
ters waren er haast niet meer.
Dan begint keizer Ferdinand I een
contrareformatie, waarvoor hij de hulp
inroept van de tien jaar tevoren gestichte
norde. De Jezuïeten richten voor
al in Oostenrijk scholen en universiteiten
op, zodat zij vat op de jeugd krijgen en in
het tekort aan priesters weten te voor
zien. Het protestantisme wordt alom met
kracht onderdrukt. De leider van deze
actie tegen het protestantisme in Oostcn-
jarenlang de later heilig ver
klaarde Nederlandse Jezuïet Petrus
die de naam ..de ketterhamer"
verwierf. Binnen zestig jaar was Oosten-
ik weer geheel room-katholiek.
Alleen de bergboeren, op hun af
gelegen boerderijtjes hoog in de Al
pen, bleven het protestantisme
trouw. Zeven generaties lang gaven
zij de Bijbel en het reformatorisch
geloof door aan hun kinderen, 's Za
terdagsavonds werd dan de Bijbel te
voorschijn gehaald uit een geheime
bergplaats in een varkenshok of er
gens tussen de balken. Sommigen
verstopten hun Bijbel in een water
dicht vaatje, dat de gehele week op
de bodem van een bergmeer rustte.
Meestal was het vader, die voorlas
uit het Heilig Woord. Ook onderwees
hij zijn kinderen uit de catechismus.
Zij, die niet lezen konden, waren toch
vaak in staat een geheel evangelie uit
het hoofd op te zeggen.
wat doet U op
17 oktober
D
(Vervolg van pagina 1)
Het blijft overigens opmerkelijk, dat de
officiële Britse opinie ten aanzien van
het Westeuropese vrijhandelsplan in zo
korte tijd zich zo finaal gewijzigd heeft.
Nog slechts een jaar geleden 6tond de
Britse regering nog vrij sceptisch tegen
over de idee van Britse deelneming aan
economische integratie-pogingen der lan
den van de EGKS.
Dat hierin zo plotseling verandering ge-
'komen is kan men toeschrijven aan een
viertaJ oorzaken: a. Het gevaar dat West-
Dmtsland na de verkiezingen zich eco
nomisch meer naar het oosten zou orïën-
Om dit gevaar te bezweren moet Wëst-
Duitsland niet al'leen via NAVO en West
europese Unie, maar vooral ook econo
misch en financieel aan het Westen ge
bonden worden en een zekere mate van
economische integratie kan daarvoor de
beste garantie bieden.
b. De gebeurtenissen rondom het Suez-
kanaal die zonneklaar bewezen hebben
hoe desastreus het kan zijn dat het 't Wes
ten ontbreekt aan coördinatie van econo
mische belangen;
c. Het feit, dat het gevaar van Enge-
lands verzwakking als centrum en leider
van het Gemenebest geenszins denkbeel
dig is. De Britse economie heeft de laat
ste jaren voortdurend in labiel evenwicht
verkeerd en het voor de ontplooiing der
onderontwikkelde mandaat-gebieden
koloniën zo nodige kapitaal begon schaars
te worden. Groot-Britannië als gemeen
schappelijk segment tussen twee elkaar
overlappende handelsgebieden kan op
nieuw financieel en cultureel krachtcen
trum worden;
d. Bovenal: de Britse regering zag zich
door het initiatief der EGKS voor
voldongen feit gesteld. Bleef zij afzijdig
dan zag Engeland zich uitgesloten va
Europese markt, die 250 miljoen zielen
Het schip van de week
500 maal in de ether
Morgen zal de Wereldomroep voor de
vijfhonderdste maal het programma
groeten aan zeevarenden „Het schip
de week" uitzenden.
De schepen, die in dit jubileumpro
gramma groeten uitzenden, zijn het
Schouten van de K.P.M., het Oostschip,
het Westerschip en de tankers Gaza
Glebula van de Shell Tankers N.V.
Opneming van dit'programma geschiedt
in hotel Gooiland te Hilversum. Aan he
jubileum zal ook aandacht worden ge
schonken ln de uitzendingen in de Afri
kaanse. Spaanse, Arabische, Indonesische
en Engelse taal.
Bedrijfsleven niet in
havenschap Delfzijl
De kamer van koophandel voor de
veenkoloniën en oostelijk Groningen te
Veendam heeft bij minister Algera gc
protesteerd tegen het feit dat het bedrijfs
leven, blijkens het desbetreffende
ontwerp, geen zeggenschap zal hebben
in het te vormen Havenschap Delfzijl.
Volgens het bestaande ontwerp zullen
vertegenwoordigers van het rijk, de pro
vincie en de gemeente Delfzijl het be
heer en de exploitatie voeren over circa
230 hectare industrieterrein.
Ontploffing. Op de Rijn bij Emmerik
is gisteren de ketel van de sleepboot Syll;
ontploft, waarbij de negentienjarige sto
ker B. Renzen uit 's-Hertogenbosch dooi
ontsnappende stoom om het leven kwam.
Tien Huntertrainers
voor de luchtmacht
De Koninklijke Luchtmacht heeft ia
Engeland bij de Hawker Slddeley Air
craft Group tien Hunter lestoestellen met
straalaandrijving en dubbele besturing
besteld. Binnenkort wordt nog een aan
vullende order van tien stuks verwacht.
Sinds kort is de Hunter bij de lucht-
iacht in gebruik. Het toestel wordt in
de standaarduitvoering in licensie in ons
land gebouwd. De bouw van de Hunter-
trainer kan wegens de veel geringere
aantallen in ons land voor eigen gebruik
nooit economisch verantwoord zijn.
Leerling-vlieger kwam
in onweersbui
Een lesvliegtuig van de Nationale
Luchtvaartschool heeft gisteren omstreeks
half vier een voorzorgslanding moeten
maken op een weiland ten zuiden van
Drachten.
De bestuurder, de leerling-vlieger F. L.
van Wassenaer uit Nederhemert. zette
het toestel zonder averij aan de grond
en bleef zelf ook ongedeerd. Hij maakte
de vlucht voor het behalen van een
volledig brevet, doch kwam in een on
weersbui en raakte de koers kwijt.
Kerstpostpakketten voor
militairen op N.-Guinea
Kerstpostpakketten voor militairen op
Ned. Nieuw-Guinea of op schepen in de
wateren rond dit gebiedsdeel kunnen wor
den verzonden met het m.s. Japara, dat in
de tweede helft van deze maand vertrekt.
De pakketten dienen uiterlijk 20 oktober
ter post te zijn bezorgd.
Beslissing pijpleiding
opnieuw uitgesteld
De voorzitter van de Rotterdamse kamer
van koophandel, mr. K. P. van der Man-
dele, heeft dezér dagen verklaard dat de
beslissing omtrent het aanleggep van een
oliepijpleiding van Keulen naar de Noord
zee, waarbij een keuze zou worden gedaan
tussen Wilhelmshaven en Rotterdam, op
nieuw is uitgesteld.
De acht Westduitse oliemaatschappijen
die hierover moeten beslissen besloten
eerst een rapport af te wachten dat door
een deskundige uit de Verenigde Staten
zal worden uitgebracht over de aanleg-
kosten van deze buisleiding.
Mr. Van der Mandele zeide, dat door dit
besluit de beslissing mogelijk wel enige
maanden kan worden vertraagd.
BoerderUbrand. Gisteren is de boerderij
van H. Westerbroek te Elspeet geheel
verbrand. De kinderen, die op zolder
sliepen, konden ternauwernood worden
gered. De brand ls vermoedelijk ontstaan
door een lek in de schoorsteen. Een ge
deelte van dé inboedel kon worden gered.
Kranslegging. De ver. 2-7 R.I. 1945 van
oud-oorlogsvrijwilligers zal, ter gelegen
heid van de viering van haar oprichtings
datum zaterdagmiddag een krans leggen
bij het Nationaal Monument op De Dam.
f{OE DE KLEINE protestantse groep van Deutschlandsberg zich moet
behelpen. In deze barak houdt ze haar kerkdiensten. Binnenkort
hoopt men echter aan de bouw van een eenvoudig bedehuisje te kun
nen beginnen. Op vele plaatsen in Oostenrijk, en dus ook in Stiermar
ken, is de situatie der protestanten nog veel moeilijker, daar in grote
gebieden maar hier en daar een protestants gezin wordt aangetroffen,
voor wie een reizende dominee vaak het enige contact betekent. En
door het gemis van protestantse scholen moeten ook de protestantse
kinderen naar de openbare school die in feite rooms-katholiek is.
750) In en
'en btf deze i
tpookurhepen I
bclev
Toch is het zo
VERMISTE EILANDEN
We behoe- lukkig toch
i lidsdien
!e«e ko-
ïie hebb.
We behoeven U niet te vragen,
weet waar Valkeiland ligt, want
iet dat niet; U kunt het zelfs n
-ten. omdat Valkeiland zoek is. M
t eiland lag destijds op een afsts
n ruim 3000 km ten oosten van A
ilië in de Stille Oceaan, tot het
13 plotseling verdwenen was.
Deze verdwijning was niet het
lg van slordige plaatsbepaling, m
ent uitsluitend en alleen geweten
srden aan de vreemdsoortige f
nissen die zich nu eenmaal op zee
ihoreo af te spelen. Dat bleek duide-
k in 1926, toen Valkeiland weer even
otseling hoven de oppervlakte ver
heen als het er dertien jaren te vo-
n onder was gedoken. Lang konden
- Engelsen zich evenwel niet in deze
ieuwe koloniale aanwinst verheugen,
ant in 1949 moest de Engelse onder-
linistcr van koloniën Valkeiland op-
hie-
i dozijn zijn geteld
i opdook. Thans ii
le oppervlakte verd
Inham Rif op de
opgeA
het ogenblik zijn
De beste bessen
BESSEN VAN
f 5-95 per literkruik,
Erewacht op Schiphol
op
Voorafgegaan door een gemotoriseerd ere-escorte van de Kon. Mare
chaussee en onder begeleiding van Rijkspolitiemannen op motoren, zijn
president José Figueres van Costa Rica en zijn echtgenote gisteravond van
Schiphol naar kasteel Oud-Wassenaar gereden. Daar resideren zij tijdens
het vierdaagse bezoek, dat de president op uitnodiging van de Nederlandse
regering aan ons land brengt.
Eve
de het
vrouw Figueres met het lijntoestel vai
de K.L.M. uit Rome op de luchthaven ge
arriveerd. Het parlement had zich vlak
voor het vertrek uit Costa Rica me
tegen 21 stemmen tegen de Europese
van twee maanden uitgesproken, n
zo vertelde de president in een korte f
conferentie, dat was maar een politiek
grapje, want de volgende dag was de uit
lag van een tweede stemming preci
ndersom.
Op Schiphol stond een erewacht v;
marechaussees in ceremoniëel tenue aa
getreden. Bij de trap van het vliegtuig
heette de opperceremoniemeester va
Koningin, vice-admiraal b.d. N. A. Rost
Tonningen de president en zijn echt-
>te namens het 'Koninklijk paar wel
kom Verder waren daar de minister van
buitenlandse zaken, mr. J. M. A. H. Luns
de consuls van Costa Rica te Amsterdam
en Rotterdam, de heren J. Querido en S.
J. R. de Monch en de gezant van Costa
Rica in Bonn, dr. Gonzalo Cubero.
President Fiueres zal onder meer be
sprekingen voeren over economische
vraagstukken, waarbij ook de handels
betrekkingen tussen ons land en Costa
Rica aan de orde zullen kiomen.
Vanmorgen is het gezelschap door de
burgemeester van Amsterdam ontvangen.
In het paleis op de Dam biedt de Konin
gin vanavond de president een diner aan.
Er zullen verder bezoeken aan de Phillps-
fabrieken, het nieuwe vliegveld Zestien
hoven te Rotterdam, van waaruit een
vliegtocht boven de Zuiderzeewerken
wordt gemaakt en het Kon. Instituut voor
de Tropen gebracht worden.
Proef met oestercultuur
in het Veeregat
In het Veeregat zal een proef worden
genomen of hier mogelijkheden bestaan
oestercultuur. De proef ls mogelijk,
indien via een inlaat door de afsluitdam
bij elk tij zeewater met vers plankton
nog aan te leggen bassin van onge-
honderd hectare en een soort kweek-
kanaal kan binnenkomen.
Indien een sluis of inlaat wordt aan
gelegd zou de visserij van Veere haar
krijgen. Het ls dan misschien ook
mogelijk bij de dam een haven aan te
leggen. Mocht de proef, die vele miljoe-
;n zal kosten, slagen dan is bewezen dat
>or de verplaatsing van de oestercultuur
lar de Grevelingen alle mogelijkheden
aanwezig zijn.
Mislukt de proef, dan kan een uitgave
van tientallen miljoenen die nodig is voor
een dergelijk experiment, in het Greve
lingen, worden bespaard.
