Nieuw licht op visserij in de
zeventiende eeuw
Busverbinding Den Haag
Amsterdam strijdpunt
Geref. Bond acht Synode
competent tot oordeel
met
Kolen goedkoper door
Duitse medewerking
NIS!'WE IVlnsCHE COl'R4NT
VRIJDAG 14 SEPTEMBER 1956
Oud-Katwijk herleeft
Bevoordeling eigen vissers bij
afslag gewaarborgd
T TIT ZIJN GESCHRIFT „Katwijkse Oudheden" vernemen we, dat ook
Adrianus Pars niet helemaal voorbijgegaan is aan Katwijks visserij
in de 17de eeuw. In extenso vermeldt hij een „keur" ofwel politieverorde
ning van 1626, waaruit blijkt dat „buitenluiden", onder wie Vlielanders
met name genoemd worden, wanneer ze op het Katwijkse strand hun vis
aanvoerden, verplicht waren de afslager of schrijver van elke gulden een
stuiver te betalen, en wanneer in hun thuisplaats van Katwijkse vissers
meer geheven werd een bedrag, dat daarmee gelijk stond. Dit laatste
was van toepassing op Egmonders, waar anderhalve stuiver van elke gul
den geheven werd, en later ook op vissers uit Wijk aan Zee, zoals blijkt
uit een „Per Memorie" in een gedrukte uitgave van deze keur uit 1728,
waar te lezen staat: „In 't jaar 1724 sijn onse Vissers-Schuyten met Rouw
Weer tot Wijk op Zee aangekomen en hebben haar Vis na Catwijk geson-
den, en aldaar betalen moeten van yder Gulden 2. stuyvers."
Voorts mocht de vis alleen vervoerd
worden nadat het voornoemde „schrijv-
geld" betaald was aan de officieel door
de weesvaders daartoe aangestelde schrij
vers. Wat na aftrek van het salaris der
schrijvers overbleef van de heffingen op
de buitenlui kwam aan het in 1615 ge
stichte weeshuis ten goede.
Daarnaast maakt Pars melding var
het feit, dat in 1697 het jaar van uit
gave van de eerste druk van zijn werk
38 of 40 schuiten van Katwijk
dat was meer dan van enig ander dorp
aan de zeekant, zii-eh bezighielden met de
visserij van schelvis, kabeljauw, schol,
tarbot, griet, tong, scharren, molenaar,
garnaat, krabben e.d., en zelfs sedert kort
met die van zalm. Het zeedorp telde
die dagen 154 huizen, waarvan ca. dr
kwart bewoond werd door vissers, en
overige door ambachtslieden, die zich
bezig hielden met „Bakken, Schoenmaken,
de Wagens mennen enz." Ten slotte maakt
Pars nog melding van de gevaren met
name de kapers waaraan de vissers
blootgesteld waren. En dan hebben
gehad.
Nieuwe gegevens
Dank zij de goede zorgen van m
't Hoff. de rijksarchivaris van de 3de
afdeling van het Algemeen Rijksarchief,
waren wij evenwel in de gelegenheid
dezer dagen kennis te nemen van een aan.
tal belangwekkende keuren en ordon
nantiën uit het familie-archief van Was-
senaer-Katwijk en we kunnen daardoor
ook uw kennis van Katwijks visserij in
de 17de en ook de 18de eeuw
aantal belangwekkende nieuwe
verrijken!
Daar is dan allereerst een interessant
stuk van 13 januari 1607, dat ons
hoe de Katwijkse vissers, die
Scheveningse strand hun vis aan land
brachten, tevens strandden op een pro
tectionistische maatregel, die daar ten
gunste van de Scheveningse vissers
getroffen: de Katwijkers mochten n.1. hun
vis niet laten afslaan, alvorens de Sche-
veningers hun beurt gehad hadden. Als
gevolg daarvan wist men in Katwijk niet
beter te doen, dan een soortgelijke maat
regel tegen de Scheveningers te nemen
Elke Scheveningse visser, die in Katwijk
met zijn vis vóór de middag „aen lant
compt sonder datter yemandt vande Cat-
wyeker Buyren met visch aen lant is"
moet wachten op de eerstvolgende afslag
„Ende datter nochtans een ofte meer
onder f seyl oft roeyende opte aencom-
9te syn dat den selven van Scheveninghe
ofte andere plaetsen voorsz tot Catwyck
aen lant zijnde de aencompste der voorsz
Catwycker Buyren sullen moeten ver
wachte totdat de Clocke een uyre gesla
gen sal zvn sonder syn visch te vooren
mogen aff te slaen ofte te vercopen." Dit
houdt dus tevens in. dat uiterlijk om 1 uur
des middags de afslag pflaats had.
Klachten
Een verdere maatregel in de richting
van protectie, economische bescherming
van de eigen Katwijkse vissers, vinden
we in een ordonnantie van „Marijn van
Reigersbergen, weduwe van Willem van
Liere" de Katwijkse ambachtsvrouw?
dus gedateerd 4 maart 1655. Er blijken
bij haar binnengekomen te zijn „menich-
vuldige Clachte van haerder stierluyden
ende ingesetenen van den dorpe van Cat-
wijck op Zee, datter verscheyde visch-
(sch)uijten comende van andere dorpen
met Visch op haer Strandt syn aenco-
mende de wijle haere vysschers ofte
stierluyden noch in see syn Die
„buijtenschuijten" verkopen dan alvast bij
afslag of uit de hand hun vis aan de vis-
kopers. die klaarstaan in afwachting van
de schuiten en dan maar vast beginnen
deze bultenvis uit te 'enten. Een en an
der tot grote schade en nadeel van de
ambachtsvrouwe et van de ingezetenen
Derhalve neemt Maria van Reigersber
gen dan ook het bsluit, dat steeds eerst
de vis van de Katwijkers aan het Kat
wijkse strand zai worden afgeslagen, en
dat daarna pas „die van buijten" aan bod
komt. Bij ontduiking van deze veror
dening lopen koper en verkoper beiden
kans op een boete van 20 gulden.
In dit verband dient erop gèwezen te
worden, dat het zoals op elke markt!
prijzen, of men vroeg of laat aai
afslag kwam.
In feite was de voormelde verordening,
die met name betrekking had op de
voer van schol, een verzwaring en vi
herhaling van een vier jaren eerder reeds
uitgevaardigde ordonnantie. Het kostte
blijkbaar enige moeite gezag te doen gel
den op hel Katwijkse ?trand!
Afslag-ellende
Dat het met de naleving van deze en
dergelijke verordeningen en vooral ook
met de naleving van de bepaflingen inzake
het aan de ambachtsheer of vrouwe ver
schuldigde „pondgeld" niet zo erg roos
kleurig gesteld was, verklapte ons een
bekendmaking van de schout Cornelis
van Rhijn, en gedateerd 17 september
1651. „Ten eijnde op de voorsz strande
alle ongeregeltheden ende disordre die
dagelijcks ineruijpendc sijn, wechgeno-
men mogen werden beveelt hij. dat
ook kleine hoeveelheden vis behoren te
worden aangegeven aan de schrijver, en
dat alle mensen, die zich bezighouden
met viskopen, bij de afslag buiten de
ring van de vis dienen te blijven en „niet
te dringen ofte door te breecken" heb
ben! Levendig is dus beslist een te zacht
zinnige uitdrukking voor de manier,
waarop het in die dagen Hij de afslag op
het Katwijkse strand placht toe te gaan'
Een andere oorzaak van grote ontevre
denheid met betrekking tot de afslag van
is op het Katwijkse strand van de
17de eeuw kwamen we op het spoor In
ordonnantie van 10 juli 1662. Er blijkt
een geschil gerezen te zijn, omdat
de schuiten van hen, „die in den Bocht.
in 't midden van 't Dorp woonen"
steeds in het midden van - afslag lagen,
aangezien steeds vanaf het noord- of het
zuid-einde begonnen werd met de af
slag. Dat wil zeggen de eerste en de laat-
afslag was steeds aan de noord of aan
zuid, wat nadelig was voor de te maken
s, omdat de middelste schuiten „aiisoo
de hooghste Marckt zijn genietende
Hieruit blijkt dus wel, dat men de schul-
m schuitjes moeten we eigenlijk zeg-
=n, en boten, want er waren ook vaar-
ligen bij, zoals we boven zagen, die ge
leid werden zoveel mogelijk ter hoog-
van de woning van de stuurman en
zijn metgezellen op het strand zette ln
die dagen. Moeten we de klachten vrij
;n van overdrijving, dan zou het hier
:en hoogst ernstige zaak gaan. „daer
door vele van de Ingesetenen trachten in
midden van 't Dorp te woonen, ende
nne Huysen. staende aen 't Noort, ofte
Zuyt-eynde te laten vervallen, het welcke
streckende tot ruïne ende ondergangh
m den dorpe."
Bij voormelde klacht Wam daarenbo-
ïn nog deze: Bovendien verstouten „en-
ele Zalmvangers. voerluyden ende
Seuylders" zich hun gevangen vis niet
op het strand maar in het dorp en elders,
buiten de afslag te verkopen. Het is dui
delijk, dat het ook hier om pondgeldont-
duiking ging!
Zo zag Katwijk aan Zee er
de zeventiende eeuw uit. Let
vooral op de geringe afmetin
gen van de schuiten. Tekening
door J. C. Wendel, 1851, naar
een zeventiende-eeuws schil
derij van Ahr. van Borssum.
Bibliotheek rijksuniversiteit
Leiden.
van St Jacob tot St Lambert (17 sept.)
van St Lambert tot half oktober om 6
Perioden
De afslag mocht wel eerder, niet later
beginnen. Kennelijk is hierbij gedacht
aan de visserij kort onder de wal, dus
de kantvisserij; *s nachts werd er gevist,
in de vroege morgen brachten de schuiten
en boten de vangst aan het strand. Verder
zouden we hier uit kunnen afleiden, dat
de visserij in Katwijk aan Zee zich in
de 17de eeuw beperkte tot de periodi
Pasen tot half oktober.
Kijken we echter naar het Vischbook
van Adriaan Coenenz van Schilperoört
de Scheveningse afslager (1578), dan blijkt
dat ook buiten de hier aangegeven perio
den wel degelijk gevist werd. Waarom
echter de aanvangstijden van de afslag
tussen half oktober en Pasen niet werden
vastgesteld, blijft vooralsnog een raadsel.
Ten slotte is het vermelden waard, dat
wie na het beginnen van de afslag kwam.
alleen kon deelnemen na betaling van
een soort boete, ter grootte van 6 stuivers,
ten prof ij te van de armen.
Over de wijze waarop de publikatle.
t-eter: afkondiging van dergelijke ordon
nanties plaats had. licht ons nog het on
derschrift in: „naer ("na) gedaen clocke
geslach voorde volcke aff geleesen ende
gepubbliceert tot Catwyck op Zee op 15,
juli 1662 door de secretaris C. van Bouc-
horst. Klaarblijkelijk was het nodig om
op 16 september 1669 de ordonnantie op
nieuw te publiceren, omdat het geheugen
Zeuijlvisscherije
Voor wie van raadsels oplossen houdt
is het volgende aantrekkelijk. In een stuk
van september 1651 wordt melding ge
maakt van het feit, dat bij gebrek aan
opzicht enige tijd tevoren begonnen was
geïntroduceerd „ende ter Hande genomen-
worden „zeecker Indirect, ende tweede
middell, van zeevangst, visscherije, ge
it met de name van zeuijlvis-neringe"
bestaande uit de vangst van roggen, gul-
licken. molenzollicken en dergelijke. Van
deze wijze van vissen heet 'het voorts:
„die bij, aen ende dicht langs de zee
staande aldaar, doorgaande, wordt ge-
:eert" (uitgeoefend). Niemand mag
meer met de „zeuijlvisscherije" be
zighouden, tenzij men de „Zeuijlvis" ver
handelt via de wettige afslag en de
„schuldige gerechticheijt vanden voors:
Pontgelde" voldaan is. Het stuk draagt dc
ondertekening van de baljuw, Caspar var
Wat is, zouden we aan onze lezers wia-
len vragen, die „zeuijlvisscherije"? In
derdaad hebben we wel een vermoeden,
we geven dat graag voor beter! De
gedachte komt bij ons op, ook aa
hand van wat er staat over de ms
waarop deze visserij werd uitgeoefend
len ende dioht langs de zee staande
aldaar, doorgaande dat we hier te
maken hebben met het woord zeulen.
gelijk staat met slepen en trekken
Mocht deze zienswijze juist zijn, dan zou
hier gezinspeeld worden op het korren
personen dan wel met behulp
paard, tussen de banken; dat is het
voortzeulen, het slepen van een korboom.
aan bevestigd een zakvormig nel
(trawlnet) Bovendien kan voor deze
ienswijze pleiten, dat er toch wel iets in
at. dat de beoefenaars van deze vorm van
visserij meenden vrijgesteld te zijn van
het pondgeld, de belasting voor ambachts
heer of ambachtsvrouw; immers, zij
oerden de vis niet per vaartuig aan!
W. A. Poort
N. S. contra Maarse en Kroon
DE NIEUW-GUINEA-OPROEP
Wijsheid
i groot belang i
de t
ar met een waarlijk Salomo waar
dige wijsheid wordt het om een oplos-
schreeuwende eerstgenoemde pro
bleem geregeld! Er wordt verordineerd,
dat de afslag vanaf het noorden beginnen
moet, maar de eerste dag bij „d'eerste
ofte endelste Schuyt", de tweede dag bij
de tweede schuit, en zo van dag tot dag
opschikkende „tot de leste Schuyt van
Zuyt-eynde incluys", opdat elke stuur-
an of visser, ,,'tzy d'eerste, middelste
ofte laetste, egalijck den Af-slagh op sijn
Beurte geniete". Het midden van de af-
:lag schoof dus ook van dag tot dag op, en
vas de laatste (zuidelijkste) aan de beurt
geweest om het begin te vormen, dan
begon men weer van het noorden af. Bil
lijker regeling is toch al heel moeilijk
denkbaar!
Met betrekking tot de tweede klacht,
werd bepaald, dat verkoop bulten de af
slag absoluut verboden was, en dat de
verkoop steeds op het strand diende te
geschieden.
Bovendien maakt deze ordonnantie mel
ding van de aanvangstijden van de afslag
werden geregeld als volgt:
Pasen tot St Jacob (24 juli) om 6 uur
TTET HOOFDBESTUUR van de Gei
Bond in de Ned. Herv. Kerk heeft in
schrijven aan de generale synode der
N.H. Kerk over de oproep tot bezinning
inzake Nieuw-Guinea als zijn oordeel
gesproken dat de synode zich ten onrechte
bevoegd heeft geacht om zich op een
gelijke wijze met praktische politieke
gelegenheden bezig te houden. Het ligt
daarentegen, aldus het schrijven, op de
'eg der synode zich niet competer
achten om zelfstandig een deskundig
deel uit te spreken aangaande praktische
staatkundige kwesties en zij behoort zich
onthouden van zulke zaken. Een
zodanige bemoeienis als in de oproep kan
niet bevorderlijk zijn voor het aanzien vai
de waardigheid der Kerk en doet schade
haar gezag t.a.v. haar profetische roe
ping om volk en overheid te vermanen tot
gehoorzaamheid aan Gods geboden. Indien
deze in ernstige mate worden veronacht
zaamd.
Hoewel het hoofdbestuur de inhoud
de strekking van het stuk thans niet
nadere beoordeling wil onderwerpen, wil
iet nalaten op te merken, dat, ho
in de oproep Gods Woord wordt genoemd,
weinig voorlichting uit de regel des ge-
loofs wordt gegeven en voorzover enigi
heenwijzing wordt aangetroffen, deze de
indruk maakt, dat de verhoudingen tu
volken en natiën naar dezelfde maal
staf worden gemeten als welke tusse
individuele christenen behoort te geldei
hetgeen, indien dat zo is, op een misvei
stand moet wijzen.
Voorts is het hoofdbestuur van mening,
dat, nog afgezien van genoemde bezws
het beleid van de synode om zulk ee
oproep te doen uitgaan buiten de kerk
an Nieuw-Guinea om en met voorbijgang
an de kerkeraden en classes in de Hi
ormde Kerk, een onvergeeflijke fout ta
de Kerk van Nieuw-Guinea moet worden
geacht en t.a.v. de Hervormde Kerk een
ongeoorloofde miskenning van haar pres
byteriaal karakter. De synode kan kerk
en volk beter dienen door te arbeiden met
de sanering van de kerkelijke samenleving
in overeenstemming met de belijdenis der
Aandeelhouders
Suezkanaalmij
in Parijs bijeen
De Suezkanaalmaatschappij te P;
heeft voor 15 oktober een algemene
gaderlng van aandeelhouders uitgeschre
ven. Punt twee van de agenda is de „op
dracht aan de raad van bestuur ter voort
zetting van de aangevangen werkzaam-
hen". Een woordvoerder van de maat
schappij heeft vedklaard, dat de Suez
kanaalmaatschappij de rechtmatigheid
van de Egyptische kanaalautoriteit niet
Voorts is medegedeeld, dat de maat
schappij officieel geen kennis heeft ge
kregen van het plan tot een vereniging
van gebruikers van het kanaal.
De Britse regering zal op de vergadering
van 15 oktober vertegenwoordigd zijn als
aandeelhouder.
Stoomvaartmij. Ned. Lloyd. Winst 1954
f 10.000. 1955 f 9000. restant verl. f 270.000,
kap. f 1.2 min. Nog geen soheepszaken
ondernomen; over niet al te lange tijd
directievoorstellen.
kerk en te doen wat nodig is om het legi
tieme leven der gemeenten te bevorderen
Om deze redenen verzoekt het hoofd
bestuur in zijn brief, welke getekend :s
door de voorzitter en secretaris, resp. prof
dr .J Severijn en da. J. J. Timmer deze
oproep terug te nemen en zich van derge
lijke politieke bemoeienissen te onthou-
T~)E COMMISSIE VERGUNNINGEN
PERSONENVERVOER heeft zich gis
teren o.a. beziggehouden met de vraag,
of de bestaande vergunning van de Ne
derlandse Spoorwegen, een ononderbro
ken busdienst tussen Den Haag en Am
sterdam te onderhouden, moet worden
verlengd of dat de onderneming Maarse
Kroon N V. te Aalsmeer een nieuwe
concessie tot het exploiteren van deze
lijn met stopplaatsen in verscheidene ge-
ieenten moet worden verleend
Namens Maarse en Kroon werd door
ir. M. van Vugt aangevoerd, dat de ver-
inning aan de Spoorwegen indertijd tij
delijk was verleend omdat de frequentie
de spoorlijn op de spitsuren onvol
doende was. Nu dit niet meer het geval
zou deze busdienst „clandestien" ge-
'orden zijn. Bovendien zou de dienst
vanwege een te gering aantal passagiers
een volslagen fiasco zijn geworden
de algemene verwachting, dat hij binnen
kort zou worden opgeheven.
Drs. C G. van Leeuwen betoogde
ens de Spoorwegen, dat de vergun:
in de N.V. is verleend onder de bepa
ling „zolang de nodige uitbreiding i
et vervoer per rail niet mogelijk is".
Verhoging van de frequentie op de lijn
msterdam—Haarlem—Den HaagRot
terdam zal nog wel enige jaren laten
-achten. De spoorwegwerken in Leiden
zijn inmiddels voltooid doch die te Heem-
stede-Aerdenhout nog niet en die in Delft
zullen niet voor 1962 gereed zijn. Ter be
scherming van de verkeersbelangen op de
weg en in verband met de hinderlijke
spoorwegovergangen mag de frequentie
op de lijn niet eerder dan 1962 wordet
verhoogd.
Bovendien is dc busdienst geenszini
een fiasco geworden. De helft van de rei
zigers Amsterdam—Rotterdam maakt ge
bruik van de route over Gouda, terwijl
de busdienst Amsterdam—Den Haag 20 a
25 procent vervoert van het totaal aantal
reizigers tussen deze steden. De busdienst
vervoert voorts 1600 a 1700 reizigei
dag en vertoont een stijgende tendens.
De exploitatie is alleszins doelmatig.
De capaciteit van de spoorbaan Am
sterdamRotterdam wordt niet alleen
door de overwegen beperkt, doch ook door
de emplacementen en de stations. Van
daar de spoorwegwerken te Rotterdam
en Schiedam. De straks toegevoegde trei
nen ter verhoging van de frequentie kun
nen hun eindpunt niet vinden in het sta
tion Den Haag-H.S.. vanwege de te ge
ringe capaciteit en daarom moeten df
treinen worden doorgevoerd naar Rot
terdam. Er zijn plannen om de geheli
spoorwegsituatie in Den Haag ingrijpend
te wijzigen en te komen tot een nieuw
station bij het Bezuidenhout met
aansluitingen op de oude lijn. Doch
vóór 1962 kan niet met de uitvoering
deze plannen worden begonnen.
Drs. Van Leeuwen verzocht de vergun
ning in zoverre te wijzigen, dat in D<
e nieuwe stopplaatsen (bjj dc
Waalsdorperweg, de Prof] Telderswcg
de Goudenregenstraat, reeds op tijdelijke
■rgunning in gebruik) kunnen
opgenomen en dat de route dc i
zijnde rijksweg 4a zal volgen, waarbij de
.utobussen dan via een punt bij Voor
burg langs rijksweg no. 12 Den Haag zul-
n binnenkomen.
Mr. Van Vugt voerde aan. dat
eventuele nieuwe busdienst tot ge
hebben dat degenen, die tussen beide
Weer bestandsschencling tussen
Israël en Jordanië
VANNACHT zou een groep Israëliërs wederom een aanval hebben ge
daan op een Jordaans politiebureau. De post, gelegen halverwege
Eilath en de Dode Zee zou opgeblazen zijn, wordt uit Amman gemeld.
Jordanië heeft een klacht hierover ingediend bij de gemengde bestands
commissie der V.N.
Hammarskjöld over het algemeen geëer
biedigd, doch sindsdien is de toestand veel
slechter geworden.
HET SUEZKANAAL
Ruim 25 Nederlanders
willen wel loodsen
Van de zijde van de Egyptische lega
tie deelt men mede. dat er zich al
meer dan vijfentwintig Nederlanders
hebben aangemeld om als loods dienst
te doen in het Suez-kanaal-nieuwe-
stijl. Er was nog niet beslist hievelen
van hen uiteindelijk in aanmerking
zullen komen voor de vacatures, die
na de „aflossing van de wacht", van
nacht om twaalf uur door het af
zwaaien van een groot aantal buiten
landse loodsen, ontstaan. Zoals we
reeds meldden, zijn al twee loodsen
van Nederlandse irlgine in Kairo aan
gekomen om hun diensten aan de
nieuwe Kanaalmaatschappij aan te
•bieden. Men kon ons niet meedelen,
of zij ook reeds als loods aanvaard
ïs-generaal van de Verenig
de Naties, Dag Hammarskjöld, heeft gis
teravond in een mededeling aan de pers
verklaard, dat de 'recente schendingen
van het bestand noch Israël noch de Ara
bische nabuurstaten ontslaan van de ver
plichtingen, die uit het bestand voort-
Van april tot julj zijn de beloften aar
Vijf doden in verkeer
Op onbewaakte overweg
sloeg motor af
Op de onbewaakte overweg te Stroe
(Gld.) sloeg de motor van de auto, die
de 26-jarige mejuffrouw A. G. van S
uit Nieuw Milligen had geleend, plotse
ling af. De motor stond in een versnel-
ig en hoe zij ook, geholpen door eer
ilitair, duwde, de wagen was niet te
bewegen. Ook slaagden zij er niet in de
achinist te waarschuwen.
Bij de botsing (niemand liep persoon
lijk letsel op), kwam een deel van de auto
onder de trein te zitten, zodat deze ai
ankelijk niet kon worden versleept t
de reizigers in een andere trein moesti
-stappen, wat hen tachtig
traging opleverde.
Op de kruising AmstelveensewegZeil-
straat in Amsterdam reed gistermid
dag de 63-jarige bromfietser tegen eer
tramwagen. Bij aankomst in het zieken
huis was hij overleden.
Op de weg tussen Veldwezelt en Vroen-
jven in België reed een Nederlanrse
ito met grote snelheid tegen een boom.
ierbij kwamen de 28-)arige radio-tech
nicus T. Hermans en de 48-jarige kunst-
;childer, Prix-de-Rome-winnaar Jan Hul,
beiden uit Maastricht, om het leven.
Twee andere inzittenden moesten ernstig
gewond in het ziekenhuis worden opge-
Op het kruispunt BeukenlaanKlaar-
waterweg te Soest botsten woensdag-
■ond twee auto's tegen elkaar, waarvan
n. een vrachtauto, naar de linkerweg
helft schoof. Hierbij werd de 67-Jarige
juist passerende bromfietser J. Romijn zo
igclukkig getroffen, dat hij ter plaatse
rerleed.
In D u i v e n, op de weg Arnhem—
Zevenaar, reed een personenauto, die met
grote snelheid door een bocht reed, tegen
boom. De bestuurder, W. Rutten uit
grote steden een woonplaats hebben, een
behoorlijke verbinding krijgen. Vele ge
meenten, particulieren, het dierenpark
Wassenaar en Schiphol hadden hun in
stemming met het voornemen betuigd.
Bussen op Leiden
De commissie behandelde tevens ver
zoeken. eveneens van Maarse en Kroon
N V., voor het openen van twee bus
diensten, één Abbenes-rijksweg nr 4-Bur-
gerveen en één Burgerveen-rijksweg nr 4
rijksweg nr 4 a- station Leiden.
Ten aanzien van de eerste dienst zeide
mr M. van Vugt. dat een grote behoefte
bestaat aan een snel vervoer van de ste
den Leiden en Amsterdam naar de Kager
Plassen. Deze dienst zal alleen in de zomer
kunnen worden gereden. Het andere ver
zoek betreft het totstandbrengen van een
rechtstreekse verbinding tussen Amster
dam en Leiden.
Namens de spoorwegen betoogde drs.
Van Leeuwen dat, gegeven de voldoende
frequentie van de spoorwegen, er een on
nodige doublure zou ontstaan.
Gouverneur Van Tilburg ver
trok gistermiddag weer van
Schiphol naar Paramaribo, na
dat zijn optreden in de formatie
pogingen niet het verwachte
resultaat had. Hem werd uitge
leide gedaan door zijn kleinzoon
Bernhard Jan
„WIE ZEE HOVDT. WINT DE REIS"
Reeds
fiere
honderd jaar ivaait de
vlag van de K.N.S.M.
Wie zee houdt, wint de reis". Deze min
meer triomfantelijke spreuk is het
idschrift van de gedenkpenning, die de
Koninklijke Nederlandse Stoomboot-
Maatschappij ter gelegenheid van haar
eerste eeuwfeest heeft laten slaan. En
enige triomf is dan ook wel reden. Het
ogen houden van deze leus heeft im-
bereikt, dat de K.N.S.M. nog be-
Nooit heeft haar directie van wijken
geweten en zelfs onder de moeilijkste
andigheden is er zee gehouden.
Met grote energie, daarbij geschraagd
door Koninklijk vertrouwen reeds
direct bij de oprichting verleende Koning
Willem III de maatschappij het predikaat
„Koninklijke" begon men honderd jaar
geleden op zeer bescheiden schaal. Than;
heeft men de beschikking over zevenen
zeventig zeeschepen met een gezamenlijk
draagvermogen van 266.000 ton en vie
ig Rijnschepen, die ruim 30.000 ton
laadvermogen hebben. Bovendien heeft
nog vijftien zeeschepen met een ton
nage van circa 55.000 in aanbouw, evenals
Rijnmotorschepen, die elk ongeveer
500 ton vermogen hebben.
Op het ogenblik onderhoudt de K.N.S.M.'
geregelde verbindingen met de overzeese
rijksdelen en de andere landen en eilan
den in Caraïbische zee, met centraal-
Amerika, de landen aan de noordkust en
de gehele westkust van Zuid-Amerika.
Voorts heeft men rechtstreekse verbin
dingen tussen verschillende Noordameri-
kaanse havens en havens ln West-Indië
Zuid-Amerika.
K.N.S.M.-schepen, herkenbaar aan een va
zwarte schoorsteen met twee witte ban
den en de fiere kroonvlag in top, kan men m
in honderden havens, overal ter wereld, ;p!
aantreffen. (,l'
Uit de bescheiden Europese rederij „ter I
kleine vaart" groeide namelijk in honderd
jaar een machtige koopvaardijvloot, die 1
een blijvende bijdrage levert aan de eco- b'
nomische bloei van Nederland en van het j
westelijk halfrond, omdat men steedi i
voor ogen houdt: Wie zee houdt, wint de
Overal ter ivereld
De Rijnvaartmaatschappij onderhoud'
'aste diensten van Amsterdam op steden
lan de beide oevers van de Rijn tot aan
Basel, aan enkele zijrivieren en West
duitse kanalen.
Niet algemeen bekend is het feit, dat
;n rederij als de K.N.S.M. niet alleen de
zeeën en niet slechts de Rijn maar ook
'erschillende andere grote rivieren be-
•aart, met name in Zuid-Amerika.
Hoad veroverde tennis-
titel van Canada
De eindstrijd in het herenenkelspel van
de internationale tenniskampioenschappen
Canada, in Toronto gehouden, leverde
overwinning op voor de Australiër
Lewis Hoad. Hij schakelde de Zweed Sven
Davidson uit met 63, 46, 64, 61. De
Zweed kon het tegen de vlugheid en het
harde spel van Hoad niet bolwerken en
bleek ook tegen de lobs van de Australiër
Davidson niet opgewassen.
De finale van het herendubbelspel was
jor Hoad en Stewart (Austr./V.S.) die
met 7—5, 6—3, 4—6. 6—1 wonnen van Da-
idson-Ayala (Zweden/Chili).
A. G. Coster, adjunct-directeur var
de Frans-Hollandsche oliefabrieken Nou-
Etablissements Calvé Delft N.V. te
Delft, herdenkt morgen het feit, dat hij
zestig jaar geleden in dienst van dit
trad. Hij is vele jaren directie-si
taris geweest.
Pac. Gas. EL Kw. div. 0.60 (0,60) d.
Centr. Rallr. N. J. Winst 1ste halfjaar
15.472 (511.364) d.
Comm. Edison. Kw. div. 0.50 (0,50) d.
Montg. Ward. Winst 1ste halfj. 12,1
(11,7) min d. of 0.88 (0.85) d. per aand.
Voor wat hoort wat"
Deel der traktaat gronden in ruil
yOLGENS EEN BERICHT in de Frank
furter Allgcmelne Zeitung heeft de
Westduitse regering in een memorandum
de Nederlandse regering bevestigd.
dat
1920
het
talige
Duitse Rjjk als welks rechtsopvolger
publiek optreedt en
derland gesloten verdrag, dat dot
inval in Nederland in 1940 buiten
werking werd gesteld, voor een deel weer
in kracht is geworden.
Het ging bij dit verdrag om een Ne
derlands krediet van 200 miljoen gulden
Duitsland (dat Intussen geheel is af
gewikkeld). Als tegenprestatie veroorloof
de de toenmalige Duitse regering Neder
land. kolen te winnen uit het ongeveer
grote Nemos-kolenveld, dat
ten oosten van Roermond op Duitse bo
dem ligt. Dit kolenveld sluit aan bij dat
van de staatsmijnen Beatrix en Irene.
De Nederlandse kolenwinning uit
het Nemosveld kan thans formeel
worden voortgezet. Hierdoor zal de
kostprijs van de kolen uit onze staats
mijnen met 30 procent verminderen.
De overhandiging van dit memoran
dum zou volgens waarnemers in Bonn
moeten worden gezien tegen het West
duitse voorstel, opnieuw onderhandelin
gen aan te knopen over de traktaatgron-
den. gronden, die door Nederland na 1946
werden geconfisqueerd.
Van de In totaal 4000 ha is ongeveer
1150 ha niet aan boeren in bruikleen ge
geven. (Zie ons blad van dinsdag).
Sukarno vraagt hulp f
voor Nieuw-Guinea r
Maar ook Belgrado zwijgt J
Aan een officiële maaltijd te Belgrado, r
welke hem door maarschalk Tito werd
aangeboden, heeft Sukarno gezegd, er ze-
van te zijn, dat de samenwerking tus- d
i Zuidslavië en Indonesië niet alleen ji
theorie zou bestaan. Hij dacht hierbij p
1 brandende vraagstukken, zoals Al- d
gerije, Suez en Nieuw-Guinea. Het kolo- i v
nialisme is niet dood, maar bestaat nog o
in Azië en Afrika, zeide Sukarno, er aan
toevoegende, dat Indonesië nog de strijd I o
Nieuw-Guinea voortzet. Daar zöu de i,
koloniale overheersing nog voortleven en t:
het is volgens Jiem een strijd om een- i
voudige menselijke eisen, die de rest van,
de wereld reeds lang als vanzelfsprekend
beschouwt. j r
Tito verklaarde, dat wapengekletter het
beginsel van de onafhankelijkheid, gelijk- c
heid en soevereiniteit der staten in ge- j.
vaar brengt en dat het vermogen van ccn t
onafhankelijk en soeverein land om zijn
Internationale verplichtingen na te komen
in de vorm van vrijwillig en vrijelijk ge- s
geven waarborgen niet in twijfel mag
worden getrokken. Men neemt aan. dat dit i
een duidelijke zinspeling is op het Suez- i
kanaal. De wereldvrede kan alleen ver- 1
zekerd worden, wanneer men de methode 1
van onderhandelen aanvaardt.
Na de besprekingen tussen Tito en Su
karno is een communiqué uitgegeven,
waarin verklaard wordt, dat de gedach-
tenwisselingen in een zeer vriendschap
pelijke sfeer zijn gevoerd. Zij hadden be
trekking op de internationale toestand en
de Indonesisch-Zuidslavische betrekkin
gen. De Zuidslaven zwijgen dus evenzeer
over Nederlands Nieuw-Guinea als de
Russen.
Sukarno bezocht een motorenfabriek en
kreeg een eredoctoraat in de rechtswe
tenschap.
Het Masjumi-blad Abadi schrijft: Met
de Moskouse verklaring is de onafhan-
kelijke Indonesische buitenlandse politiek
afgelopen. De verklaring heeft alle door
Sukarno in Westerse landen gewonnen
sympathie te niet gedaan.
De voorzitter van de Nadatul Ualama,
Kijai Dahlan geeft te kennen, dat Abdul-
gani eerst het kabinet had moeten raad
plegen. De vice-voorzitter van de Partai
Nasional Indonesia zegt, dat de verkla
ring gezien moet worden in het licht van
Indonesiës onafhankelijke buitenlandse
politiek. De Times of Indonesia vestigt de
aandacht er op, dat Nieuw-Guinea in de
verklaring niet wordt genoemd en dat de
missie naar Moskou, behalve de wodka,
de kaviaar en onbeduidende opmerkingen
is uitgelopen op een volslagen mislukking.
Heden i6 Sukarno aangekomen te Sera-
jewo, hoofdstad van de republiek Bo«iië,
president Pu car hem ontving. Er
werd gevlagd en gejuicht.
Een scheuring dreigt
in Indon. kabinet
Welingelichte politieke kringen te Dja-
irta hebben vandaag aan de correspon
dent van A.N.P. verteld, dat de te Moskou
getekende gezamenlijke Indonesisch-Rus-
sische verklaring betreffende de belang-
wereldvraagstukken een scheuring
kunnen veroorzaken ln de Indone
sische coalitieregering.
De Indonesische minister van buiten
landse zaken, Ruslan Abdulgani, heeft de
verklaring zonder medeweten van het
kabinet getekend en volgens invloedrijke
politici kan deze aan de onafhankelijke
buitenlandse politiek belangrijke schade
berokkenen, zodat de mogelijkheid be
staat, dat het kabinet deze verwerpt en
Abdulgani zou moeten aftreden. Natsir,
voorzitter der Masjumi, zeide, dat de ver
klaring vele vraagstukken heeft opgewor
pen. Inderdaad verlangt Indonesië een
'reedzame oplossing van de crisis om het
Suezkanaal, het stemt in met het anti
kolonialisme en toelating van rood-China
tot de Verenigde Naties, doch het is ge
heel iets anders om dit liedje in koor met
de Sowjetunie te zingen. De verklaring
spreekt zich uit tegen het gebruik van en
proeven met kernwapens, doch het is be
kend, dat Rusland deze produceert en be
proeft, zeide hij.
