Mens neemt afscheid als
organist van Pieterskerk
Adriaan Blankenstein
Leo Mens op
olgt
Laatste orgelbespeling in de
Oude Vest-kerk
Zaak aan Haarlemmerstraat
bestaat drie eeuwen
Dr.
H. C. Blöte vertelde over de
zoölogische studies
- nieuwe leidsche courant
VRIJDAG 14 SEPTEMBER 1956
Op 30 september aanstaande
Werkte op velerlei terrein aan
muzikale ontwikkeling
ii«
ber officieel afscheid te nemen als organist van de Pieterskerk, voor
welke functie hij al geruime tijd met ziekteverlof is geweest. Het afscheid
zal plaats hebben in de morgendienst, die om 10 uur-begint en waarin ds.
P. Kloek zal voorgaan. Het is de bedoeling, dat de heer Mens na de dienst
B nog enkele orgelwerken speelt. Om 12 uur is er dan gelegenheid in de
consistorie, persoonlijk van hem afscheid te nemen.
abl
we De heer Mens. die in de organisten-
V1. wereld van ons Hand een vooraanstaande
plaats heeft ingenomen, is opgegroeid in
331 een familie, waaraan de orgelmuziek al-
imi lerminst vreemd was. Zijn vader bespeel-
loo de het orgel in de Hervormde kerk te
Noordwijk-Binnen en zijn grootvader was
organist te Ntordwijkerhout.
Vóór alles is de heer Mens echter dank-
baar jegens zijn leermeester Carl Ober-
stadt, die leraar was aan het Kon. Con-
egi servatorium in Den Haag. een fijnzinnig
musicus en" pedagoog In 1904 behaalde
Leo Mens het einddiploma cum laude
en het jaar daarop sflaagde hij voor het
rd diploma piano.
De van Oberstadt ontvangen lessen sti-
muieerden hem tot het samenstellen van
Mens' Klaviermethode, die werd bekroond
811 door het Ned. Muziekpaedagogisch Ver-
it» b°nd-
Ook de heer Johan de Zwaan, schoon-
leK vader van de heer Mens en in die tijd or-
ganist van de Jacobskerk te Den Haag, is
nu een leermeester van deze organist geweest,
i De heer Mens heeft verder veel geleerd
van de heer C. B. Duijster. die tot 1927
organist was van de Pieterskerk. Hij is
diens opvolger geworden. Kerkorgelerva-
ring had de heer Mens toen al, want in '03
werd hij benoemd tot organist van de
nt Waalse kerk in Delft en twee jaar later
kreeg hij een benoeming voor de Nieuwe
Kerk aan het Spui te Den Haag.
Op 1 mei 1920 zag het Conservatorium te
Den Haag hem terug. Nu niet als (leerling,
UI maar als leraar piano. Hij is dat gebleven
g* tot 1 maart 1944.
Hoogtepunten
ilf Het spreekt vanzelf, dat. als de heer
Mens zijn loopbaan als kerkorganist over-
ziet, hij wordt herinnerd aan verschillen-
V»! de hoogtepunten. Dan zijn daar in de
aai eerste plaats zijn jaarlijkse orgelconcer-
er( ten ter ere van de grote Bach op 28 juli
en het grote concert ter gelegenheid van
j de 350-jarige herdenking van Leidens ont-
be- zet. waarbij mevrouw Noordewier-Red-
t| dingius als soQiste optrad, de heer Wage-
naar het orgel bespeelde en de heer Mens
zelf een koor van zeshonderd zangers en
zangeressen dirigeerde. Vergeten kan hij
dl ook niet de erepromoties van Churchill en
Smuts, waarbij hij de muzikale omlijs
ting mocht verzorgen.
Velerlei terrein
Op verschillend terrein heeft de heer
Mens zijn gaven in dienst gesteld van de
muzikale ontwikkeling. Wij denken aan
zijn bundefl van oude en nieuwe kerst
liederen, aan de uitgaven v;
lende van zijn koorwerken
voerige studie over stijl
onze psalmwijzen. In muziektijdschriften
verschenen vele artikelen van zijn hand.
Hij is lid geweest van de commissie voor
kerkmuziek vanwege de Raad voor Kerk
en Eredienst, bestuurslid van de Vereni
ging voor Protestantse Kerkmuziek# twee-
de voorzitter van de Kon. Bond v. Zang
en Oratoriumverenigingen, voorz. van d<
afdeling Leiden van de Kon. Nederlandse
Toonkunstenaarsvereniging en lid va
examencommissie voor koordirigenten
vanwege de genoemde bond. Ook wa:
voorzitter van de afdeling Den Haag
de Ned. Organistenvereniging. Ongeveer
25 jaar heeft hij de koraalmuziek op de
derde oktober gedirigeerd.
Veron opende seizoen
Gisteren werd in gebouw „Rehoboth"
het nieuwe seizoen geopend voor de ex
perimentele radioliefhebbers. De heer P.
van Weerlee besprak in zijn openings
woord de te behandelen onderwerpen.
Het onderwerp van deze avond ging
over mengschakelingenontvangers. De hr
A. Grimbergen lichtte zijn betoog toe
diverse typen van lampen. Dat er grote
belangstelling voor het onderwerp wj
bleek wel uit het grote aantal vragen.
Aan het eind van de avond had nog ei
verkoop plaats, waarbij verschillende o
derdelen voor een koopje van de hand
werden gedaan.
Burgerlijke stand van
Leiden
GEBOREN: Hans zn v J Kanbier en i
E de Vos; Johanna dr v A H M van Vuu-
ren en J van Leeuwen; Willem zn v
Zaalberg en E Molenaar; Maurits Alexan
der zn v L S Nauta en A J J Beumer;
Maria Jannetje dr v J P Buis en G Ju;
Hendrik zn v P Pronk en A Barmentlo;
Robert zn v A Ouwerkerk en M van 1
OVERLEDEN: J J Kooreman man 77 jr;
G D Marijt huisvr. v. Timmers 67 jr; L L
Servaas man 56 jr.
Organist. Van Leeuwen wordt
volgende week 85 jaar
Al 59 jaar is hij organist van de
Hervormde gemeente
DE HEER H. J. VAN LEEUWENorganist van de Oosterkerk, hoopt vol
gende week vrijdag, 21 september, 85 jaar te worden. Al negen en
vijftig jaar dient hij de Leidse Hervormde Gemeente als organist; volgend
jaar hoopt hij dus zijn diamanten jubileum te vieren. Wij maken ons niet
aan overdrijving schuldig, wanneer wij zeggen, dat iéder in Hervormde
kring van harte hoopt, dat hij dat mag beleven.
De heer Van Leeuwen werd in 1871 ge
boren in het pand Hogewoerd 110. Zijn
vader was horlogemaker. Als het waai
is, dat het beroep van horloge- en klok
kenmaker beslist veel met muziek te ma-
In Hooglandse kerk komt voorlopig
geen vakman op het orgel
De centrale kerkvoogdij van de Leidse
Hervormde Gemeente heeft de heer A.
Blankenstein, organist van de Hooglandse
Kerk, met ingang van 1 oktober aanstaan
de benoemd tot organist van de Pieters
kerk, als opvolger van de heer Leo Mens.
De heer Blankenstein werd in 1921 te
Hilversum geboren. Reeds op 9-jarige
leeftijd kreeg hij orgelles. Toen hij 19 was,:
behaalde hij het diploma kerk- en con-
certspel van de Ned. orgelexamencommis-
sie te Gouda. Verder heeft hij gestudeerd
aan de muziekschool te Hilversum en het
conservatorium te Amsterdam.
De heer Blankenstein is in Hilversum
eerst organist geweest van de kerk van de
Vereniging van vrijzinnig-Hervormden en
daarna (1946) van de Nieuwe Kerk der
Hervormde Gemeente. In 1951 legde hij
het examen conservatorium af, waarbij
hij een onderscheiding ontving voor ar
tistieke eigenschappen.
In 1952 kwam de heer Blankenstein naar
Leiden, als organist van de Hooglandse
kerk, waar hij de heer P. Uiterlinden op
volgde, die naar Zuid-Afrika was ver
trokken.
„Spaanse rapsodie" van Ravel.
(N.C.R.V. 20.20 uur)
Maurice Ravel stamde uit het grensge
bied aan de voet der Pyreneeën: Baskië.
Z(?n vader kwam uit Zwitserland, maar
zijn moeder was een rasechte Baskische.
Van zijn vaderszijde, die ingenieur was,
hod hij de precisie, van zijn moederszijde
de bedwongen hartstocht voor de Spaanse
muziek. De typisch Spaanse dansvorm
Habanera heeft Ravel van zijn conserva-
toriumtijd af al gefascineerd en hij schreef
'.oen een Habanera voor twee piano's.
Deze Habanera bezigde hij later in zijn
vanavond te spelen „Rapsodie FJspagnole"
in orkestraal kleed. Van de vier delen
vormt deze Habanera het derde. De com
positie begint met een „Voorspel voor de
nacht" met een dromerige, en dichterlijke
atmosfeer. In tegenstelling hiermee staat
het dansritme van de Malaguena (Spaans
danslied op vierregelige strofenwaarin
de echo's van het Habanera-motief nog
wat naklinken, doch zich eindelijk in eigen
chromatische melodiewendingen verlie
zen. Dan volgt de Habanera en ten slotte
is er de Feria, een overrompelend stuk
muziek, een wervelwind van ritmen,
slechts af en toe even gestild. Het werk
wordt gespeeld door het Radio Filh. Or
kest o.l.v. Antal Dorati.
Nu de heer Blankenstein per 1 ok
tober is Benoemd, zal de heer J. de
Groot, die enige maanden de heer
Mens heeft vervangen, de orgelbank
van de Pieterskerk verlaten om, naar
kan worden verwacht, die van de Ma-
rekerk, waarvoor bij reeds werd be
noemd, te gaan bezetten. Voor de heer
Blankenstein komt in de Hooglandse
kerk voorlopig geen opvolger-vakman,
dit met het oog op de restauratie,
waardoor het orgel gedeeltelijk moest
worden ingepakt en de kerk in de kou
de maanden gesloten is.
Voor diaconessenhuis
Grote zangavond in
Pieterskerk
Volgende week donderdag om 8 uui
's avonds wordt in de Pieterskerk eei
zangavond gehouden ten bate van he
nieuwe diaconessenhuis. Vorig jaar is e:
ook zo'n avond geweest en toen hebben
de zeer vele belangstellenden genoten
van een werkelijk prachtige uitvoering.
Het comité hoopt dan ook, dat de be
zoekers van vorig jaar in ieder geval
volgende week er ook zijn en dat zij an-
Medewerking verlenen de koren van
de Hervormde gemeente, de Geref. kerk,
de Chr. geref. kerk, de Doopsgezinde ge
meente, de Remonstrantse gemeente, het
zusterkoor van het diaconessenhuis, het
Chr. Capels mannenkoor en zangklassen
van Leidse scholen. Aan het orgel zal zit
ten de bekende Mees van Huis, organist
van de Buurkerk in Utrecht. Verder ver
lenen medewerking mejuffrouw Dé van
Oenen, sopraan, en de heer Geert Geukes,
trompet. Het geheel zal onder leiding
staan van Arie Pronk, cantor-organist te
Gouda.
Er worden werken uitgevoerd van Arie
Pronk, Flemming, Neefs, Beethoven,
Handel, Franck, Corn, de Wolff, Mees
van Huis. Klugthart-Zurmuhle, De Wolf,
Fr. Schubert. Jan van Rossum, Gerard
Boudein en R. Smart.
Ds. J. N. de Ruiter, Hervormd predi
kant, zal het openingswoord spreken en
ds. Chr. van der Weele, Chr. Geref. pre
dikant, het slotwoord.
Het hoofdbestuur van de Algemene
Bond van Ouden van Dagen heeft in een
gehouden bestuursvergadering besloten
honderd gulden beschikbaar te stellen
voor het actie-comité bestrijding kinder
verlamming.
ken heeft, dan is de appel dus niet vér
van de boom gevallen.
De heer Van Leeuwen, gevraagd naai
de oorsprong van zijn muzikale belang
stelling, zegt dan ook, dat hij zich altijd
voor de muziek in het algemeen heeft ge-
interesseerd, speciaal voor de muziek van
het „koninklijke instrumertt", het orgel.
Les heeft hij indertijd gehad van zijn
broer, de heer R. H. T. van Leeuwen, die
organist was van de Evangelisch Lutherse
kerk en tevens beiaardier van de sta
Op 1 mei 1897 was het, dat de heer Van
Leeuwen zich voor het eerst liet horen
als organist van de Lootskerk, de voor
ganger van de Oosterkerk. Nadat hij on
geveer drie jaar in deze kerk de zang der
Gemeente had begeleid, ging hij mee over
naar de nieuwe Oosterkerk, waar dus
nooit een andere organist is geweest dan
hij. Een grote bijzonderheid is dat on
getwijfeld!
Als wij het ons van een vroeger gesprek
met hem goed herinneren, dan ligt het
tijdstip waarop hij les begon te geven, nog
verder in het verleden. Men zal begrijpen,
dat het getal van degenen, die hij de eer
ste beginselen van de orgelmuziek heeft
bijgebracht, groot is; Van Leeuwen weet
ook beslist niet. hoeveel dat er pre-
zijn geweest. Hij heeft ook jaren les
gegeven aan leerlingen van de zendings
school te Oegstgeest. Vroeger bestond
daar namelijk de bepaling, dat de studen-
•n orgel moesten leren spelen.
De heer Van Leeuwen is ook dirigent
geweest. Hij heeft koren gehad in Leiden,
Warmond en Lisse. Er staan ook enige
composities op zijn naam. En dan niet
vergeten: zijn gedichten, waarmee hij
de loop der jaren verschillende plech
tigheden heeft opgeluisterd.
Van Leeuwen is bekend om zijn grote
ouw en zijn nooit aflatende toewijding.
En ook om zijn aanpassing. Veranderin-
in de zang der Gemeente en in de
liturgie ontmoetten in hem geen tegen-
itander; hij begreep ze en heeft met
vreugde mede getracht, de vernieuwin
gen ordelijk bij de Gemeente ingang te
doen. vinden.
De heer Van Leeuwen zal volgende
week wel merken, dat hij een bijzondere
•jaardag viert!
Dit is het drie eeuwen oude huis in de Haarlemmerstraat, waar, naar
uit historische gegevens gebleken is al die tijd dezelfde soort nering is
uitgeoefend.
Foto Bleuzé
Chris Hanegraaff speelde dit afscheid voor
enkele tientallen toehoorders
VOOR HEN, die het dit jaar nog niet mochten weten: een laatste orgel
bespeling pleegt er ons aan te herinneren, dat de zomer voorbij is.
Chris Hanegraaff speelde dit afscheid op zijn orgel in de Geref. kerk aan de
Oude Vest voor enkele tientallen toehoorders. Het programma was rij
kelijk overladen: anderhalf uur is voor een orgelconcert werkelijk tè lang
uitgemeten. Wat ons betreft, hadden Boëlmann's suite gothique en Bachs
Andante uit sonate IV, niet vanwege hun waarde, maar omdat deze wer
ken op dit orgel toch niet geheel bevredigend klinken, wel achterwege
kunnen blijven.
De heer Hanegraaff is een bekwaan
organist, technisch vaardig, (de weinij
merkbare slips tegen het eind mocht mer
wel aan vermoeidheid toeschrijven), gees-
driftig muzikaal en voldoende gepantserc
tegen sentimentele aanvechtingen. Zijr
spel is recht toe, recht aan, nuchter-dyna-
misch, met alle gevaren voor de juiste
stijl-interpretatie daaraan verbonden
(Handel, Pachelbel).
Het rubato ligt hem niet, zelfs niet
het „gebed tot Onze Lieve Vrouw" (prière
a Notre Dame), dat hij te weinig devoot
voordroeg (het orgel hielp hem trou
ook niet).
Een bepaald uitstekende indruk maakte
hij met de toccata en fuga in d van Bach,
een werk, dat, zo bekend als het is
magisch effect nooit mist.
Hanegraaff speelde het strak gelijnd,
geestelijk gespannen, in toewijding aan d«
bedoelingen van de meester. In 't alge
meen weet hij trouwens wel afstand te
bewaren en zoals hiervoor reeds
geduid, objectief te blijven.
Orgel schoot tekort
Met zijn Handel-opvatting (c.q. het Con
certo in F, het minder bekende in di«
toonaard namelijk) konden we ons moei
lijk verenigen. De klank was, naar onzt
mening, voor barok-muziek, in het allegro
hoekig en iets te uitgelaten, zonder te
gelijkertijd zwierig en pronkend te zijn.
De vertolking van de siciliano was wat
AGENDA VOOR LEIDEN
Vrijdag
Speeltuinvereniging „Ons Eiland"; 7.31
rur lampionoptocht, vertrek van het plein
iran de school Oosterstraat.
Weeshuis Hooglandse Kerkgracht 17,
1 uur: contactavond Rode Kruis
opleiding tot helpster of helper (in het
leslokaal).
tournee-avond
filmavond passage-
Schouwburg, 8
tax Tailleur.
Den Burcht, 8v
bureau Hesta.
Zaterdag
Speeltuinvereniging „Ons Eiland", 8 tot
11 uur: tuinfeest.
Rijksuniversiteit en Hortus, 2
cursie van de Vola.
Oud-Hortuszicht, Witte Singel,
herdenking 65-jarig bestaan van de bouw
vereniging „Eigen Haafd".
Papengracht, 1.30 uur: vertrek middag
excursie van K. en O. naar de tentoon
stelling „Tekeningen van Rembrandt" ir
het rijksmuseum te Amsterdam.
Schouwburg, 8 uur: opvoering van „Om
de Karashoeve", ter gelegenheid
tienjarig bestaan van de R.K. toneelgroep
„De Gastspelers".
Van der Werfpark, 8 uur: concert door
Chr. muziekvereniging „Concordia".
s i d e r d o r p: Irene, 8 uur: verto
ning van „Kaspar zoekt een vader" (met
•oorfilm en wereldnieuws).
Leiderdorp: 3 uur: opening nieuwe
troephuis van de plaatselijke groepscom-
missie van de Ned. Padvinderij.
Zondag
igstgeest, Pauluskerk, 10.:
bijzondere dienst tot opening v
jeugdwerk, voorg. ds. Callenbach.
Maandag
Pieterskerk. 8.30 uur: avondmuziek door
Joop Brons, organist van de Kooi'kapel.
Bijgebouw Maranabhakerk, L. Morsweg,
uur: opening tweede consultatiebureau
>or zuigelingen van afd. Leiden Oranje-
Groene Kruis.
Volkshuis, 8 uur: algemene voorlich
tingsavond Leidse Jeugd-Aotie (cursus
programma 19561957).
Het GuldenVMe6: openingsmiddag afde
ling Leiden Ned. vereniging van huisvrou-
lezing met lichtbeelden door mej. S
G. Steltman over „De belangrijkste schil
derstukken in het Mauritshuis
Haag".
Tentoonstellingen
Rijksmuseum voor volkenkunde. 105
ar: „Van klei tot pot" (tot 1 oktober).
Prentenkabinet (Klokstceg 25), 25
ar: „Tekeningen door Rembrandt'
;.m. 15 september).
Boerhaavezalen: werken van Miep de
Leeuwe, Jos Martens en Dick Loef (25
1 710 uur).
Nachtdienst apotheker
Apotheek Van Driesum, Mare 110, tel.
20406, Zuiderapotheek, Lammenschansweg
4, tel. 23553, en apotheek Oegstgeest, Wil-
helminapark 8, tel. 26274.
GEMEENTE LEIDEN
Officiële publikaties
Burgemeester en Wethouders van Lei
den brengen ter openbare kennis, dat de
Tesselschadestraat, voorzover gelegen
de Lage Morsweg en de Brederostraat,
ingang van heden, voor de duur der
aldaar plaatsvindende bestratingswerken,
gesloten is verklaard voor het verkec met
alle voertuigen, rij- en trekdieren en vee
beide richtingen.
PICK-UPS, GRAM.PLATEN, TELEVISIE, RADIO
o.a. BRAUN. ERRES. FRIDOR, TRIO TRACK enz. enz.
H. G. v. LUYKEN Breestraat 97 Leiden
dat zijn zaak in kruidenierswaren en zuivelprodukten op dinsdag 18
september driehonderd jaar bestaat. Op die dag is er van 3 tot 5
ceptie. Een drie eeuwen oude kruidenierszaak is toch wel zo'n bijzonder
heid, dat wij ons bij hetlezen van deze mededeling onmiddellijk afvroegen,
of de heer Onnekink zich niet had vergist.
In de loop der eeuwen is de aandacht kaas en dergelijke produkten werden
van menigeen getrokken door een reliëf
boven de winkeldeur van het pand. Ook
het boekje „Oude gebouwen te Leiden",
dat onder auspiciën van de vereniging
Oud-Leiden het licht zag, vestigt de
dacht op dit reliëf, dat het jaartal 1656
vermeldt.
Nu rijst de vraag, of in 3e achterlig
gende drie eeuwen op Haarlemmer
straat 56 altijd zo'n bedrijf is geweest.
Aan de hand van de gegevens van de gil
den is nu wel gebleken, dat er een zaak
gevestigd was, waarin een bedrijf of
nering werd uitgeoefend behorende tot de
.vette wariërs". Vette wariërs waren
sinds 1661 diegenen, die tot de kaasko
pers, kramers, buitenlieden die met spek
ham ter markt kwamen, en verkopers
1 vette oliën gerekend konden wor
den. Vóór 1661 behoorden de apothekers
3k tot dit gilde.
Deze gegevens leiden derhalve tot de
conclusie, dat zeker van 166L af kaas en
indere produkten in dit pand zijn ver
handeld. En aangezien in 1661 geen over
schrijving van een apotheker naar een
ander gilde heeft plaats gehad, kan wor
den aangenomen, dat reeds in 1656 daar
verkocht.
Daar de nering of het bedrijf niet steeds
in handen van dezelfde familie is ge
weest, zijn vele overschrijvingen uit de
oude registers bekend. Volgens deze ge
gevens ging het bedrijf talrijke malen in
andere handen
Het bovenlicht van het pand „De Hol
landse Boerin" heeft een in hout gesne
den voorstelling van een boerin, temid
den van boter en kaas. Aan haar linker
zijde staat een koopvrouw met Leidse en
Goudse kaas, uitgestald op blauwe schra-
a. Aan de andere kant bevindt zich
i koopman met boter in houten tonne-
s, eveneens op schragen. Eén tonnetje
geopend en toont de boter, die, naar
oud gebruik, keurig met een boterspaan
opgemaakt.
Ds. De Ruiter in
Rhenen beroepen
Ds J. N. de Ruiter, Hervormd predi
kant, heeft een beroep ontvangen van de
Hervormde Gemeente te Rhenen. Op
woensdag 26 september zal hij een bezoek
aan Rhenen brengen.
luidruchtig door de harde solisten en liet
niet voldoende de geest van deze oude
dans bevroeden.
Na het goed Duits-romantische „Nun
ruhen alle Walder" (Türke), dat de con
certgever echter verre van romantisch
voordroeg, klonk Francks „Prélude, fugue
et variation" fris en vloeiend, met de
voorname beweging, de ingetogen bewo
genheid, die deze muziek zo wonderwel
passen. Dit alles geldt onder voorbehoud
van de tekortkomingen van het orgel, dat
nu eenmaal niet de aanzienlijke vermo
gens van een Cavaillé-Colinstrument be
zit.
Behalve in Bach was de heer Hanegraaff
op zijn best in een eigen improvisatie over
Psalm 42. De opzet was goed gevonden, de
doorwerking consequent, de climax en de
uitmonding daarvan in het koraal niet
zonder overtuigingskracht. Hij toonde zich
daarin een kerkorganist van betekenis.
Joh. van Wolfswinkel.
(ADV.)
Neem een kijkje in
uw eigen woning
en wellicht zult u tot de conclusie
komen, dat de bekleding van uw
meubilair slijtplekken vertoont, dat
het houtwerk hier en daar bescha
digd is. kortom, dat er iets aan
moet worden gedaan.
Wat daar nu aan
te doen?
Het ameublement geheel vernieuwen
is natuurlijk ideaal. Maar als het
frame en binnenwerk van stoelen
en fauteuils nog in goede staat ver
keren. kunt u het oude meubilair
opnieuw laten bekleden en restau
reren. hetgeen aanmerkelijk goed'
koper is dan de aanschaffing van
nieuw meubilair.
Of uw meubelen de kosten van deze
behandeling nog waard zijn?
Hierover geven wij u gaarne een
vrijblijvend en vakkundig advies.
Zonodig komt een van onze techni
sche mensen hiervoor vrijblijvend
bij u aan huis.
In onze afdeling meubeltextiel vindt
u een prachtige collectie van de
meest eenvoudige tot zeer luxueuze
stoffen.
HAS5ELMAN& PANDER
B0TERMARKT2I-22 BREESTR.I46
Steunt Margriet
In de week van 17 tot en met 22 sep
tember wordt een inzameling gehouden
het medisch kleuterdagverblijf „Mar
griet". Bovendien zal volgende week za
terdag een straatcollecte plaats hebben.
Het doel van de stichting is om moeilijke
onevenwichtige kleuters in een rus
tige omgeving en onder deskundige lei-
Leids wetenschappelijk onderzoek
DE
Museum van nat. historie ontving
subsidie van Z.W.O.
E NEDERLANDSE ORGANISATIE voor zuiver wetenschappelijk on
derzoek heeft verleden jaar prof. dr. H. Boschma, hoogleraar in de
bijzondere dierkunde aan de rijksuniversiteit te Leiden en directeur van
het rijksmuseum van natuurlijke historie aldaar, een subsidie verleend
voor zoölogische studies in de omgeving van Beetsterzwaag en elders. Be
doelde studies zijn gedaan door dr. H. C. Blöte, onderdirecteur van het
zojuist genoemde museum.
In een onderhoud met dr. Blöte vertelde deze het A.N.P., dat het
museum van natuurlijke historie te Leiden sinds 1949 regelmatig zoölo
gische studies verricht. Zo werden van 1949 tot 1952 niet minder dan 21
excursies naar Limburg ondernomen om de fauna op de St. Pietersberg
te leren kennen, waarvoor onder meer de vereniging Het Limburgse Landr
schap subsidies verstrekte.
In de vorige eeuw. toen onze kenni:
de zoölogie nog niet zo groot was, zo ging
dr. Blöte verder, brachten tal van parti
culiere verzamelaars op verdienstelijke
materiaal bijeen, dat na hun dood
tal in musea terecht kwam. Gaande
weg werd dit verzamelen door particu
lieren hoe langer hoe moeilijker, hetgeen
begrijpelijk is als men bedenkt, dat Ne
derland meer dan 10.000 soorten insekten
telt. Verder brengen de studie
bijeengebrachte materiaal en de manier
prepareren en opbergen speciale
moeilijkheden voor particulieren mee.
Bovendien kunnen de vroeger beschreven
typen afwijken van de vormen, die hier
:e lande worden gevonden, zodat men
mor een juist inzicht veel materiaal tot
:ijn beschikking dient te hebben.
Daar Nederland zowel de Atlantische
ils de Midcieneuropese component op
:oölogisch terrein bezit, heeft dr. Blöte
ilannen om zijn studies in de toekomst uit
te strekken tot noord-Spanje en Portugal
In dit verband zij er op gewezen, dat hij
iok al in 1955 met financiële hulp van het
zogenaamde „Buitendijkfonds" een excur-
ie naar Frankrijk heeft gemaakt, uit welk
and veel materiaal werd meegenomen.
Op z(jn tochten maakt dr. Blöte
meestal gebruik van een kampcertent
en van een autobusje van het museum,
waarin de benodigde apparatuur
wordt opgeborgen en dat hem tot een
soort geïmproviseerd laboratorium
kan dienen. Met behulp van vangnet
ten, vangparaplu's enz. worden soms
per week vjjf a zesduizend exempla
ren bemachtigd.
Lange bewerking
Bij de op de St. Pietersberg ondernomen
werden o.a. vele hemiptera
cicaden, bladvlooien, bladluizen
etc. verzameld. Voorts crustaceeën, mui-
i. mijten, pissebedden, slakken en daar
ook nog botanici meewerkten, allerlei
planten en paddestoelen. Het spreekt van-
:elf, dat met de bewerking van dit mate
riaal jaren gemoeid zijn. Dr. Blöte heeft
intsen- en cicadenvangst van
1950 behandeld en hierover in 1954 gepu-
Td. Het materiaal van 1951 moet nog
bewerkt worden. In Limburg hadden dr.
Blöte en zijn medewerkers het voorrecht
op het kasteel Neercanne een gastvrij on
derdak en een ideale werkgelegenheid te
vinden. Dit kasteel is thans door de ver
eniging Het Limburgse Landschap als
conferentieoord aangekocht.
In Friesland
In Friesland werden reeds vrij veel die
ren, vooral insekten verzameld. Het daar
bijeengebrachte materiaal wacht nog op
bewerking. Voor zoölogische studies, aldus
dr. Blöte, is de heide van Duurswoude een
zeer aantrekkelijk terrein, evenals het
bosgebied van Beetsterzwaag, omdat deze
natuurmonumenten nog vrijwel geheel
intact zijn, een omstandigheid, die bijvoor
beeld heel important is met het oog op
het zich handhaven van de soorten.
Over het algemeen is de fauna van
de geliefkoosde vakantie-oorden (de
omgeving van Valkenburg. Arnhem,
Nijmegen en de hoge Veluwe) het best
bekend, hetgeen ook uit de vaklite
ratuur blijkt. Tot dusverre Is het on
derzoek van Fricslands fauna slechts
van beperkte omvang geweest, zodat
het derhalve de moeite loonde daar
een onderzoek In te stellen. De grote
problemen bi) dit zoölogisch onder
zoek vormen groepen als de sluipwes
pen en de galwespen.
Hard nodig
Wil r
goed overzicht krijgen van
Ihet topotypische materiaal, d.w.z. van de
insekten, die op de bepaalde plaats zijn
gevangen, vanwaar zij oorspronkelijk zijn
beschreven, dan zullen ook nog landen
als Duitsland, Engeland, Zweden enz. be-
:ocht moeten worden. Voor het beoordelen
ran de identiteit van L in Nederland
voorkomende soorten heeft men dergelijk
materiaal ter vergelijking hard nodig.
Tevens kan men aan de hand hiervan een
begin maken met de studie der lokale vor-
nen nog slechts in zeer
weinige gevallen enige kennis heeft ver-
