ZATERDAG 8 SEPTEMBER 1956
Van onze „brievenbus" in
het Zondagsblad kan iedereen
gebruik maken. Daarvan
geldt „Geheel tot uw dienst".
Vragen, waarvan de beant
woording zich voor dit ru
briekje niet lenen, worden
door ons per brief afgedaan.
PROF. SAFERRKI f H
i Met belangstelling hebben
aanvullingen op het
pcof. Sauerbrurh gele
B. S. te E. We kunm
twee-drie zeggen of uw
altijd vele anekdotps ii
't is moeilük uit te ma
bepaald geval zirli p
toegedragen. Wij zulle
in de Hoeksche Waard groeide tot modern centraal bedrijf
i dit onderwi
WOORD VOOR VANDAAG
Mevr. R. te R. vraagt of 't t
mogelijk is de korti
van ons blad in „Een
vandaag" in boekvorm
Reeds meermalen det
el. We zijn
lelijk
eel bijbelse dagb
CHR. PERS BV AMERIKA
Hr. H. v. d. B. te C
schreef ons. dat by
vooral ook het Zonda
niet veel genoegen leest. Haddcr
wij bier in Amerika ook maar eer
dhr. dagblad, zucht liy. Wy kun
nen ons dat levendig voorstellen
Maar de mogelijkheid 'daarvan
kunnen wy hier moeilijk beoor
delen.
polders, die toen gewonnen wei
den, vormden inderdaad een grote
eenheid de grondslag voor het
moderne, centrale bedrijf van nu.
werd in 1650 gelegd.
De bestuurlijke wederwaardig
heden van Cromstrjjen kenmerken
zich door vele ups en downs. Eén
der ambachtsheren-grondeigenaren
werd aangewezen om de titel te
dragen En in 1799 overleed de
twaalfde Ambachtsheer. Omdat
toen Nederland de Bataafse Repu
bliek was. achtte men het niet nut
tig. m die tijd van „gelijkheid en
broederschap'' een nieuwe Am
bachtsheer te kiezen. In 1814 wer
den enkele privileges hersteld,
maar de bestuursvorm is sinds die
tijd toch niet meer de oude ge-
het
SCHEEPVA ARTM USE UM
D., kun
Ja zeker, Hr. J. V.
wy ti helpen. In het instituu
scheepvaart en luchtvaart te I
dam (Burg. s'Jacobplein 10
ge uw hart ophalen. Daar
Toen Maximiliaan van Oostenrijk in
1492 op een goede dag aan zijn trouwe se
cretaris en audiencier Gerard Nunian,
Vroeg, wat hij als beloning voor zijn vele
en trouwe werk wilde hebben, deed die
Gerard Numan een vreemde vraag. Hij
wenste namelijk in altijddurende erfpacht
„de nieuwe aanwassen, uitgorzep, slikken
en rietbroeken, strekkende van de West-
maze tot aan de Diepte van Strijemonde,
langs de Group Westwaarts tot Cromsïrijen
toe. Zuidwaarts tot Wijvekeen, Oostwaarts
dat uit de ver
schillende ambachtsheren/grond
bezitters van Cromstrijen drie ..ge
committeerden" gekozen worden,
en die drie vormen het dagelijks
bestuur van de Ambachtsheerlijk
heid. In Cromstrijen zijn vele func
ties erfelijk, mits de zoon zich
capabel toont, de functie van zijn
vader over tè nemen. Ook het
ambt van rentmeester is al lang in
één familie. De overgrootvader van
de huidige heer Vlielander. was
ook al rentmeester in 1821, en een
oude brief, aan hem geschreven
door de gecommitteerden bewijst
de macht en de invloed, die de
Ambachtsheerlijkheid toen had.
Immers gecommitteerden verzoe
ten aan de Koning de rentmeester
ook te benoemen tot burgemeester
van Numansdorp en vanzelfspre
kend werd volgens dat voorstel de
heer Vlielander benoemd
CENTRAAL BEDRIJF
Uit het iniatief, om alle nog in
te dijken polders samen te exploi
teren groeide een groot, modern
bedrijf, met als componenten: een
trekker-station, waar alle trekkers
thuishoren, onderhouden en ge
repareerd worden, werkelijk het
hart van het gemechaniseerde be
drijf. een drogerij, die nu. in dit
jaar van bijzonder belang is. om-
tot aan het nieuwe land f,^Lhet nu g.e?ogst<:. graan.
Essche". Zijn
werd vervuld, en boven-
30 pet., e
kan worden
/oerd wordt;
js dien schonk Maximiliaan beïanerifk^vr
belangrijk voordeel:
hem het jaar daarna fl"^raaL£??iplari;
het verder
Bil koelhuis voor
boomgaard, en als
de grote
wat zoveel wilde zeggen-
als: zeggenschap inzake opbrengsten van
malerij, visserij, vogelarij, veren, giften
van kerken en kosterijen, bevoegdheid tot
aanstelling van.dijkgraven, schout en sche
penen en om recht te doen naar gewoonte
in die streken.
Zo ontstond de Ambachtsheerlijk-
beid Cromstrijen, eigendom var
Gerard Numan en die Ambachts
heerlijkheid bestaat, nu, in 195C
nof». on is zelfs uitgegroeid tol vo J iicc
de bloeiendste grote land- anecdote,
bestuursvorm, het centrale bedrijf elkaar
en de historie, die tot 1492 terug
grijpt, zijn dat ook. En hoe wei
nig 'de buitenwereld daar begrip scharen
heeft, blijkt uit de volgende
Cromstrijen
ideaal is. o.m. op
'net gebied van ziektebestrijding,
oogstmethodes etc.
Dat dat zaaiplan nu een beetje
in de war is, is nog de schuld van
de watersnood, die evenals de
laatste oorlog, grote schade aan
grond en gebouwen toe bracht.
Binnen enkele jaren zal dat zaai
plan weer hersteld zijn, en dan pas
kan men zeggen de gevolgen van
de watersnood langzamerhand te
boven te zijn.
Eenmaal per jaar komen alle
mbachtsheren/grondbezitters bij
dan maken ze een rond
gang over het bedrijf. Na die
-ondgang en een vergadering
bouwbedrij'
centraal beheer en
bedrijf wordt hier
100 percent gemechaniseerd
landbouw bedreven. En de pp-
brengsten van Cromstrijen zijn van
die aard, dat de huidige rentmees
ter. de heer A. B: H. Vlielander
Cenhi?,?i glimlachend ver-
telt. „Op een formu
lier van de Rijks
verkeersinspectie
oorlog
len sint
wij zelf i
enkele cijfers noemt:
S dA,r„'
51.000 kg per ha.
314 ha suikerbieten
Kg per ha. „En nu zullen '„.„"L.
Nederland heus wel lapjes ®al 1492 neer De
grond zijn, waar een hectare
opbrengt", zegt de heer Vlielander
dan, „maar als gemiddelde van
zoveel hectaren is het uniek
En dat is dan niet het enige, wat
unfek is aan die 1200 hectaren
bouwland, die 300 hectaren wei
land en de 60 ha boomgaard, die zonder trots schreef
tesamen de Ambachtsheerlijkheid ik
Cromstrijen
briefje: „Waar
schijnlijk heeft u
zich verschreven,
en moet het 1942
terug, dat
de gehele het jaartal 1492 cor-
„De
FOTO BOTEN:
De kosten van d>
Ambachtsheerlijk- werkzaam zy
heid, die mr. Ge
rard Numan in 1492
van zijn dankbare patroon Maxi-
miliaan practisch ten geschenke worden gehouden. De tafelvoorzit-
slikken
heeft grote macht,
de aanzittenden een overtre-
uitgorzen. ding tegen de tafelorde begaat
or moet hij eerst de strafbeker
rietbroeken' jBIa
stond; een enkel stuk ledigen de oude, gedrev-
u - veren beker van
hij zich
En dijken kosten geld. wegen kos- of zijn excuses
I Op hel gebied van de technische en are
eclonische fotografie moeten u<e ons niet
- veel verbeelden: in 1893 maakte de An
kaan C. D. Arnold deze prachtige foto v
de wereld-tentoonstelling te Chicago.
nu eigendom van iedereen
Maar doen wij het beter dan fotografen van vorige eeuw
De autobus stopt bij de speeltuin en de inzittenden
stappen er lacherig en luidruchtig uit. Een jongeman
stelt zich tien meter verder op, een boxje in de handen
voor zijn maag. „Even een foto...." en de deel
nemers aan het vrolijke bus-uitstapje scharen zich in
een domme, dubbele haag voor het open portier van
de touringcar. De jongen drukt op een knopje, draait
de rolfilm door; een kwestie van nog geen halve mi
nuut. En die film gaat naar een fotohandel en die
fotohandel levert van dit gezelschap mensen scherpe,
duidelijke en goedkope afdrukken, zo veel en zo groot
als u maar wilt. Het is 1956.
Voor het raam
van zijn werk
kamer stelt Joseph
Nicephore Niépce
zijn stellage op:
een houten tafel
met daarop een
grote houten kist,
verkreeg hij patent op deze vin
ding en in de jaren daarna
maakte hij vele foto's op papier,
met tussenkomst van het glazen
negatief.
Er kwamen anderen, pioniers
op hun eigen wijze; John Shaw
Smith, een Iers amateur, die op
door het Midden Oos-
1850
de
heeft. In het sche
mer van de kamer
giet hij een bitu-
menmengsel op 'n
metalen plaat en
deze natte plaat
zet hij tegen de
achterkant van die
grote 'houten kist.
En hij gaat zitten
wachten. De ge
hele ochtend, de
gehele middag,
acht uren lang.
Dan haalt hij de
plaat weg en laat
haar drogen: de
eerste foto is ge
maakt, de eerste
ter wereld en
het is 1826.
maakte; Philip Henry De-
lamotte, leraar aan het Kings
College te Londen, schreef twee
fotografische handboeken en
maakte series prachtige foto's.
Maar toen kwam er iets an
ders aan het licht. In 1839, toen
monsieur Arago dat rapport
schreef, en Daguerre met zijn
blikken plaatjes beroemd was.
vond een Frans amateur, Hippo-
lyte Byard, zelfstandig en onaf
hankelijk van anderen het af-
drukpapier uit maar zijn vin
ding werd door de Franse rege
ring achtergehouden, omdat Da
guerre nu eenmaal de grote man
In Engeland ging ds. Dodgson
onder het pseudoniem Lewis
Carrol, de schrijver van Alice in
Wonderland, zich met de kin
derfotografie bezighouden, in
Frankrijk vond Gustave le
Gray in 1851 het papier met
waslaag uit en maakte in 1356
de eerste rrtoment-opname ter
wereld, in Frankrijk ook toog
Auguste Bisson in 1861 met 25
dragers, die apparaten, tenten
daar een foto te maken, in 1857
vond Henri Teach Robinson de
pasfoto uit (de ..carte de visi
te") en fotografeerde Julia Mar
garet Cameron op haar 48ste
jaar allerlei beroemdheden. Ed
weard Muybridge zette oe
i 1864 de:
s af, ook
een renpaard langs draven;
door het doorbreken van 36 aan
de sluiters verbonden, gespan
nen garendraden fotografeer
de het paard zichzelf in 36 ver
schillende standen Muybridge
was de voorloper van de bewe
gende fil
Er is met de
fotografie wel het
een en ander ge-
beurd in de jaren, jpflfTT
die liggen tussen
de acht uur wach- £,ajv
ten vafl Niépce en
de druk-op-de-<knop "ye
van de jongeman aL »r
bij de touringcar. geplaatste foto s, „Doen uij het nu zo vee
En er is dit ge- beter
beurd: van alche
mie werd fotogra- T T
fie allemanswerk. van een on- materialen, L. J. M. Daguer r
begrijpelijk en geheimzinnig naa™ ilreel van •■eerste schappij. Alfred Stieglitz. New
schrijven met licht" werd foto- fotograaf De Franse régering Yorks kunsthandelaar zocht en
grafie gemeengoed voor ons daar schuldig aan en wel op vond nieuwe wegen, de Hongaar
ailemaal° Het is een lange weg d\IX°1f®nd„e;,
geweest en de tussenfasen
De foto maakte zich meester
van de boekillustratie, van de
krantenillustratie, van de kunst,
van de reportage, van de docu
mentatie de foto veroverde
zich een nu niet meer weg te
denken plaats in onze maat-
methede van werken
grond bleef droog bij hoog water,
en de rest liep onder. Numan moest
dan ook inpolderen bij het lever
biedt.
de opbouw
het duurde dan ook niet lang, of
de lasten werden hem te zwaar en Cror
hij schonk stukken van zijn nieuw- uniek
verworven bezit weg. Er kwamen én d<
twee Ambachtsheren, drie. vier
en bovendien hield men alleen de stuurs'
dijken en wegen in eigen beheer,
de stukken drooggelegde grond
Professor dr. Karl von Frisch, gewoon
hoogleraar voor zoölogie en directeur van
het zoölogisch instituut van de universiteit
van Mtinchen, staat in de vakwereld alge
meen als „bijen-Frisch" bekend. Zijn roem,
die ver over de grenzen van Duitsland
gaat, heeft de vroeger in Wenen en Graz
werkzame geleerde te danken aan zijn on
derzoek naar de taal der bijen. Hij heeft
ook óp ander gebied veel prestaties op zijn
naam staan en is een voortreffelijk aca
demisch leraar en schrijver van een modern,
op de Duitse scholen in gebruik zijnd,
leerboek over biologie. Maar het meest be
kend werd hij wel door zijn bijenonderzoek.
Hij heeft een alleraardigst boek over het
leven der bijen geschreven, dat in tegen
stelling tot de bekende boeken over het
zelfde thema uit de pen der dichters,
strikt wetenschappelijk is, maar de onder
houdende kant van dit onderzoek ook niet
verzwijgt.
Professor von Frisrh bestudeert nu al liyna dertig
jaar het leven der hy'en. Hy draagt de leergierige
beestjes in een observatiekorf, waarin hy de byen
1 uit.
BEZIT SLONK
De nazaten van Numan zagen op
die manier hun bezit snel slinken
en ze zonnen op een andere oplos
sing. En toen de Numanspolder in
1642 droog was en de nederzetting
Numansdorp in 1648 was gesticht,
besloot men. de nu nog droog te
leggen gronden in gezamenlijk be
door de exploita
tie van dit geza
menlijke bedryf.
Het gaat Crom
strijen goed. zo
goed, dat het er
naar uitziet, dat
de historie er
van, die i
NiéP" t'ne Mir
de ontwikkeling zijn verdwenen experimenten en na de eerste,
in de nevelen der historie onbeholpen foto van zijn boxje
IT binnenplaats (welke foto boven-
Het begon er al mee. dat de die„ de eigenaardige vertekc
werkelijke uitvinder van de ni!1g van gee[1 ocdaduw te heb-
fotojrafie Nrepce. vergeten be„ bezat omdat de ach,
werd en dat de man. die laier uren van de belichttlg „,as i
met hem ging samenwerken en rondgedraaid. volgden be-
verbeteringen aanbracht m zyn tere reSultaten. alle op metalen «3
z'Jn platen. In 1827 .ging hij echter jg
met zijn eerste foto naar Londen
en daar liet hij dat product trots
aan een verbluft publiek zien. - -
Hij keerde terug naar Frankrijk
en vond daar de ..fotogravure" i
uit: de afdruk, op de wijze van
een gravure, op papier van een «j#j
fotografisch geëtste plaat. Het tb
was toen nog steeds 1827. w
In 1829 ging Niépce samen- &S
werken met een andere Frans- *5
man. met Daguerre, een man, |ÏS
die alleen bekendheid had ver- Jji
worven, doordat hij de uitvin- siS
der was van het diorama. Da- j||
guerre was een handig man j
al gauw wist hij de bitumen- M
platen van Niépce te verbete-
ren en de betere, scherpere en
helderder resultaten noemde hij S
..Daguerrotypes". Zijn daguerro- L-'i
type van het Parijse lie de la
Cité bijv. genoot in die dagen
grote vermaardheid.
Het moment, waarop Frank
rijk zich officieel met die foto
grafie ging bemoeien, kon niet
ver meer zijn: op 19 augustus
1839 schreef monsieur Arago
een officieel rapport over de
Daguerrotype, en diende dat in
bij de Franse Academie des
Scienses, de akademie voor we
tenschappen.
Niépce raakt bij deze behan
deling op hoog niveau in het
vergeetboek, en de datum van
Arago's rapport. 19 augustus
1839 wordt dan ook als de ge
boortedatum van de fotografie
beschouwd, en de uitvinder: Da
guerre
Moholy—Na.gy maakte de
ste abstracte foto's (fotogram
men). En nu nu neemt u uw
op vacantie.
En dat dankt u aan Niépce,
ui Byard. aan le Gray.
mooi: de wolkenluchten
hoog boven de landerijen,
en de boerderijen, en er
slement van het Hollandse
Iderland, dat hier ontbreekt.
FOTO ONDER: Cromstrijen is een
oud land en op sommige plaat
sen bewijzen dal de dijken en de
iorgeslacht, dat i
polderde en land u.
dat streed
vruchtbare
ANDERE 1ANDEN
De fotografie, het „schrijven
met licht", bleef geen monopolie
voor Frankrijk. In Engeland
bijv. ging de aristocraat en
amateur-geleerde William Henry
Fox Talbot ook experimenteren,
en hij vond in 1839 nog, het ne-
gatiet-positief-procédé uit, een
van de belangrijkste stappen in
de ontwikkeling van deze nieu
we kunst en wetenschap. In 1841
i Alfred
Stieglitz, die baanbrekend tverk
gedaan heeft, toen de camera's
kleiner en het lichtgevoelig
materiaal simpeler en goed
koper werden: het snapshot,
de opname, van een moment,
ongeposeerd, ongeregisseerd.
Deze opname dateert uit de
eerste jaren van deze eeuw.
