Jol
lannus
Hus
B3HSZ3I
KOHLBRUGGE EN KUYPER
KEITER VAN CONSTANZ. OF
PRINS DER PROLETARIËRS
Christelijke
zendelingen
EEN DRIETAL BOEKEN
■nwMiSgHMi
ZATERDAG 21 JULI 1956
Na de film om
'aarten Luther, die
ior een Luthers
i de Verenigde Stat
i Nederland een tu
sche film. Het lei
Johannes Flus zijn het thema
■en film. gemaakt
gordijn in Tsjecho
Een kerkhistorische film over de voorloper
der hervorming
Op 6 juli 1414 laaide het vuur hoog op huiten de muren van Con-
stanz. Een grote groep prelaten en een duizendkoppige menigte keek toe,
hoe de vlammen de ketter van Bohemen verteerden. De kardinalen wreven
zich in de handen, want hun doel was bereikt. Dp criticus der kerk was
dood. In het hart van een enkeling wroette nog .een vage vrees: Wat
zullen de Bohemen doen? Maar over het algemeen was men toch wel
tevreden. Nu konden de besprekingen over de kerkhervormingen door
gang vinden. Maar daar de waarschuwende, de hekelende stem door het
vuur versmoord was, ontbrak de enige, die werkelijk de weg naar een
waarachtige hervorming had kunnen banen. De kerk sprak over hervor
ming, maar wilde eigen voorrechten en privilegiën niet prijs geven.
Op 6 juli 1956 draaide voor het eerst
de film ..Johannus Hus" in Amster
dam. Van daaruit zal deze rolprent haar
tocht door Nederland beginnen. Aan
grijpend, massaal maar ook sensatio
neel is deze kleurenfilm, die gemaakt
is achter hét ijzeren gordijn in Tsje-
choslowakije, het hedendaagse Bohe
men. Afschrikwekkend wordt in het be
gin de roomse kerk in haar aflaathan
del geportretteerd. De ..Tetzel" uil de
tijd van Hus steelt de bijl van een arm
werkman als betaling voor de begrafe
nis van diens vader en verkoopt zijn af-
laatbriefjes om de zielen uit het vage
vuur te houden. Maar in de stad broeit
het. De preken van Hus tegen de. af
laathandel en de misstanden in de kerk
worden met instemming beluisterd en
weldra doet het volk een poging om de
macht in handen te
laathandelaars uit de kerk te verdrij
ven. Fragmentarisch gaat de. film dan
verder. Hij beeldt iets uit van het in
terdict tegen Praag; de ban over' Hus;
de innerlijke strijd van koning Wenzel die
niet snakt naar slagveldroem, het ver
raad van koning Sigismund en eindigt
met het vuur van de brandstapel. Men
moet werkelijk wel iets van de geschie
denis dezer kerkhervorming weten om
de film steeds te kunnen volgen.
Ongemerkt komt men er toe de film
te gaan vergelijken met de Lutherfilm die
gemaakt werd door de Lutherse kerken
in Amerika. De film over Hus is gigan-
tischer, maar niet grootser; monumen-
taler maar niet mooier, sensationeler
maar niet dieper.
Het grote verschil is waarschijnlijk wel,
dat de maker van „Luther" een film van
zijn persoon en leven wilde geven, de
maker van deze film echter het begin
'rijheidsstrijd i
weging wilde uit
beelden. Als Luther I
zijn stellingen op- f
hangt op de deur i
van de Slotkapel
staat een enkeling
uit het volk op,
loopt er naar toe
en gaat dan weer
op de rand van de
stoep zitten met de
opmerking: Weer 1
iets wan die Latijn- i
film v
mer mochten schilderen. De muren
werden een kansel en de penselen een
pen. Daar verscheen een arme koning
Christus met een doornenkroon en in
schril contrast stond naast die arme
Koning de weldoorvoede, rijkgeklede
gestalte van de Paus met zijn tiara, de
drievoudige kroon van de aardse ko
ning der kerk. Tegen de achtergrond
van deze schilderijen verschijnt de in
leiding. die spreekt van de „grootste
opstandige beweging" en van „onder
drukking der lijfeigenen." Het gaat de
ze film niet in de eerste plaats om
kerkhervorming, het gaat om de ver
lossing van de werkman uit de banden
van slavernij, uit de banden van kerk
en kapitalisme. Dat sociale motief
klinkt door iedere zin, die Hus krijgt
te spreken.
BLOEMLEZING
gen de Bijbel in, die spreekt van ver
lossing van zondaren. En als Hus
zegt: „God gaf verstand... om het
kwaad te weerstaan," vraagt men zich
onmiddellijk af, bedoelt de regisseur
hier: het kwaad van het kapitalisme?
Ongetwijfeld is het waar dat Hus zeer
sterk zich gekant heeft tegen de onme
telijke rijkdom der kerk, en dat na zijn
dood onlusten zijn ontstaan die sterk
anarchistisch-communistisch beïn
vloed waren en veel lijken op de drij
verijen der dopers van de hervormings
tijd. Ongetwijfeld is het waar, dal het
onder het gewone volk kookte en giste,
en de boerenopstand in Engeland. de
boerenoorlog in de dagen van Luther
en de Hussieten oorlogen zijn er slechts
uitbarstingen van, maar toch voelt men
dat Hus hier voor een karretje gespan
nen wordt, dat zijn wagen niet is. De-
film brengt een boodschap, niet de
van de Bijbel, maar van
Deze film predikt een Evan-
het Evangelie van het chris-
De
De kerk, die
lendelingen na
lil gestuurd, is
grootste zendingskerk
O O
indingsveld heeft
zendelingen unrden
idingsgenootsrhappen i
ld. Het totale bedrag
Wilt u een bloemlezing: „Het gei
ne volk begrijpt het, zoals de arme v
sers het begrepen." „Rampen veroor:
ken zij, die niet naar het volk luiste
ren." „Niet God wil dat de ene
en de andere rijk is." Het zijn alle
zinnen die heel christelijk, maar
heel onchristelijk kunnen zijn Nergens
in deze film komt het Evanelie van
de Bijbel naar voren. Nergens wordt
gesproken over de verzoening van
zondaar. Het ga'at om het oordeel over
de zondaars; de rijken en de kerkvor
sten, en om het loon van het gewone,
eenvoudige volk dat het goede wil.
Daarom legt men de hoofdfiguur de
zin in de mond dat de eenvoudige, die
goed leeft, zich verheugt in de genade
van God. Deze uitspraak gaat dwars te-
boodschap
het brood,
gelie, niet
tendom, rr
i het i
VRAAG
En toch vraagt men zich af. hoe het
gewone Tsjechische volk op deze film
heeft gereageerd, toen zij de gemene
ontrouw zagen van het stadsbestuur van
Praag, de woordbreuk en executies Zal
hij achter het ijzeren gordijn zijn doel
niet voorbij schieten en naast de kerk
en het kapitalisme ook het communis
me aan de kaak stellen? Het is niet on
mogelijk.
Wij zijn uitvoerig op dit overheersen
de, sociale aspect van deze film inge
gaan, maar dat wil niet zeggen dat we
hem daarom volkomen afkeuren. Als u
deze enigszins zwart-wit tekening der
geschiedenis in deze kleurenfilm voor
ogen houdt, blijft er nog geweldig
veel waardevols over. Dieper dan een
boek dringen de beelden in uw geheu
gen en deze film plaatst u voor een
tijd in de kerkgeschiedenis die niet ver
geten mag worden.
drie-1 De „People's Church" is
plaats uit te zenden. Iu l'M8 r
gemeente 33.000 dollar voor
ronie en 159.000 voor de
laatste bedrag is nu byna vc
n In de g
!us begint |Bj
het leven W-'.
t het
van de werklui
de lijfeigenen, van
de proletariërs van
Deze film werd
gemaakt onder een
communistisch re
giem. Men zocht
de Boheemse ge
schiedenis en vond
die
Hus i
toen volgende Hus
sieten-oorlog. Bo
vendien heeft ook
in deze eeuw nog
de roomse kerk op
vreselijke wijze
huisgehouden in
Tsjechoslowakije,
en de haat tegen
het priesterdom en
de onderdrukking
van die kerk is niet alleen te wijten aan
een anti-godsdienstig atheïstisch gevoel.
In de spiegel van het heden heeft men
de strijd van het verleden geprojecteerd.'
Zocht men een excuus voor de daden
Toen Johannus Hus reeds de gevier
de professor te Praag was, kwamen 2
Engelse studenten hem vragen of zij
de grote muren van zijn grote ka-
T
wee mensen en
twee karakt
ers
Het is soms goed om terug te duiken in het verleden,
opdat wij het heden beter kunnen begrijpen. Veel van de
toestanden van nu wortelen in dé gebeurtenissen van gisteren,
en onze kerkelijke -situatie is grotendeels het gevolg van de
ontwikkelingvan de vorige eeuw/ Helaas.is-die. eeuw de
gróte onbekende in de geschiedénis-lèssen' van veelscholen.
Veel tijd wordt vaak besteed aan Batavieren, Franken en
Saksen, weken aan de Hoekse en Kabeljauwse twisten, maar
als de tijd van het Reveil aan "de beurt komt zijn de examens
in zicht. Ten minste zo was het in mijn tijd,-en hoewel ik
steeds op een christelijke school ben geweest was de voor
gaande eeuw toch nog altijd in de schemer gehuld. Gelukkig
zijn er echter ook nog boeken.
Zojuist heeft .dr. K.
Groot bij Bosch e
Keuning in Baarn ee
boek uitgegeven di
i Gód
•eten
k.es
twi
De foto van
Pietje Baltus
Vaak zijn we geneigd ons zelf af te
vragen, welke invloed wij als
gewone mensjes en leden van de
kerk kunnen hebben op de gang
van zaken in die kerk. Onze slem
gaat immers verloren? De geschie
denis van Kuyper loont echter,
dat het gewone gemeentelid wel
zeker door God gebruikt wordt
om een zegen te zijn. Toen Kuy
per voor het eerst predikant werd
in Beesd stak hij nog zeer in het
modernisme, dat hij op de uni
versiteit van Leiden omarmd had.
Wel was zijn inzicht door studie
en het lezen van boeken reeds
veranderd, maar gereformeerd
was zijn prediking dan ook nog
lang niet te noemen. Eén ding
sierde hem. De trouw, waarméde
hij huisbezoek aflegde ook bij de
genen die eigenlijk niet meer in
de kerk kwamen, omdat zij daar
niet ontvingen wat zij zochten. Zij
kenden nog de oude leer, en de
„oude schrieverswaren bij hen
in grote trek. Herhaaldelijk be
zocht hij een jonge vrouw, Pietje
Baltus, waarmee hij aanvankelijk
discussieerde, maar naar wie hij
ook luisterde. In haar woorden
hoorde hij de zuivere leer door
klinken. Kuyper heeft haar nooit
vergeten en op zijn bureau stond
steeds een foto van Pietje Baltus
ook in zijn latere -leven.
moeten moskeeën touwen
Twee zendelingen werden onlangs
uitgewezen uit Egypte omdat ze
Bijbelverhalen verteld hadden aan
kinderen van Mohammedaanse ouders.
Dit is geheel overeenkomstig de wet
dat alle scholen in het vervolg de
Islam zullen moeten onderwijzen aan
Mohammedaanse leerlingen, meldt het
Engelse blad „The Life of Faith"
Volgend jaar zullen alle scholen in
Egypte, ook die door zendelingen
worden geleid moskeeën op hun
terreinen moeten bouwen opdat de
Mohammadaanse leerlingen hun ge
beden kunnen zeggen. Het zal niet
toegestaan worden dat bepaalde
scholen voor kinderen van Moham
medanen gesloten worden, want die
houding zal men als een overtreding
van de wet beschouwen en de scholen
zullen dan door de staat in beslag
worden genomen. In Pakistan wilde
men een zelfde wet aanvaarden, maar
gelukkig is zij daar door het parle
ment verworpen. De president van
Egypte heeft om ongeveer 1.750.000
gevraagd om de Islam in geheel Afrika
te verbreiden.
tact zij met elkander
hadden. Reeds Allard
Pierson heeft er op
gewezen dat er vanuit
het Reveil twee stro
mingen gegroeid zijn
die een dam wilden opwerpen tegen
het liberalisme van die eeuw, nl.
de richting van DaCosta, die de na
druk legde op het bekeerd gemoed
en de belijdenis slechts als richt
lijn wilden laten gelden, maar niet
als volstrekt gezag, en de. richting
die juist aan de gereformeerde leer
en belijdenis wilde vasthouden. Vol
gens dr. Groot is er echter nog een
figuur die wij niet mogen vergeten,
nl. de man ..bij wie de kerkleer
vlees en bloed werd. omdat ze uit
drukte wat de $chrift als hoogste,
autoriteit hem openbaarde; welke
openbaring hij in eigen hart en leven
als de diepste en ernge waarheid had
leren kennen en die daarom bij al
les uit de Schrift, uit die leer, en
uit het geloof wilde leven, zonder
zelf daar enige menselijke waarheid
naast te willen stellén. Die man was
Kohlbrugge."
Od het eerste gezicht lijkt het
vreemd deze twee figuren naast el
kaar te stellen. Behoorden zij niet
tot een verschillende generatie?
Dienden zij niet in verschillende
landen? Kohlbrugge was in 1803 ge
boren en werd predikant van de Nie-
derlëndische Reformierte Gemeinde
in Elberfeld. Kuyper zag het le
venslicht tijdens de eerste dagen van
de Afscheiding en werd de man van
de Doleantie. Kohlbrugge was een
passivist. die al het vroom gedoe der
mensen als vleselijk aan de kaak
stelde. Kuyper zou men een door
gewinterde activist kunnen noe
men, hij was de politicus ook in zijn
kerkreformatie, de schaker die zijn
zetten zorgvuldig overdacht. Kohl
brugge was een herder, die de kerk
het beste meende te kunnen dienen
door de prediking van het Woord.
Kuyper was een theoloog, journalist
en politicus en werd door datzelfde
Woord juist aan het werk gezet.
vraag mij af, of hij niet intuïtief
gevoeld, heeft dat Kohbi ugges ziens
wijze en handelen toch misschien
wel meer naar Gods wil zou kunnen
zijn. al werd Kuyper door aanleg
en karakter een andere weg opge-
-stuurd Te vaak.-doet de schrijver
alsof jKohjbrugge wist wat de wil
/as en: dat Kuyper meende
[wat"Góds wil'was. Onbe-
de schrijver dan tussen
1 mannen Gods.
Bij béide karakters liggen geva
ren. Bij de passivist is er het ge
vaar van een niet ingaan op de nood
zakelijke problemen van de tijd, en
we zu'.len nimmer mogen vergeten
dat God vaak zijn volk oproept om
de afgoden weg te doen en met om
ze weg te bidden al-
leen. Daar staat tegen
over dat juist de acti
vist zoveel kan stuk
maken in eigen leven
en iri het leven van
anderen Aan dit laat
ste gevaar is Kuyper
niet ontsnapt. Hij is
niet ontkomen aan de
hartstocht van een
bezeerd gemoed en
aan de zelfverdedi
ging van een vragend
Interessant
Misschien is juist daarom dit boek
zo interessant voor deze tijd, omdat
het twee figuren naast elkaar plaatst
die eigenlijk twee typen christenen
zijn. Steeds weer zijn we geneigd
te zeggen: Op grond van Gods ge
loof moeten we zelf verantwoorde
lijkheid nemen cn aan het werk
gaan. en ongetwijfeld heeft Kuyper
dit stempel op de kerken van de
Dolearttie gelegd. Maar ook komt
steeds weer die richting naar voren,
die alle werken als zodanig afwijst
en wacht op leiding, op open deuren,
die meent dat wij slechts één op
dracht hebben, nl Gods Woord te
prediken en ons eigen werk goed te
doen, en dat God dan zelf wel voor
de reformatie zal zorgen. Reeds in
de Bijbel ontdekken we deze twee
figuren. Als Ezra ontdekt dat veel
Joden vreemde-vrouwen hebben ge
trouwd, zegt hij: „Als ik nu deze
zaak hoorde, scheurde ik mijn kleed
en mijn mantel en ik trok Van het
haar mijns hoofds en mijns baard
verbaasd neder"
i 3i. De
Ne-
wistte
echter schrijft:
ik met hen. en vloekte hen, en sioeg
sommige mannen van hen en plukte
hun het haar uit." (Nehemia 13: 25).
Wij staan hier zoals zo vaak voor
een schijnbare paradox. Wij* worden
geheiligd en gerechtvaardigd door
het geloof, maar God stelt toch de
mens verantwoordelijk voor zijn da
den. Persoonlijk geloof ik niet dat
wij een keus kunnen maken tussen
passief en actief, het gaat om hon
derd procent van be den Kuyper. de
actieve, heeft daarom r^oit Kohl
brugge als een tegenstander gezien.
de malen is hij na
vriend toegegaan om
Merkwaardig
^rschillen-
r zijn oudere
KERK EN POLITIEK
Een redactioneel hoofdartikel van de Church of England Newspaper
wijdt aandacht aan de verhouding van de Anglicaanse kerk tot de politiek.
Zouden we er ook iets uit kunnen Ieren?
„De Kerk zal zijn leden nimmer vergroten noch zijn invloed verdiepen
door in het strijdperk va~ de politieke partijen te treden. De vraag is of
wij de wereld waar we leven en de mensen waarmee wij spreken kunnen
begrijpen".
evenwel dat
hij zich waarschijnlijk toch nimmer
aan diens raad gehouden heeft en
de weg van eigen geweten is ge
gaan. Vaak zullen deze beide figu-
ren elkaar niet begrepen hebben om
dat zij beiden toch een andere taal
spraken.
Voorkeur
Uit dit boek blijkt duidelijk naar
wien van de twee het hart van dr.
Groot uitgaat En juist daai
hij er misschien toe
oersoonlijke meningen naar vo-en te
brengen. d;e beter achterwege had
den kunnen blijven Is het juist, als
de schrijver van Kuyper zegt: „ik
_r iets
uit te leren over het persoonlijk con
tact van deze beide figuren, maar
ook voor eigen geloofsleven en voor
al de activisten onder ons doen wel
om het laatste verhaal dat dr. Groot
doorgeeft te overdenken. „Eenmaal
zo verhaalt ds. Lütge aan Lingbeek,
daar kwam wéér. 's avonds laat,
Kuyper nog bij mij aan en hij bleef
maar praten en hield maar vol. E.n-
delijk na een paar uren van pijni
ging. waarin hij mij vreselijk ge
kweld had en ik met al mijn kracht
van mii had af moeten slaan, daar
ging hij gelukkig eindelijk heen. 't
Was geloof ik 's nachts half twee!
Ik had hem nu zo duidelijk moge
lijk gezegd, dat ik zijn hele doen en
laten op kerkelijk en staatkundig
terrein afkeurde en dat hij op mij
niet moest rekenen. Daarna liet ik
hem zelf uit. Reeds was hij de stoep
af, daar keerde hij zich nog een
maal om en riep: Maar zeg jij 't
dan eens Lütge. zeg jij het dan eens.
wat moet ik dan doen? En toen. zo
vertelde ds. Lütge, toen mocht ik
uit de geopende deur 's nachts half
twee hem nog toeroepen: Wat je
moet doen. Kuyper? Jij moet op
houden het zelf te doen en je moet
het aan God overlaten, dat Hij het
doet."
Zowel Kohlbrugge als Kuyper wis
ten zich een geroepene van God. In
beider werk komt de menselijke
kant naar voren, maar uit beider le
ven zijn lessen te putten en daarom
is dit boek een aan
een die bewust God
wil dienen.
Samenvatting-
Een zeer goed
geschreven boek
dat ons een hel
dere kijk geeft
op twee groten
uit Gods Konink
rijk.
Geloof in de
mensheid
In juni heeft de vroegere Amerikaanse
president, mr. Truman, gesproken r
voor studenten in Oxford Onder meer
verklaarde hij: „Ik heb geloof in de
mensheid. Ik geloof dat waai cic keus.
zo helder is als nu, zij een wijze keus
zal doen als er tenminste een vrije
discussie is en zij de feiten kent."
Als je zoiets leest vraag je jezelf af,
heeft deze man niets geleerd? Noch
uit de Schrift, hij beweert immers
een goed Baptist te zijn, noch uit
zijn ervaringen als president? Heb
ben de laatste twee wereldoorlogen
zijn ogen niet geopend" Welke „wij
ze" keus maakte het Frahse volk in
1789" Welke „wijze keus" maakte het
Duitse volk in 1933?
iwars door de geschiedenis heen blijkt
telkens weer dat de mens verblind
zijn weg zoekt en niet vinden kan.,
Wie niet rekent met de Bijbelse
waarheid: „Zij hebben allen gezon
digd en derven de heerlijkheid Gods"-
spreekt niet reëel. Slechts Christus,
die de zonden gedragen heet;, is de
toekomst van de mensheid. En de
hoop van de mens begint bij de er
kenning van eigen verlorenheid.
Jeg schuiven 1
r»
•iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiii'
In Nederland:
Nieuwste statistiek van
Lutherse kerken
Zojuist is de nieuwste staat vai
meenten uitgekomen, uitgegeven dr
Evangelische Lutherse Kerk, H
blijkt dat er in 64 plaatsen in Nederland
gemeentes zijn met in het geheel 31.876
lidmaten en 27.839 dooplidmaten.
in deze kerken is. er sprake va
achteruitgang. Het ergste is deze
stad Amsterdam die 469 belijdende lid
maten achteruitging en in de stad Gro
ningen die van 441 lidmaten terugviel
op 46 of is daar misschien sprake van
een drukfout? In het geheel gingen de
Lutherse kerken met 402 belijdende lid
maten achteruit Er zijn twaalf gemeen
ten vacant terwijl er 8 proponenten en
kandidaten met preekbevoegdheid zijn
Onder de dienstdoende predikanten be
vinden zich zes doctors in de godge
leerdheid. die allen in grote steden pre
dikant zijn (Amsterdam. Rotterdam en
Groningen.
Illllllllllllllllilllllllllllll
De vrouw in het ambt
in Noorwegen
Er is deining in Noorwegen over de
vrouw in het ambt. Dit probleem houdt
nog steeds vele gemoederen over hei
de wereld bezig Daar Noorwegen ee
staatskerk heeft kon het Noorse parh
ment een besluit nemen dat voort.aa
ook vrouwen tot het predikambt konden
worden benoemd mits ze een behoor
lijke opleiding hadden gevolgd. Hierme
de is de wettelijke bepaling herroepen
dat er toestemming van de bevoegde
kerkelijke autoriteiten nodig is voor een
vrouw de kansel mag betreden. Het Par
lement negeerde de opvatting
Theologische faculteit en van c
bisschoppen. Slechts twee bisschoppen
hadden een enigszins gunstige opvatting
over de toelating van de vrouw.
Illlllllllllinillllllllllllll
't Was daar een
vuile boel!
Uit Vleuten-De Meern:
„Is het u zondag ook opgevallen, dat
de balken boven in de kerk. die vori- 'lllll|||||||||||||||||||||||||||i||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ge wêek nog zwart-bestoft .waren, nu
weer helder wit zijn? Zo ja, dan hebt u
u beslist afgevraagd, hoe dat mogelijk
geworden is. Om u meteen uit de droom
te helpen: deze reiniging is werkelijk
heid geworden door het lumineuze idee
en de stoere werkkracht van broeder
De Kogel.
Hij heeft zegge en schrijve zeventien
stofzuigerbuizen aan elkaar gekoppeld
en zo. met een gevaarte van een klei
ne tien meter lengte, alle stof wegge
zogen; inderdaad, ondanks alle pessi
mistische tegenwerpingen, is het expe
riment geslaagd. (Centraal Weekblad)
Mijn vrouw had net de deur van haar
slaapkamer dichtgetrokken toen nog
een keer de stem van onze „oudste"
dochter klonk. Omdat haar eigen ka
mer bezet was. lag ze voor dc avond
in ons bed en zou later in de nacht
wel overgedragen worden. „Jeg scnui—
ven", riep ze. Een beetje boos ging
mijn vrouw weer terug en vroeg „Wat
wil je nu eigenlijk nog?"
Weer klonk hetzelfde „Jeg schuiven.
Christy trekken," en ze wees naar
het trekkoord van het licht boven ons
bed. Omdat ze met het licht ging spe
len. trok mijn vrouw het bed meest
al een eindje van de muur af zodat
ze er niet meer bij kon. en dat was
ze vergeten. We proefden beiden de
les.
Welke volwassene, die weet dat hij zwak
is in verleidingen, zorgt dat die ver
leidingen uit de buurt blijven? £o
vaak heeft de zonde macht over ons
omdat wij ons te dicht in haar buurt
plaatsen. Men kan echter de kracht
en hulp van Christus niet verwachten
als we onszelf uit vrije wil in het be
reik van de zonde gaan plaatsen.
Als iemand moeite heeft om van de
sterke drank af te blijven en café
houder wordt of een baan aanneemt
die hem telkens in een café brengt,
hoeft hij niet op Gods hulp te reke
nen. De voorbeelden zijn legio en een
ieder weet zelf wel waar hij mank--
gaat
Nederland een.
Dr. F. L. Bakker van de Neder
landse Zendingsraad is teruggekeerd
een reis door Indonesië en schrijft
daarover in de „Heerbaan". Als hij
het heeft over de bezwaren van men-
i in de inlandse kerken om samen
werken met de Nederlandse kerken
dan staat er: „En ten tweede, dat
door de steun uit het buienland, de
eigen actie in de kerken voor de
Evangelieverkondiging niet tot volle,
mtplooiing komt." Gezien deze zomer
:s de typering van Nederland treffend.
Leeuwen m a sker
Vorige week plaatsten wij
een kort artikel over ie bestrij
ding der melaatsheid onder de
titel ,,Zij die het leeuwenmas
ker dragen". Wij noemden toen
het gironummer 58033, als zijn
de van het Centraal Comité Be-
thesda. Dat is juist. Alleen ver
melde men bij storting van
een gift: ten name van ds. W.
J. Sijthof, uit Sirjansland (Zee
land).
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllljllllllilllll|i||||
Jeruzalem is welgebouwd
In de bekende Bibliotheek van Boe
ken bij den Bijbel, uitgegeven door
Bosch Keuning te Baarn. is thans
verschenen „Jeruzalem is welgebouwd"
door dr. A. van Deursen,
Ook ditmaal passen onderwerp en
schrijver precies bij elkaar. Zoals be
kend. heeft de auteur ettelijke malen
het Heilige Land bezocht en daarover
veel gepubliceerd. Uit de literatuur,
waarnaar in dit nieuwe boek verwezen
wordt, blijkt wel. dat alles wat o/er
Palestina verschijnt, door de schrijver
nauwkeurig wordt bestudeerd. En zo is
dr. Van Deursen een uitstekende gids
om over dit interessante onderwerp zijn
lezers alle mogelijke inlichtingen te ver
strekken.
Achtereenvolgens wordt in dit boek
aandacht geschonken aan dc ligging,
het klimaat, de bergen en dalen, de
muren en poorten cn graven in Jeru
zalem. Dan volgt een beschrijving van
de Heilige Stad in het Oude cn in het
Nieuwe Testament en ten slotte van het
hedendaagse Jeruzalem.
In het bogk zijn 20 pagina's foto's op
genomen en tevens een duidelijke kaart
van de stad. Een register van besproken
bijbelplaatsen zal de lezer bij t na
slaan grote dienst bewijzen.
Had
dit
werk ook
worden be-
Jeruzalem
nieuwe boek van dr. Van Deursen een
eervolle plaats innemen.
Samenvatting: Een welgeschreven
boek over een welgebouwde stad.
Geschiedenis der Gods
openbaring
Van dit bekende handboek voor de
kennis van de Bijbelse geschiedenis
verschijnt thans bij J. H. Kok te Kam
pen een derde herziene druk. Het eer
ste deel (O.T.) is geschreven doei dr.
F. L. Bakker; het tweede (N.T.J door
dr. J. H. Bavinck.
Het door ons ontvangen eerste deel is
in uitvoering gelijk aan de vorige druk
ken. In 112 paragrafen wordt de ge
schiedenis behandeld. Van elk verhaal
wordt een duidelijke schets gegeven.
vaak vele historische gegevens
ijn
werkt.
DR. KUYPER
KOHLBRUGGE
Voor de vertelling op zondagsscholen -
ngelisatieclubs en voor het ma-
n opstellen en inleidingen voor
jeugdverenigingen is dit handboek bij,
uitstek geschikt. Niet om het voor te
lezen, maar om als betrouwbare gids
te gebruiken. Dat behoeven wij niet
te tonen, want jarenlange
praktijk heeft dit bewezen.
De bruikbaarheid van dit werk (dat
tooi geïllustreerd is) wordt zeer ver
hoogd door uitgebreide tekst-, naam- en
lakregisters.
Samenvatting: Een goed handboek
Dor de boekenkast mits het bij de
hand blijft.
Nieuwe Concorflantie
Bij de Uitgeversmaatschappij J. H.
Kok te Kampen verschijnt de Concor
dantie op de Bijbel in de nieuwe verta^
ling van het Nederlands Bijbelgenoot-
schap. Deze uitgave voorziet (óm 't
s met de geijkte term te zeggen in
door velen gevoelde behoefte. Het
standaardwerk van ds. Abr. Trommlus
verscheen in 1690 Door veie generaties
is het dankbaar gebruikt. Men kon deze
nimmer falende gids niet missen. En er
zal nog vaak naar gegrepen worden.
Maar op de nieuwe ve-taling dio
steeds meer in gebruik komt past
dit werk niet meer. Er moest ook een
i Concordantie komen. De samen
steller. de heer W. van der Kamp,
heeft met medewerking van velen dit
geweldige werk ter hand- genomen. De
arbeid staat onder toezicht van de pro
fessoren dr. W. H. Gispen en dr. H. N.
Ridderbos.
Eerst verschijnt het Nieuwe Testa
ment in 5 afleveringen a ƒ2.50, totaal
120 bladzijden. De uitvoering is zoals
van Kok te verwachten is.
Samenvatting: U kunt niet zonder.
