De dikke domvanVeere
om
Dawson Trotman,
:DE BRON»,
DE HOUTEN BROEK
r EEN BLIK IN DE BIJBEL DER BOUWKUNST
ZATERDAG 7 JULI 1956
Een verregende vakantie, doorgebracht aan het strand van Neer-
lands kleinste badplaats kan een broedplaats voor lamenteren wor
den, als er in het achterland ten minste geen interessante dingen te
zien zijn. Het kleine Vrouwenpolder dat zich buiten de Zeeuwse
grenzen verheugt in een grote mate van onbekendheid, waardoor
het een ideaal stil strand heeft, was door de felle noordenwind* leeg
geblazen. In het nauwe straatje waar eens, voor de Hervorming, de
duizenden pelgrims hun bedetocht maakten naar het „mirakuleuze"
schilderijtje van „Onze Lieve Vrouwe" om genezing of rust te zoe
ken, speelde slechts een enkel kind. Neen, er is niet veel te beleven,
maar als je op het duin staat en de kille wind de botten doet ver
stijven, zie je in de verte de twee torens van Veere. Het slanke
sierlijke torentje van het stadhuis kijkt als een nieuwsgierig kind
uit over de huizen, en de dikke dom staat stoer en stug te dromen
over" een oud verleden.
vertrapt De beelden werden stukgesla
gen en de altaren kapotgehakt. Enkele
weken later was de Roomse Kerk „Her
vormd". Minder rigoreus, maar met
evenveel vastberadenheid werd de kerk
van binnen ontdaan van zijn luister.
Aan koperwerk werd 11781 pond ver
kocht. Het vergulde zilver bracht op de
veiling in Dordrecht 52 en het witte
zilver meer dan 142 op. Een
zilveren mijter ging van de hand voor
18. Jan van Miggenrode, eens pastoor
in dezelfde kerk. die echter het evange
lie van genade had leren kennen en
voor Alva's macht had moeten vluchten
werd de eerste predikant. Nog konden
de mensen in Zierikzee de grote toren
klok van Veere horen luiden als de ge
lovigen werden opgeroepen, niet langer
voor de mis. maar nu voor de eredienst.
De ontluistering met de Hervorming
begonnen zette zich echter door. Was
het onvoorzichtigheid van de loodgie
ters? Of gebeurde het misschien uit
wraak'' In ieder geval klonk de roep
't Zaterdagsmiddags 25 mei 1686 door
Vere: De kerk brandt Hoog lekten de
vlammen op. en om tien uur stonden
nog slechts de zware muren. De volgen
de zondag preekte ds. Duvelaar niet
zijn prachtige kansel, maar troonde
n een raam van het stadhuis, ter
wijl de menigte zich op de markt ver
gaderd had. Een jaar later was de kerk
enigszins hersteld.
LEVENSWET
Die dikke dom wekte mijn interesse. Reeds in 1348 werd er e
Vrijwel in geheel Walcheren is hij zicht- kerk gesticht. Afgesplitst
baar en toch. hoort hij noch bij het volk, hucht Zanddijk,
hoch bij het landschap. De oude kerk
is als een man die door harde en moei
lijke jaren totaal verbitterd is én - met
zijn hoofd in de schouders gedoken door
het leven gaat. Er ligt iets afwerends
in het oude brok steen. Terwijl het
Zeeuwse volk vriendelijk en goedhartig
is, altijd bereid om te helpen, en het
Zeeuwse landschap lieflijk is met zijn
honderden kleuren groen, is de dom
grauw en kil, en op een sombere dag
zelfs dreigend. Wat ligt er verborgen
achter die dikke muren? Dat was de
vraag die mij niet los liet. Gelukkig was
er een vriendelijke en behulpzame
archivaris en een grote prachtige pro
vinciale bibliotheek, die het geheim van
de dikke dom tenminste enigszins ont
sluierden.
Misschien vraagt U zich af, wat doet
dit verhaal op een pagina geestelijk
leven. Behoorde dit niet in het cultu
reel venster of op één van de andere
pagina's? Misschien wel, maar ik heo
willen luisteren naar een boodschap uit
het verleden voor het nu, naar een les
die te leren is uit de geschiedenis van
deze kolos. Soms trekt een dergelijk
bouwwerk strepen in Uw Bijbel en be
paalt U bij teksten, die U vaak over
het hoofd heeft gezien, soms is zulk een
bouwwerk een boodschap, een bijbel
(hoewel nimmer de-Bijbel.)
VERLEDEN TIJD
Veere js een stadje dat leeft in de
verleden tijd. De garnalenvissers die
's middags binnenvaren en hun waar on
middellijk op de veiling aan de man
brengen zorgen zo ongeveer voor het
enige vertier. Het is een stadje met oude
huisjes, prachtige geveltjes en is daarom
het eldorado der kunstschilders. Er wo
nen er dan ook wel ongeveer achttien.
Merkwaardig is de geschiedenis. Vrijwel
niets heeft Veere aan zichzelf te danken.
Het stadje werd niet beroemd door zijn
geweldige visserij, noch door een eigen
industrie. Z^lfs de naam jieeft het aan
een andere stad te danken. Oorspronke
lijk was Veere niet meer dan een veer naar
het in 1532 verdronken Campen. Van dat
dorp op Noord-Beveland is niets meer
over dan de herinnering in de yeerse
herberg de Campveersche toren. Zijn, op
komst als haven dankt Veere aan het
dichtslibben van de havens van Westen-
schouwen en Vliet. In die zelfde tijd ver
plaatste de vaargeul zich in de richting
van Veere en konden grotere schepen
daar de haven aandoen voor ze door
voeren naar de achtergelegen grote ha
vens in het binnenland. Zijn rijkdom
dankt Veere aan de wolhandel van
Schotland, die jarenlang in Bet stadje
een stapelplaats van wol had gevestigd
en zo alle kooplui van geheel Europa
aantrok. De grootheid van Veere was
niet gebouwd op eigen werkkracht of ga
ven, maar het stadje en zijn regering
heeft dat nooit begrepén en heeft ge
droomd van een eeuwenlange toekomst.
Daarom moest die grote kathedraal er
komen. Groter moest hij zijn dan in de
andere steden van Walcheren, groter
nog en mooier dan de kerken van Vlaan
deren. Die kerk moest laten zien hot
groot en fier en prachtig Veere wel was
begraafplaats over is,
kreeg het van zijn leenheer Wolfaart van
Borssele de vereiste rechten. De Paus
ivas klaarblijkelijk ook met de stichtipg
ingenomen want Clemens van Avignon
verleende grote aflaten en moet ook gro
te gaven geschonken hebben voor de
bouw. Maar al spoedig werd deze eer
ste kerk te klein voor het groeiende Vee-
onder Hendrik van Borssele werd
de parochiekerk een collegiale kerk.
Toen moet het plan' gerijpt zijn om er
het grootse bouwwerk van te maken
nog de resten overgeble-
zijn. Men zocht een architect. Wie
beter kunnen dienen dan iemand
het geslacht van de beroemde ar
chitecten: de Keldermans van Meche-
len. Op 13 december 1479 werd het con
tract met Anthonis Kelderman geslo-
:en. Hij zal er wel niet rijk aan gewor
den zijn, want terwijl de laatste pas-
Pieter Bastaers een salaris had van
3.6.8 (men rekende toen met Engels
geld) kreeg deze beroemde architect
twee schellingen per dag en een jaar
lijks tractement van 2.10.
VELE BOUWWERKEN
De boodschap
horen
Een groep sollicitanten zat op
een scheepvaartkantoor te wach
ten om geïnterviewd te worden
voor de betrekking van marconist.
Zij zaten luid te praten en hoor
den in het geheel de punten en
strepen niet die uit een luidspre
ker kwamen. Op datzelfde ogen
blik kwam er nog iemand binnen.
Hij ging zitten, keek
heen. Plotseling luisterde hij ge
ïnteresseerd, stond op, ging het
privékantoor binnen en kwam er
enige tijd later met een blij ge
zicht weer uit. Eén van de aan
wezigen \roeg hem: „Hoe ben je
er het eerste ingekomen, terwijl
wij je voor waren?" „Eén van
jullie zou de haan gehad hebben,"
antwoordde hij, „als je geluisterd
had naar de boodschap uit de
luidspreker.'
heili-
Vele grote bouwwerken heeft het ge
slacht Van de Keldermans achtergela
ten. De kerken té Mechelenj. Zierikzee,
Bergen op Zoom, er. de St. Jacobs-
kerk te Antwerpen; maar alle kerken,
ook die te Veere zijn torenloos. Groot
hun visie, geweldig hun opzet, maar
ner waren de kosten goed berekend.
Men dacht in jaren, men rekende op
blijvende hoogconjunctuur, men ge
loofde in de eeuwige katholieke kerk
die de macht zou handhaven, maar in
de schemering van de Hervorming zag
men niet de gigantische veranderingen
die op komst waren. De Keldermannen
noch de heren van Borssele hebben ge
luisterd naar de raad van Christus dat
>en toren bouwt eerst de kosten
berekenen/Een groot gedeelte van
het geld was een gesc-henk van de he
ren van Borssele en ook uit Schotland
zijn rijke giften gekomen,
waarschijnlijk kwam het meeste geld
uit de zakken van pelgrims die in Vrou
wenpolder het mirakuleuze schilderijtje
net een bedevaart kwamen vereren.
Ook zonder toren moet de kerk eens
en juweel van bouwkunst geweest zijn.
Sen oud geschrift schrijft: „Het was
wenwel eene der schoonste en luchtigste
kerken van de provincie." Gebrandschil
derde ramen van vele meters hoogte
lichten het binnenste met een prachtige
gloed. Beeldhouwwerk, kandelaren
kaarsen, schilderijen, altaren
genbeeldcn in groten getale vu»uen uc
grote ruimte en schiepen sfeer. Aan
weerszijden waren kapellen gewijd aan
de beschermheiligen van de verschillen- I
de gildes. Daar troonde de heilige Bar
bara beschermvrouwe van de schutterij,
daar stond St. Jacob van het Vissers-
gilde. St. Clemens van het schippers
gilde, St. Petrus en St. Paulus. Nog vele
andere heiligen waren in beeldvorm aan
wezig om gaven te geven en gebeden te
horen, die ze nimmer konden verhoren.
Jaar' in jaar uit werd er yerder ge
bouwd. De architect werd oud en zijn
Rombout nam op 17 maart 1512
zijn werk over op dezelfde voorwaarden.
De „rust" van de middeleeuwen was
ten einde, er was sprake van oorlogen
godsdiensttwisten. Spoedig zou Lu
ther zijn thesen vastspijkeren op de deur
de slotkapel. Ook in Zeeland begon
te rommelen. Op 15 oktober van het
jaar 1552 had een zekere Cornelisz. Wou-
tersz de moed om midden in de nacht
de ruiten van het Clarissenklooster stuk
te slaan en geld te eisen van de nonnen
In hun angst begonnen ze de klok te
luiden en voor de inbreker er vandoor
kon gaan kwam er hulp opdagen en
werd hij gevangengenomen. Het oordeel
bracht hem naar het schavot. Hij werd
geblinddoekt en moest zijn nek buigen
voor het zwaard. Toen deed men hem
de blinddoek weer af, hij moest het
zwaard kussen en vervolgens werd hij
van Walcheren verbannen. Voor zonson
dergang moest hij verdwenen zijn. Hij
zal wel hard gelopen hebben.
Een merkwaardige levenswet wordt
deze kerk openbaar. De zinneloze
beeldenstorm wreekte zich. Zo ge doet
wordt ge gedaan! Geld om de kerk te
onderhouden was er niet, bovendien
verloor Veere reeds veel van zijn luister
an zijn inwoners. Van 10.000 inwo-
is het getal teruggelopen tot dui
zend. En toen een zwarestorm in 1800
vervallen bouwwerk aangreep, en
bombardement in 1809 verdere scha
de aanrichtte hield men op met de
diensten en de Engelsen kregen het ge
bouw als kazerne. Enkele jaren later
regeerde Napoleon weer over Walcheren
en in 1813 werd het ingericht als mili
tair hospitaal. De Franse troepen gingen
beestachtig te keer. De grote ramen
weiden dichtgebouwd en vier zolderver
diepingen werden er in aangebracht.
De oude grafzerken werden kapotge
slagen en gebruikt als drempels. De
mensen kregen nauwelijks de tijd om
de overblijfselen van hun overleden fa
milieleden te bergen. De pioniers trap
ten voor hun ogen de halfvergane kis
ten aan stukken en zeiden dat het toch
geen goede katholieken geweest waren.
Een erg gezond hospitaal zal de kerk
wel niet geweest zijn. De begane grond
werd gebruikt als paardenstal, geen won
der dat in nauwelijks acht maanden
tijds er 1427 Franse militairen stierven.
Na de bevrijding en de terugkeer van
Oranje werd het gebouw wel terugge
geven, maar de kerk had geen geld
voor restauratie. Een tijd lang werd
het gebruikt als werkinrichting voor
bedelaars, maar sinds het midden van
de vorige eeuw staat het leeg.
Als U nu In dc holle ruimte binnen
treedt hoort u het gehamer van een een-
e steenhouwer, die bezig is een lijst
buiten te herstellen. Boven Uw hoofd
vliegen de duiven heen en weer. Op de
plaats waar eens -de gelovigen bogen
voor de verschillende heiligen staan nu
een aantal oude wagens uit dc Middel
burgse abdij. De eer van Veere is ver
vallen en het gebouw dat door de eeuwen
heen de vinger trots ten hemel zou hef
fen is nu als een melaatsenhand. Zo
vaak is het moeilijk scheiden tussen de
eer van God en mensenroem, maar we
weten dat het eerste blijft, het tweede
vergaat. „Veere is niet veel meer,"
zegt de oude gids die u rondleidt, „en
het komt er ook nooit meer bovenop."
Heeft God het de kans gegeven, maar
nu zijn kandelaar weggerukt?
leider der Navigators
om liet leven gekomen
Levensdoel
Dawson Trotman, geestelijk ïJiliiiiliiillllllllllll|llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllir|
architect van het nazorgwerk van
Billy Graham is bij een boottocht Geestelijke leiders over
op „Schroon Lake", ten westen |j gelielë wereld ge-
van New York, overboord gesla-
gen en verdronken. Voor velen E
kwam dit nieuws vorige week als
een slag. Trotman was ongetwijfeld één van de grootste leiders uit
de orthodoxe kringen van de Verenigde Staten, die zijn leven inge- =nillllllllllllllllllllllUlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllBr
zet heeft om de christenen van de wereld te laten zien dat zij zelf
een verantwoordelijkheid hebben om de boodschap van het Evan
gelie uit te dragen, en jonge mensen, die pas de Heiland hebben
leren kennen te helpen op hun nieuw gevonden levensweg.
schokt door zijn
plotseling overlijden
De uitdrukking „Navigators" is af- sticht of leden geworven,
komstig uit het Amerikaans marinewe- j
Trotman diende aan boord de
„West Vlginia". toen hij zijn ontdek
king deed, die zijn leven zou verande-
i. Door zijn persoonlijk getuigenis was
i van zijn vrienden, Spencer, tot een
persoonlijk geloofsleven gekomen en die
op zijn beurt begon onmiddellijk te ge
tuigen.
Ook hij'"werd" gebruikt om iemand
de weg des heils te leren kennen, en
met deze matroos kwam hij naar
Trotman toe en zei: „Deze jonge man
heeft Christus ook leren kennen. Nu
moet je hem ook helpen zoals je mij
geholpen hebt." Op dat ogenblik zag
Trotman dat er iets verkeerd lag.
Inderdaad had hij Spencer geholpen
bij zijn Bijbellezen, maar hij had Spen
cer niet zover opgevoed, dat hij op zijn
beurt een ander weer zou kunnen hel
pen en dat moest toch gebeuren. Bij
zijn Bijbelstudie zag hij hoe Mozes Jo-
zua opleidde, hoe Paulus Timotheus
hielp en voortaan zou hij de tekst in 2
Tim. 2:2 als levensmotto met zich dra
gen: „Hetgeen gij van mij gehoord hebt
onder vele getuigen, betrouw dat aan
getrouwe mensen, welke bekwaam zul
len zijn om ook anderen te leren." Hier
werd de boodschap van de ene gene
ratie doorgegeven aan de andere. Pau-
Timotheus, deze weer aan
trouwe mensen" en zij op hun beurt
„mensen bekwaam om te leren."
In de oorlogsjaren groeide deze ge
dachte uit tot een geweldige beweging
onder de marinemensen, die christenen
waren. Marinepredikanten, werden er
door gegrepen, maar ook gewone ma
trozen. en toen de oorlog voorbij was
en velen in het burgerleven terug kwa
men, gingen tientallen ex-navigators
theologie studeren. Binnen enkele jaren
tijds groeide het begin van drie jonge
uit tot een wereldbeweging.
grote
?r ontstond
geen nieuw kerkje, noch verwerd de
beweging tot een secte Jonge mensen
hielpen anderen om tot bewust po
sitief geloofsleven te komen, en hun
taak in te nemen. Bij de kerken was
Dawson Trotman dan ook zeer gezien.
Steeds weer legde hij er de nadruk op
dat de predikanten zelf zich niet zouden
vergooien-in louter organisatorisch werk
in vergaderingen en
komsten, maar dat ieder
predikant tenminste één
jongeman persoonlijk zou
opleiden door regelmatig
persoonlijk contact. Na
tuurlijk ontstond de
vraag, hoe men elkaar
het best kon helpen. Van
jongs af aan was Trot-
i overtuigd,
bewust ge
loofsleven kennis van
het Woord samen met
gebed. gehoorzaamheid
getuigen absoluut no-
PERSOONLIJK CONTACT
De nadruk is steeds gebleven op het
persoonlijk contact tussen gelovigen.
Nimmer werd er een vereniging ge-
woordiger van de Navigators voor Euro
pa, Dan Piatt. Het werk heeft zich nl.
over de gehele wereld uitgebreid en in
bijna honderd landen treft men „Navi
gators" aan, die de zendelingen willen
helpen, de plaatselijke predikanten ter
zijde willen staan. Nimmer sticht het
werk eigen groepen, altijd staan zij ten
dienste van de kerken of bestaande be
wegingen In Nederland wordt het ma
teriaal. bijv. op verschillende Gerefor
meerde catechesatie's gebruikt, vooral
toen er verschillende schriftelijke cur
sussen gingen verschijnen, die de
grondwaarheden van het geloof in een
voudige bewoordingen op Bijbelse
grondslag n
i brachten. Ook in
In het Duitse blad „Junge Stimme" uit
gaande van een Duitse „Jonge Kerk."
vond ik een artikeltje naar aanleiding
van een advertentie in één van de
grootste dagbladen van Duitsland. In
deze advertentie werd een kleine auto
gepropageerd onder het motto:
Levensdoel:
1945 De ergste honger stillen
1948
Een fiets bezitten
Op twee wielen gemotoriseerd
Deze vier dingen wer
den de spaken van een wiel,
Christus de as moest vormen en wij de
velg. Grote nadruk legde hij op het uit
het hoofd leren van Bijbelteksten en zo
groeide de „Geheugen Bijbel cursus",
die de mensen de kernteksten van de
Bijbel geeft, door ze drie teksten per
week te laten leren. De cursus bestaat
uit 108 teksten.
GROTE VLUCHT
Billy Graham zulk
Toen het werk
een grote vlucht nam, dat men niet
meer wist wat men moest doen met de
mensen, die na de uitnodiging naar vo
ren kwamen, riep Graham de hulp in
van Trotman om een manier te vinden
het nazorgwerk te verzorgen. Ook in
Nederland werd zijn systeem afgepast
op Nederlandse omstandigheden ge
bruikt onder leiding van de vertegen-
nieuLV geestelijk centrum
in de Achterhoek
Het bordje „TE KOOP" in de tuin vau een huis is in onze dagen
meestal geen lang leven beschoren. De grote villa aan de rand van het
^r0lt"if„einlecf«lde\fnl kleine Hurfimelo bleef echter leeg. De wilde herfstwind striemde de ra-
de dode bladeren zweefden her eu der; sneeuw bedekte het dak en
gazon; en toen de boomgaard al weer bloeide, en dc wilde paarde
bloemen de tuin veroverden stond liet huis nog steeds hol en leeg te
achten op zijn uiteindelijke bestemming. Een enkele maal liepen er wat
mannen doorheen, die alles opnamen, maar dat was ook al. En in hel
dorp vroeg men zich nieuwsgierig af wat er wel met de villa Johanm
gaan gebeuren. Hij was veel te groot voor één gezin en niet ges
oor flatwoning.
Een ogenblik zag het er naar uit. datlleek!" Was het maar mogelijk nm jon-
het huis verkocht zou worden. Een zen- ge mensen een paar weken of zelfs
dingsgenootschap had
interesse
zakenman naar zijn opinie.
Hij was enthousiast. „Altijd doen!" was
zijn oordeel, maar het genootschap
meende dat het gebouw te ver van het
westen lag en de koop ging niet door.
Toch liet het huis deze zakenman
geen rust. Reeds verschillende jaren
werkte hij op alle mogelijke manieren
in kerkelijk en interkerkelijk evangelisa
tiewerk mee. Hij had gezien hoe geeste
lijke leiders, vooral zij die
ren op het gebied
lijk geen rust
gedrev
STRIJD
De strijd met de Spanjaarden begon
los te barsten. Vlissingen koos de zijde
van de Prins en Veere ging mee. Mid
delburg had nog steeds een Spaans gar
nizoen en in 1572 werd een felle aanval
op Veere ingezet. Wreedheden wa
ren aan de orde van de dag. Iedere
Spanjaard die gevangengenomen
werd direct opgehangen. Genade
er niet. En de Spaansen waren zc
gelijk nog bestialer. Zo groot
de opgemaakte statistieken na de
grote samenkomst in het Feijenoord
stadion. Een groot percentage buiten
kerkelijken was naar voren gekomen
- - voor een persoonlijk gesprek, maar df
Welke bonrlseban9" vroeo nu ieder-ihaat- dal toen een heelmeester een nazorgmensen, die hen moesten opvan-
„welke Doonscnap. \roeg nu lener ,Spaans 8,achtoffcr hel hart ult hct gen en naar de kerk leiden hadden ten
een. „De boodschap in morse code chaam sneed en op de punt van een ene male gefaald. Hij moest denken
natuurlijk." antwoordde de vreem-1 galjoen in de haven stak de mensen aan de geweldige zendingsopwekking op
r-, i- !er hij tientallen fel in beten. Korea en Formosa, hoofdzakelijk het
deling. ..die zei: „De eerste die gevolg van het werk van niet-theologen.
deze boodschap boort en direct I De veldslag, die een overwinning be- die hun vrije tijd na een korte cursus
l,.:;,,, ril tekende voor de Prinsgezinden eindigde gegeve- hebban voor evangelisatie werk.
in mijn kantooi ko™L Rnjgt met een beeldenstorm De kerk werd Had een predikant onlangs n et gezegd:.,
baan van marconist.' I geplunderd. Schilderijen verscheurd en Geef de Bijbel terug in handen van de ke omgeving
hikt
jeugdwerk eigen-
kenden omdat ze
Kcuicc.i door de nood die ze
hadden gezien. Zelf had hij meerdere
malen vrienden
huis opgenomen
kennissen
i hen eens een week-
Dat moest toch ook
op grotere schaal mogelijk zijn. Boven
dien waren daar de zendelingen, die
met verlof naar huis kwamen en vaak
geen woonplaats hadden. Als dat huis...
Geef de Bijbel terug
Elders in Nederland reisde een jeugd
leider van de ene samenkomst naar de
indere. Hij had geluisterd - - J
En
villa Johanna bleef leeg.
een zomerkamp ontmoetten de za
kenman en-de jeugdleider elkaar. Als
gevolg van uitwisseling van gedachten,
bezichtigden ze samen het huis. en wei
nig dagen later zaten beiden met drie
relaties rond een tafel om eventuele
inkoop te bespreken. Diezelfde avond
werd „De Bron" geboren en weldra
echoden voetstappen door de hoge gan-
Initiatief van
zakenmensen
huis bevat verscheidene twee-persoons
kamers met stromend water, een gezel
lige zitkamer en een ruime moderne
eetzaal voor dit doel.
Cursussen
Toen de plannen hier en daar bekend
werden dat op „De Bron" bovendien
cursussen gegeven zouden worden om
jonge mensen te laten zien hoe zij als
christen op hun post hun geloof kunnen
uitdragen, bleek dat er grote internatio
nale belangstelling was. Zowel uit En
geland als Duitsland, Zweden en Zwit
serland kwamen brieven om inlichtingen
en juist daarom werd een jong Engels
predikant, Reg. Williams, die de laatste
drie jaar overal in West-Europa evange-
lisatiesamenkomsten heeft geleid, ge
vraagd om deze cursussen op te zetten
op een internationale schaal. Er is
reeds een cursus van zes weken ontwor
pen waarvoor geestelijke leiders zijn of
verschillende landen uitgenodigd zijn of
nog zullen worden om inleidingen te
houden. Deze cursussen die een geheel
interkerkelijk karakter zullen dragen en
op de praktijk zullen zijn afgestemd zijn
waarschijnlijk in opzet uniek voor West-
Europa. Het grote doel is om de leden
van de verscnillende kerken weer zelf
actief te maken, zodat zij over kunnen
gaan tot christelijke celvorming 'in de
industrie en de hulpkrachten kunnen
worden van de plaatselijke predikanten.
IS a cum het hart
de samenkomsten van Rotterdam voor
Christus, Haarlem voor Christus, Youth
for Christ en vele anderen wordt het
materiaal gebruikt en medewerking
verleend.
BEKEND
Dawson Trotman was over de gehele
wereld bekend. Hij trad nimmer op de
voorgrond als spreker, omdat hij zich
altijd richtte tot kleine groepjes van
geestelijke leiders. Zijn geweldige orga
nisatorische talenten en zijn sterke per
soonlijkheid zijn echter zeer zeker de
oorzaak, dat deze beweging in zijn or
ganisatie een voorbeeld is voor alle
geestelijk werk ln efficiency. Hij was
geen man met veel aanbidders, omdat
hij altijd iedereen aan het werk zette
en topkwaliteiten vereiste van een se
cretaresse, zowel als van zijn naaste
medewerkers. Hij was evenwel een
met geweldig veel echte vrienden
die hem node zullen missen.
Zoals hij geleefd heeft, is hij gestor
ven, bedacht op het welzijn van ande
ren. Na twee uur te hebben gewater-
skied stapte hij doodvermoeid over in
de speedboat. Voor hij ging zitten,
vroeg hij aan één van de beide meis
jes -of ze kon zwemmen, ea toen ze
„neen" schudde, ruilde hij met haar
van plaats zodat zij veiliger zat. Door
een onverwachte golf sloegen ze toch
beiden overboord. De 50-jarlge Dawson
Trotman zwom onmiddellijk op haar af
en hield haar al watertrappend boven
water. Toen de boot teruggecirkeld was
werd zij onmiddellijk gegrepen en bin
nenboord getrokken, maar voor hij ge
grepen kon worden was hij al in de diep
te weggezonken en alle duiken was te
vergeefs Reddend is hij gestorven.
Billy Graham, die van het nieuws
hoorde, zei: „Geen christen in deze mo
derne tijd heeft zoveel levens persoon
lijk voor Christus beïnvloed." Hij on
derbrak zijn grote campagne in Oklaho
ma City om in de herdenkingsdienst te
spreken.
„Wees een Zegen" wil
een zegen zijn
De meisjesvereniging „Wees een
Zegen" te Enschede voelde iets te
moeten doen voor het evangelisatie
werk tijdens de zaaiweek. Samen is
toen besloten dat heel de vereniging
op vrijdagavond 6 juli huisbezoek gaat
doen. Acht of negen ploegen jonge
meisjes zullen die avond op stap
gaan als getuigen van Christus.
(Centraal Weekblad).
1956 Een eigen auto hebben.
Het blad schrijft dan: „Men kan het de
firma niet euvel duiden, dat ze klei
ne auto's wil verkopen, en men kan
het zeker billijken dat zij door re
clame haar afzetgebied wil vergroten.
Maar door deze tekst heeft ze niet al
leen een voertuig maar ook een le-
vensmoraal gepropageerd."
Meer dan wat dan ook illustreert deze
tekst dat ons leven steeds meer ver-
materialiseert.
Ik herinner me dat een hele tijd gele
den een Duitse jongen naast me in de
auto zat. We kregen zo ongemerkt een
gesprek en dat gesprek ging steeds
dieper. Ik vroeg hem op de man af.
wat het doel van zijn leven was. Hij
wilde trouwen. En dan? „Kinderen
krijgen". En dan? „Hun een goede
opvoeding geven, en betere kansen
dan ik zelf heb gehad."
En dan? Hij begon te
zien waar ik heen wilde
en probeerde er over
heen te praten.
Wat is uw levensdoel?
En wat wordt uw levens
doel als u dat bereikt
hebt? Wat is uw leven
waard als het einde na
bij komt? ,.Het is de
mens gezet eenmaal te
sterven," zegt de BijbeL
En dan? Wat is uw leven
dan waard? Ik geloof dat
het op dat antwoord aan
komt. En ieder moet dat
antwoord zelf geven.
gen. floot de ti
zong de schilder zijn a
den in tweeën gedeeld,
gensslaapvertrekken getimmerd,
Veel i
isjes-
le verwarming werd aangelegd,
geschilderd en behangen en nu staat
in Hummelo een modern geestelijk cen
trum klaar voor de start. In april werd
de eerste conferentie gehouden met on
geveer zestig gasten uit tien verschillen
de landen.
Is „De Bron" een nieuw conferentie
oord naast Woudschoten en de Pieters
berg en de vele andere die er al zijn?
Maar zeer ten dele Natuurlijk biedt
„De Bron" voor de Achterhoek moge-.'
Enerlei hart
Terwijl de Gereformeerde Synode be
sloten heeft om geen deputaten meer
te benoemen voor een gesprek met
de Hervormden, en de Synode van de
Ger. onderh. art. 31 K.O. de brief van
de synodalen niet in deze synode wil
de behandelen, gaan de onderlinge
gesprekken zelfs versterkt door. Het
blad „In de Waagschaal" schreef
zelfs: „Zie ik het goed. dan leeft die
drang in het algemeen steéker bij de
jongere generatie dan bij de oudere,
en bij de gemeenteleden vaak krach
tiger en ongecompliceerder dan bij ve
le predikanten."
In Baarn hield het Gereformeerd stu-
dieverband een congres over het on
derwerp: Toenadering tussen Her
vormden en Gereformeerden in de
Praktijk, met als sprekers dr. H.
Berkhof en prof. dr. W F. de Gaay
Fortman. Van 1820 juli houden de
Gereformeerde Academici hun twee
de congres op Woudschoten. waar als
sprekers zullen optreden: dr. S. v. d.
Linde (Herv. Ger.); H. Algra (ger.);
ds. B. v. Sweden (Chr. Ger.) en prof.
C. Veenhof (Ger. art. 31 K.O.). On
danks alle tegenstanden leeft er in de
gemeenten het verlangen naar inniger
contact .en voelt men de protestantse
gespletenheid als een zonde of in ieder
geval als een ernstig tekort. Dit is
goed.
Het is veel beter dat de leden der ker
ken van onderop de contacten gaan
leggen, dan dar synodes besluiten ne
men, die door de leden innerlijk niet
gevolgd worden. Het probleem van de
eenheid der kerken is een geweldig
probleem. Sommigen leggen de nadrulf
op „de Waarheid van Gods Woord eil
belijdenis", anderen op de „Roep der
liefde" en het is ontzettend moeilijk
om deze beide eisen in evenwicht met
elkaar te hebben, beter gezegd het
gaat niet om evenwicht, het gaat om
honderd procent van beiden. Maar wij
als mensen worden steeds weer in een
eenzijdige richting getrokken en wij
kunnen zo vaak niet onderscheiden of
ons standpunt nu een gevolg is van
Gods eis of van ons eigen karakter.
Enige dagen geleden viel mijn Bijbel
op een tekst die ons misschien kan
helpen. Ik had die tekst honderdmaal
gelezen en tooh nimmer gelezen, want
ik had nog nooit gelezen wat er stond.
Ik las in Ezechiel 11: 19 „Ik zal
hun een nieuw hart geven en een
nieuwe geest Dat staat ook in de
Bijbel maar niet daar. Ezechiel zegt:
,.ik zal hun enerlei hart geven." En
de profeet, die in hetzelfde tijdperk
leefde zegt precies dezelfde woorden
in Jer. 32: 39. Eenheid, Oecumenici-
teit is een gave Gods. Daarom eist
Christus die niet van Zijn discipelen,
maar bidt Hij daar om voor Zijn dis
cipelen in Johannes 17: 21.
Eenheid wordt niet gemaakt door con
ferenties, wordt niet verkregen door
synode besluiten, wordt slechts ont
vangen door deze gave van enerlei
hart van God aan te nemen. Als we
dat beter zouden beseffen als kerken
zouden we misschien wat minder hard
ons best er voor doen, maar iets beter
deze eenheid beleven, die de organi
sche eenheid is van hand en voet, oog
n zijn rubriek „Terzijde" in
het blad „ln de Waagschaal"
spreekt ds. BusJees over het
commentaar dat het dagblad
de Telegraafgaf n.a.v. een
televisievitzending waarin Wim
Kan en prof. Van Holk
spraken over de dominees en
hun preken.
Vim Kan had daarin gezegd:
Waarom mag er in een kerk
niet gelachen worden: De lach
is één van de rijkste en kost
baarste uitingen van het ge
voelsleven van de mens, die na
iakt door de drukte
r belastingei
lijkheden, die
nig waren en
kerken
wei-1 het stadsgi
tijd zullen del men te kunnei
verenigingen op „De Bron" j uit te wisselen
echter
'kendconfcrenties en retraites1 zoeken in het Lcht
houden. In de allereerste plaats I Tevens zullen andei
,De Bron" rustbehoevende kerkpn het gebouw v
geestelijke leiders en leidsters uit wel-U
ke kerk en beweging dan ook
plaats bieden waar zij in een christelij-1
kunnen vinden. HetiD. van Katwijk
Ijet hart van de zaken-
Jichtingsbestuur zijn na-
ïsen uit het zakenleven
in de laatste jaren ge-
;n over managerziekte, die zich op
logelijke manieren kan uiten: hart-
Hen, dodelijke vermoeidheid,
gkwalen, eisen voortdurend hun tol leringen van de International Council of
t___j christian Leadership. Andere bestuurs
leden zijn de burgemeester van Humme-
lo en Keppel, jonkheer Van Panhuys,
„Spinkar" te Aalten en een bekende
persoonlijkheid in de zakenwereld en
voorts dc zoon van de vroegere minis
ter-president dr. H. A. Colijn, de heer
Jonker, zakenman uit Apeldoorn en een
van de fulltimers van Youth for Christ.
J, J. van Capelleveen. Achter deze be
stuursleden staat een uitgebreide Raad
van Advies bestaande uit predikanten
van wel zeer verschillende kerkgenoot
schappen en mensen uit het zakenleven.
Ongetwijfeld zal dit nieuwe geestelijke
centrum aan de Achterhoek een moge
lijkheid schenken voor conferenties en
retraites dicht bij huis. maar tevens zal
het een ontmoetingsplaats zijn voor men
sen uit verschillende kerken en van ver
schillende nationaliteiten.
gejaagd-
?rne leven, zorg en te
delijkhcid. ergernis
a loonrondes. De gees-
olijke gevolgen zijn vaak nog zwaarder
dan de lichamelijke. Onvrede, ontmoedi
ging, cynisme en geloofstwijfel breken
het geloofsleven. Voor bepaalde weeken
den zullen deze zakenmensen op ,,De
Bron" uitgenodigd worden nm eens een
dagen te beleven
hun proble-
rpraten, ervaringen
aar een oplossing te
n Gods Woord,
organisaties en
dien beschikbaar. Het
iHiculicr initiatief van
)e voorzitter, de heer
is directeur van de
een lach kennelijk veel ont
vankelijker is voor het woord
en eerder geboeid.
Ds. Buskes is het hiermee eens,
en de schrijver van Terzijde
gaat dan verder:
„De Telegraaf is het met Wim
Kan eens. Dat is al een heel
ding.
„Het is afgelopen", zei Prof. van
Holk tenslotte, „Wim Kan gaat
terug naar zijn plankenland en
de dominee klimt weer in de
houten broek."
De Telegraaf is blijkbaar be
vreesd, dat zijn lezers niet-zullen
weten, wat dat is, de houten
broek, en voegt daarom aan
het woord van Prof. Holk toe:
waarmee hij de streepjesbroek
kenschetste, die als het ware
tot de uitrusting onzer predi
kanten behoort". En gelachen
dat we hebben
De Telegraaf is in het algemeen
goed op de hoogte met ons
kerkelijk leven. Op de vraag,
wat een wika eigenlijk is, gaf
hij kort geleden ten antwoord:
een soort biscuitLees die
krantEr loopt zo nu en dan
wel eens een streepje door,
maar dat behoort als het ware
tot de uitrusting van onze
Telegraaf."
