K 77 de snelle VELPON
Chowanschtschinain de
der alcohol gemaakt
roes
FORTY FOUR
Eerste deel Christelijke
Encyclopedie verschenen
Nog 'n wonder dat alle
kinderen schoolgaan
orth State
Engels schrijversechtpaar ging
als goede vrienden weg
19
5
DONDERDAG 24 MEI 1956
MAI-FESTSPIELE WIESBADEN
Staatsopera uit Belgrado bracht een
ideale Moussorgsky
Wiesbaden, mei 1956.
Maar in het huis van de directeur van het Nikolai-Militair-Hospital
in St. Petersburg is het warm en gezellig. Tal van Russische officieren zijn
er en heel veel mooie vrouwen. Plotseling klinkt er muziek en aller aan
dacht is nu gericht op die jonge pianist. Het is een zeer elegante, knappe
vaandrig van 17 jaar. Zijn kleding, de verzorging van zijn handen, zijn
haar, het is alles even correct.
Smachtend zien enkele romantische
vrouwen naar de jonge man, de char
mante verschijning achter de vleugel.
En de jongedames raken bijkans in ver
voering als die vaandrig dan nog aria's uit
de nieuwste opera's van Verdi speelt,
aria's uit de „Traviata' en de „Trouba-
de avond is de wodka-fles leeg. De
officier Moussorgsky had ook gedronken.
Maar met verstand.
ALCOHOL
WE SCHRIJVEN 1861. In het Nikolal-
Militair-Hospital te St. Petersburg ligt
een uitgeputte man. Hij is nog ma»
jaar, maar ziet er uit als 60. Verdwaasde
ogen in een rood gelaat. Het Is Modest
Moussorgsky, slachtoffer van drankzucht.
Aan zijn bed zit de zangeres Leonowa,
die hem trachtte te helpen en hem in
haar huis opnam. Tevergeefs, Mous
sorgsky, nu geen officier meer, nu na
de politieke omwentelingen niet meer
de zoon van een rijke grootgrondbezit
ter. Ambtenaar van een ministerie is hij
geworden, vergeten dcor zijn vrienden.
Hij is gaan drinken, zonder verstand
Groots was de creatie, die Drago
Stare in Wiesbaden gaf in de rol
van Vorst Wasilije Galitzin.
dour". Wat een heerlijke muziek, wat een
heerlijk spel en wat voor een charme
gaat er van die jonge pianist uit, de zoon
van een kapitaalkrachtige grootgrond
bezitter. Hij heet Modest Petrowitsch
Moussorgsky en werd op 21 maart 1839 in
Karewo geboren.
De jonge Moussorgsky is de lieveling
van velen en na elk stuk komt er een
langdurig applaus. Vooral als hij tot slot
nog een werkje speelt, dat hij op 13-jarige
leeftijd componeerde: de „Vaandrig-Pol
ka". Als het spel is beëindigd, wordt er
veel gepraat en verliefd gekeken. Ook
wodka wordt er gedronken en de jonge
vaandrig doet mee. Maar hij doet het met
verstand. Het zijn niet alleen de meisjes,
maar ook de ouderen die in hem het genie
onderkennen. Ruslands toekomst.
HET MACHTIGE HOOPJE
vrienden bij elkaar. De officier Modest
Moussorgsky. de jonge hoogleraar in de
chemie. Alexander Porfirjewitsch Boro
din, de marine-luitenant Nikolai Andreje-
witsch Rlmsky-Korsakoff en de militaire
ingenieur Cesar Cui. Deze vier muziek-
dilettanten en de gastheer Balakirew,
musicus van professie spreken vol vuur
over de nieuwe richting in de Russische
muziek. Er moet wat gebeuren, de Rus
sische muziek gaat anders dood.
„Allereerst moeten we tegen de routine
vechten. Weg met die Italiaanse draai-
órgelmuziek op verouderde en dwaze
opera-teksten. De muziek van de opera
moet uitdrukking van het woord zijn.
Niet er naast staan om de solisten te laten
schitteren. Daarom moet het libretto dan
ook literair verantwoord zijn Het zijn de
woorden van Balakirew. En de jonge
Moussorgsky valt hem bij: „Natuurlijk,
het woord is primair in de opera. De mu
ziek mag maar niet zo een notenspel zijn,
maar moet dramatische spanningen uit
drukken en het woord onderstrepen, ja
zelfs verdiepen."
En zo wordt er nog heel veel en later
op de avond zelfs heel heftig gepraat. Ook
over het naturalisme in de muziek en
over de strijd tegen de sentimentaliteit.
Deze groep van vijf vrienden had in mu-
ziekkringen reeds een bijnaam gekregen,
nl. „Het machtige hoopje". Aan het einde
De Joegoslavische bas Nikolaj
Cvéjic, die in Wiesbaden bij de
opvoering van Moussorgsky's
„Chowanscktschina" de hoofdrol
van Vorst Iwan Chowansky
zong.
Zijn leven is een desillusie. De grote
plannen over de opera heeft hij trachten
te verwerkelijken in zijn opera „Boris
Godunow". Men wilde het niet zien en
horen. Met heel veel moeite is in 1874 de
première gegaan. Daarbij bleef het, want
de pers had geschreven over een „schan
dalig werk". En zijn vroegere vriend Cui
gebruikte woorden als „grof", „zonder in
houd", „onmuzikaal", enz. Toen is Mous
sorgsky steeds meer gaan drinken. Avond
aan avond zat hij in kroegen en dronk
wodka en cognac.
„Als het zgn. betere publiek mijn opera
niet begrijpt, dan zal ik het hier met de
PETIT Forty FOUR
kellners instuderen", lalde hij dan. Nu
ligt hij hier in het hospitaal, gebroken,
verslagen. Zo af en toe schrijft hij nog wat
?en nieuwe opera, die bijna klaai
Maar nooit klaar komt. Het is de opera
.Chowanschtschina", net als de „Boris'
ien Russisch volksdrama. Met het mti
ziekpapier in de hand sterft hi;
28 maart 1881.
CHOWANSCHTSCHINA
TY7E SCHRIJVEN 195G. In het pronkvolle,
goudbestikte Staatstheater te
baden klinkt de muziek van „Cho-
ichtschina". Tijdens de befaamde
Mai-Festspiele in deze Duitse stad i
de Staatsopera uit Belgrado (Joegoslavië)
dit werk in de oorspronkelijke taal te
brengen. We verstaan het niet, maa:
en de inhoud en horen de muziek.
De inhoud helemaal begrijpen doen
en dat doet eigenlijk niemand. Mis
schien alleen hij die de Russische geschie
denis tot in de kleinste details kent.
Moussorgsky heeft zo maar wat frag
menten genomen uit de gebeurtenissen
van het jaar 1682, toen de jonge Peter de
Grote nog samen met zijn broer Iwan
geerde. Het gaat om de strijd var
Raskolniki tegen de hervormingen
Czaar Peter. En als protest komen
Raskolniki tot de vrijwillige brandstapel.
Het heeft geen zin alles te vertellen, want
dat is niet interessant. De componist heeft
als enige uit „Het machtige hoopje" d
Russ. muziek vernieuwd. Het national
karakter is sterker geworden, de muziek
heeft een dramatische spankracht gekre
gen en de grenzen van het tonaliteitsbesef
zijn verbreed Er is reeds expressionisme
merkbaar.
Boven alles echter is deze muziek, die
door Rimsky Korsakoff werd voltooid,
van een ongebolsterde natuurschoonheid
en een zeer suggestieve werking. Verschei
dene aria's, de Oosterse slavinnendans,
de psychologische verdieping en de kracht
der volkskoren, het is alles veel groter
dan de vrienden die Moussorgsky niet
meer kenden, omdat hij dronk, ooit heb
ben geschapen. In de roes der alcohol is
„Chowanschtschina" gemaakt.
ZANGERS VIT BELGRADO
toegangsprijzen van DM 6.- tot DM 40.-
betaalde, heeft gedreund van het appl;
We hebben hard meegedaan. Omdat alles
subliem was? Neen, dat weten de Joego-
slaven zelf ook wel. Maar omdat in deze
opvoering de geest dezer muziek vol
maakt werd gerealiseerd en alle spelenden
op het toneel enorme zangkunstenaars
zijn. Men moet van die stemmen houden,
van die Slavische metaalklank. Voor ons
is die klank onvergetelijk, vooral voor Sla
vische muziek.
Dirigent Kresimir Baranovic heeft uit
zonderlijk gespannen laten musiceren (ook
al was het orkest technisch
gelijk), regisseur dr. Branko Gavella heeft
het spel tot een volkomen natuurlijk iets
gemaakt en choreograaf Dimitri Pa:
bracht meesterlijke dansen. De pracht i
de koorzang en van de aankleding
tevens opvallend. Iwan Chowansky
Andrej Chowansky werden meesterlijk ge
zongen en gespeeld door resp. de bas I
kolaj Cvejic en de tenor Aleksandar M
rinkovic. Van de hoogste klasse was
alt Melanija Bugarinovic als Marfe en
Jonge, pittige sopr^n Sofija Janko'
was met haar fel getimbreerde stem e
Ideale Emma. Nobel was de baritonstem
van Dusan Popovic, die de rol van de bc
jaar Schaklowity speelde. Er zijn nog me<
namen te noemen, maar dat hoeft nie
Allen immers waren volkomen op hun
plaats en in staat de nagedachtenis van
Moussorgsky te eren.
Corn. Basoski.
Ambtenaar in bange afwachting
Gevonden en verloren f 1000 in
Delft (nog) niet bij elkaar
(Van onze correspondent)
"DIJ DE P.T.T. te Delft zit men met een
moeilijk probleem Enige weken ge
leden kwam de ambtenaar van een loket
bij het opmaken van de kas tot de ont
stellende ontdekking dat hij een bedrag
van duizend gulden teveel had uitgegeven
of te weinig had ontvangen. Aangezien
hij het zelf moet bijpassen beleefde hij
uiteraard een paar bange dagen. Hoe
wel hij er nog niet helemaal overheen is,
heeft hij plotseling toch weer wat hoop
gekregen dat de duizend gulden toch nog
terecht zullen komen.
Kort nadat het bedrag werd vermist
werd een oproep in de kranten gedaan,
maar zonder resultaat. Enige dagen ge
leden gebeurde er echter iets dat tot dus
ver een moeilijk oplosbaar raadsel is. Bij
het ledigen van de brievenbussen in de
stad vond men namelijk tussen de brie
ven en briefkaarten een bankbiljet van
duizend gulden. Was daarbij nu een be
geleidend schrijven geweest dat dit geld
voor de loketambtenaar was. dan zou het
raadsel zijn opgelost en de ambtenaar een
gelukkig mens zijn.
„Two cheers for Dad
Right, Junior! Jc welgeklede vader verdient
het Maar het derde hoeraatje is voor Forty
Four, die papa in staat stelt zo bewondering-
wekkend voor de dag te komen. Dat vlotte
sportjasje (v.a. f 67.-), die comfortabele regen
jas (v.a. f 67.-) of dat exclusieve Glenkirk
costuum (v.a. f157.-): het komt allemaal van
Forty Four En zijn die prijzen niet alléén
al een hoeraatje waard?
Garagehouder schuldig
aan ongeluk
De rechtbank van Luik heeft gisteren
de garagehouder R. V. uit cMe stad ver
oordeeld tot anderhalf jaar gevangenis
straf en een boete van 6000 francs, we
gens zijn verantwoordelijkheid voor het
au'tobusongekik, dat op 29 september 1954
bij Vajllkentoung het leven kostte aan ze
ventien ouden van daigen urn'. Grace Ber-
leur bij Luik en een Valkenfburgse gids.
De eigenaars van de busonderneming
en de chauffeur van de bus werden vrij
gesproken. De onderneming wordit ver-
anitwoondelMjk ges beid voor de gehele
schade, omdait de bus in bijzonder slech
te staat verkeerde.
Hout verdwijn! bij N.S.
Na 16 juni zullen alle houten rijtuigen
bij de Nederlandse Spoorwegen buiten ge
bruik worden gesteld Die dag zal -een
trein, geheel bestaande uit houten rij
tuigen. van het station Den Haag-H.S via
Rotterdam-Noord, Gouda en Woerden naar
Amsterdam rijden. Tijdens de reis zal niet
al te streng de hand worden gehouden
aan de reglementen, volgens welke eigen
dommen van de N.S. niet mogen worden
beschadigd. De terugreis via Haarl m
wordt gemaakt in een trein van het al
lermodernste materieel.
Dat briefje was er echter niet bij,
zodat de directeur van het P.T.T.-
kantoor er rekening mee moet hou
den dat het betreffende bankbiljet
per ongeluk in de brievenbus is te
recht gekomen. Hij zal het daarom
twee jaar moeten bewaren tot de
eigenaar komt opdagen. Daarna zal
het eigendom worden van de Neder
landse Staat.
Het wachten is nu maar op het vervolg
•an de zaak. Dat zal een bericht aan hef
P.T.T.-kantoor moeten zijn in welke vorrr
lan ook, dat het bankbiljet teveel was
ontvangen met vermelding van het tijd-
tip waarop en de brievenbus waarin hei
verd gedeponeerd.
FOCKINK
en Half"
(een heel genoegen!)
ten dubbelt verrassing
door smaak en geurl
Dienst aan orthodox Nederland
Timede druk na dertig jaar
Een encyclopedie staat in de boe-1
kenkast en wordit bij huiselijk
schil van mening te voorschijn ge
haald als eind van alle tegenspraak
en dan weer terug gezet. Daarmee
is de functie van een naslagwerk in het
gezin-als-geheel wel ongeveer geschetst
en als het alleen daarbij bleef
encyclopedie een weliswaar dankbare
maar tooh zeer bescheiden taak hebben.
Het meest echter wordt een encyclo
pedie persoonlijk gebruikt. Wie
zing moet houden of een inleiding moetj
geven, wie een artikel moet schrij'
slechts zich voorbereidt op het spreken
van „een enkel woord", zal allicht
historisch feit, een samenvatting van
standpunt enz. juist willen weergeven,
i Vindt hij geen tijd er „Iets op na te le
zen" of heeft hij daarvoor geen boeken
bij de hand de encyclopedie geeft uit-
Vermoedelijk zal een encyclopedie haar
doel beantwoorden bij de zgn. „doobbla-
deraars" onder welke categorie wij
ons gaarne scharen zij hebben altijd
wel een aanleiding om iets op te zoeken,
maar op weg naar hun doel plukken zij
zo veel interessante sprieten uit de vol-
getaste ruif van wetenswaardigheden, dat
ze de tijd vergelen
De encyclopedie is in Nederland eigen
lijk een uitwas van het negentiende
eeuwse optimisme, dat in een naslagwerk
alle resultaten van menselijk kunnen
menselijk denken wilde sameiwatti
als een monument voor de vrije mer
die alles tussen A en Z gepresteerd had.
Bovendien zou verbreiding van die ken
nis verheffing van het volk en afbraak
van lege gevangenissen betekenen en elk
een zou mee opstijgen naar de rooskleu
rige toekomst.
ers ligt het accent In de
lijke Encyclopedie
eerste deel van de tweede
voor ons ligt. Haar kracht
ërlei beperking. Zij wil slechts
formatie en principiële voor
op het gebied dat men
'lyk leven" noemt, maar
,alles wat met By-
Hoe
Chris
het
k thans
ligt in tweeër
iiyke
lichting gever
'l „het chrh
n in zyn bri
bel, kerk, theologie, godsdienst, li
ereldbeschouwing, sociale vraagstuk-
en christeiyke cultuur samenhangt:
„daarby vinden ook de kernproblemen
iiet-theologische wetenschappen
hun plaats;, de details daarvan biyven op
achtergrond". De tweede beperking
biykt reeds uit dc naam: „Christeiyk"
mag uiteindeiyk „optimistisch'' beteke-
het betekent dat niet op grond van
zelfoverschatting.
Zo zijn de grensen met andere werken
scherp afgebakend en vindt ook geen
doublure plaats: Voorlichting is iets an
ders dan blote mededeling van feiten,
het is een informatie omtrent feiten,
maar ook omtrent het gekozen standpunt;
het calvinistische. Alleen reeds hierom
achten wij de hei-verschijning van de
Christelijke Encyclopedie belangrijk. De
eerste druk was bovendien sterk verou
derd door de snelle ontwikkeling, weten
schappelijk en maatschappelijk Waarde
ring verdient als goed-calvinistisch ook
de thans ruime 'belangstelling voor de so
ciale levenskring (de brede artikelen rond
het trefwoord Arbeid zijn een sieraad
voor dit eerste deel). De redactie kondigt
aan. dat zij waar mogelijk onderling af
wijkende standpunten door aanhangers
ervan zal laten behandelen, zodat men
soms twee artikelen onder één trefwoord
kan verwachten; tot dat doel is de lijst
van medewerkers uitgebreid en veelzij
dig samengesteld.
Een definitief oordeel kunnen wy eerst
na intensief gebruik van het volledige
werk geven. Wy ondersteunen de opzet
en hopen dat hij slaagt; op grond van
onze eerste indrukken verwachten wij dat
Feilloos is intussen dit eerste deel niet.
Wij wijten het maar aan het feit dat dit
het eerste deel is. De voortgaande erva
ring zal de redactie bewaren voor schoon
heidsfoutjes, die de opmerkzame lezer
misschien opmerkt. Op grond daarvan
het hele werk, dat ook door zijn Illustra
tie onmiskenbaar allure vertoont, te ver
werpen zou van grove ondankbaarheid
getuigen voor de dienst, die redai
met een indrukwekkende cohorte
medewerkers aan het orthodoxe christen
volk bewyst
Men zegt wel eens van een boek, dat
het „in geen huisgezin mag ontbreken'
Men vraagt zich af of veel mensen zie
schuldig voelen, als dat boek toch in hun
gezin ontbreekt. In gezinnen met opgroei
ende en volwassen kinderen zou de Chris-
teiyke Encyclopedie goede diensten kun
nen bewüzen. Studie- en jeugdverenigin
gen doen zichzelf te kort als ze dit werk
(intekenprys 25 per deel) bulten hun
bibliotheek houden.
Operatie Marijke
v. Dijk geslaagd
De adntjari©e Marijke van Dijk is ir
Stockholm herstellende van de moei
lijke hersenoperatie, die zij daar op 11
mei onderging. Zij komt met haar moe
der begin volgende week ad naar Ne
derland terug om weer naar Australië
te vertrekken. Mevrouw van Dijk
klaarde, dat de operatie van haar doch
tertje een prachtig eucoes is gieworden
en dat Marijke weer even opgeruimd i6
ais vroeger. De Zweedse hensenohirurg,
professor Herbert Oiliiiveorona heeft de
operatie verricht. In Australië, waar
nijlke al eens wa6 geopereerd, durfde
men het voor de tweede keer niet aan.
PQaaitsgenoten van de familie Van Dijk
maakten de reis naar Europa mogelijk.
Minister Cats afkerig van „stoer" beleid
(Van onze parlementsredactie)
Met de overtuigingskracht, die hem zo niet in zijn beleid, dan toch in
het parlementaire debat kenmerkt, heeft minister Cals gistermiddag in de
Eerste Kamer het verwijt van de hand gewezen, dat hij in de afgelopen
vier jaar zich meer makelaar dan regent betoond heeft. In een rede, die
bijna drie uur duurde, keerde de bewindsman zich o.a. tegen de heer Algra
(a.r.), die dinsdag had betoogd, dat in het onderwijsbeleid van de vervlogen
periode geen vaste lijn valt te onderkennen en dat de notapolitiek een
fiasco is gebleken.
Het „stoere beleid", dat dc heer Algra
■oerstaat, houdt te weinig rekening
het feit, dat de onderwyslaak vai
overheid minder is gelegen in het n<
beslissingen en het indienen
wetsontwerpen, als wel In het leiding
geven aan de discussie over onderwys
taken. We moeten niet vergeten, aldus de
minister, dat wc ons op gcesteiyk t
bevinden en daarom past het de
heid een bijzondere voorzichtigheid te be
trachten by het nemen van beslissingen.
Pas na ryp beraad mag ze tot maatrege
len overgaan. Daar komt nog by, di
onderwys niet in de eerste plaat:
zaak is van de overheid, maar VI
ouders, de maatschappy. het volk.
Dit vereist, dat de overheid hier,
dan op enig ander terrein, moet zoeken
naar een klankbodem in ons volk. Ze moet
deelnemen aan de gedachtenwisseling
zo mogelijk de openbare mening vorm
De mening, dat door nota's en voortdurend
overleg een structuurloos compromis is
ontstaan, achtte de minister ongegrond.
Het beleid, door die nota's aangegeven,
is in het verleden wel degelijk doelbe
wust geweest. Verder is het niet juist te
beweren, dat veel ten onrechte is blijven
liggen. De vertraging is in de meeste
gevallen niet de schuld van het departe
ment. Veelal bleek bijv. nader beraad
nodig. En wat de continuïteit van het be
leid betreft, de minister en zijn ambte
naren hebben er zich steeds op toege
legd het departement zo te organiseren.
nieuwe bewindsman zich zeer
snel In de materie kan Inwerken.
Mr Cals moest echter wel erkennen,
dat het onderwijsbeleid er in de loop der
jaren niet overzichtelijker op geworden ls.
De controlerende taak van het parlement
is daardoor zeer verzwaard. Evenals des
tijds in de Tweede Kamer opperde de mi
nister het denkbeeld van een tweejaar
lijkse begroting. Deze zou meer passen bi;
het onderwijsbeleid, dat geen beleid is op
korte termijn. De controle van de Kami
dan niet telkenjare weer verdrinken
vloed van details, maar scherper
efficiënter worden. Per ja:
Het lijfmerk van miljoenen
slechts
75c
QUALITY SINCE 1873
Verreweg de m&est gerookte Amerikaan!
Reisverslag over Nederland
(Van een onzer verslaggevers)
DEZE WINTER of misschien volgend voorjaar zal de Engelse uitgevers
maatschappij Museum Press Ltd Sons een boek over ons land het
licht doen zien. Het echtpaar, dat daarvoor in vier weken de basis heeft
gelegd, is gisteravond met de boottrein weer uit ons land vertrokken met
het stellige voornemen, dat zij er zo spoedig mogelijk weer eens privé zul
len terugkomen.
want hy, noch zijn vrouw wae hier ooit
De Engelse schrijver Garry Hogg
en zijn vrouw, achter in de veertig z<
te zien, hebben vier weken lang in al
le richtingen ons land doorkruist. ZIJ
hebben de geijkte bedevaartplaatsen
van het toerisme, zoaÜ6 Manken
lendaon niet geschuwd
maar zij hadden toch meer belangsbel-
Uimg voor eenvoudige hotels en pen
eions, kleinere stadjes en dorpen, kort
om; voor de mensenzelf.
Van hum taak hebben zij zich met be-
niminelijiWheid gekweten. „Zegt u vooral
an uw lezers, dat ik de gastvrijheid, de
huilpvaaixiigiheid en de hoffelijkheid
landgenoten bijzonder op prys gesteld
verzocht de heer Hogg, die zich
overigens reeds in enkele weken tijd6
DE SNELSTE
LIJMER
-liBWMJHlgga
IETS OVER WINDRICHTINGEN
646) Dp Btellini
eerder geweest van een aantal belang
rijke Nederlandse uitdrukkingen heeft
meester gemaakt.
Tussen de bedrijven door heeft hij nog
een vijfhonderd foto's kunnen maken,
waarvan de helft in kleuren. „Dutch
Treat" zal het boek heten., wat een eigen
lijk onvertaalbare uitdrukking ie, maar
wel veel vleiends inhoudt. Het is het ne
gende van de serie reisbeschrijvingen»
die Garry Hogg heeft gemaakt.
Per scooter
Het pretendeert niet alles over Holland
te vertellen, maar wel het eeriyke ver
slag te geven van een vier weken duren
de reis door ons land. „We hebben nu ge
dacht dat we het wel wandelend konden
afdoen, maar uw land heeft zoveel aan-
trekkeiykhedcn. dat we de volgende keer
per scooter zullen rondryden", vult me
vrouw Hogg aan. Zy Is hier niet alleen
maar voor het plezier van haar man mee
gekomen. zy is medewerkster aan het
grote Engelse damesweekblad Womens
Weekly en daarvoor schryft ze een seri»
Interviews met Nederlanders.
De vorige weck hebben ze een uitzen
ding van zeven minuten voor de Wereld
omroep gehad „Zeven minuten, maar we
zouden wel zeven uur wiiilen hebben om
allee over Holland te vertellen".
Als alles was gelopen zoals zaj het zicb
hadden voorgesteld, waren ze nog wel
een paar dager langer hier gebleven;
maar het kon niet omdat de BBC onver
wacht een uitzending had waaraan hun
medewerking onontbeerlijk was.
Ze zijn nu weg. maar Nederland is twee
goede en toegenegen vrienden rijker Dat
zal wefl blyken als Dutch Treat van de
pens komt
Klacht over donker
grijze lonen
„Er is bijna geen dorp, waar geen auto
bussen verschenen om werkkrachten naar
industrieën te brengen. Om een of an
dere reden zyn deze industrieën in staat
licht- tot donkergrijze lonen te betalen
of andere emolumenten te verstrekken,
die blijkbaar officieel een ander karakter
hebben dan dat van beloning voor ver
richte arbeid", aldus de secretaris van
de bond van op coöperatieve grondslag
werkende zuivelfabrieken in Noordh 1-
land, Ir. T. G Tomson. op een gisteren
te Bergen gehouden vergadering.
Hü zeide, dat de belangstelling voor
de zuivelindustrie, het zuivelonderwljs er.
boerderij er by de jongeren hoe langer
is uitgeraakt.
dan suppletoire begrotingen (incidentele
;ubsidies) bekeken kunnen worden. De
suggestie van de heer Derksen (kath. v.)
één algemeen adviescollege in het
leven te roepen, wilde de bewindsman
niet zonder meer afwijzen, maar hij be
twijfelde toch. of men hiermee uit de war
winkel van (soms tegenstrijdige) advie-
zal komen.
Cijfers
Met een aantal cijfers heeft de minis
ter nog eens aangetoond, dat de beschul
diging, als zou er in de afgelopen vier
jaar vrijwel niets gebeurd zijn ten aan
zien van de scholenbouw, de personeels
voorziening en de salariëring van het on
derwijzend personeel, ongegrond en on
waar is. In de jaren tot en met 1951 is
aan scholenbouw f 30 a f 40 miljoen ge
ïnvesteerdin 1952 f 60 miljoen en in de
jaren 1953, 1954 en 1955 ieder jaar 110
miljoen. In grote lijnen is in de behoefte
aan schoollokalen voorzienterwijl regel
matig vervanging van de zgn. krepeer-
gevallen" heeft plaats gehad. Als bewijs
voerde de minister aandat in de jaren
19521955 7400 nieuwe lokalen z\jn ge
bouwd; dat zijn er 1400 meer dan de
nieuwe klassen, die tn die tijd zijn ge
vormd. Over het bouwprogramma voor
1957 valt nog niets te zeggen, daar dit
voornamelijk een zaak is voor het komend
kabinet. Voor zover het zich laat aanzien,
zullen de f 115 miljoen voor 1956 inder
daad worden gerealiseerd.
Ook wat betreft de opheffing van het
docententekort kon de minister zijns in-
op bevredigende resultaten wyzen.
In de jaren 1953—1955 is het aantal onder
wijzers met 6000 gestegen, zodat het to
tale aantal thans 51.300 bedraagt. „Het
mag een wonder heten," aldus de bewinds-
„dat wij er In geslaagd zijn, on
danks de weldige toeloop van leerlin-
het lager en voortgezet onder
wijs, alle kinderen in klassen onder te
brengen en tevens vast te houden aan de
i bevoegdheid, die te allen tijde
hebben gegolden." De verlaging van de
leerlingenschaal is een moeilijk probleem,
in de jaren 1962—1967 opgelost
zal zijn. Regering en volksvertegenwoor
diging kunnen het werk niet voor haar
verantwoording' nemen de verlaging niet
door te zetten.
De kwestie van de onderwijzerssalaris-
:n (die volgens de minister in de voor-
bye Jaren niet onbelangrijk zijn opgetrok
ken) zal deze week nog in de Commissie
Georganiseerd Overleg voor het lager
onderwys aan de orde komen. Dan zal
uiteraard alle aandacht besteed worden
de verhouding tot andere saQarisgroe-
Verdeling zendtijd
Het verlenen van zendtyd aan politieke
partijen in verband met de komende ver
kiezingen is een zeer belangrijk punt in
dit debat geworden. Het besluit deze zend
tyd niet toe te staan aan de Communisti
sche Partij Nederland inspireerde de com
munist Geugjes dinsdag tot een fel be
toog. Ook de socialistische afgevaardigde
evrouw Verwey-Jonker vond het
eemd, dat wel de stem van de fascis-
tisch-georiënteerde Nederlandse Oppositie
Unie en niet die van de C.P.N. in de
aether zal worden gehoord. Minister Cals
hield naar aanleiding van deze opmerkin-
n diepgaand betoog, waarin hij er
es, dat het oogmerk van de C.P.N.
met behulp van zekere democrati
sche verworvenheden de volksvrijheden
tasten. Dit kan en mag de overheid
niet gedogen. Ze heeft tot taak de demo
cratische staatsvorm, die de C.P.N. be
wust verwerpt, maar die de natuurrech-
de waardigheid van de mens be
schermt tegen iedere anti-democratische
richting, met alle kracht te verdedigen.
programma van de Nederlandse
Oppositie Unie is niet anti-democratisch.
De leider van deze groep, de heer Gail-
lard, die tydens de bezetting „font" zou
yn geweest, is in 1947 door het byzonder
gerechtshof te Leeuwarden vrygesproken
n hetgeen hem ten laste werd gelegd,
t argument contra vervalt dus. Gaillard
geen lid geweest van dc NSKK-Luft-
rrc. Er bestaat voor de regering geen
reden zich niet te houden aan de uitspraak
•an dc rechteriykc macht. Wel Is nog een
mderzoek gaande naar dc antecedenten
■an een andere N.O.U.-kandidaat, die tot
31 december 1957 uitgesloten zou zyn van
het passief kiesrecht. Mocht dit zo zyn,
dan zal aan dc Unie geen zendtyd worden
toegestaan. Tydens de replieken beschul
digde de heer Geugjes de minister van een
rolkomen gebrek aan democratisch be-
lef. Volgens hem Is Gaillard ijverig bezig
de resten van de NSB te verzamelen.
Lucebert
Dc aanval van de heer Wendelaar (lib.)
op de bekroning van een bundel gedichten
«perlmentcle poëet Lucebert kon
dc minister niet geheel onderschryven.
Ik ben niet te gauw geneigd 't werk van
deze dichter en dat van zyn soortgenoten
als onzin te verwerpen," aldus dc bewinds
in Hy wilde niet trachten de cxperl-
ntclc poëzie verstandciyk te verklaren
ter ondersteuning van deze bezadigde
:ning citeerde hy één van Lncebert's
versregels: „Ik jaag niet naar de letter,
laar ik luister".
Vermelden wy nog de mededeling van
staatssecretaris mej. De Waal. dat de eigen
i het ULO zeer binnenkort wordt
geregeld.
Laatste begroting
De Kamer heeft de onderwijsbegroting
:n slotte zonder hoofdelijke stemming
aangenomen (met de bekende aantekening
dat de communisten geacht wqnsen te
worden te hebben tegengestemd). Ze heeft
hiermee haar laatste begroting van dit sei-
tevens van deze parlementaire
periode) afgehandeld Volgende week be
handelt ze, behalve de wet op de stichtin-
■mee gisteren reeds een begin is
gemaakt, het ontwerp-Algemene Ouder
domswet Het ongetwüfeld hoogstbelang-
wekkende debat hierover zal dan echter
worden gehouden in de Ridder-
r de Senaat vanaf januari tot en
met gisteren heeft vergaderd, maar in het
eigen gebouw van de Kamer, dat geheel
gerestaureerd is. „Wij verlaten de sfeer
der Middeleeuwen én keren terug naar
de sfeer van de Gouden Eeuw," zo zei
oorzltter Jonkman.
