r m
c
ZONDAGSBLAD
Meesters der Ierse vertelkunst
het liefdespaar van de negers
Liederen en Romances
Cultureel
venster
LEZERS
PELGRIMAGE
nu ook
onze huiskamer
in
I
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ZATERDAG 24 MAART 1956
VAN 2 TOT 10 APRIL IN ONS LAND
„Ze zijn zo fris en heerlijk
prijzen de nardbeienverkoop-
iters Helen Ferguson (links)
en Rhoda Boggs haar waren
aan in het arme vissersdorp
Catfish Rote.
Het korte verhaal is een aparte kunstvorm
KUNST
KORT
Gershwin's zwanen- i
zang werd zijn
beste werk
HET IS HET VERHAAL yan
leven en liefde der negers.
Geen schoon verhaal is het:
het leven is hard en de liefde bruut.
Maar het is eerlijk
die het verhaal vo
eerlijk. Gelovige negers zijn het,
kinderlijk soms, ook in hun harts
tochten. Ze reageren directer en
spontaner op iets dan de blanken,
vaak zonder verstandelijke over-
Paris". en bovendien ook door
het schrijven van muziek voor re
vue's. In samenwerking met zijn
broer Ira Gershwin, die de bewer
king van het verhaal op zich nam,
schreef Gershwin in 1935 zijn
opera „Porgy and Bess", in het
zelfde jaar dus als Arthur Honeg-
ger in Parijs zijn oratorium
Jeanne d'Arc au bücher", een feit
waarop ik later terugkom.
Om zo goed mogelijk de sfeer
der negers te verklanken is Gersh
win geruime tijd tussen de neger
bevolking in Zuid-Carolina ge
weest om zich de authentieke mu-
zijn ook zikale sfeer eigen te maken. Daar
in is hij meesterlijk geslaagd, want
wat er ook van deze opera gezegd
kan worden, niet dat ze niet vol
komen is afgestemd op de volks
kunst der negers. Niet minder dan
20 originele spirituals heeft Gersh.
verwerkt, aangevuld met
De oude Paddy leeft met zijn twee eveneens bejaarde en
ongetrouwde zusters Kate en Martha op een haveloos boerde
rijtje ergens op een klein eiland bij de Ierse kust. De man is
vrijwel op en zijn oude, witte merrie, waarmee hij de vorige
dag zijn stoppelveld is begonnen te ploegen, kan eigenlijk
ook niet meer mee. De zusters willen de merrie verkopen, het
stukje land verhuren en door jonge krachten laten bewerken,
om zodoende hun oude broer te dwingen rust te nemen.
een hardnekkig man en zet door. volledig maakt. Er is in deze
Die dag ploegt hij alleen het he- halen geen spoor van sentimen-
le veld af. Hij wordt ziek en ter- taliteit, maar ook geen spoor van
wijl hij slaapt, nadat zijn zuster echt geloofsvertrouwen te vinden.
sorgsky hooft'
stierf. Mo.
lig gecomp
de 42 jai
ïcstaan. Maar hy heeft èn het
vezen van liet Russische volk
n flat van het kind gepeild als
:een ander. Zy.i volksdrama
.Roris Godounow", zjjn onvol-
chtsclii-
„De ja.
tchinzy"
markt
kindet
grote kom i
punch ®1 zijn al deze
daardoor ook zonder koren, vocale duetten
opera. Zijn eigenlijke
was Gershowitz. Reeds
38-jarige leeftijd ot
leed hij.
berekening. In dit verhaal zingt het
negervolk zijn vreugde
uit, een vreugde en een verdriet die
trouwens niet alleen bij de negers
bestaan. Want de geschiedenis, die
ten grondslag ligt aan de neger-opera
„Porgy and Bess" is een geschiedenis
van overal ter wereld, waar de liefde stijl)
bestaat, waar het geld scb,
waar het leven hard is.
tetten. orkestrale tussenspelen, die
veelal als suggestieve sfeerteke-
Jriet ningen zijn op te vatten, en recita
tieven. Zelfs de gesproken dialoog
heeft Gershwin ingevoegd.
Catfish
troosten.
I niet droevig en een
zaam. Jezus wandelt over het wa
ter. Sta op en volg Hem naar het
huis, waar nu ook Jake (haar man)
is." Bij het lijk van de vermoorde
Robbins zingt de klagende bevol
king: ..De dood kwam in de avond
en raakte Robbins aan met een zil.
ver mes. Nu zit
tuin bij de boom des levens",
ten slotte als aan het eindt
in zijn wagentje wegrijdt 1
Bess in New York te zoeken, is er
die prachtige spiritual: „O God.
ik ben op weg naar het hemelse
land. Ik rijd een heel. heel lange
weg af, wilt Gü mijn gids zijn. O
Het verhaal speelt zich af on- komen de bewoners v
«ïveer 30 jaar geleden in Catfish Row haar geestelijk
ow, een voorstadje van Charles- „Clara,
ton in Zuid-Carolina. De handeling
concentreert zich rond vier per
sonen: Bess, het wat luchtig le
vende negermeisje, en haar drie
minnaars: de trouwhartige, kreu
pele bedelaar Porgy, de drank
zuchtige havenarbeider Crown en
de sluwe gentleman-cocaine-smok-
kelaar Sportin'Life. Die ruwe
drinkebroer Crown heeft tijdens
een handgemeen de neger Rob
bins vermoord en moet vluchten.
Zijn meisje Bess is nu ook in on
genade gevallen bij de bevolking ik ben^ op
van Catfish Row en vindt
schuilplaats in de armelijke
ning van de bedelaar
Porgy, wiens invalide
wagen door een geit
wordt voortgetrokken en
die in zijn lichamelijke
onvolwaardigheid zingt:
„Als God kreupel maakt,
dan betekent dat: alleen
zijn. Nacht en dag heeft
hij die eenzame weg te
gaan". Nu heeft Porgy
eindelijk iemand aan wie
hij zijn liefde kan geven.
Porgy en Bess leven ge
lukkig.
Maar dat geluk kan zo
maar niet voortduren.
Een hevige storm teistert
Catfish Row en Bess
neemt de zorg op zich
van de baby van Clara,
Sterkste punt
Het sterkste punt is de melo
dische vindingskracht, die ook in
de recitatieven (zang in spreek-
grote genialiteit ge
tuigt en volkomen in de spreek
toon van de negers ligt. Harmonie
en contrapunt zijn eigenlijk onder
de maat, maar dat stoort hier
niet zo erg. omdat dit als het wa
re de primitieve sfeer nog ver
sterkt. In de tekening van die
sfeer ligt de kracht van Gershwin,
in de echt volkse trekjes, in het
soms operette-achtige en boven
al in de muzikale vertaling der
volksmassa's. Dit is trouwens
een eigenschap van meer zulke
muzikale volksdr
Het is tegenwoordig wèt een tyd
van herdrukken. Ook verzame
lingen en bloemlezingen van
poëzie vieren hoogtij- De Uitge
verij Het Spectrum (Utrecht en
Antwerpen) weet in dit opzicht
ook van wanten. Nu heeft C. Bud-
dingh' weer voor de Prismareeks
liederen en romances, van de
middeleeuwen tot heden, bijeen
gebracht en van een korte inlei
ding voorzien.
Het gaat hier over nauw ver
wante dicht'
bevat een of ander gevoelig
teld gevalletje, en het lied is een
voudig
vormen vasthoudt. De echo
het middeleeuwse lied is nooit leren
helemaal weggestorven. Zo schrijft die n
een onbekende jonge, ongeletterde antwoordt. ..Hij wuifde
heeft toegediend, verkoopt zij de
merrie aan de handelaar, die
met de boot is meegekomen. Pad- goed leest voelt dat het
dv. zo ziek als hij is. sleept zich, ge" de naaste ,-"*J
als hij het bedrog heeft ontdekt,
naar de aanlegplaats. Uit vrees
te laat te komen neemt hij een
kortere, ongebaande weg over
een rotsige landengte, maar de
boot is al een honderd meter van
hem af en men vat zijn gesticu-
op als een groet,
■uivend be-
Hollanrl Festival
nog geen halve eeuw geleden
een vers ter nagedachtenis van een
medesmokkelaar, en hij besluit:
Nu moet ik nemen mijn besluit,
Al met dit klein gedicht.
Het is maar een gedachtenis
Hetgeen ik zelf heb opgericht.
Mijn vrienden, neemt dit aan,
Wilt gij uit smokkelen gaan.
Denkt om de kogel en 't geweer
Want ze schieten u zo neer.
zij-n stem klonk vreemd
zwak. De man in de achterste- boren schijnt
ven wuifde terug als tegen een
kind. De boot ging de rots voor
bij en liet een wig van kalm wa
ter in haar zog achter. Het ge-
hield op
de bries vulde de zeilen. Terwijl b.v,
liefdevol te ob-
zonder christelijke
naastenliefde bij de auteurs niet
mogelijk geweest zou zijn.
VERHALEN
Het is niet doenlijk de inhoud
van al deze verhalen weer te ge
ven. De lezer zal onder de indruk
komen van het meesterschap in
het vertellen, dat de Ier aange
boren schijnt te zijn. De samen
steller heeft er naar gestreefd
door zijn keuze een beeld te ge
ven van de Ier en het Ierse le
ven, zodat hij welbewust novel-
Ierse auteurs, waaronder
Joegoslai
land
van de opera „De liefde
drie sinaasappelen" van
Prokofieff. Dit werk is
Philips Phonografische
Industrie in dezelfde bezetting
op grammofoonplaten opgenomen
in Ljocbljana, evenals de opera
van Moessorgsky „De jaarmarkt
Ssorotchii
200 jaar
i de beroemde Oscar Wil-
hij de verdwijnende boot (de mer- de, buiten de bundel heen gehou-
rie lag bewegingloos tussen de den, die evengoed door een niet-
boorden) lange tijd na bleef kij- Ier geschreven hadden kuhnen
ken, zonk alle levenslust uit hem zijn. Hij behoefde daarbij niet
het einde Porgy
i-ooriiHl nm -711 n
i op
Is
daar duikt
plotseling die bruut
Crown weer op om Bess
te schaken. Hij wil Porgy
doden, maar vindt in een
worsteling met Porgy zelf
de dood. De bevolking is
eigenlijk wat opgelucht
bevrijd te zijn van Crown,
maar de politie wil de
moordenaar weten. Ieder,
een zwijgt, daar de poli
tie historisch ver
klaarbaar een natuur-
lijke vijand van de negers is
bovendien Porgy oen vriend Om
het lichaam van Crown te identifi
ceren nemen twee blanke politie-
inspecteurs (de enige blanken in
de opera) Porgy mee.
Cocaine
issa geeft hier
manning en de geladenheid,
niet de veristische effecten of het
soms wat melodramatische pa-
hos.
Gerhswin heeft het ritme der
negers zo suggestief op
gevangen. dat men het
werk ook alléén auditief
kan ondergaan en toch
het beeld der negerbe
volking in gedachten ziet.
Even realistisch als het
soel is. is ook de muziek.
En het is in dit opzicht
eigenlijk helemaal niet
toevallig. dat „Porgy
and Bess"
jaar werd geschri
als Honegger's ..Jeanne
d'Arc". Het
Natuurlijk staan er ook
veel oude bekenden in
dit boekje. Een paar rare
drukfouten ontsieren de
tekst, op bl. !43 waar
zangerige uiting
individueel gevoel naar aanleiding
van alles of niets, maar meestal
over hartsaangelegenheden En zo
leest men aan de hand van de heer
Buddin.gh' de eeuwen door. Ook
de niet-letterkundige zal getroffen Koggegiante staat
worden door de synthese van het KoUegiante.
houterige en het sublieme in de
middeleeuwse volkspoëzie; op
vallend is althans telkens weer
aan de ene kant het schatolone-
achtige van de vorm en aan de
andere kant de verbondenheid met
de natuur: ter wille van de min
ne staat het water stil of verdorren
de bladeren. Aardig is ook te zien
hoe lang het volkslied bepaalde
weg. Een golf spoelde met
rand van schuim aan zijn voeten
over de rots en hii keerde ver-
Een goed Vlaams boek
De
daar horen we tl
ik je in zijde e
zingt de gevaarlijke
smokkelaar Sportin'Life
zo Fuller) voor de half
Bess (Martha Flow
schrijver Piet
hetzelfde geren", welke
als pocketbook heruitgege-
de bekende ABC-serie van
opvallend de Arbeiderspers N.V. te Arnster-
hoe beide componisten dam. Dit boek ligt eigenlijk nog
- te vers in het geheugen om ver
rassend te zijn. Ik meen ook. dat
dit zeker niet het sterkste boek
is van deze schrijver. ..Alleen de
doden ontkomen" (1947) ligt mij
nog bij als rijper werk. Nu zijn
zulke vergelijkingen in de regel
niet zo erg vruchtbaar. ..Het be
geren" is op zichzelf een knappe
roman. Het is het boeiende ver
haal van een sterke harde man,
die voor niemand en niets uit de
weg wil gaan. Geen idealen heeft
en alleen maar het recht tot le
ven en bezitten, erkent voorzover
hem datzelf betreft en voor de
ander in zoverre dit niet aan
zijn leven-raakt. Hier groeit sterk
en onontkoombaar het conflict in
zijn levensgemeenschap, de boer
derij en het dorp. De schrijver
geeft zijn hoofdfiguur, de kijhar-
de jonge boer Balten Reussens,
op uitnemende wijze gestalte. Het
is een boek van het goede soort
geworden, dat ik tot onze goede
lectuur zou willen rekenen. Over
deze prettige en goedkope uitga
ven behoeven we. naar ik meen,
niets meer te zeggen.
H. St.
ren van het paradijs in
Edom heten te vloeien,
in plaats van in Eden.
De moderne probeersels
aan het eind ontnemen
de lezer gemakkelijk zijn
oriënteriivg9vermogen.
In het Lied van Theo
van Baaren (een stukje
kolderpoëzie) ben ik althans tel
kens weer geneigd te lezen Lar
go's Handel i.p.v. Handel's Largo.
Het staat er heus goed. maar men
Vlaamse 's verwonderd in dit soort verzen
Het be- Gen paar woorden tegen te komen
het licht die niet op ?"?n. kop sta?r!- ,A£?e"
bang te zijn door deze beperking
in minderwaardige streek-litera-
tuur te vervallen, hoewel al de
ze verhalen motieven
- van eigen land en volks
gebruiken in zich dra
gen. Inderdaad is hier
sprake van een „uit
zonderlijke vertelkunst
met geheel eigen toon en
atmosfeer", en het is
geen aanmatiging het
beste van dit soort werk
tot de wereldliteratuur
te rekenen. En dat ook
de typisch-Ierse humor
niet ontbreekt (men her-
innere zich de geestige
boekjes van de vroegere
predikant van de Scotch
gen om en ging langzaam de Church te Rotterdam. Irwin
■g terug die naar huis voerde". Brown: An Irishman's Difficulties
with the Dutch Language, en:
MEESTERSTUKJE Humour and Pathos from Ire-
Is Mozart dit jae
leden geboren, een minder be-
kende, maar toch niet on
betekenende Duitse componist
is dat ook, nl. Joseph Martin
Krans, die op 20 juni 1756 in
Miltenburg werd geboren en
op 15 december 1762 (dus
dage
Mo;
Stockholm overleed.
lanvankclyk
wetenschap-
1778 direc-
in Stock-
?cn, kam
Tydcns
Festspicle
- op 2t
r opet
■ziek
land), bewijst de eerste de beste
Nergens beseft men duidelijker, novelle uit het boek: „Condy
dat het kort weergeven van een Cullen en de Wijnroeier" van
mislukte sipeelsigheden vertelling volkomen ontoereikend William Carleton (17941869).
dan bij dit meesterstukje^ van waarin op onnavolgbare wijze
gelijke melodische
expressies kwamen. Niet
alleen in de orkestrale
sfeertekeningen is er die
overeenkomst, ook in
de vertellende soli.
Naast veel nogal ge
wilde moderniteit in de
Amerikaanse muziek is
deze opera van de Ame
rikaan Ger^iwin een
hooetepunt in de waar
achtige verklanking van
de gevoelens van een
volk. het werk is een
feest van folkloristische
kracht, spontaan, een
voudig. bovenal eerlijk.
Eerst in deze opera
heeft Gershwin, ondanks
enkele zwakheden, zich
volkomen kunnen eeven
aan zijn verlangen blank
en bruin ook muzikaal
samen te breneen. Een
grote opera van en voor negers
komt naar ons land. een kans die
we werkelijk niet zo gauw meer
zullen krijgen.
CORN. BASOSKI.
hybridisch.
als dit geeft het boekje toch wel „c.a141,
aatdige vert,me>i„g. al is die to., «rldkujjt .fcMjiMert bescto,ven h
boren 1907), een novelle waarin «boten, Jongen een douaneamb-.
de verbondenheid van mens, dier tenaar bij de neus neemt,
en landschap vol sfeer en op Deze verzameling bewijst weer
aangrijpende wijze tot uitdruk- eens, dat het korte verhaal een
kmg vaT'de^eventi'i, "wrtïïle" aP"te *»>stvorm die een spe-
onder de titel Meesters der ciaal talent vereist, eigenlijk ook
Ierse Vertelkunst, bijeengebracht in het lezen!
en uit het Iers vertaald door W. C. RIJNSDORP.
II. Stenferl Kruese (die er een
Woord Vooraf bij schreef), bij J.
M. Meulenhoff te Amsterdam zijn
i der Ast? Hy was verschenen. In „Afgedankt" van
(rote bloemen- en Daniël Corkery (geb. 1878) wordt
een overeenkomstig motief behan
deld: de meer dan tachtig ja
herdacht.
Het februarinummer van bet
letterkundig en algemeen-cultu
reel maandblad „Ontmoeting"
(Uitg. Bosch en Keuning,
Baarn) heeft dit keer een aan
tal uitnemende verzen opgeno
men, geschreven door M. H.
Rijnsburger, Dick Voerman,
C. Rijnsdorp en Jac. Lelsz.
O De Ned.
Balthasar van der Ast
uit Middelburg
•X John van
sal dit jaar voor het
de Salzburger Fest-
gehoord
/ruchtenschilders
eeuw. In het blad „Oud Hol- oude Tadhg Kinnane, die op zijn I
land" (Uitg. J. H. de Bussy, ezelwagen bremtakken naar de i
pottenbakkerijen brengt en met
dit handeltje een karige boter-
dient. wordt op een ru-
ier afgedankt, omdat er
jvens in gebruik zijn ge-
waarvoor geen bremtak-
V*" k?n nieer als brandstof kunnen
Middelburg, dienen. Bij die gelegenheid komt
n de Oude hij te weten, dat zijn jaren gele-
Kerk te Delft blijkt, dat h|j in met een scheepskapitein weg-
,r j i tem gelopen dochter heel kort daarop
st.d op 15 december 1657 is verbonken. Het is ook hier de
begra'
m) toont de di
het Dordts Museum, L. J. Bol, ^m'
aan dat deze schilder niet vóór we
1590 is geboren zoals alge- nieu\
1593 of 1594
die wel reeds
Thans gaat Sportin'Life. de han
delaar in verdovende middelen,
zijn troeven uitspelen. Zijn *jUjjg
len zijn verdwenen en hij wi
alleen achtergebleven en smarte
lijke Bess onder de invloed van
cocaïne te krijgen en hem on
der schone beloften te doen vol
gen naar New York. „Ik koop
voor jou de mooiste villa op de
Fifth Avenue. Niets zal te goed
jou zijn. In zijde «t""
-- gQ..
'eg naar het he-
Gij zult zijn oir
mijn hand te vatten". Deze spi
ritual is symbolisch, daar Porgy ir
zijn wagentje met de geit nimmei
New York zal bereiken.
De taal is een soort negro-eng-
lish. „Lord" en „God" worden ge-
farijse mode In New York daar
horen we thuis", vleit Sportin'Life
en hij krijgt in de tragiek en on
danks het aanvankelijke gescheld
van Bess als „hond" en „ratel
slang" zijn zin.
Tegen verwachting komt Porgy bloed
na een week al weer terug, daar
de politie geen enkel bewijs heeft
kunnen vinden. Hij is
brengt een helrode japon
mee. Maar Bess is weg
komt het ontroerende
Porgy vraagt aan de buren
geitenkarretje
we" b.v.
nebber swap tw
(Ik heb nooit t
Bess gewisseld)
UET was des
avonds elf
uur het einde
van een lange,
vermoeiende dag
ik van opname toen
de werk in zijn geheel. Maar
Vassiemuz
dient men bij de tegenwoordige
dienen. Bij die gelegenheid komt r\E jaarlijkse uitvoeringen van Bachcultus op zijn hoede te zijn.
hii i» wptpn fi=t viin i»r»n «lp. Bachs Mattheus. en j0han- Ik geloof dat vooral mensen,
2èn traditie, die niet voldoende muzikaal zijn
.BuivHiwii AAci is uif« mei uc halve eeuw om van dit soort muziek eerlijk
desiflus'ie"het 'totaal "verbrijzeld oud isEr zullen onder onze te genieten en erdoor gesticht
lezers wel ouderen zijn, die zich te worden, gevaar lopen tot een
nog de eerste uitvoeringen her- sentimentele dweperij te ver
inneren. Voor ons, jonge mu- vallen. Het doet mij altijd goed
ziek-enthousiasten, waren dit iemand eerlijk te horen verkla-
gebeurtenissen van de eerste ren, dat hij zich eigenlijk bij
rang. In de eerste plaats Bach verveelt. Dat is gezonde
om de muziek. Deze werd, praat. Snobisme, en vooral
naar de geest van de tijd. vroom snobisme, is verderfelijk,
romantisch benaderd. Wie met Maar dit alles doet toch niets af
aan het feit, dat nu al bijna een
halve eeuw lang Jezus' lijden
VIA NAALD
EN PLAAT
HP dan duizend
naar New York, naar zijn Bess,
die hij liefheeft en altijd zal lief
hebben.
partij, een orgie, een
®ess bloemenverkoop als
en? een rouwzanS-
zij^ bonte, filmische afwis-
a de seling, alles in een
mijl klein vissersdorp.
Voor hen. die zich
even in het leven de-
negers kunnen in-
dit werk
„I is". Zo kunnen iaatste noten van de opera velen van hen, die bij de
I horen als „Ijun t porgy and Bess.» door de opname aanwezig waren
luidsprekers kwamen ter bleven ondanks hun ver
voltooiing van de eerste moeidheid tot twee uur
's nachts in de studio om
het terugdraaien van deze
opera van drie uren te be
luisteren. Technici, zangers
en orkestleden hadden er
plezier in het produkt te
beluisteren, dat hen tien da
gen lang had opgeëist.
Religie en leven denkcn
een aang
In het kort is dit het verhaal van een arm en jare
van de volksopera „Porgy and lang verstoten volk.
Bess", gemaakt naar de novelle
„Porgy" van de negerschrijver
Du Bose.) Het is een eerlijke,
sobere en rake tekening van het
leven van de vissers in Cat
fish Row. George Gershwin heeft
aan die tekening in woorden een
even sterke en suggestieve muzi
kale tekening toegevoegd. Wat bij componi!
het beluisteren van dit werk
stond zal opvallen is de
van het godsdienstige met nei
gelijkse leven. In de meest ge\ seiw,„u,,
zaken zelfs bü.«to,b geef. dj Brooklyn gebore„ als
Gersh w
weving klanking
Gershwin
september
neger uiting aan zijn geloof. Voor
ons klinkt het misschien
faan op sommige moment»
Russisch-
Joodse emigranten,
niet. In hun kin- Op 11 juli 1937 dus
bijna 39-jarige
beschamen leeftijd overleed hij
a Hollywood. Zijn
igenlijke naam was
Gershowitz. Steeds
de i
derlijke primitiviteit kunnen
ons zelfs nog wel
ln het geloofsvertrouwen.
Als de bevolking meent dat
geestesziek is na naar korte lPrsr
rompeling door Crown bidt de 7
negerin Serena voor Porgy tot hee"
„doctor Jesus" om de „duivel te
verdrijven en haar beter
hij i
streefd de volkskunst
der negers te verbin-
de klassieke
Dat vertelt Goddard Lieberson
over de opname op drie grote
grammofoonplaten, die Philips in
een prachtige set met volledige
tekst liet verschijnen <A 01115-7
L> En hij spreekt er ook zijn ver
bazing over uit. dat dit werk in
zijn geheel (al zijn er dan bij de
opname heel kleine coupures aan
gebracht! zoveel duizenden fasci-
niet kunnen worden overtroffen
door die van de aanstaande opvoe- VOO, Handel en
ringen in ons land. Niemand min- ook voor Bach- -N^ht Bach-
der dan de ook in Nederland be- sondern Meer soil er heissen",
kende en bejubelde neger-sopraan had de grote Ludwig gezegd
Camilla Williams zingt de rol van met het oog op de rijkdom aan
Is dez,e s,em van een won- harmonieën, die Bach door zijn
Ho zVzCEiv. flf*nzei? _.scho°nheid. contrapuntische stemvoering
tot einde. Een hetere pTrtneïl™ wist te bereiken De verering
de bariton Lawrence Winters, die van Johann Sebastian was
de Porgy-rol vertolkt, had ze niet daardoor als het ware verplicht.
kunnen hebben. Ook hier de vol- Wij benaderden Bach van de
maakte harmonie in zang en vocale zijde: de vierstemmige
YH?rdï?cht' het-volkomen-Porgy- koralen, 'de slotkoren van de
de hand van de ongewijzig
de Bijbeltekst (door Bach kop
pig gehandhaafd tegen de tijd
geest in, die alles berijmen
wou) bij kerkse en niet-kerkse
mensen jaarlijks in het middel
punt van de aandacht komt te
staan. Zou Hem dit niet welge
vallig zijn?
C. R.
zijn. Deze rol
zwaarste uit de gehele opera, phy-
siek vooral. Voor het grootste ge
deelte zingt de kreupele Porgy op
zijn knieën.
Avon Long geeft van de coca-
ine-smokkelaar Sportin'Life een
echt satanische weergave; zijn
zang is de stem van een verra
derlijke slang. Bijzonder expres-
der beide Passionen
I rangers.
zovee, duizenden zasc- Sf^,""1 ^""I'teehnici.
Dat bekende songs als men a£ het i
worden v
bijzonder mooi. onderhoudend
overtuigend. Maar de populariteit
van een zo volks-gebonden werk
als de gehele „Porgy and Bess"
had Lieberson toch .niet verwacht.
Heel terecht merkt hij hierbij
snnps maar «ngSUg
Pinkstercantate speelden
we, zo goed en zo kwaad als
dat ging, op het harmonium.
DE fuga's, die we bij orgelcon
certen te horen kregen, be
luisterden we globaal en dro-
technisch "gaaf is ook de merig: veel daarvan ontging
vertolking door de sopraan Inez ons. Maar de passiemuziek le-
Matthews van de rol van Serena, verde geen enkele moeilijkheid
de echtgenote van de vermoorde op. Wel deden de recitatieven
Robbins. Ook voor de plaat is er „reemd aande meer
een gehele neger-bezetting geko-
zen. Alle tachtig medewerkenden d_,a". dtitlCTdjanoe vaorgesch,e-
hebben met elkaar een unieke denis van de passio was ons nog
de dirigent, voor het weergave van het grote werk van onbekend. Maar er waren twee
lidstechnici. George Gershwin gegeven, waar- dingen, die ons zeer vertrouwd
deze platen bij het orkest en het Rosamond aandeden: in de eerste plaats
het toneel Joluison Chorus onder leiding van natuurlyk tfe Bijbeltekst, en dan
zich. men staat midden in Lehman Engel een belangrijk d neesteliike liederen reactie
vissersdorp Catfish aandeel hadden. Dirigent Engel ae geestelijke liederen, reactie
- de 0pera heeft de spanning weten te reali- en commentaar van de gemeen-
Monument voor een
verwoeste stad
ÜSïïSiï „Tritï Ro" verhaal
i" elders op deze pagi
krijgt de neiging m<
of mee te huilen. Zo suggestief
is alles, zo werkelijk, mede dank
zij allerlei effecten. Zo zijn ook
opgenomen voetstappen
op, dat die enkele songs
zeer incomplete fragmentjes zijn
van een groot en breed panora
ma. Het gaat bij deze opera niet
om een enkele song, maar om
het drama van een volk en om
dit te ondergaan moet men het
totale werk horen. Bij de Itali-
het orkest tot topprestaties te op het hjdensgebeuren. Hoe
te dansen gebracht en toverde het geschre- jong we ook waren, het ontging
ven notenbeeld om tot een bijna ons niet, hoe Bach de piëtistische
visueel beeld. teksten door zijn muziek op een
Wie de set met deze drie platen hoog plan hief. Zo werd de pas-
het niet alV He neeerc J62'1 hee^ e?1?. °Pfekende rijk- siemuziek van Bach een reli-
j w nogers dom. waarop hij niet trots genoeg
K" kan zijn. Het is kostbaar, drie 9ieuze belevenis.
grote langspeelplaten, maar ze
zijn de kosten meer dan waard HET geestelijk leven van onze
en het werk zeker. Voor hen die jonge en ook latere jaren
enkele hoogtepunten uit de opera js daarvan niet los te denken.
de moord bij elkaar zijn
ze plotseling de voetstappen van
een politie-inspecteur horen), hui
len van een baby, het vallen van
dobbelstenen, het geluid
opera zijn
ken". En zó geloven zij dat di
gebed verhoord wordt, dat Serena muziek. Zo kwam h)J
na het gebed tot Porgy ^egt: „Zo tot de zgn sym.
is het goed. Porgy. Dokter Jezus fonischc
iz. _z ---I. V, ztHad annnmpn
heeft de zaak in handen genomen.
Om vijf uur zal de vrouw weer
goed zijn". Als de man van Clara
tijdens de storm is verdronken.
bekend doorzijn
.Rhapsodie in blue"
:n zijn „American in
„W elke kant ui/ naar New Yorkvraagt aan
het sint van de opera de alleen-gelaten Porgy
'Levern Hutcheison). „Het is de ueg naar
het Noorden, langs het douanehuis", wijst
hem de oudere negerin Maria (Georgia Bur
ke). En dan gaat Porgy in zijn invalidewagen
op weg om mijlen ver zijn Best te toeken.
gevecht,
tot een levend iets
of het toneel in de huiskamer
overgebracht.
J-JE VERTOLKING van dit werk
inspanning en het is dan ook niet ..Summertime", ,,A
te verwonderen, dat het negerge-
effect geschreven zijn. In „Porgy
and Bess" niet één en ze los te
maken uit de sfeer is in dit ge
val absoluut af te keuren.
Daarom ben ik zo dolblij met zeischap, dat van 1952 af met dit gone
sjfejywïft&ï ««fis i' zijlat'r»a£
hie, no? op een langspeelplaat de .™ar H'W,staat
van Philips (S 06600 R> getiteld: de uitvoerenden. Mensen
..Highlights from Porgy and die een hekel hebben aan kunst
schier onmenselijke Bess" met de volgende songs: zijn altijd meesters in het uit
vinden van vrome bezwaren,
die ten aanzien van de veelvul
dige en overluide gebeden in
kerk, op school en vergaderin
gen en in huis merkwaardiger
wijze nooit geopperd werden.
Alsof by een gepatenteerde
werk rondreist, een drievoudige
i dan bezetting heeft van de belangrijke
rollen. De bezetting op de plaat
a ideale die
„Bess, you i
iow". „It ain't necessarily
.Bess, oh where's my Bess",
..There's a boat that's leavin' s
- de zich kan denken en zal beslist for New York".
Sm
Stad mijn stad
deel van ons
in vallend staan
verminkt, onthart,
één schreeuw tot God
verstard in brons.
Frank Daen
