Opzegging der Unie Caballero UTRECHTSE JAARBEURS Nescafé ..4^ is koffie! Onderzoek naar dood ltz. Challik gewenst vl. in 40 jaar 9 maal zo omvangrijk In oktober '55 gebeurd ongeluk doet nóg stof opwaaien „They taste like home" DONDERDAG 8 MAART 1958 Geboren uit de nood der tijden MIDDEN in de eerste wereldoorlog, waarbij ons land niet direct was betrokken, maar waarvan het toch terdege de gevolgen ondervond, werd in Utrecht de „Vereeniging tot het houden van Jaarbeurzen in Ne derland" opgericht. Het initiatief werd geboren uit de nood der tijden, want door de stag natie in het internationale verkeer was men meer dan ooit aangewezen op het eigen fabrikaat en het lag dus in de bedoeling een apparaat te vin den ter controle op datwat de Ne derlandse industrieprodukten bete kenden op de binnenlandse markt. aren de Maatschappij voor Nij verheid. de Vereeniging Ned Fabrikaat en de Ned. Vereeniging voor Tentoonstel- lingsbelangen. die, onder voorzitterschap van mr. dr. W. A. van Zijst, de onderne ming op touw zetten. Dat gebeurde op 26 mei 1916 en op 26 februari 1917 werd. eveneens in Utrecht (en op naar onze huidige begrippen eenvoudige wijze) de eerste Nederlandse Jaarbeurs geopend. Nu besloot men. ook buitenlandse deel- GEDENKBOEK ^ER GELEGENHEID van het veertig jarig bestaan hebben de organisatoren een gedenkboek uitgegeven, waarin de aspecten van de jaarbeurs en de samen hang met het economisch leven in het algemeen door allerlei autoriteiten wor den behandeld. werd aan de inrichting van de stand w« nig aandacht geschonken: de gebouw inspireerden hiertoe ook niet direct. Een begane grond en verdiepingen, die om een vide waren gebouwd, met stands langs de buitenzijde langs de ramen. Vaste zijschotten schiepen een aan drie zijden volkomen afgesloten ruimte, een figuur, die in sommige warenhuizen nog wordt aangetroffen. De inrichting bestond voornamelijk uit een demonteerbare heidstafel. De gebouwen, die aan de Croeselaan werden opgetrokken en van later dat' zijn dan die aan het Vredcnburg. zijn daarentegen hoge. grote ruimten, zonder vaste gangen en met zo min mogelijk kolommen. Hierdoor hebben de standhouders groter mate van vrijheid, wat echter begrip voor groepering impliceert. De standhouder heeft met een aantal typische problemen te maken, zoals: Wat doe ik voor dat grote aantal bezoekers! Wat krijgen ze te zien. als zij zich ir drommen voortbewegen en vooral: hoe wek ik hun interesse op? Bepaalde artikelen, zoals grote machi nes. worden bij voorkeur, niet in de laatste plaats om de overzichtelijkheid, in buitenstands ondergebracht. Staan zij in zalen geëxposeerd, dan zijn goed ge plande paden tussen lage podia vol doende. Ontvangruimten kunnen worden gemar keerd door een duidelijk andere vloer bedekking, een borstwering of hekje. Artikelen die noodzakelijk in gesloten stands moeten worden ondergebracht, vragen brede, verlichte paden. Deze loop paden kunnen worden verlevendigd door vitrines en etalages aan de buitenkant der stands en spreekruimten. Veelal is de overheersende indruk echter die een tweede-rangs winkelstraat, namelijk die van tijdelijke bouwsels tegen de wln- Gesloten stands over grote lengten ken vermoeiend en zijn daarom, behalve uit esthetisch, ook uit zakelijk oogpunt af te keuren. DE BESTE BEREIDINGSWIJZE: Wanneer U Nescafé in het kopje hebt gedaan: 1eerst kokend water erbij 2. dan nas suiker en melk naar smaak toevoegen. *0 f 2.45 en v Coffeïne-vrij respectievelijk f 2.80 e Bom ontplofte onder M.L.D.-vliegtuig Poststukken, die van 12 tot 24 maart ln de post-bijkantoren op de terreinen Vredenburg en Croeselaan1 te Utrecht worden aangeboden zullen ter gelegen heid van het veertigjarig bestaan van de Kon. Ned, Jaarbeurs van een speciaal poststempel worden nemers tot de beurs toe te laten kreeg de instelling een internationaal ka rakter. Ook werd de behoefte actie gevoeld en van 1922 af werden twee beurzen per jaar georganiseerd. In 1930 opende koningin Wilhelmina het tweede Jaarbeursgebouw, (evene 5 verdiepingen, naast het eerste opgetrok ken) en twee jaar later het derde. KONINKLIJK i mijlpaal manifestatie en bij deze gelegenheid kreeg de instelling het predikaat „konink lijk". De geschiedenis van de Jaarbeurs weer spiegelde als het ware de groei van het prinselijke gezin: in 1938 werd de Bea- trixhal aan de gebouwen op het Vreden burg toegevoegd, in 1941 de Irenehal. NA DE OORLOG VAKBEURZEN het instituut van de jaarbeurs er in 1950 toe over, ook vakbeurzen te organiseren en zo zag men twee jaar later de eerste meubelbeurs, de eerste landbouwbeurs, de eerste ledefbeurs te Utrecht en de eerste Vochema te Rotterdam. Om een kleine indruk te geven van de groei, welke de instelling onderging, hét volgende: in 1917 hield men de eerste beurs met 690 deelnemers op 7.050 m2, 1953 de 60ste met 4027 deelnemers zaken met kosten, minimum aan oppervlakte. Naast de strikt commerciële kanten de jaarbeurs heeft deze ook tieke, namelijk de «tandbouw. De stand houders zullen ongetwijfeld inzien, dat een artistiek verantwoorde stand meer bezoekers trekt. De heer G. Rietveld, architect B.N.A.. heeft in het gedenkboek een artikel geschreven over de opbouw der stands en de principes, die hieraan ten grondslag liggen. Tijdens de eerste beurzen te Utrecht Aan koninklijke belangstelling heeft het de Jaarbeurs nooit ontbroken. In 1918 brachten koningin Wilhelmina en jyrins Hendrik een bezoek aan de beurs. Zij werden ontvangen door de toenmalige voorzitter, mr. dr. W. A. van Zijst. EEN SCHENDING VAN HET VOLKENRECHT door prof. dr. GE SIN A H. J. v. d. MOLEN i de t in beslag nemen. Intussen is een deel van de houten ge bouwen op het Croeselaanterrein alweer verdwenen, want de Jaarbeurs bouwt ijverig verder, ook al schijnen de plannen cretariaat (het oude Uis, nog altijd in een houten gebouwtje ge vestigd) altijd maar plannen te blijven. In elk geval staan er nu drie grote nieu we hallen op het Croeselaanterrein: de Bernhardhal, de Margriethal en de Julia- nahal, welke ter gelegenheid van de a s. Voorjaarsbeurs in gebruik genomen wordt. Naar wij reeds eerder hebben verteld, is de Julianahal van geheel nieuwe con structie: deze is op pilaren gebouwd, zo dat men open standruimten beneden heeft en een vrijwel geheel glazen expositie ruimte daarboven. Er zijn behalve trappen en liften ook opritten voor auto's naar de hal ge maakt. zodat de te exposeren artikelen gemakkelijk kunnen worden aangevoerd. Wanneer straks het 40-jarig bestaan van de beurs zal worden gevierd, kan men terugzien op een periode van arbeid zaamheid. uiterlijke en Innerlijke groei. De Kon. Nederlandse JaarbeurS is thans over de gehele wereld bekend en haar evenementen trekken belangstelling tot in de verste landen. Dit jubileum, dat goud noch zilver betekent, verdient gevierd te wor den, omdat het zilveren jubileum van de Jaarbeurs in de tweede wereld oorlog viel en er toen geen gelegen heid was, er ruchtbaarheid aan te geven. Niettemin zullen er, naar wij reeds meldden, geen grote feesten worden gehouden. De viering beperkt zich lot een herdenkingssamenkomst op 12 maart a.s. waarbij de Koningin rich onder de tweeduizend genodig den zal bevinden en bij welke gele genheid zij de nieuwe Julianahal aan de Croeselaan zal openen. Voorts «uilen er enkele diners en ontvang- »ten zijn. gaande artikelen heb uiteenge zet, toe op de daad, die Indonesië gesteld heeft, dan moeten we con stateren, dat de jonge republiek gehandeld heeft in flagrante strijd met het geldend volkenrecht. In de eerste plaats moet in acht wor den genomen, dat het hier niet be trof een gewoon internationaal tractaat, doch een overeenkomst, die het samengaan van twee staten inhield. Wat voor andere tractaten geldt, gold hier nog in versterkte mate. De opheffing van een unie is zeker een zaak, die alle betrok ken partijen aangaat. Men kan zulk een unie niet maar eenzijdig aan de kant schuiven. Voor zover mij bekend is zulks in de geschie denis ook nimmer voorgekomen. In de tweede plaats was overeengekomen, dat -eventuele geschillen aan een Hof van Arbitrage zouden worden voorge legd. Deze bepaling heeft Indonesië volkomen genegeerd. Ten derde had Nederland zich reeds be reid verklaard over de voorwaarden, waaronder de unie zou worden opge heven, te praten. Het had zelfs al een overeenkomst met Indonesië daarom trent aangegaan. In de vierde plaats stond Indonesië, bl) onwil van Nederland om tot opheffing der unie over te gaan, de weg naar het Internationaal Gerechtshof open. Het zou in dat geval wel overtuigend heb ben moeten aantonen, dat er sedert het sluiten van het verdrag ingrijpende wij zigingen hadden plaats gegrepen. Indonesië heeft zich echter aan geen en kele regel van volkenrecht gestoord. Het heeft zelfs een der belangrijkste regels daarvan met voeten getreden. Dit feit is nog belangrijker dan de opheffing der unie zelf, die toch reeds lang ten dode was opgeschreven. Nederland dient zich hiervan terdege bewust te zijn en in woord en geschrift deze rechtsschennls te signaleren. Juist in de wereld van thans, die zich moeizaam beweegt de richting van een op recht en op trouw gebaseerde Internationale gemeenschap, is zulk een minachting van verdragsgebondenheid uiterst be denkelijk en gevaarlijk. Rechtsmiddelen om Indonesië alsnog tot naleving van de verdragsbepalingen te dwingen, staan Nederland nauwelijks ten dienste. Het kan Indonesië niet wegens verdragsbreuk voor het Inter nationaal Gerechtshof dagen, daar dit land de verplichte rechtsmacht van dit Hof niet heeft aanvaard en dus niet behoeft te verschijnen, indien het ge daagd zou worden. Alleen wanneer beide landen gezamenlijk zouden be sluiten de zaak aan het Hof voor te leggen, zou het Hof bevoegd zijn er kennis van te nemen. Maar daaraan valt natuurlijk niet te denken. De Ronde Tafel Akkoorden zijn niet al leen ter registratie voorgelegd aan het Secretariaat der Ver. Naties, maar zijn zelfs onder de auspiciën der U.N.C.I. (de Commissie der V.N. voor Indonesië) gesloten, die de Mantelresolutie mee heeft ondertekend en plechtig heeft ver klaard op de nakoming van de op de Ronde Tafel Conferentie bereikte c eenkomsten te zullen toezien. In het kritieke stadium, waarin de Ver. Naties verkeren, ls het voor de internationale samenleving van het grootste belang, dat de hand wordt gehouden aan de plichten, die deze organisatie ten aan zien van de rechtsnaleving- op zich heeft genomen. Dat belangen van derden door de on rechtmatige daad van Indonesië niet mogen worden geschaad, spreekt wel vanzelf doch vormt een hoofdstuk apart. Deze daad zonder precedent betekent een aanslag op die rechtsorde self en gaat dus de gehele gemeenschap aan. Ne derland zal dus in dit geval niet zozeer voor eigen belangen op de bres moeten staan dan wel voor de handhaving van een recht, dat niet straffeloos kan wor den geschonden zonder de gehele we reldorde te ondergraven. (Van een onzer verslaggevers)^ Men schijnt bij de Kon. Marine nog steeds niet precies de omstandig heden te kennen waarin op maandagmiddag 23 oktober j.l. de 34-ja- rige luitenant ter zee vlieger le klasse D. Th. Challik uit Valkenburg (Z.H.) om het leven kwam. Op genoemde dag werd de Seafury van ltz. vl. Challik bij de landing op het vliegkamp Valkenburg vernield, toen onder het vliegtuig een bom ontplofte. Na de ontploffing vloog het wrak in brand. Onmiddellijk na deze gebeurtenis deden vreemde geruchten de ronde door het vliegkamp. Ltz.vl. Challiks dood, zo werd hardnekkig be weerd. zou te wijten zijn aan het bestaan van een dienstorder, waarbij het de M-L^D^-vliegers was verboden om in geval het bomafwerpmecha- nisme van hun vliegtuigen weigerde, gebruik te maken van de dan nog enige mogelijkheid de bommen toch kwijt te raken, welke mogelijkheid bestond in het mèt de bommen afwerpen van het bommenrek. Vóór deze dienstorder was ultgex digd, zou het de gewoonte der vlieger» zijn geweest bij weigering van het afwerp- mechanisme de bommen toch af te werpen door ook toet rek van 't vliegtuig los te ken. Het uitvaardigen van de dienstorder zou zijn geschied in verband met de kost- baarheid der bommenrekken. Het gevolg vandeorderwas.dat de vliegers voortaan riskante landingen moesten uitvoeren. Lfcz. vl. Challik zou het slachtoffer zijn ge worden van de uiit het uitvaardigen de dienstorder gebleken misplaatste ruigheid. Lang werd in marinekringen ovei geval gesproken men spreekt er trou wens nog over maar niet zodra tracto- teh wij te ontdekken of er gronden vooi die geruchten waren, of men toonde zicto hoogst huiverig inlichtingen te verstrek ken. Inmiddels zijn wij er desondanks ir geslaagd zoveel informaties in te winnen dat toet in toet openbaar stellen van enkele vragen gerechtvaardigd la. Keus Het lijkt dienstig alvorens de vragen te stellen nog enkele dingen in de herinne ring terug te roepen. Op genoemde datum krwam Qtz. vl. Challik met een formatie drie Seafury's, waarover hij het bevel voerde, terug van een oefening dn bommenwerpen boven bet Noordzee- oefengebied. Toen de afiwerpinrichting van het toestel van de fonmatiecomman- dant defect raakte, moet het lte. vl. Chal lik bekent! zijn geweest, dat een landing met de bommen voor hem gevaar ople verde. In het marinevliegkamp wist dat namelijk ook, zoals de marinevoor lichtingsdienst na het verongelukken van Challik bekend maakte. De Marvo deelde dat „alle bij de situatie passende maatregelen waren getroffen". Het hoofd van de commissie van onder zoek veklaarde enkele dagen later ir strijd met deze Marvo-mededeling, dat de brandweer die altijd wanneer vliegtui gen starten of landen gereed staat ngrijpen in verband met de landing ,-an ltz. v-L Challik geen bijzondere v schuwing had ontvangen. Wij zijrt deskundig, maar ons zou een dergelijke waarschuwing een „passende maatregel" hebben geleken. Ook. zo werd verklaard, men geen bijzonder gevaar aanwezig geacht Vatte men de zaak dan niet al te gemakkelijk op? De Marvo im deelde destijds mee. dat „tijdens de log verscheidene vliegtuigen door deze oorzaak verongelukten". Onderhoud Begonnen met het inwinnen van infor- laties, werd ons zowel door de bevoegde hoge marine-officieren als door de Marvo onderhoud toegezegd, waarbij de clusies van de commissie van onderzoek zouden worden medegedeeld. Werd dit onderhoud misschien toegezegd omdat wij lieten blijken op de hoogte te zijn var verongelukken van twee vliegtuigen de M.L.D., waarover de Marvo, wellicht zijns ondanks, aan geen enkel persorgaan mededelingen had verstrekt Wij bedoe len het verongelukken van een Avenger, vliegtuig voor de onderzeeboo tb est rij ding, dat kort na het ongeluk met ltz. vl. Challik van een Engels vliegkampschip de start in zee viel. Wij bedoelen ver der de Avenger, die weer korte tijd later op het vliegkamp Valkenburg bij de lan ding over de kop sloeg, waarna de vlie ger, die zwaar werd gewond in het Aca demisch Ziekenhuis te Leiden werd op- Turh ia hel z<i GIBRALTAR, ROTS VAN TAKIK In de oudheid droeg de rots an de zuidpunt van Hi8panii a (het tegenwoordige Spanje) le naarn Calpe en vormde te met de op Afrikaanse hodem n Abyla I by het hedendaagse i de „Zuilen van Hercules". Tu«- eze twee zuilep stroomt de zee- die de verbinding tussen de ische Oceaan en de Middellandse ormt en op het smalste punt een e van 13 km heeft, it duidelijk, dat deze landse-Zeegebied. Ze zu wel van de Zuilen van hen gehoord, maar het vraag of die aanduiding voor hen heeft gehad. et Middel- misschien rculea heb- fundar telegd beteker t zij de toegang t riin He reeds geweest, deels de Atlantische omdat zich hier de kortste waterverbir ding tussen Europa en Afrika bevludi Vóór we echter ingaan op de avontr ren die de Zuilen van Hercules in d oudheid reeds te zien hebben gekreger !ijksteCp. gekomen. allei onder zuide- „Gi- tspraa zou krijgen. Want de ve' e, loodrecht uit zee stv verwierf de naam „Brr in vloeiend Arabisch uil s: „Djebel al Tarik". Ni aard niet. hoe het met nv het Arabisch staat, maa het ko zendvoudige herhaling van het woord Djebelaltarik. vanzelf op Gibraltar te recht komL Mocht het u niet lukken. voldoende zijn te weten. dat vel tering cl hehlir cn en Nederlanders in 1704 jaarden, zich nu reeds meer uw in Engelse handen be en we er op wjjzcn, dat niet verbasterde Arabische naam s t(jd van Tarik herinnert, braltar" en „de Zuilen van H wel een zó groot verschil bestaat, dal dit door een paar klankverschuivingen niet verklaard kan worden. Nu waren de Arabieren, die in een «utv tijds geheel Noord-Afrika en een paar flinke lappen van Klein-Azië hadden veroverd, veel minder erfelijk Hoe het ook zjj, in het jaar 711 be die ondergebracht i reidden de Arabier oudheid hchhei een blik slaan bekende Tarsjis belas NADRUK VERBODEN i genomen Lijkt het niet waar, wat Het Parool een paar weken geleden schreef: „De marinestaf beschouwt de Marvo ken nelijk bovenal als een handig rookgordijn, dat hinderlijk geachte berichtgeving tot elke prijs moet zien te voorkomen"? Er is overigens van dat onderiioud niets gekomen. Kort voor de dag waarop wij wisten, dat het rapport over het ongeluk met de vlie ger Challik gereed zou zijn, trachtten wij een afspraak te maken ten aanzien een datum, waarop het beloofde onder houd zou kunnen plaats vinden. Van de zijde van de Marvo werd ons kortweg degedeeld, dat het opderhoud geen door gang kon vinden. Om de volgende reden niet. Ons was voor vaststaand verteld, dat de weduwe van ltz. vl. Challik rechtelijke actie tegen de sbaat voeren, in verband met het ongeluk, dat haar echtgenoot was overkomen. Na rijp Deraad besloten wij bij mevrouw Challik die ontkende, dat zij vo ae staat een proces aan te doen zelf inlichtingen te vragen. De Marvo hierover gebelgd en het onderhoud het rapport werd ons geweigerd. Ontberen Wij hadden voor het niet-inwinnen der informaties bij de Marvo dezelfde reden, die Het Parool op 20 februari jl. deed schrijven: „Aangeland bij de Marvo on dervinden de Nederlandse joux-nalisten dan telkens weer, dat deze voorlichtings dienst niet op de hoogte is van de feiten en dat hij in de marine het gezag ont beert, dat nodig is om die feitenkennis alsnog te verwerven". Tot enkele dagen geleden hebben wij afgewacht of de Marvo, nadat een com muniqué over het rapport van de commis sie van onderzoek dat al geruime tijd gereed is ons was geweigerd, nog mededelingen aan de pers in het alge. meen zou verstrekken. Deze mededelin gen zijn, zoals men weet, uitgebleven Toen wij maandagmorgen telefonisch bij de bevoegde M.L.D.-officieren informeer den of publikatie alsnog in de bedoeling lag, kregen wij ten antwoord, dat het rapport weliswaar gereed toch nog enkele vragen waren open ge bleven. Toen wij een suggestie In die richting deden, bleek men toch wel iets voor het alsnog verstrekken van enige mededelin gen aan de pers te voelen. De zaak zou worden besproken. Bij dit onderhoud werd voorts gezegd, dat men bezig is aan het opstellen van richtlijnen om in de toa- komst ongelukken, zoals de vlieger Chal lik één overkwam, te verhinderen. Het lijkt ons moeilijk gevolgen te voorkomen, als men oorzaken niet kent. Wij hebben redenen om aan te nemen, dat men in het geval-Ohallik geen open kaart heeft ge- Daarom ls er aanleiding de Koninklijke Marine enkele vragen te stellen: Vragen 1. Waarom wierp ltz.vl. Challik zijn bommen en zijn bommenrek niet af. terwijl bü als oud-oorlogsvlieger even goed zo niet beter dan de Marvo moet hebben geweten, dat verscheiden* vliegtuigen in de afgelopen oorlog zijn verongelukt In dezelfde omstandighe den. als waarin hfj zelf bjj de landing zou komen te verkeren? 2. Is het waar, dat de twee vliegers, die deel uitmaakten van ltz.vl. Challiks formatie hun commandant hebben ge adviseerd de bommen èn het rek af t* werpen, ondanks het bestaan van een dienstorder, waarbij dit zou zijn ver- S. Was het van de staatssecretaris van marine een spitsvondigheid, toen hij, kort geleden, bij de behandeling van de begroting van marine ln de Tweede Kamer zei: „Er bestaat geen instructie, dat bommen moeten worden terugge bracht?" Verzweeg hij wellicht het be staan van een instructie, dat wel de dure bommenrekken moesten worden teruggebracht? 4. Was het niet goed geweest de M.L.D.- vlicgers juist te verbieden te landen met bommen, ln aanmerking genomen, dat tijdens de afgelopen oorlog zoveel vliegtuigen zijn verongelukt op de wijze, waarop Challiks Seafury ver ongelukte? 5. Was aan een lid van de marine-inlich tingendienst opdracht gegeven bij de persconferentie, die enige t(jd geleden werd gehouden bij het tonen aan de pers van een uit Amerika overgekomen vliegboot voor de M.L.D. om onze ver slaggever In het oog te houden in verhand met zUn naspeuringen naar de achtergrond van het hierboven be schreven ongeluk? Mevrouw Man'ders met de Maasdam naar vaderland Mevrouw Manderz, de Nederlandse im- ligrante in Canada, die aan een ongenees lijke ziekte lijdt en haar laatste levens dagen in Nederland wil doorbrengen, Is ■en met de Maasdam van New York Nederland vertrokken. Met een am bulancevliegtuig werd zij van Sudbury, Canada, naar New York vervoerd. (Zij smaken naar thuis) Onder de vele Amerikanen die hier studeren of werken bestaat een besliste voorkeur voor Caballero. Omdat - zo verklaren zij - Caballero het meest de smaak van hun eigen sigaretten evenaart. Dit gunstige oordeel bevestigt wat duizenden Nederlandse rokers reeds jaar en dag weten. Koop morgen Caballero en u weet het ook. CONSTANTE KWALITEIT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1956 | | pagina 5