In Hortus komt wonderlijk
gewas in bloei
NU AFLUKIN-C
WOENSDAG 8 FEBRUARI 1956
„Lijkenbloem" uit Sumatra
Reuzenaronskelk heeft
anderhalve meter
1 1 .ven hopen, namelijk op 5 september, werd
bloem van hem dit gebracht. Twee mannen kwamen
hoogte
T^IET ALLE WONDEREN van het plantenrijk blijven voor ons verbor-
-L gen. Zeer binnenkort wordt in de Leidse Hortus de gelegenheid ge
boden een Reuzenaronskelk te aanschouwen. Dat deze verheugende mede
deling kan worden gedaan is te danken aan de niet genoeg te waarderen
hulp van dr. A. H. Schrage, medicus en groot plantenliefhebber, wonende
te Siantar op Sumatra. Midden augustus 1954 berichtte hij twee knollen,
respectievelijk van 10 en 15 kg., van Amorphophallus titanum naar Leiden
te willen zenden, als hiervoor belangstelling zou bestaan. Wie 'ook maar
enigszins kan bevroeden wat dit aanbod betekende begrijpt, dat nog de
zelfde dag een brief op de post ging. waarin dankbaarheid voor dit gene
reuze gebaar de boventoon voerde. Want, mocht alles goed gaan, dan zou
de Hortus een bloem kunnen tonen, waarvan zowel schoonheid als afmeting
wonderbaarlijk mag worden genoemd. Wat denkt men van een bekervor
mige bloem met een hoogte, van de grond af gemeten, van anderhalve
meter
Vóór we echter over deze bloem, die riu
de laatste toebereidselen voor de bloei
treft, zullen vertellen, moeten we eerst
verslag uitbrengen van onze ervaringen
met, en teleurstelling over de bovenge
noemde twee knollen. Deze arriveerden
op S oktober 1954. Volgens dr. Schrage
zou de zwaarste knol bloeibaar zijn. Men
moet namelijk weten, dat -zo'n knol óf
•en bloem óf één, zij het zeer groot en
lamengesteld, blad geeft Vol verwachting
werden ze direct na aankomst elk in een
kuip geplaatst en naar de warme kas ge
bracht. Vrij kort daarna begon er wer
king in de knollen te komen, en een
„neusje" werd zichtbaar, dat op 3 novem
ber voor beide een hoogte had van 3 cm.
Dit w"as een gunstig teken, dat niet naliet,
onze nieuwsgierigheid nog meer te prikke
len. Op 23 december had de neus van de
grote knol een lengte van 16,5 cm en die
van de kleine 10.2 cm. Op 12 januari 1955
waren deze getallen respectievelijk 28 en
17 cm, waaruit dus wel bleek, dat de grote
de kleine ver achter zich zou laten. Doch
waar bleef onze zo vurig begeerde bloem?
Zouden het toch twee bladeren worden?
t is niet gemakkelijk in het eerste sta-
m uit te maken, of het een blad, dan
I een bloem zal worden, temeer daar de
«taf nog in het geheel geen ervaring met
de cultuur van deze plant had. Kortom,
ït werd voor beiden een blad, waarvan
armdikke, gevlekte stelen op 18 maart
55 een lengte hadden van respectievelijk
10 en 147 meter. Momenteel zijn deze
ig aanwezig, hoewel dat van de kleine
knol tekenen van verval begint te ver
in, hiermede te kennen gevende, dat
de rusttijd blijkbaar is aangebroken.
de Italiaanse plantkundige, dr. Odoardo
Beccari, op éérf van zijn vele reizen, te
Ajer Mantjoer benoorden Pandang (Su
matra), op een berghelling 1100 m boven
de zeespiegel een knol met een blad. In
grote verbazing gebracht door deze vondst
loofde hij een prijs uit voor degene, die
hem een bloeiend exemplaar zou kunnen
brengen. Reeds spoediger dan hij had dur-
knol, waarop een bloeischede,
aandragen. Ze hadden de plant aan een
paal gebonden en torsten deze samen op
de schouders. Geen wonder, dat Beccari
in zijn publikatie gewag maakte van „una
planta maraviglosa". een wonderbaarlijke
plant. Deze plant, behorende tot de famil
van de Aronskelkachtigen, bleek nieu'
voor de wetenschap te zijn, en werd door
hem beschreven als Amorphophallus
Het ontdekken van planten en dii
die een verrijking betekenen van het
tcnschappelijk bekende, is niet zo
zonder, daar nog dagelijks in nog ni>
slechts ten dele onderzochte gebieden
wetenschap geheel onbekende e:
iren worden gevonden. Het bijzondere
dit geval was echter, dat Beccari
geconfronteerd werd met een plant, die
nog, grootst bekende
bloem voortbrengt.
Zoals uit het hierna volgende zal blijken,
de „bloem" van deze aronskelk geen
bloem in de betekenis, die wij er ge
woonlijk aan hechten, doch een bloeiwijze,
dat wil zeggen, een groter of kleiner aan
tal bloemen, gegroepeerd volgens een be
paald systeem. Iets dergelijks vertonen
ook de Dahlia en de Zonnebloem, waarbij
hetgeen wij zien als bloem, in feite een
groep afzonderlijke bloempjes voorstelt.
Beschouwen we. ter Illustratie, de ge-
one witte Aronskelk eens wat nader: de
gele „steel" is, botanisch gesproken, een
Noviteiten op 5e meubelbeurs
BIJZETTAFELTJES, bij voorkeur a-symmetrisch, driekantige taboe-
retjes, een geheel nieuw soort wieg, opvouwbare bedden, al deze
nieuwigheden zijn ook voor het publiek te zien op de vijfde vakbeurs voor
meubelen en woningtextiel, die tot en met zaterdag in de Margriethal van
de Kon. Ned. Jaarbeurs in Utrecht wordt gehouden. Hoewel er meer
rust is gekomen in de vormgeving, wordt nog steeds druk geëxperimen
teerd met kleur en dessin.
Speurwerk
Dr. Schrage, die nieuwsgierig was hoe
het met „zijn" knollen ging, werd regel-
ig op de hoogte gehouden, ook door
middel van fotos, die de fotografe op ge
regelde tijden maakte, mede ten behoeve
i het foto-archief van de Hortus. Toen
n bekend was, dat de voorspelde bloem
tot de vrome wensen zou blijven behoren,
•aamde hij plannen om nu, hoe dan ook,
het zekere voor het onzekere te nemen.
Na lang speuren kwam hij in het bezit van
knol van maar liefst 46.6 kg, die
prompt naar Leiden werd verscheept.
Dezelfde procedure werd weer gevolgd
als bij de eerste „knolletjes". Toen het
rste teken van leven wat al te lang
eigde uit te blijven, werd boven de grote
kuip een warmtebron, ln de vorm van een
infraroodlamp, geplaatst om zo de bodem-
temperatuur op peil te brengen en te
houden. Dit had de verwachte goede re
sultaten, en spoedig werd een neus zicht-
Toen deze enigermate was uitge
groeid, kopden we zien, dat deze toch
wel een Iets bollere gedaante had dan die
van de beide voorgaande. Dit was een
aanwijzing, die ons niet zou blijken te be
driegen.
Historie
Maar eerst lets over de geschiedenis van
dit merkwaardig gewas.
Op 6 augustus 1878 ontdekte de beroem-
gaande jaren
had gekregen. En dan te bedenken, dal
allen zo druk doende waren in een voch
tige atmosfeer bij een temperatuur var
96 graden FahrenheitI
Europa
Ook op het vasteland van Europa was
men verlangend, deze plant te bezitten en
de tuin. welke de eer toekomt in deze
de eerste te zijn geweest, is de Hortus
van Hamburg, die 25 juni 1929 een bloeien
de plant in de kas had. Eveneens kort
daarna, op 24 december 1930. Nadien volg
den meer tuinen, ook in Nederland: in
het Arboretum van de Landbouwhoge
school te Wageningen op 23 en 24 juli
1932, waarbij ruim 20.000 bezoekers wer
den geteld. Nog recent in de jaren 1951
en 1953 had deze gebeurtenis plaats in de
Victoriakas van Di^-gaarde Blijdorp te
Rotterdam.
Wat krijgt men nu in de „bananenkas"
te zien èn te ruiken? Zoals in het boven
staande reeds even werd aangegeven, is
het schutblad, dat in knoptoestand samen
gevouwen is eri groen gekleurd, tijdens
de bloei komvormig uitgespreid, aan de
binnenzijde donker purperrood en aan de
buitenzijde licht groengeel met lichtere
vlekken. De randfranje is, ook aan de
buitenzijde, duidelijk rood gekleurd. Het
bovenste, steriele, gedeelte van de kolf
is kegelvormig en geel; het meest basale
gedeelte hiervan sterk geplooid en wijd
uitgegroeid, waardoor dit het schutblad
aan de basis nagenoeg afsluit en luifelge-
wijze het fertiele gedeelte van de kolf
overwelft.
De Amerikaanse evangelist Qilly
Graham, die een reis door Azië
maakt om daar de Christenen toe
te spreken, nam in Kottayam
(Zuid-lndia) wat vakantie. Hij
maakte een tochtje op de olifant
van Indische Christenen. „Wat
een ervaring!" riep Billy uit.
Hetzelfde moet hij gezegd hebben
toen hij onlangs te Bombay in zijn
hotel zat opgesloten tijdens de
bloedige betogingen tegen de
regering.
'lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllüllllllllllllllllllllllllllllllllülllllllllilHIII'l
Inwerkingtreding C.A.O.
Loonsverhoging voor
landarbeiders
Het traditionele meubel met de bal-
poten, de ornamentele versiering, de terra
en groene bekledingsstof. de imitatie
kelims en perzen, ze concurreren nog
altijd volop tegen het moderne buismeu
bel en het opvouwbare bankbed.
Harde kleuren
Harde kleuren in de bekledingsstoffen:
rood. blauw, groen, worden wat meer
gewisseld met niet-altijd-rustige dess
Een nieuw snufje is het fauteuiltje
met hars geperste kunstvezel, dat de
druk van gelakt metaal geeft, zeer koel
aandoet, maar tóch lang niet slecht zit.
Veel aandacht wordt besteed aan hi
bijzettafeltje., dat in meer of minder g<
slaagde a-symmetrische vormen en i
allerlei kleuren wordt uitgevderd. Na de
al voldoende bekende „komma" i
ppige driehoekje gekomen en
vleugelmodel. TwC£"Vleugels. schuin
elkaar geplaatst, geven heel wat ri
uit de hand te zetten en het
dige van de hoekige tafeltjes is. dat zij
ssen tot een twee- of meerkleurige
ineengeschoven kunnen worden
driehoekje heeft een fabriek ge
erd lot het maken van klcim
driekantige taboeretjes, een variatie oi
het melkstocltjc. Deze tabouretjes, met
:huimplastic zitting en met heldere stof
bekleed, zullen een vrolüke noot in d<
kamer kunnen geven.
Heel merkwaardig is de nieuwste wieg:
een opklapbare houten schraag, waarin
;oort vrolijkgekleurd visnet hangt.
In dit net plaatst men een langwerpige
uten bak (die dan plezierig kan schom-
ilen') en klaar is de wieg. Het ont-
»ken van een gordijn betekent echter
gebrek aan beschutting tegen
icht!
Bed en deken
i wel. dat wil
Landarbeiders in
m loonsverhoging
losse landarbeiders d
te dienst krijgen
vijf cent per uur,
en een halve cent
Dit steriele gedeelte no Is de pro
ducent van een dermate penetrante
geur van. zoals velen beweren, iets
gepeperde rottende vis. dat zelfs de
meest verwenden in dit opzicht geen
spijt van het bezoek behoeven te
hebben Ook de maleise naam voor
de plant, „kerabang bangké" (lijken-
bloem) wenst in deze onwelriekende
richting, doch geeft eveneens zeker
heid, dat de bestuiving geschiedt door
aasgeur afkomende insecten, die,
e bruingele ke-
Deze verhoging is gisteren, de dag
aarop het college van rijksbemiddelaars
nieuwe collectieve arbeidsovereen
komst voor landarbeiders goedkeurde, van
kracht geworden.
frPur; Bij de onderhandelingen over de C.A.O.
voor landarbeiders voor 1956-1957 zullen
de lonen niet in beweging komen, zo is
bepaald. Wel zal eventueel over secun
daire arbeidsvoorwaarden worden ge
sproken. Wanneer bijv. door een loon-
ronde tot algemene loonsverhoging zou
worden overgegaan in dit of het komen
de jaar, zullen ook de lonen der landar
beiders voor verhoging in aanmerking
De mogelijkheid bestaat ook, dat uit de knol geen bloem maar een blad
te voorschijn komt. Het gewas dat u op de foto ziet en dat sterk aan een
plant doet denken is slechts één blad
vlezige steel, waaromheen sluit de bloem zich, de geur verdwijnt e
een reuzen aronskelk zoals binnenkort in de Hortus Botanicus
te zien zal zijn. De bloem kan wel anderhalve meter hoog
worden.
kolf, dit i
een groot aantal zeer kleine bloempj
zijn gegroepeerd, en wel onderaan d<
vrouwelijke, die dus na bestuiving de bes
sen zullen geven; hierboven de manne
lijke, terwijl de top een steriel gedeelte
voorstelt. Het witte „bloemblad" is et
schutblad of kolfschede. die de kolf
jonge toestand omsluit. In de grond bi
vindt zich 'n knolletje van enkele cm's du
meter. Om een beeld te krijgen van on:
Reuzenaronskelk, ook wel Slangenblad ge
noemd naar de vlekkerige tekening op de
bladsteel, moet men zich dit alles vele
malen groter en veel fraaier gekleurd,
voorstellen. Zo is hier het schutblad
zwartpurper en glanzend aan de bi
zijde, en aan de buitenzijde gelig groen
met lichtere vlekken. Is het nu niet op
merkelijk dat de plant, die de grootst be
kende „ware" bloem ter wereld voort
brengt. de boven reeds genoemde Raffle-
sia arnoldi, eveneens voorkomt in de bos
sen van Sumatra'
Nadjen is deze Amorphophallus op m
plaatsen, zowel in de laagvlakte als
het gebergte gevonden tot 1200 m, doch
steeds groeiend onder dezelfde omstan
digheden, op Sumatra gevonden, zoal:
in de Ophirdistricten (S.W.K.). in he
district Benkoelen en in het gebied var
Padang Pandjang nabij de bekende Anel-
kloof. De plant komt niet voor in
donkere oerbos, maar uitsluitend op ter
reinen. die begroeid zijn met secundaii
bos, alwaar ze kunnen profiteren var
enig zonlicht.
In Amerika
De grootst bekende bloeide, voor het
eerst op het westelijk Halfrond, op 8 juni
1937 in de New York Botanical Garden,
met een hoogte van 2.55 meter! Het is in
teressant te lezen in een Amerikaans tijd
schrift uit die tijd. welke reacties het
ontluiken van deze bloem teweegbracht.
Toen op 26 mei de knop een meter boven
de grond was en dit bekend werd ge
maakt, ontstond een ware invasie van
persfotografen in de tropische kas. waar
de plant werd gekweekt. De dagbladen
hielden het publiek voortdurend op de
hoogte van de verdere ontwikkeling, die
voortschreed met 10 c.m. per dag. Toen
de eerste, definitieve, aankondiging op 7
juni van de opening van de bloem we
reldkundig werd. groeide dc invasie aan
tot een stormloop op de kas Filmopera
teurs van zes filmmaatschappijen stelden
hun camera's in, persfotografen van elke
denkbare krant deden hun werk en zelfs
meer dan dat; journalisten gaven ogen
en pen terdege de kost cn stelden meerl
vragen aan de staf, dan deze in alle voor-
tjes i
zijn.
Dat echter ten opzichte van de beoorde
ling der geur ook andere meningen be
staan, moge blijken uit een mededeling
van jhr. De Koek in het tijdschrift „De
Tropische Natuur", die| doelend op d<
plant, schrijft: „De lucht deed mij niet
zozeer denken aan die van rotte vi:
wel aan die van een in ontbinding
kerend varken. Het was afgrijselij
mijn hele huis de bloem bloeide bij
mijn kantoor was eenvoudig verpest,
zodat ik alle deuren en ramen moest
openzetten en de bloem benedenwinds
moest brengen".
Helaas duurt de bloeiperiode slechts
tot hoogstens vier dagen. Daarna
reeds spoedig is het eens zo fraaie ge
heel verworden tot een vormeloze massa.
Hiermede treedt dan een rustperiode in,
die ongeveer vier maanden zal duren.
Daarna zal de knol. indien alles naar
wens verloopt, een blad geven, en nadat
dit is afgestorven, zeer waarschijnlijk
weer een blad. Want er bestaat géén
regelmatige afwisseling in de produktie
van blad en bloem.
Dezer dagen zal men dus in de krant
de aankondiging vinden, dat de bloem
zich volledig heeft ontplooid. Hopenlijk
zal niemand zich. dank zij, of ondanks
het bovenstaande, zich de gelegenheid
willen laten ontgaan, één der wonder
lijkste gewassen door eigen aanschouwing
te leren kennen. Teneinde hiertoe een
ieder zoveel mogelijk in de gelegenheid te
stellen, zal de Hortus dan dagelijks door
lopend toegankelijk zijn van 8 tot 22 uur.
H. J. van Hattum
Rijndam te laat in New York. Door
winterweer op het noorden van de At
lantische Oceaan (windsnelheden van 70
km per uur.) is de Rijndam van de H.A.L.
Eigen regionale omroep
Oost gevraagd
De stichting Regionale Omroep Oost
acht het voornemen van de minister, een
Overijssel en oostelijk Gelderland
bestemde regionale omroep te vormen
door samenvoeging met de Regionale
Omroep Noord, die dan in een R. O.
Noordoost zou worden gewijzigd, teleur
stellend. Volgens dit ontwerp zou het
Overijssel-Gelderse programma de be
schikking krijgen over een kwartier zend
tijd per dag. Het algemeen bestuur van
le stichting dringt nogmaals aan op een
;igen regionale omroep.
DiepvriesWuizen voor
dorpsbewoners
Een adviescommissie van de Nationale
coöperatieve raad heeft de stichting van
d'iepvrieskluizen in ons land op coöpera
tieve basis van harte aanbevolen.
Dergelijke kluizen, waarin constant een
temperatuur van achttien graden onder
nul heerst en waarin de plattelandsbevol
king loketten kan huren, zijn in de Ver
enigde Staten, Denemarken en Duitsland
reeds in gebruik. Deze loketten hebben
een inhoud van 180 liter, wat overeen
komst met een bergruimte voor ongeveer
125 kiilo levensmiddelen of de Inhoud vah
driehonderd inmaakflessen van één liter.
Gistermiddag om vijf uur brak brand
uit in de boerderij van de Prot. weesin
richting Neerbosch bij Nijmegen. De kap
brandde geheel af, het woonhuis kon be
houden blijven. De weesinrichting zelf
heeft geen gevaar gelopen-
zeggen zonder de kussens, van het voet
einde af in drieën kan worden opge
vouwen tot een beklede zitbank.
Voor kleinbehuisden heeft men uitge
dacht: een van boven wat gebogen houten
plaat, tegen de wand gespijkerd en daar
mede een soort hoofdeinde vormende
voor twee lage divanbedden. Zo heeft
men, met minder ruimte, toch de idee
Heel praktisch lijkt ons ook de opvouw
bare en daardoor vierdelige schuim-
plasticmatras, geborgen in een vrolijk-
gekleurde hoes met handlussen. zodat
men de matras als een licht pakket kan
dragen. Men kan deze dan in de auto of
de trein meenemen, er onderweg een
stoeltje-met-leuning van vouwen, een
kinderbedje van maken door de delen
dubbel op elkaar te leggen ofwel het
hele stapeltje-van-vier als pouffe ge-
wolle dekens worden steeds feller
kleur, want er is grote vraag naar
heel bonte dekens. Natuurlijk kan men
ook nog te kust en te keur effen of zacht-
gebloemde dekens krijgen.
n nieuw artikel is de gestikte deken
liet meer met wol of kapok, maar met
schuimpplastic is gevuld en zo soepel
valt, dat deze meteen als sprei of divan-
dek kan worden gebruikt. Bij de veelal
bijzonder mooie dessins op zijde of satinet
aan gedacht, dat de deken ook in de
zitkamer kan worden neergelegd op divan
of tiivanbed.
Voor liefhebbers van zachte kussens
5 het schuimrubberdons uitgevonden:
en uitstekend vulsel, dat kapok kan ver-
Van „titoisme'
tot zionisme
TEGEN VERKOUDHEID EN GRIEP
-ÈJMXfÊiMIWSm-
Insectenmoeders sterven voor haar kinderen
UI VERINGEN zijn in de Sovjetunie
weer aan de orde van de dag. nu bin
nenkort het congres van de communis
tische partij te Moskou zal worden ge
houden. Wezen de berichten die ons uit
de Sowjetunie bereikten, er tot dusver
op, dat partijsecretaris Kroesjtsjef zijn
positie aan de top wist te verstevigen,
het nieuws over mogelijke nieuwe Joden
vervolgingen in de Sowjetunie en de
Oosteuropese landen maakt als het
waar blijkt te zijn een eind aan alle
twijfel. De harde en niets ontziende po
litiek uit de dagen Van Stalin heeft op
nieuw haar intrede gedaan.
Nu het Titoisme heeft afgedaan, sinds
Kroesjtsjef en Boelganin met Tito de
vredespijp rookten, doet de benaming
„zionisme" weer dienst en zionisme is vol
gens de definitie van het Kremlin „trouw
aan een andere zaak dan de communis
tische" en dus is het verraderlijk.
De strijd tegen het zionisme kan
Kroesjtsjef op verschillende wijzen die
nen. Hij kan er tegenstanders mee uit
schakelen, het Russische prestige in de
Arabische wereld kan er door worden
verhoogd en enkele fouten uit het verle
den kunnen er wellicht mee worden
goedgemaakt, zopls bijvoorbeeld de ver
oordeling van Slansky, de secretaris-gene-
de Tsjechische communistische
partij als „Titoist".
Dit wordt nu waar
schijnlijk „zionist",
want Slansky was
i Joodse afkomst.
'I Verklaard
uitzicht
Het is de
of Tito deze geste
op prijs zal stellen. Eén van Tito's wen-
is geweest, ontbinding van de Komin-
form, het orgaan dat de Russische com
munistische partij de volledige controle
op de partijen van het Sowjetblok geeft.
Maar nog niet lang geleden verklaarde
Kroesjtsjef, dat hij er niet aan denkt de
Kominform af te schaffen. Dit was een
e verwerping van Tito's denkbeelden.
>k in Roemenië werden de voorstellen
van Tito verworpen door de communisti
sche partij. Het betrof daar de rehabili
tatie van de Roemeense Titoisten, die in
1952 door de uitgestoten minister van
buitenlandse zaken, Anna Pauker, geleid
werden. Van rehabilitatie blijkt geen
sprake meer te zijn en daar de besluiten
enkele jaren geleden genomen werden in
tegenwoordigheid van een gast, de Rus
Kiritsjenko, één van de naaste medewer
kers van Kroesjtsjef, kan men wel aan
nemen dat Moskou niets moet hebben van
Tito's inmenging in de Russische leiding
van de satellietstaten. Wellicht zal wor
den volstaan met de verklaring dat Anna
Pauker eveneens van Joodsen bloede
et wegens titoisme maar wegens zionis-
e werd veroordeeld
Achter dit alles gaat een verbitterde
strijd schuil in het wereld-communisti
sche kamp. Tito is voor Moskou een veel
dringender probleem dan het westen.
Kroesjtsjef wil hem niet opnieuw voor
het hoofd stoten, maar hij voelt toch ook
voor het aanvaarden van Tito's
voorstel, de Kominform op te heffen en te
vervangen door een „internationale" met
veel bredere basis. Er schijnen evenwel
de Sowjetunie ook vooraanstaande
ren te zijn die er anders over denken.
Handen en Lippen
ruw? pij ROL
